Ges-y sẽn be pʋgẽ wã

Ges-y sẽn be sebrã pʋgẽ

Kɩt-y tɩ y vɩɩmã tall barka

Kɩt-y tɩ y vɩɩmã tall barka

Kɩt-y tɩ y vɩɩmã tall barka

“Yaa woto la f zug na n yɩ noog tɩ f tõog ne tʋʋmã.”—ZOZ. 1:8.

Y NA N LEOKAME TƖ BÕE?

Bõe yĩng tɩ d tõe n yeel t’a Salomo vɩɩmã ra tara barka?

Bõe yĩng tɩ d tõe n yeel t’a Poll vɩɩmã sɩd talla barka?

Bõe n tõe n kɩt tɩ y vɩɩmã sɩd tall barka?

1, 2. a) Neb wʋsg tagsdame tɩ bõe n kɩtd tɩ ned vɩɩm tall barka? b) Bõe la y tõe n maan n bãng vɩɩm sẽn tar bark sẽn dat n yɛɛlg ne yãmba?

BÕE n kɩtd tɩ ned vɩɩm tall barka? Y sã n sok neb wʋsg sok-kãngã, y na n yãame tɩ b sẽn leokd-a to-to wã yaa toor-toore. Kẽer tagsdame tɩ yaa f sẽn na n tar ligdi, tʋʋm-sõng wall f sẽn karem n zãage, tɩ sãnda tagsdẽ tɩ yaa f sẽn na n noom ne f zak rãmba, f zo-rãmb la f tʋmd-n-taase. Kiris-neb kẽer me tõe n tagsdame tɩ bee ne tʋʋm nins f sẽn tar tigingã pʋgẽ wã, wall f sẽn na n tõog n maan karen-biisi.

2 La ne yãmba, bõe n kɩtd tɩ ned vɩɩm tall barka? Sẽn na yɩl n bãnge, y tõe n sõdga neb y sẽn tagsd tɩ b vɩɩmã talla bark yʋya, la y sok y meng woto: Bõe n kɩt tɩ b wõnd taaba? Yaa arzɛgs rãmb wall neb yʋy sẽn yi bɩ? B tara naam bɩ? Y sẽn na n leok sogs-kãensã to-to wã wilgda bũmb nins sẽn be yãmb sũurẽ wã. Bõn-kãens tõe n talla pãng wʋsg y yam-yãkr toor-toorã zugu, la y sẽn baood bũmb ninsã zugu.—Luk 6:45.

3. a) Bõe la a Zozue ra tog n maan n tõog a tʋʋmdã? b) Bõe yell la d na n gom sõs-kãngã pʋgẽ?

3 La sẽn tar yõod n yɩɩd yaa d vɩɩmã sẽn na n tar bark a Zeova nifẽ. Bala, rẽ la d na n wa paam vɩɩm sẽn pa satã. A Zeova sẽn wa n yãk a Zozue t’a lʋɩ Israyɛll nebã taoor tɩ b na n kẽ kãabg tẽngẽ wã, a sagl-a lame t’a karemd a Moiiz tõogã “wĩntoog ne yʋngo,” la a modg n tũ. Wẽnnaam paasame: “Yaa woto la f zug na n yɩ noog tɩ f tõog ne tʋʋmã.” (Zoz. 1:7, 8) A Zozue vɩɩmã talla barka, bala, a tõoga a tʋʋmdã. La tõnd yẽ vɩɩmã tara bark bɩ? Wãn to la d tõe n bãng vɩɩm sẽn tar bark tõnd nifẽ sã n tara bark Wẽnnaam nifẽ? Bɩ d tẽeg neb a yiib kibay sẽn be Biiblã pʋgẽ tɩ na n sõng-d lame.

A SALOMO VƖƖMÃ TALLA BARK BƖ?

4. Bõe yĩng tɩ d tõe n yeel t’a Salomo vɩɩmã ra tara barka?

4 A Salomo tõog n maana bũmb wʋsgo. Bõe yĩnga? Bala yʋʋm wʋsg pʋgẽ, a saka a Zeova, t’a ning-a barka. Tẽeg-y t’a Zeova sẽn wa n yeel a Salomo t’a kos a sẽn datã, a kosa yam n na n tõog n ges nin-buiidã yelle. A Zeova saka a kosgã n kõ-a yam la arzɛka. (Karm-y 1 Rĩm dãmb 3:10-14.) A Salomo “yamã da yɩɩda yam dãmbã fãa sẽn be yaangã ne Ezipt yam dãmbã me.” A yʋʋrã yiime n “saag buud nins fãa sẽn gũbg bãmbã sʋka.” (1 Rĩm 5:10, 11) Sãnem ning a sẽn da paamd yʋʋmd fãa wã zɩslem yaa talã kobs-yoob la pis-yoob la a yoobe, rat n yeel tɩ tonn pisi la a nu. (2 Kib. 9:13, MN) A mee ro-neeb wʋsgo. A tõogame tɩ Israyɛll ne tẽn-yagsã ra zemsd taab la b leebd ne taaba. A Salomo sẽn da wa n tũud Wẽnnaam ne a sũur fãa wã, a vɩɩmã sɩd ra tara barka.

