Jehova U Lu Luta ku Bala Mazazi a Luna
Jehova U Lu Luta ku Bala Mazazi a Luna
“U lu lute ku bala mazazi a luna, kuli lu ise lipilu za luna ku ze talifisa.”—SAMU 90:12.
1. Ki kabakalañi ha ku swanela ku kupa Jehova kuli a lu lute “ku bala mazazi a luna”?
JEHOVA MULIMU ki yena Mubupi ni Mufani wa luna wa Bupilo. (Samu 36:9; Sinulo 4:11) Kacwalo, ha ku na yo muñwi hape ya kona ku lu bonisa mwa ku itusiseza hande lilimo za bupilo bwa luna. Ka swanelo, walisamu n’a kupile Mulimu kuli: “U lu lute ku bala mazazi a luna, kuli lu ise lipilu za luna ku ze talifisa.” (Samu 90:12) Kaniti luli, lu lukela ku nyakisisa ka tokomelo Samu ya bu 90, ili mo lu fumana kupo yeo. Kono pili, ha lu tatubisiseñi ka bukuswani pina yeo ye ñozwi ka moya wa Mulimu.
2. (a) Ki mañi ya bulezwi ku ba yena muñoli wa Samu 90, mi ku bonahala kuli ne i ñozwi lili? (b) Samu ya bu 90 i swanela ku ama cwañi mubonelo wa luna wa bupilo?
2 Litaba ze ñozwi fahalimw’a Samu 90 li li ki “Tapelo ya Mushe, Munna wa Mulimu.” Ka ku ba kuli samu ye i koñomeka bukuswani bwa bupilo bwa batu, mwendi ne i ñozwi hamulaho wa ku lukululwa kwa Maisilaele mwa butanga bwa mwa Egepita ni ka nako ya ku yambaela kwa bona mwa lihalaupa ka lilimo ze 40, ka nako yeo likiti-kiti za lusika lo lu si na tumelo ne li yundisizwe. (Numere 32:9-13) Ibe kuli ku cwalo kamba kutokwa, Samu 90 i bonisa kuli bupilo bwa batu ba ba si ka petahala ki bo bukuswani. Kacwalo he, lu lukela ku itusisa mazazi a luna a butokwa ka nzila ye nde.
3. Ki litaba lifi ze mutomo ze fumaneha mwa Samu 90?
3 Mwa Samu 90, litimana 1 ku isa 6 li talusa kuli Jehova ki yena mapilelo a luna a kamita. Litimana 7 ku isa 12 li bonisa ze lu tokwa ku eza kuli lu itusise lilimo za luna ze kuswani ka mukwa o amuheleha ku yena. Mi ka mo ku boniselizwe mwa litimana 13 ku isa 17, lu lakaza hahulu ku shemubiwa ni ku fuyolwa ki Jehova. Ki niti kuli samu ye ha i buleli cimo ka za miinelo ya luna ya ka butu ka ku ba batanga ba Jehova. Niteñi, luna ka butu lu lukela ku yeya manzwi a yona a tapelo. Kacwalo, ha lu nyakisiseñi Samu 90 ka meto a ba ba sepahala ku Mulimu.
Jehova ki Yena “Mapilelo A Luna”
4-6. Jehova ki “mapilelo a luna” ka mukwa ufi?
4 Walisamu u kala ka manzwi a, a li: “Mulena, ki Wena ya kile a ba mapilelo a luna, mwa linako za masika ni masika. Pili, malundu a si ka bonahala kale, u si ka bupa lifasi, ni linto ze ku lona kamukana, ku zwa ko ku si na makalelo, ku ya ko ku si na mafelelezo, ki Wena Mulimu.”—Samu 90:1, 2.
