Saray Bagat a Makapaliket ed Dios
Saray Bagat a Makapaliket ed Dios
“Amin a sankatageyan a saserdote wala a niyan pian mangisaklang na saray langkap tan saray bagat.”—HEBREOS 8:3.
1. Akin ya iisipen na totoo a nakaukolan so ontupleg ed Dios?
“OMPATNAG a ‘sipor’ ed too so panagbagat a singa met ed panagpikasi; samay unaan et mangipapatnag ed no antoy nalilikna ton dili, samay mikadua et no anto so nalilikna to ed Dios,” so insulat na manag-awaran na Biblia a si Alfred Edersheim. Nanlapu la’d inloob na kasalanan ed mundo, angitarok itan na ot-ot na pakakakonsiensia, inkisian ed Dios, tan inkapakaskasi. Nakaukolan so pakainawa manlapud saratan. Mainomay a natalosan a no nidunget so totoo ed ontan a kipapasen a naeekalan lay ilalo, naisip da so pankaukolan ya ontupleg ed Dios parad tulong.—Roma 5:12.
2. Anton kuritan so naromog tayo’d Biblia nipaakar ed saray apay nensaman ed Dios?
2 Say pilimeron nikurit ed Biblia nipaakar ed saray apay ed Dios et misiglaotan ed di Cain tan Abel. Oniay nabasa tayo: “Dia ed impankurang na panaon, agawa a si Cain angala ed saray bunga na dalin a yakar to ya iyapay ed Jehova. Et si Abel, angiyakar met na papanguloan a karnero to tan say taba ra.” (Genesis 4:3, 4) Insan, naromog tayo met a si Noe, ya inliktar na Dios ed baleg a Delap ya inkaderalan na marelmeng a kailalakan ed panaon to, so apakiwas a ‘mangiyapay [ed si Jehova] na bagbagat a popoolan ed tapew na panagbagatan.’ (Genesis 8:20) Diad aminpigan agawa, say matoor a lingkor tan kaaro na Dios a si Abraham, ya apakiwas lapud saray sipan tan bendision na Dios, so ‘angipaalagey na panagbagatan, tan tinmawag ed ngaran nen Jehova.’ (Genesis 12:8; 13:3, 4, 18) Saginonor, nipaarap si Abraham ed abalbaleg a subok ed pananisia to sanen papaiyapay nen Jehova ed sikato so ilalak ton Isaac bilang apay a popoolan. (Genesis 22:1-14) Anggaman antikey irayan salaysay, angisindag iratan na liwawa ed teman nipaakar ed bagat, unong a nanengneng tayo.
3. Anto so betang na saray bagat ed panagdayew?
3 Manlapud saraya tan arum nin salaysay ed Biblia, mabitar a say pangiyapay na sakey a klase na bagat so manunan kabiangan ed panagdayew sakbay ni na impangiter nen Jehova na espisipiko iran ganggan nipaakar ed satan. Mitunosan ed satan, oniay impanguker na sakey a reperensia ed “bagat” bilang “sakey a relihyoson ritual a walay bengatlan iyapay ed sakey a dios ta pian niletneg, napansiansia, odino napapawil so paborablin pisisiglaotan na too ed ipapasen ton sagrado.” Balet mamalesa iya na pigaran importantin tepet a makanepegan na maalwar a panangimano tayo, a singa say: Akin a nakaukolan so panagbagat diad panagdayew? Antoran klase na bagat so makapaliket ed Dios? Tan anto so kabaliksan na saray bagat nensaman ed sikatayo natan?
Akin a Nakaukolan so Bagat?
4. Anto so nansumpalan nen Adan tan Eva sanen nankasalanan ira?
4 Sanen nankasalanan si Adan, ginagala to itan. Say impamudbor tan impangan to ed bunga na kiew na pikakabat ed maong tan mauges so sakey a ginagalan kiwas na katutunganga. Say dusa ed satan a katutunganga et patey, unong a malinew ya imbaga na Dios: “Dia ed agew a pangan mo ed satan ompatey ka.” (Genesis 2:17) Agnambayag et inani nen Adan tan Eva iray bayar na kasalanan—sikaray inatey.—Genesis 3:19; 5:3-5.