5. A Salomo yeelame tɩ bõe n kɩtd tɩ ned vɩɩm tall bark Wẽnnaam nifẽ?

5 A Salomo sẽn gʋls bũmb ning Koɛɛg soab sebrã pʋgẽ wã wilgdame t’a ra pa tagsd tɩ yaa sẽn tar-b arzɛk wall naamã bal vɩɩm n tar bark ye. A yeela woto: “Mam miime tɩ bũmb ka be sẽn noom ninsaal n yɩɩd yẽ sẽn na n paam sũ-noog la naar a vɩɩmã wakat ye. Ninsaalbã fãa sã n na n dɩ la b yũ, la b yã b tʋʋmdã noom, yaa Wẽnnaam kũuni.” (Koɛ. 3:12, 13) A Salomo bãngame me tɩ yaa ned sẽn na n tar Wẽnnaam zood bal la bõn-sõma kãens kõt-a sũ-noog hakɩka. A yeela woto: “Kelg koɛɛgã baasgo. D wʋma fãa. Zoe Wẽnnaam la f sak bãmb tõodo, tɩ bõe, ninsaal fãa tog n maana woto.”—Koɛ. 12:13.

6. Wãn to la a Salomo kibarã sõngd tõnd tɩ d bãng vɩɩm sẽn tar bark sẽn yaa bũmb ninga?

6 A Salomo tũu Wẽnnaam ne a sũur fãa n kaoos yʋʋma. Biiblã yeelame t’a ra ‘nonga a Zeova n sakd a ba a Davɩɩd tõodã.’ (1 Rĩm 3:3) Woto pa vɩɩm sẽn tar bark sɩda? Wẽnnaam sõnga a Salomo t’a me wẽnd-do-neere, la a gʋls Biiblã sɛb a tãabo. Baa d sẽn pa tõe n maan bũmb nins a Salomo sẽn maanã, a vɩɩmã sẽn da yaa to-to a sẽn wa n tũud Wẽnnaam sõma wã tõe n sõng-d lame tɩ d bãng vɩɩm sẽn tar bark sẽn yaa bũmb ninga, la d sẽn segd n maaneg tɩ d vɩɩmã tall bark Wẽnnaam nifẽ. Wala makre, Wẽnnaam vẽnega a Salomo t’a gom arzɛka, bãngre, yʋʋr la a naam yelle. Wʋsg tẽedame tɩ bõn-kãensã kɩtdame tɩ ned vɩɩm tall barka. La a Salomo yeelame tɩ ned sã n baood-b ne a sũur fãa, yaa wa a “sẽn digd sobgo.” Y pa ne vẽeneg tɩ neb nins sẽn nong ligdã, ligd pa sekd-b sɩda? Neb a woto wae n zoeta b na n wa bõn b sẽn zoe n paamã. Sẽn paase, yaa neb a taab n na n wa soog b paoongã.—Karm-y Koɛɛg Soab 2:8-11, 17; 5:9-11.

7, 8. Sɩnga wãn tɩ Israyɛll rĩm a Salomo wa kɩɩs Wẽnnaam, la rẽ waa ne bõe?

7 Wa y sẽn mi wã, a Salomo wa n pa le sakd Wẽnnaam ne a sũur fãa ye. Wẽnnaam Gomdã yeela woto: “A Salomo kʋʋlame t’a pagbã wẽnemd a yam t’a tũ buud a taab wẽnnaam-dãmba, t’a yam ka le be ne Zusoabã wa a ba a Davɩɩd ye. . . . A Salomo beega Zusoabã.”—1 Rĩm 11:4-6.