5 Ku luna, “Mulimu Ya sa feli,” yena Jehova, ki yena “mapilelo,” ili makundamo a kwa moya. (Maroma 16:26) Lu ikutwa ku silelezwa, kakuli u banga teñi kamita kuli a lu tuse ka ku ba yena “ya utwa milapelo.” (Samu 65:2) Kakuli lu fitisa lipilaelo za luna ku Ndat’a luna wa kwa lihalimu ka Mwan’a hae ya lateha, ‘kozo ya Mulimu ye fita kutwisiso kaufela i buluka lipilu za luna ni mihupulo ya luna.’—Mafilipi 4:6, 7; Mateu 6:9; Joani 14:6, 14.
6 Lu mwa silelezo ya kwa moya kakuli, ka swanisezo, Jehova ki yena “mapilelo a luna.” Hape u lukisa “muzuzu wa ndu”—mwendi ye swalisani hahulu ni liputeho za batu ba hae—sina makundamo a kwa moya, k’o balisana ba ba lilato ba ekeza hahulu kwa buiketo bwa luna. (Isaya 26:20; 32:1, 2; Likezo 20:28, 29) Hape, ba bañwi ku luna ba zwa mwa mabasi a’ sebelelize Mulimu ka lilimo-limo mi ka butu ba fumani kuli ki yena ‘mapilelo mwa linako za masika ni masika.’
7. Malundu n’a ‘bonahalile’ ka nzila ifi, mi lifasi ne li bupilwe ka kutwisiso mañi?
7 Jehova u bile teñi pili malundu a si ka “bonahala” kale kamba pili lifasi li si ka bupiwa kale. Ka mubonelo wa butu, ku bupa lifasi le ni lika kaufela ze ku lona, muinelo wa lona, ni musebelezo wa lona o tatezani ne ku tokwa buikatazo bo butuna-tuna. Mi ka ku bulela kuli malundu n’a ‘bonahezi’ ni kuli lifasi ne li bupilwe, walisamu u bonisa hahulu likute kwa butuna bwa musebezi o n’o amilwe teñi Jehova ha n’a bupile lika zeo. Kana ni luna ha lu swaneli ku kuteka ni ku itebuha misebezi ya Mubupi?
Jehova Kamita U Tabela ku Lu Tusa
8. Pulelo ya kuli Jehova ki Mulimu “ku zwa ko ku si na makalelo, ku ya ko ku si na mafelelezo” i talusañi?
8 Walisamu n’a opezi kuli: “Ku zwa ko ku si na makalelo, ku ya ko ku si na mafelelezo, ki Wena Mulimu.” Pulelo ya “ko ku si na mafelelezo” i kona ku ama lika ze na ni mafelelezo a zona kono zeo butelele bwa nako ya zona bu sa zibwi. (Exoda 31:16, 17; Maheberu 9:15) Kono kwa Samu 90:2 ni ko kuñwi kaufela mwa Mañolo a Siheberu, pulelo ya “ko ku si na mafelelezo” i talusa “bukamita.” (Muekelesia 1:4) Ha lu koni ku utwisisa ka mo ku konahalela kuli Mulimu u bile teñi kamita. Niteñi, Jehova h’a na makalelo mi h’a na ku ba ni mafelelezo. (Habakuki 1:12, NW) Kamita u ka ba ya pila ili ya tabela ku lu tusa.
9. Walisamu u bapanya lilimo ze sikiti za ku ba teñi kwa batu kwa nto mañi?
9 Walisamu n’a buyelezwi ku bonisa kuli lilimo ze sikiti za ku ba teñi kwa batu ki nako ye kuswani-kuswani ku Mubupi wa kamita. Ka ku bulela ku Mulimu, n’a ñozi kuli: “U kutiseza batu mwa liluli, mi u li: A mu kute, mina bana ba batu. Kakuli ku Wena, myaha ye eza mianda ye lishumi i likana ni lizazi la mabani ha li felile, ni sina nako i li ñwi ya mitonelo ya busihu.”—Samu 90:3, 4.