5. Akin ya inmuna lan kinmiwas si Jehova nisesengeg ed saray ilalak nen Adan, tan anto so ginawa To parad sikara?
5 Komusta balet so nipaakar ed saray ilalak nen Adan? Lapud atawir da so kasalanan tan ag-inkayadyari ed si Adan, nidunget ira ed ontan met ya inkisian ed Dios, inkaandiay-ilalo, tan ipapatey ya asagmak na inmunan sankaparis a too. (Roma 5:14) Balet, si Jehova et aliwa lambengat a Dios na inkahustisya tan pakayari noagta—diad tua, say manunaan—aro. (1 Juan 4:8, 16) Kanian sikato lay inmunan kinmiwas pian apigeren so aderal a siglaotan. Kayarin inkuan na Biblia a say ‘bayar na kasalanan et patey,’ oniay intuloy na satan, “bangbalet say langkap ya andi bayar na Dios say bilay ya andi-angga ed Kristo Jesus a Katawan tayo.”—Roma 6:23.
6. Anto so linawa nen Jehova ed say makapuy ya epekto na impankasalanan nen Adan?
6 Say ginawa nen Jehova ed saginonor pian nipaseguro itan a langkap et intarya to so bengatlan mansalipotpot ed abalang, ya epekto na impankasalanan nen Adan. Diad Hebreo, say salitan ka·pharʹ so diad pilimero et nayarin mankabaliksay “salipotpotan” odino “punasen,” tan nipatalos met itan a “pananakbong.” * Diad arum a salita, intarya nen Jehova so manepeg a paraan pian nasakbongan so kasalanan ya atawir ed si Adan tan naandi so depekto a resulta na satan pian saramay onkualipika ed satan a langkap so nibulos manlapud inkakondena ed kasalanan tan patey.—Roma 8:21.
7. (a) Anto so ilalo a nitarya nen senentensiaan na Dios si Satanas? (b) Anton bili so nepeg a bayaran pian nibulos so katooan manlapud kasalanan tan patey?
7 Asaglawi so ilalo ed kibulos manlapud inkaaripen ed kasalanan tan patey kayarin tuloy na impankasalanan na inmunan sankaparis a too. Diad impansentensia nen Jehova ed si Satanas, ya inrepresenta na uleg, oniay inkuan To: “Mangiyan ak na gulaan ed sika tan say bii, tan gulaan ed saray ilalak mo tan ilalak to; sikato sugaten to so ulom, et sika sugaten mo so mukor to.” (Genesis 3:15) Panamegley na satan a mapropetikon balikas, sinminag so liwaway ilalo ed amin na saramay manisia ed satan a sipan. Balet, wala so bili a nepeg a bayaran pian nagamoran so kibulos. Say insipan a Bini so aglambengat onsabin maneral ed si Satanas; say Bini so nepeg a nasugat ed mukor, salanti, nepeg a managmak na ipapatey, diad temporaryo labat a paraan.
8. (a) Panon a nagmaliw ya agnaabobonan si Cain? (b) Akin a say bagat nen Abel et apaneknekan a makapaliket ed imaton na Dios?
8 Andi-duaruwan ninodnonot a maong di Adan tan Eva so nipaakar ed pakabidbiran na insipan a Bini. Sanen inyanak nen Eva so pilimeron anak to, si Cain, oniay inkuan to: “Akala ak na sakey a laki a nanlapu ed Jehova.” (Genesis 4:1) Kasin inisip to’d saman a say nayarin magmaliw a Bini et say anak to? Balanglan inisip to itan odino andi, si Cain tan say apay to, so agnaabobonan. Diad biek a dapag, impatnag na agi ton si Abel so pananisia ed sipan na Dios tan sikatoy apakiwas a mangiyapay na pigaran sankalinggasan na pulok to bilang bagat ed si Jehova. Nabasa tayo: “Lapu ed pananisia si Abel angisaklang ed Dios na bagat a marakdakep nen si Cain, et lapu ed inkaagamil to niiter ed sikato so tasi a sikato so matunong.”—Hebreos 11:4.
