Dagiti Tampok iti Surat Kadagiti Taga-Galacia, Efeso, Filipos, ken Colosas
Ti Sao ni Jehova Nabiag
Dagiti Tampok iti Surat Kadagiti Taga-Galacia, Efeso, Filipos, ken Colosas
IDI nangngegna a simiasi ti dadduma a Kristiano gapu iti impluensia dagiti mangitantandudo iti Judaismo, nangaramid ni apostol Pablo iti makagutugot a surat “kadagiti kongregasion ti Galacia.” (Gal. 1:2) Ti surat, a nailanad idi agarup 50-52 K.P., ket naglaon iti direkta a balakad ken nainget a pammagbaga.
Agarup sangapulo a tawen kalpasanna, idi adda idiay Roma kas ‘balud maigapu ken Kristo Jesus,’ sinuratan ni Pablo dagiti kongregasion iti Efeso, Filipos, ken Colosas, ket nangipaay kadakuada iti nagsayaat a balakad ken naayat a pammaregta. (Efe. 3:1) Magunggonaantayo ita no ipangagtayo ti mensahe dagiti libro ti Biblia a Galacia, Efeso, Filipos, ken Colosas.—Heb. 4:12.
“MAIDEKLARA A NALINTEG”—KASANO?
Tangay dagiti mangitantandudo iti Judaismo sisisikap a padpadaksenda ni Pablo, nangipaay ti apostol kadagiti espesipiko a detalye ti biagna tapno idepensana ti kinaapostolna. (Gal. 1:11–2:14) Tapno ipakita a palso ti pannursuroda, kastoy ti imbaga ni Pablo: “Ti maysa a tao maideklara a nalinteg, saan a gapu iti ar-aramid ti linteg, no di ket babaen laeng iti pammati ken Kristo Jesus.”—Gal. 2:16.
Ni Kristo ‘linuk-atanna dagidiay adda iti sidong ti linteg babaen ti pananggatang’ ket winayawayaanna ida tapno matagiragsakda ti Nakristianuan a wayawaya, kinuna ni Pablo. Siiinget a binalakadanna dagiti taga-Galacia: “Agtakderkayo a di maisin, ket dikay baybay-an ti bagbagiyo a mabalud manen iti sangol ti pannakaadipen.”—Gal. 4:4, 5; 5:1.
Sungbat Kadagiti Nainkasuratan a Saludsod:
3:16-18, 28, 29—Agaplikar pay laeng kadi ita ti Abrahamiko a tulag? Wen. Ti Linteg ti tulag ket kanayonan ken saan a kasukat ti tulag ti Dios kenni Abraham. Ngarud, agaplikar pay laeng ti Abrahamiko a tulag kalpasan a ‘nagpatingga’ ti Linteg. (Efe. 2:15) Dagiti kari a linaonna nayallatiwda iti pudno a “bin-i” ni Abraham—ni Kristo Jesus, a kangrunaan a bin-i, ken kadagiti ‘kukua ni Kristo.’
6:2—Ania ti “linteg ti Kristo”? Buklen daytoy a linteg ti amin a sursuro ken bilbilin ni Jesus. Nangnangruna a ramanenna ti bilin nga “ayatenyo ti maysa ken maysa.”—Juan 13:34.
6:8—Kasano nga ‘agimulatayo maipaay iti espiritu’? Maaramidtayo dayta no agbiagtayo iti wagas a siwayawaya nga agtignay kadatayo ti espiritu ti Dios. Ti panagmula maipaay iti espiritu ramanenna ti naimpusuan a pannakiraman kadagiti aktibidad a mangpasayaat iti panagtignay ti nasantuan nga espiritu kadatayo.
Dagiti Masursurotayo:
1:6-9. Masapul nga agtignay a dagus dagiti panglakayen no adda tumaud a parikut iti kongregasion. Babaen ti nainsiriban a pannakirinnason buyogen ti Kasuratan, maaturda a dagus dagiti ballikug a panagrasrason.
2:20. Ti subbot ket personal a regalo ti Dios kadatayo. Kasta ti rumbeng a panangmatmattayo iti dayta.—Juan 3:16.
5:7-9. Ti dakes a pannakikadua mabalin a ‘lapdannatayo nga agtultuloy nga agtulnog iti kinapudno.’ Masiribtayo no liklikantayo dayta.
6:1, 2, 5. Dagidiay addaan iti “naespirituan a kualipikasion” mabalin a tulongandatayo a mangibaklay iti pakadagsenantayo, kas iti narikut a problema a resulta ti di inggagara a panagbasoltayo. Ngem no maipapan iti panangawit iti naespirituan a rebbengentayo, ibaklaytayo dayta a bukodtayo.