10. Mulimu u “kutiseza mutu mwa liluli” ka mukwa ufi?
10 Mutu wa kona ku shwa, mi Mulimu u mu ‘kutiseza mwa liluli.’ Fo ki kuli, mutu u kutela “kwa liluli,” ku ba fela sina liluli. F’o, Jehova u bulela kuli: “U kutele mwa mubu wo u zwisizwe ku ona.” (Genese 2:7; 3:19) Seo si ama bote—ibe ba ba tiile kamba ba ba fokola, bafumi kamba babotana—kakuli ha ku na mutu ya si ka petahala ‘ya na ni mata a ku liulula mwanahabo, niheba ku tiseza Mulimu tifo ya ku itiulula, kuli a kone ku pila kamita.’ (Samu 49:6-9) Kono lu itebuha hahulu kuli ‘Mulimu u file Mwan’a hae wa libanda, kuli mutu ufi kamba ufi ya lumela ku yena a si ke a shwa, kono a be ni bupilo bo bu sa feli’!—Joani 3:16; Maroma 6:23.
11. Ki kabakalañi ha lu kona ku bulela kuli nako ye telele ku luna ki ye kuswani hahulu ku Mulimu?
11 Ka mw’a ngela Jehova nako, niheba Metusela ya n’a pilile lilimo ze 969 n’a si ka kwanisa lizazi. (Genese 5:27) Ku Mulimu, lilimo ze sikiti li likana ni lizazi la mabani—ili nako ya lihora ze 24—ha se i fitile. Walisamu hape u bulela kuli ku Mulimu, lilimo ze sikiti li swana sina mutonelo wa lihora z’e ne za mulibeleli wa fa mafulo busihu. (Baatuli 7:19) Kacwalo, kwa iponelwa kuli nako ye telele ku luna ki ye kuswani hahulu ku Mulimu wa kamita, yena Jehova.
12. Batu ba ‘kukiswa’ cwañi ki Mulimu?
12 Ka ku shutana ni ku ba teñi kwa kamita kwa Mulimu, bupilo bwa cwale bwa batu ki bo bu kuswani luli. Walisamu u li: “Wa ba kukisa inge mezi a sibuba, ba swana sina tolo, kakusasana ba bonahala sina bucwañi bo bu mela. Kakusasana bwa mela, bu tahisa lipalisa; manzibwana bwa mwetwa, mi bwa oma.” (Samu 90:5, 6) Mushe n’a iponezi likiti-kiti za Maisilaele ha ba yundela mwa lihalaupa, ‘ku kukiswa’ ki Mulimu inge ka munda. Kalulo yeo ya samu i tolokilwe kuli: “U kukisa batu mwa tolo ya lifu.” (New International Version) Kwa neku le liñwi, butelele bwa bupilo bwa batu ba ba si ka petahala bu “swana sina tolo” ye kuswani, bu likana fela ni buloko bwa busihu bu li buñwi.
13. Lu swana cwañi ni “bucwañi bo bu mela,” mi seo si lukela ku ama cwañi mo lu ngela lika?
13 Lu swana fela ‘sina bucwañi bo bu mela kakusasana’ kono ili bo ka nako ya manzibwana bu letiswa ki ku cisa kwa lizazi. Ee, bupilo bwa luna ki bo bu kuswani inge bucwañi bo bu oma mwa lizazi li li liñwi fela. Kacwalo, lu si bu sinya-sinyi. Kono lu kupe Mulimu kuli a lu lute ka mo lu kona ku itusiseza lilimo za luna ze siyezi mwa muinelo wa linto wo.
Jehova U Lu Tusa “ku Bala Mazazi a Luna”
14, 15. Samu 90:7-9 ne i talelelizwe cwañi kwa Maisilaele?
14 Ka za Mulimu, walisamu u ekeza kuli: “Lu fezwa ki buhali bwa hao, mi lu omelezwa ki ku halifa kwa hao. Milatu ya luna u i beile fapil’a hao, libi ze patilwe za luna li inzi mwa liseli la pata ya hao. Mazazi a luna kaufela a likela ka buhali bwa hao; myaha ya luna i fela sina taba ye kandekwa.”—Samu 90:7-9.