9. (a) Anto so angiteenan nen Abel na pananisia to, tan panon to itan ya impatnag? (b) Anto so agawaan na apay nen Abel?
9 Say pananisia nen Abel et aliwa lambengat a panisian wala so Dios, a seguradon ontan met so walad si Cain. Si Abel so walaay pananisia ed sipan na Dios nipaakar ed sakey a Bini a mangitarok na kilalaban ed matoor a totoo. Agniparungtal ed sikato no panon itan a nasumpal, balet lapud sipan na Dios et kabat nen Abel a wala so sugaten ed mukor. On, ompatnag ya inkuan ton nakaukolan a walay niyibung a dala—say mismon ideya a nipaakar ed bagat. Si Abel so angiyapay ed Subol na bilay na sakey a langkap a walaan na bilay tan dala, a nayarin tanda na pirmin pampipirawat to tan panatalaran to ed kasumpalan na sipan nen Jehova. Lapud sayan impangipatnag na pananisia, say imbagat nen Abel so makapaliket ed si Jehova, tan bilang pakatandaan et impatnag na satan so peteg a kabaliksan na bagat—sakey a paraan a lapud satan et makaasingger so totoo ed Dios pian nagamoran day pabor to.—Genesis 4:4; Hebreos 11:1, 6.
10. Panon ya apalinew so kabaliksan na bagat sanen si Isaac so impaiyapay nen Jehova ed si Abraham?
10 Makapasagyat a linminew so aralem a kabaliksan na bagat sanen impaibagat nen Jehova ed si Abraham so ilalak ton Isaac bilang apay a popoolan. Anggaman ag-atuloy itan a pangibagat, kinmana itan bilang panangilitrato ed mismon ginawa nen Jehova ed saginonor—ya inyapay to so bogbogtong ya Anak to bilang sankatalonggaringan a bagat ed kapiganman pian nagawa so linawa To ed katooan. (Juan 3:16) Panamegley na saray bagat tan apay ed Mosaikon Ganggan, indatak nen Jehova so mapropetiko iran padron pian nibangat so apilin totoo to no anto so nepeg dan gawaen pian naperdona iray kasalanan da tan pian napaputel day ilalo ra ed kilalaban. Antoy naaralan tayo ed saraya?
Saray Bagat a Makapaliket ed si Jehova
11. Anton duaran klase na iyaapay so insaklang na atagey a saserdote na Israel, tan parad anto iran gagala?
11 “Amin a sankatageyan a saserdote wala a niyan pian mangisaklang na saray langkap tan saray bagat,” so kuan nen apostol Pablo. (Hebreos 8:3) Imanoen pa so impangapag nen Pablo ed saray iyaapay na atagey a saserdote ed Israel nensaman diad duaran klase, salanti, “saray langkap” tan “saray bagat,” odino “bagbagat lapu ed saray kasalanan.” (Hebreos 5:1) Kaslakan et mangiiter iray totoo na langkap pian ibalikas so panangaro tan panamabli ra, tan pian nabayuboan da so pikakaaro, pabor, odino panangabobon. (Genesis 32:20; Uliran 18:16) Mipadpara, say karaklan ed saray apay a nidatak ed Ganggan so nayarin moriaen bilang “saray langkap” ed Dios a pakagamoran na abobon tan pabor to. * Saray impakasumlang ed Ganggan so mankaukolay pipupulangan, tan nakaukolan a walay niyapay a “bagbagat lapu ed saray kasalanan” pian naperdona itan. Say Pentateuch, nagkalalo la’d saray libro na Exodo, Levitico, tan Numeros, so mangitatarya na dakerakel a materyal nipaakar ed nanduruman klase na bagbagat tan saray apay. Anggaman sakey a peteg ya angat ed sikatayo so pantalos tan pannodnonot ed amin na saray detalyi, walaray manunan punto nipaakar ed nanduruman klase na bagbagat so makanepegay imano tayo.