8 A Zeova sũur sãama ne a Salomo t’a yeele: “Fo sẽn maan a woto n ka sak mam kaool ning mam sẽn maan ne foom ne m tõodã, mam na n deega fo rĩungã n kõ f tʋm-tʋmda.” (1 Rĩm 11:11) Baa a Salomo sẽn tõog n maan bõn-kãsems wʋsgã, a wa n sãama a Zeova sũuri. A pa tõog n kell n sak Wẽnnaam ne a sũur fãa ye. Yaool n yaa rẽ la bũmb ning sẽn tar yõod n yɩɩdã. Bɩ tõnd ned kam fãa sok a meng woto: ‘Mam na n maana m sẽn tõe fãa n tũ saglg ning a Salomo kibarã sẽn kõt-dã tɩ m vɩɩmã tall bark bɩ?’

NED VƖƖM SẼN SƖD TALL BARKA

9. Bõe yĩng tɩ dũniyã neb ra getẽ t’a Poll vɩɩmã pa tar barka?

9 Tʋm-tʋmd a Poll yɩɩ toor fasɩ ne rĩm a Salomo. A Poll pa vɩɩmd naar vɩɩm ye. A ra pa noogd a yõor ne rĩm-dãmb me ye. A bãnga kom, ko-yũud la waoodo. Fut me ra mi n paoog-a lame. (2 Kor. 11:24-27) A sẽn sak n deeg t’a Zezi la Mesi wã tɛka, zʋɩf-rãmbã tũudum neb ra pa le nand-a ye. B taoor dãmbã pʋd n kisg-a lame. A Poll sega zu-loees wʋsgo. Wala makre, b pag-a-la bãense, b pãb-a-la ne kalwaas la b lob-a kuga. A yeelame tɩ b kisa yẽ ne a tẽed-n-taasã, n namsd-b la b yaand-ba. A paasa woto: “Tõnd lebga wa dũniyã sagdo, la bũmb sẽn ka bark nebã fãa nifẽ hal tɩ ta masã.”—1 Kor. 4:11-13.

10. Tõe tɩ bõe n kɩt tɩ wʋsg tags t’a Poll bõna vɩɩm sẽn tar barka?

10 Wõnda tʋm-tʋmd a Poll bi-bɩɩlmẽ yɛlã ra yaa nana ne-a. Rẽ tɩ b boond-a lame t’a Solle. A roagdbã ra yaa nin-kãsemse. Sẽn paase, a paama zãmsg a Gamaliɛll sẽn da yaa karen-saamb yʋʋr sẽn yi wã nengẽ. A Poll wa n yeelame tɩ yẽ ra ‘tõogda ne zʋɩf-rãmbã kareng n yɩɩd neb nins sẽn yaa yẽ rogd-n-taasã.’ (Gal. 1:14) A ra wʋmda hebre wã ne gɛrkã sõma, n da yaa Rom tẽng-n-biig me. Rẽ ra kɩtame t’a tar lohorem neb wʋsg sẽn da pa tare. A sã n da na n bao bõn-kãsemse, a ra tõe n yɩɩ rakãagr la ned yʋʋr sẽn yi. La a pa maan woto ye. Wʋsg tagsame t’a sẽn maanã yaa yalemdo. Tõe t’a roagdb meng tagsa woto. Bõe yĩnga?

11. Bõe n da tar yõod a Poll nifẽ, la bõe yĩnga?

11 A Poll ra nonga a Zeova, n dat n noog a sũuri. Sẽn da tar yõod ne-a pa arzɛk wall yʋʋr ye. A sẽn bãng sɩdã tɛka, a bãngame t’a Zezi maoongã, saasẽ vɩɩmã saagrã la koe-moonegã tara yõod wʋsgo. Dũniyã neb fãa la bal pa mi bõn-kãens ye. A Poll ra mii no-koeemd ning a Sʋɩtãan sẽn wa ne wã, n dat n wilg t’a gomdã yaa ziri. A Sʋɩtãan yeelame tɩ yẽ tõe n kɩtame tɩ ãdem-biisã bas Wẽnnaam sakre. (Zoob 1:9-11; 2:3-5) Woto kɩtame t’a Poll yãk yam n na n kell n sak Wẽnnaam baa sẽn yaa zu-loɛɛg ning fãa pʋgẽ. Nebã wʋsg pa get tɩ vɩɩm a woto tara bark ye.