15 Maisilaele ba mangulunde ‘ne ba felizwe ki buhali bwa Mulimu.’ Ne ba ‘omisizwe ki ku halifa kwa hae,’ kamba ‘ku sabiswa ki ku halifa kwa hae.’ (New International Version) Ba bañwi ne “ba felezi mwa lihalaupa” Mulimu ha n’a ba atuzi. (1 Makorinte 10:5) Jehova ‘n’a beile milatu ya bona fapil’a hae.’ Ne ba na ni ku ikalabela bufosi bwa bona bwa fa ngandaleza, kono niheba “libi ze patilwe” za bona ne ‘li inzi mwa liseli la pata ya hae.’ (Liproverbia 15:3) Ka ku ba be ne ba halifezwi ki Mulimu, Maisilaele ‘ne ba felezwi ki myaha ya bona sina taba ye kandekwa.’ Kabakaleo, bupilo bwa luna bo bu kuswani bu swana sina moya o lu buyela o zwa mwa milomo ya luna mane inge taba ye kandekwa.
16. Haiba ku na ni ba ba ezeza sibi kwa mukunda, ba lukela ku ezañi?
16 Ha ne lu ka eza sibi kwa mukunda, mwendi ne lu ka kona ku pata muzamao o cwalo kwa batu sina luna ka nakonyana fela. Kono libi za luna ze patilwe ne li ka ba ‘mwa liseli la pata ya Jehova,’ mi likezo za luna ne li ka fokolisa silikani sa luna ni yena. Kuli lu zwelepili ku ba balikani ba Jehova, ne lu ka tokwa ku kupa kuli a lu swalele, ku tuhela bufosi bwa luna, ni ku amuhela ka buitebuho tuso ya kwa moya ya maeluda ba Sikreste. (Liproverbia 28:13; Jakobo 5:14, 15) Ne ku ka ba hande hahulu ku eza cwalo ku fita ‘ku felelwa ki lilimo za luna sina taba ye kandekwa,’ sepo ya luna ya bupilo bo bu sa feli i li mwa lubeta!
17. Batu ka nañungelele ba kona ku pila lilimo ze kai, mi lilimo za luna li tezi lika mañi?
17 Ka za bukuswani bwa bupilo bwa batu ba ba si ka petahala, walisamu u li: “Bupilo bwa luna, mazazi a bona a eza myaha ye mashumi aketalizoho ka a mabeli, ku ba ba tiile ki myaha ye mashumi aketa-lizoho ka a malalu. Bo, [buikonelo] bwa yona ki bwa mikatazo ni butata fela. Kakuli bupilo bwa luna bu fela kapili, mi lu fufela ko.” (Samu 90:10) Batu ka nañungelele ba kona ku pila ka lilimo ze 70, mi Kalebu ha n’a na ni lilimo ze 85, n’a bulezi kuli n’a na ni m’ata a ipitezi. Ku bile ni ba bañwi ba ba ipitezi, inge cwalo Aruni (lilimo ze 123), Mushe (ze 120), ni Joshua (ze 110). (Numere 33:39; Deuteronoma 34:7; Joshua 14:6, 10, 11; 24:29) Kono kwa lusika lo ne lu si na tumelo lo ne lu zwile mwa Egepita, ba ba ñozwi ba lilimo ze 20 ni ku fitelela ne ba shwile mwahal’a lilimo ze 40. (Numere 14:29-34) Kacenu, mwa linaha ze ñata, batu ka nañungelele ba pila mwahal’a lilimo za n’a bulezi walisamu. Lilimo za luna li tezi “mikatazo ni butata.” Li fela kapili, “mi lu fufela ko.”—Jobo 14:1, 2.
18, 19. (a) Ku “bala mazazi a luna, kuli lu ise lipilu za luna ku ze talifisa” ku talusañi? (b) Ha lu itusisa butali, lu ka susuezwa ku ezañi?