12. Iner ed Biblia so pakaromogan tayo’d segek a nipaakar ed saray bagat, odino apay, diad Ganggan?
12 Naimano tayo a sinansakey ya adeskribe diad Levitico kapitulo 1 anggad 7, so limaran manunan nengneng na saray apay—apay a popoolan, iyaapay a tapong, bagat a pandurungoan, apay lapud kasalanan, tan apay lapud impakasumlang, anggaman arum ed saratan so peteg a niyapay a manbabansag. Naimano tayo met a sarayan apay et amiduan adeskribe ed sarayan kapitulo, tekep na nanduruman gagala: aminsan, diad Levitico 1:2 anggad 6:7, so angidalatdat ed no anto so iyapay diad altar, tan say mikadua, diad Levitico 6:8 anggad 7:36, a mangipapanengneng ed saray kabiangan a nibiig parad saray saserdote tan saramay niganan parad saray angiyapay. Insan, diad Numeros kapitulo 28 tan 29, naromog tayo so nayarin ipasen tayon detalyadon eskedyul, a mangidadalatdat ed no antoray iyapay ed inagew-agew, sinimba, binulan, tan diad saray tinaon a piesta.
13. Deskribien pa iray boluntaryon iyaapay bilang saray langkap ed Dios.
13 Arum ed saray boluntaryon iyaapay bilang langkap odino bilang paraan pian makaasingger ed Dios a pakagamoran na pabor to et saray apay a popoolan, iyaapay a tapong, tan apay a pandurungoan. Panisiaan na arum ya iskolar a saray Hebreon termino parad “apay a popoolan” so mankabaliksan na “sakey ya apay ya ipapasob” odino “sakey a mamaatagey ya apay.” Matukoy iya lapud diad apay a popoolan et poolan ed altar so pinartin ayep tan say ambalbalingit, odino masamyong, ya angob so mamaatagey ed Dios. Say nikabiig a nengneng na apay a popoolan et kayarin inwalsik so dala na satan ed liber na altar, say ayep so intiramintin iyapay ed Dios. Saray saserdote “poolan to so saman ya amin ed tapew na altar, ya onkana a yaapay a poolan, sakey a yaapay a ginawa ed apoy, ya ambalingit a samyong ya angga ed kinen Jehova.”—Levitico 1:3, 4 9; Genesis 8:21.
14. Panon a nisasaklang so iyaapay a tapong?
14 Say iyaapay a tapong so adeskribe ed Levitico kapitulo 2. Sakey itan a boluntaryon apay a tugyopen na pinon tapong, a kaslakan et alaokan na larak, tan inaruman na olibano. ‘Say saserdote so mangala na sankaakop to ed saman so pino a tapong, tan saray larak, a pati amin ya insenso to. Et say saserdote poolan to a singa say pakanodnonotan ed sikatod’man ed tapew na altar, sakey a yaapay a ginawa ed apoy, ya ambalingit a samyong ed kinen Jehova.’ (Levitico 2:2) Say olibano so sakey ed saray nilaok ed masanton insenso a popoolan ed altar na insenso diad tabernakulo tan templo. (Exodo 30:34-36) Mapatnag a walad kanonotan iya nen Arin David sanen inkuanto: “Pasabien mo so pikakasik ed arap mo a singa insenso; tan say panangitagey ko ed limalimak a singa say bagat ed ngarem.”—Salmo 141:2.