12. Bõe yĩng tɩ y yãk yam n teeg Wẽnnaam?

12 Yãmb me yaa wa a Poll bɩ? Yaa sɩd tɩ pa wakat fãa la Wẽnnaam sakr yaa nana ye. La d sã n kell n sak-a, d noogda a sũuri, t’a ningd-d barka. Rẽ la d vɩɩmã na n yɩ sõma. (Yel. 10:22) D na n paama bark masã, la wakat sẽn ka sɛta. (Karm-y Mark 10:29, 30.) Woto yĩnga, d pa segd n teeg “arzɛg-sɛtmã ye.” D segd n “teega Wẽnnaam sẽn vɩ, sẽn kõt tõnd bũmb fãa tɩ sek tõnd tɩ d paam ne sũ-noogã.” D sã n maand woto, d ‘bĩngda arzɛgs beoog yĩnga, yẽbgr ning sẽn tar pãngã zugu, n na n wa paam vɩɩm sẽn yaa sɩda.’ (1 Tɩm. 6:17-19) D tõe n kɩsa sɩd tɩ ka la yʋʋm koabg wall yʋʋm tusri, d sã n wa tẽeg bũmb nins tõnd sẽn maand rũndã-rũndã wã, d na n mikame tɩ d maana neere.

YƐ LA YÃMB PAOONGÃ BE?

13. Sagl-bʋg la a Zezi kõ paoongã bĩngr wɛɛngẽ?

13 A Zezi yeela a karen-biisã woto: “Ra bĩng-y paoong dũniyã ka, zĩig ning mogd la tẽngempiisim sẽn sãamda, la wagda sẽn kẽed n wʋkdẽ wã ye. Bĩng-y yãmb paoongã arzãna, zĩig ning mogd la tẽngempiisim sẽn ka sãamda, la wagda sẽn ka kẽeda la sẽn ka wʋkd ye. Tɩ bõe, fo paoong sẽn be zĩig ninga, fo sũur me na n zĩnda be.”—Mat. 6:19-21.

14. Bõe yĩng tɩ d pa segd n bĩng d paoong dũni ka?

14 Ned “paoong” tõeeme n pa ligd bal ye. Bũmb nins yell a Salomo sẽn gom tɩ wʋsg tẽed tɩ b tara yõodã me yaa paoongo. Wala makre, a sõdga ziiri, yʋʋr la naam. A Zezi gomdã ne bũmb ning a Salomo sẽn yeel Koɛɛg soab sebrã pʋgẽ wã wõnda taaba. B fãa wilgdame tɩ dũni ka paoongã pa kaoosd ye. Tõe tɩ y zoe n yãa ned sẽn bõn a paoongo. A Dale Bruner sẽn yaa porfesɛɛrã wilga a tagsg a Zezi gomdã zugu. A yeelame tɩ yʋʋr pa kaoosde, tɩ ned yʋʋr tõe n yii rũndã, tɩ beoog tɩ b yĩm a yelle. A paasame tɩ nina me tõe n paama ligd wʋsg rõandã, n bõn-a vẽere, la tɩ yaa a Zezi sẽn nong ãdem-biisã yĩng la a sẽn sagl-b tɩ b ra bao ziirã, tɩ bala, ziir tõe n loog n basa ned ne yɩɩre. A Dale yeelame me tɩ daar fãa, neb sẽn nong ligd la ziir n paamd sũ-sãamse, t’a Zezi pa rat tɩ rẽ paam a karen-biisã ye. Baa nebã fãa la bal sẽn na n sak n deeg t’a Dale goamã yaa sɩdã, wʋsg pa tũud a Zezi saglgã ye. La yãmb yẽ na n sak n tũume bɩ?

15. Vɩ-bʋg buud la d segd n modg n bao?

15 Tũudum taoor dãmb kẽer mi n yetame tɩ ned sã n modgd wʋsg n dat n paam bũmbu, pa sõma ye. La a Zezi pa yeel tɩ modgr a woto yaa wẽng ye. A sagla a karen-biisã tɩ b bao sẽn yaa sõma Wẽnnaam nifẽ tɩ rẽ la b bĩngd paoong sẽn pa tõe n sãam saasẽ. D sẽn dat ne d sũur fãa yaa d vɩɩmã tall bark a Zeova nifẽ. A Zezi saglgã tẽegd-d lame me tɩ yaa ned kam fãa n yãkd bũmb ning a sẽn na n bao. Bala, yaa ned sũur sẽn tʋll bũmb ningã la a baood n yɩɩda.