18 Walisamu cwale u opela kuli: “Ki mañi ya lemuha mata a buhali bwa hao, ya tokomela ku halifa kwa hao, ka sabo ye swanela? U lu lute ku bala mazazi a luna, kuli lu ise lipilu za luna ku ze talifisa.” (Samu 90:11, 12) Ha ku na ni yo mukana ku luna ya ziba m’ata a buhali bwa Mulimu kamba fo bu kuma buhali bwa hae, mi seo si lukela ku ekeza kwa sabo ya luna ye swanela ku Jehova. Mane, lu lukela ku susuezwa ku mu kupa kuli a lu lute “[mo lu ka konela] ku bala mazazi a luna, kuli lu ise lipilu za luna ku ze talifisa.”
19 Manzwi a walisamu ki tapelo ya kuli Jehova a lute batu ba hae ku ba ni butali ka mwa ku tokomelela ni ku itusiseza mazazi a bona a siyezi ka nzila ya amuhela Mulimu. Bupilo bwa lilimo ze 70 bu talusa kuli mutu u kona ku pila mazazi a 25,500. Kono ku si na taba ni fo lu kuma, ‘ha lu zibi za kamuso, kakuli lu swana sina mbundu ye bonahala nakonyana, mi i se i fela.’ (Jakobo 4:13-15) Bakeñisa kuli ‘lu tamwa ki linako ze lu pila ka zona, ni ki bushiko kamba bumai bwa luna,’ ha lu koni ku bulela kuli lu ka pila lilimo ze kuma kai. Kacwalo, lu kupeñi butali kuli lu kone ku tiyela miliko, ku eza ba bañwi hande, ni ku eza ze lu kona kaufela mwa sebelezo ya Jehova hona cwale fa—kacenu! (Muekelesia 9:11; Jakobo 1:5-8) Jehova u lu etelela ka Linzwi la hae, ka moya wa hae, ni ka kopano ya hae. (Mateu 24:45-47; 1 Makorinte 2:10; 2 Timotea 3:16, 17) Ku itusisa butali ku lu susueza ‘ku bata pili Mubuso wa Mulimu’ ni ku itusisa mazazi a luna ka nzila ye kutekehisa Jehova ni ku tabisa pilu ya hae. (Mateu 6:25-33; Liproverbia 27:11) Ki niti kuli ku mu lapela ka pilu kaufela ha ku na ku felisa matata a luna kaufela, kono kaniti luli ku lu tahiseza tabo.
Limbuyoti za Jehova Li Lu Tahiseza Tabo
20. (a) Mulimu u ‘shemubanga’ batu ka nzila ifi? (b) Jehova u ka lu eza cwañi ha lu fosa hahulu kono lwa baka ha buniti?
20 Ne ku ka ba hande hahulu ha ne lu ka kona ku ba ba ba tabile ka nako ya bupilo bwa luna kaufela! Ka za seo, Mushe u kupa kuli: “Kuta, [Muñ’a] Bupilo, ki lili? U shemube batanga ba hao. U lu kulise za sishemo [kamba “lilato,” litaluso za kwatasi, NW] sa hao isali kakusasana, kuli lu angulukelwe, lu tabe mwa mazazi a luna kaufela.” (Samu 90:13, 14) Mulimu h’a ezi mafosisa. Kono wa ‘shemubanga’ batu ni ‘ku kwenuha’ kwa buhali bwa hae ni kwa ku fa koto haiba temuso ya hae ka za ku eza cwalo i ezisa baezalibi ku baka ni ku cinca moya ni muzamao wa bona. (Deuteronoma 13:17) Kacwalo, niha ne lu ka fosa hahulu kono lwa bonisa ku baka ha buniti, Jehova n’a ka ‘lu kulisa ka sishemo sa hae,’ mi ne lu ka ‘angulukelwa.’ (Samu 32:1-5) Mi ka ku pila ka ku luka, lu ka utwa kuli Mulimu wa lu lata mi lu ka kona ku ‘taba mwa mazazi a luna kaufela’—ee, mwa bupilo bwa luna kaufela.