15. Anto so gagala na bagat a pandurungoan?
15 Say sananey nin boluntaryon apay et say apay a pandurungoan, ya adeskribe ed Levitico kapitulo 3. Nipatalos met iyan balikas bilang “sakey a bagat nipaakar ed apay a pikakareenan.” Diad Hebreo, say salitan ‘kareenan’ so mankabaliksan na nagkalalo ni nen say basta lambengat kibulos manlapud bakal odino kagirogiro. “Diad Biblia et ontan so kabaliksan to, tan ontan met ed kipapasen odino pisiglaotan na satan ed pikakareenan ed Dios, inkaaligwas, gayaga, tan liket,” so kuan na libron Studies in the Mosaic Institutions. Kanian, saray bagat a pandurungoan so niyapay, aliwan pian pansiansiaen so pikakareenan ed Dios, a singano mikakareenan ed sikato, noagta pian ibalikas so pisasalamat ed odino pian panliketan so abenditon kipapasen na pikakareenan ed Dios a panggagayagaan na saramay aabobonan to. Saray saserdote tan saray manangiyapay so mibiang ed bagat kayari a niyapay so dala tan taba ed si Jehova. (Levitico 3:17; 7:16-21; 19:5-8) Diad marakdakep tan simbolikon paraan, say manangiyapay, saray saserdote, tan si Jehova a Dios so mandurungo ed sakey a panangan, a mangisisimbolo ed mareen a siglaotan ed limog da.
16. (a) Anto so gagala na apay lapud kasalanan tan say apay lapud impakasumlang? (b) Panon iratan a miduma ed apay a popoolan?
16 Saray bagat a niyaapay pian naperdona so kasalanan odino pian nasakbongan iray impakasumlang ed Ganggan so angilaktip ed apay lapud kasalanan tan say apay lapud impakasumlang. Anggaman sarayan bagat so manasaglawi met ed panagpool ed altar, miduma iratan ed apay a popoolan lapud say ayep so ag-intiramintin iyapay ed Dios, say taba tan pigaran kabiangan labat na satan. Say arum a parti na ayep so ibantak ed paway na kampo odino no arum et kanen na saray saserdote. Makabaliksan so pidumaan na saya. Say apay a popoolan so nipresenta bilang langkap ed Dios pian makaasingger ed sikato, kanian satan so nikabkabiig tan intiramintin inyapay ed Dios. Makapainteres, say apay a popoolan so gendat a tumbokan na sakey ya apay lapud kasalanan odino apay lapud impakasumlang, a mangisusuheri a nakaukolan so kaperdona na saray kasalanan, pian naabobonan na Dios so langkap na sakey a managkasalanan.—Levitico 8:14, 18; 9:2, 3; 16:3, 5.
17, 18. Parad anto so inkitaryaan na apay lapud kasalanan, tan anto so gagala na apay lapud impakasumlang?
17 Say apay lapud kasalanan so awaten lambengat no satan et agginagalan impankasalanan sumpa ed Ganggan, kasalanan ya agawa lapud kaleteyan na laman. “No wala naani mankasalanan ya agto ginagala ed dinanman ed saray imbilin nen Jehova ya agnepeg a gawaen,” insan say nankasalanan so nepeg a mangisaklang na apay lapud kasalanan unong ed kipapasen, odino talindeg to, ed komunidad. (Levitico 4:2, 3, 22, 27) Diad biek a dapag, pateyen iray agmagbabawin managkasalanan; anggapo so walan ibagat parad sikara.—Exodo 21:12-15; Levitico 17:10; 20:2, 6, 10; Numeros 15:30; Hebreos 2:2.
18 Say kabaliksan tan gagala na apay lapud impakasumlang so apalinew diad Levitico kapitulo 5 tan 6. Nayarin agginagala na sakey a too so nankasalanan. Balet, say impakalukso to so nayarin makasengeg ed impankasumlang to ed saray kanepegan na balanglan kapara ton totoo odino si Jehova a Dios, tan nepeg a bayaran tan ipetek itan ya impakalingo. Asalambit so pigaran kategorya na saray kasalanan. Saray arum et pribadon kasalanan (Lev 5:2-6), arum so impankasalanan a sumpa ed ‘saray masanton bengatla nen Jehova’ (Lev 5:14-16), tan say arum, anggaman aliwan ginetma ya amin, et saray kasalanan a nanresulta ed makapuy iran pilalek odino saray kaleteyan na laman (Lev 6:1-3). Niarum ni ed panangipatua ed saratan a kasalanan, say nankasalanan so nakaukolan a manbayar na kanepegan to insan mangisaklang ed si Jehova na apay lapud impakasumlang.—Levitico 6:4-7.