16. D tõe n kɩsa sɩd ne bõe?

16 D sã n yãk yam n na n maan d sẽn tõe fãa n ta a Zeova yam, d tõe n kɩsa sɩd t’a na n sõng-d lame tɩ d paam sẽn yaa tɩlae ne-dã. La tõe tɩ wakat ninga, tõnd me na n bãnga kom la ko-yũud wa a Polle. (1 Kor. 4:11) Baasgo, d tõe n basa d yam ne a Zezi sẽn da yeel bũmb ningã. A yeela woto: “Bɩ yãmb da maan yɩɩr ye, la y ra yeele: ‘Tõnd na n dɩɩ bõe? Tõnd na n yũu bõe? Tõnd na n yeelga bõe?’ Tɩ bõe, bõn-kãens la neb sẽn ka pʋʋsd Wẽnnaamã baood wakat fãa. Yãmb Ba sẽn be arzãnã miime tɩ yãmb data bõn-kãense. Bɩ y reng n bao Wẽnnaam soolem ne bãmb tɩrlem, la bõn-kãens fãa na paas yãmba.”—Mat. 6:31-33.

D BAO VƖƖM SẼN TAR BARK WẼNNAAM NIFẼ

17, 18. a) Bõe n kɩtd tɩ ned vɩɩm tall barka? b) Bõe n pa kɩtd tɩ ned vɩɩm tall barka?

17 Bũmb d sẽn pa segd n yĩm yaa tɩ pa bõn-kãsems nins d sẽn tõog n maanã, wall nebã sẽn na n get-d wa nin-kãseng la d vɩɩmã tar bark Wẽnnaam nifẽ ye. Leb n pa tʋʋm nins d sẽn tar tigingã pʋgẽ wã n wilgd rẽ ye. La yaa d sẽn sakd Wẽnnaam to-to wã la b tikd n kõ-d tʋʋm-kãense. Wẽnnaam sakrã yaool n yaa bũmb sẽn yaa tɩlae sẽn na yɩl n paam vɩɩm sẽn tar barka. Sɩd me, Wẽnnaam Gomdã yeta woto: “B sẽn dat bũmb ning yel-gɛtb nengẽ bala, yaa tɩ b yã tɩ b maanda sɩd ne b tʋʋmde.” (1 Kor. 4:2, Kãab-paalgã Koe-noogo) Sẽn paase, d segd n modg n kell n yɩ wẽn-sakda. A Zezi yeelame tɩ yaa ‘ned ning sẽn na n tall a tẽeb makr pʋgẽ hal tɩ wakat ta n na n paam fãagre.’ (Mat. 10:22) Wẽn-sakdbã sã n wa paam fãagre, pa na n yɩ vẽeneg tɩ b vɩɩmã sɩd talla bark sɩda?

18 Wa d sẽn yã wã, yɩl n paam vɩɩm sẽn tar barka, wẽn-sakr yaa tɩlae. La tõnd ned kam fãa tõe n yɩɩ wẽn-sakda. Bala, pa be ne d yʋʋr sẽn yi, d sẽn karem n tek zĩig ninga, d tarem, d bãngr wall d minim ye. Pipi kiris-nebã kẽer da yaa naong rãmba, tɩ sãndã nus ra zãada. A Poll sagla sẽn tar-b dũniyã arzɛgsã “tɩ b maan neer tɩ tʋʋm-sõma yɩ bãmb arzegse.” Rakãag-rãmbã la naong rãmbã fãa ra tõe n maoome n wa “paam vɩɩm sẽn yaa sɩdã.” (1 Tɩm. 6:17-19) Yaa woto me rũndã-rũndã. Tõnd fãa tõe n kɩtame tɩ ‘tʋʋm-sõma yɩ d arzegse,’ la d pʋd n segd n maana woto. Rẽ la d vɩɩmã na n tall bark d Naandã nifẽ. Sẽn paase, d sũur na n yɩɩ noogo, d sẽn mi tɩ d tata Wẽnnaam yamã.—Yel. 27:11.

19. Bõe la yãmb yãk yam n na n maane?

19 Yaa sɩd tɩ y pa tõe n toeem y yɛl kẽere, la y tõe n toeema y sẽn get-b to-to wã. Baa sẽn wa n yaa a soab bɩ y modg n kell n yɩ wẽn-sakda. Y sã n maan woto, y sũur na n yɩɩ noogo. A Zeova na n ning-y-la bark masã la wakat sẽn kõn sa yĩnga. Ra n tol-y n yĩm-y bũmb ning a Zezi sẽn yeel kiris-neb nins sẽn paam vʋʋsem sõng zaeebã ye. A yeel-b-la woto: “Bɩ y maan neer hal tɩ ta kũum, la mam na kõ yãmb vɩɩm maanfo.” (Wil. 2:10) Vɩɩm sẽn tar bark pa yɩɩd woto ye!

[Zãmsgã sogsgã]

[Foto, seb-neng 14]

Wʋsg ra tagsdame t’a Soll na n wa yɩɩ nin-kãsenga

[Foto, seb-neng 15]

A Poll vɩɩmã sɩd talla barka