21. Ka ku ya ka manzwi a kwa Samu 90:15, 16, Mushe mwendi n’a kupile lika mañi?
21 Walisamu u lapela ka tukufalelo kuli: “U lu fe ku taba mwa mazazi a’ likana ni [o] n’o lu utwisize butuku ka ona, yona myaha ye lu boni butata ka yona. U bonahalise musebezi w’o ezeza batanga ba hao, ni kanya ya hao i bonahale kwa bana ba bona.” (Samu 90:15, 16) Mwendi Mushe n’a kupa Mulimu kuli a fe Maisilaele ku taba ko ne ku likana ni mazazi a manyando, kamba lilimo, ze ne ba utwisizwe butuku. N’a kupile kuli “musebezi” wa Mulimu wa ku fuyola Maisilaele u bonahale kwa batanga ba Hae ni kuli kanya ya Hae i bonahazwe kwa bana ba bona. Ka swanelo, lwa kona ku kupa kuli ku fuyolwe batu ba ba utwa ba ba ka pila mwa lifasi le linca l’a sepisize Mulimu.—2 Pitrosi 3:13.
22. Ka ku ya ka Samu 90:17, ki lika mañi zeo ka swanelo lu kona ku kupa?
22 Samu 90 i fela ka kupo ye: “Sishemo sa [Muñ’a] Bupilo Mulimu wa luna, si be ni luna; mi u lu kondiseze musebezi wa mazoho a luna, e, musebezi wa mazoho a luna u u kondise.” (Samu 90:17) Manzwi ao a bonisa kuli ka swanelo lwa kona ku kupa kuli Mulimu a fuyole buikatazo bwa luna mwa sebelezo ya hae. Ibe kuli lu Bakreste ba batoziwa kamba lu balikani ba bona, ili “lingu ze ñwi,” lu tabela kuli lu zwelapili ku ba ni “sishemo sa [Muñ’a] Bupilo.” (Joani 10:16) Lu ba ba tabile luli kuli ka ku ba bashaeli ba Mubuso, Mulimu u ‘kondisize musebezi wa mazoho a luna’ ni ka linzila ze ñwi!
Lu Zwelepili ku Bala Mazazi a Luna
23, 24. Lu kona ku tusiwa cwañi ka ku yeya Samu ya bu 90?
23 Ku yeya Samu ya bu 90 ku lukela ku lu ezisa ku ba ba ba itinga hahulu ni ku fita ku Jehova, yena “mapilelo a luna.” Ka ku nahanisisa manzwi a yona ka za bukuswani bwa bupilo, lu lukela ku lemuha hahulu-hulu butokwa bwa ketelelo ya Mulimu mwa ku bala mazazi a luna. Mi ha lu tundamena ku bata ni ku bonisa butali bwa Mulimu, kaniti luli Jehova u ka lu shemuba ni ku lu fuyola.
24 Jehova u ka zwelapili ku lu luta ku bala mazazi a luna. Mi haiba lu latelela litaelo za hae, lu ka kona ku zwelapili ku bala mazazi a luna ku ya ku ile. (Joani 17:3) Kono haiba luli lu bata ku pila ku ya ku ile, Jehova u lukela ku ba masabelo a luna. (Juda 20, 21) Sina ha lu ka bona mwa taba ye tatama, sisupo seo si utwahazwa hande hahulu mwa manzwi a susueza a mwa Samu ya bu 91.
Ne Mu Ka Alaba Cwañi?
• Jehova ki “mapilelo a luna” ka nzila ifi?
• Ki kabakalañi ha lu kona ku bulela kuli Jehova kamita u tabela ku lu tusa?
• Jehova u lu tusa cwañi ku “bala mazazi a luna”?
• Ki lika mañi z’e lu konisa ku ‘taba mwa mazazi a luna kaufela’?
[Lipuzo za Tuto]
[Siswaniso se si fa likepe 11]
Jehova n’a li teñi a nze a li Mulimu “pili malundu a si ka bonahala kale”
[Siswaniso se si fa likepe 12]
Ku Jehova, Metusela ya n’a pilile lilimo ze 969 n’a si ka kwanisa lizazi
[Maswaniso a fa likepe 14]
Jehova u ‘kondisize musebezi wa mazoho a luna’