Bengatlan Magmaong ya Onsabi
19. Anggaman walaan ira na Ganggan tan saray panagbagat a katekep na satan, akin ya ag-agamoran na Israel so pabor na Dios?
19 Say Mosaikon Ganggan, tekep na dakerakel iran bagbagat tan apay to, so niiter ed saray Israelita pian makaasingger ira ed Dios, a pakagamoran tan pakawalaan da na pabor tan bendision to anggad onsabi so insipan a Bini. Oniay impangibalikas nen apostol Pablo, sakey a sipor a Judio: “Say ganggan sikato so managbangat ed sikatayo pian itarok to itayo ed Kristo, tan napatunong itayo lapud pananisia.” (Galacia 3:24) Makapaermen, say Israel bilang nasyon so agkinmiwas ed satan a panangibangat noagta inabuso ra’tan a pribilihyo. Kanian, say dakerakel a bagat da so nagmaliw a karimdimla nen Jehova, ya oniay inkuanto: “Wala ed siak so masarag ed saray bagat a pinoolan a karkarnero, tan say taba na saray pinataba ya ayep; et agak manliket ed dala na saray baka, ni saray kordero, ni saray kanding.”—Isaias 1:11.
20. Anto so agawa nen 70 K.P. no nipaakar ed say Ganggan tan saray bagat a katekep na satan?
20 Nen 70 K.P. et angangga so Judion sistema na bengabengatla, pati say templo tan inka-saserdote na satan. Kayari na satan, saray panagbagat unong a nidatak ed Ganggan so agla nayari. Kabaliksan kasi na saya a saray bagat, bilang manunan kabiangan na Ganggan, so agla makabaliksan ed saray managdayew ed Dios natan? Usisaen tayo iya diad ontumbok ya artikulo.
[Saray paimano ed leksab]
^ par. 6 Oniay insalaysay na Insight on the Scriptures, impalapag na Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.: “Unong a nausar ed Biblia, say ‘pananakbong’ so walaan na manunan kabaliksan a ‘pansalipotpot’ odino ‘pansalat,’ tan samay bengatlan niiter bilang kasalat ed, odino bilang ‘pansalipotpot’ ed, sananey a bengatla so nepeg a mipadpara’d satan. . . . Ta pian nitarya so magenap a panakbong ed abalang nen Adan, nakaukolan a nitarya met so apay lapud kasalanan a walaay eksakton balor na sakey ya ayadyarin bilay na too.”
^ par. 11 Say Hebreon salita a mabetbet ya impatalos a “bagat” et qor·banʹ. Diad impangikurit nen Marcos ed impangondena nen Jesus ed agmakatunongan ya agamil na saray eskriba tan Fariseo, impaliwawa to a say “corban” et mankabaliksan na “sakey a langkap ya intalaga ed Dios.”—Marcos 7:11, NW.
Kasin Nipaliwawa Yo?
• Anto so amakiwas ed saray matoor a totoo nensaman a mangiyapay na saray bagat ed si Jehova?
• Akin a nakaukolan iray bagat?
• Antoran manunan klase na saray bagat so niyapay diad silong na Ganggan, tan antoray gagala na saratan?
• Unong ed si Pablo, anto so manunan gagala na Ganggan tan saray panagbagat ya akatekep ed satan?
[Tepetepet Parad Panagaral]
[Litrato ed pahina 14]
Makapaliket so bagat nen Abel lapud angipatnag itan na pananisia to’d sipan nen Jehova
[Litrato ed pahina 15]
Kasin atalosan yo so kabaliksan na sayan eksena?