‘PANANGUMMONG ITI AMIN A BAMBANAG KEN KRISTO’
Idi intampokna ti tema a Nakristianuan a panagkaykaysa iti suratna kadagiti taga-Efeso, dinakamat ni Pablo ti “maysa a panangaywan agingga iti naan-anay a pagpatinggaan dagiti naituding a tiempo . . . tapno ummongen a sangsangkamaysa manen ken Kristo ti amin a bambanag, ti bambanag iti langlangit ken ti bambanag iti daga.” Nangted ni Kristo kadagiti “sagut a tattao” a tumulong kadatayo agingga a “makagtengtayo amin iti panagmaymaysa iti pammati.”—Efe. 1:10; 4:8, 13.
Tapno mapadayawan ti Dios ken sumayaat ti panagkaykaysa, rumbeng nga ‘ikawes dagiti Kristiano ti baro a personalidad’ ken ‘agpasakupda iti maysa ken maysa gapu iti buteng ken Kristo.’ Masapul met nga ‘agtakderda a sititibker maibusor kadagiti pangallilaw a pamuspusan ti Diablo’ babaen ti panangikawesda iti naan-anay a naespirituan a kabal.—Efe. 4:24; 5:21; 6:11.
Sungbat Kadagiti Nainkasuratan a Saludsod:
1:4-7—Kasano a natudingan dagiti napulotan a Kristiano sakbay pay a nayanakda? Natudinganda a nasaksakbay kas maysa a grupo, wenno klase, saan a kas indibidual. Napasamak daytoy sakbay a nangrugi ti managbasol a sangatauan. Ti padto a nailanad iti Genesis 3:15, a naipakaammo sakbay a nayinaw ti asinoman a managbasol a tao, ramanenna ti panggep ti Dios a dadduma a pasurot ni Kristo makipagturayda kenkuana idiay langit.—Gal. 3:16, 29.
2:2—Kasano a ti espiritu ti lubong ket mayarig iti angin, ken apay nga addaan daytoy iti autoridad iti lubong? “Ti espiritu ti lubong”—ti espiritu ti panagwaywayas ken kinasukir—ket nasaknapen a kas iti angin nga ang-angsentayo. (1 Cor. 2:12) Adda autoridad wenno pannakabalinna iti lubong gapu iti nasaknap, agtultuloy, ken manayon nga impluensiana.
2:6—Kasano a dagiti napulotan a Kristiano addada “kadagiti nailangitan a disso” uray addada pay ditoy daga? Ti ebkas a “nailangitan a disso” dina tuktukoyen ti naikari a nailangitan a tawidda. Imbes ketdi, ipamatmatna ti natan-ok a naespirituan a saadda gapu ta ‘naselioanda iti naikari a nasantuan nga espiritu.’—Efe. 1:13, 14.
Dagiti Masursurotayo:
4:8, 11-15. Ni Jesu-Kristo “nangipanaw kadagiti kautibo,” kayatna a sawen, nangala kadagiti tattao a kinautibo ni Satanas tapno usarenna ida kas sagut a mangpabileg iti kongregasion Kristiano. ‘Babaen ti ayat dumakkeltayo koma iti amin a bambanag ken Kristo’ no agtulnog ken agpasakuptayo kadagiti mangidadaulo kadatayo ken makitunostayo kadagiti urnos ti kongregasion.—Heb. 13:7, 17.
5:22-24, 33. Malaksid iti panagpasakupna iti asawana, ti babai masapul a raemenna ni lakayna. Maaramidna daytoy no ipakitana ti “naulimek ken naalumamay nga espiritu” ket ikagumaanna a padayawan no agsao iti naimbag maipapan kenkuana ken makitinnulong tapno agballigi dagiti pangngeddeng ti asawana.—1 Ped. 3:3, 4; Tito 2:3-5.
5:25, 28, 29. No kasano a ti lalaki ‘taraonanna’ ti bagina, masapul nga ipaayna ti pisikal, emosional, ken naespirituan a kasapulan ti asawana. Masapul met nga ipategna babaen ti panangbusbosna iti adu panawen kenni baketna ken agbalin a nalailo kenkuana iti sao ken aramid.
6:10-13. Tapno masarangettayo dagiti demonio, masapul a naimpusuan nga ikawestayo ti naespirituan a kabal manipud iti Dios.
‘AGTULTULOY A MAGNA A SIUURNOS’
Impaganetget ni Pablo ti ayat iti suratna kadagiti taga-Filipos. Kinunana: “Daytoy ti agtultuloy nga ikarkararagko, a ti ayatyo umadu koma nga ad-adda pay buyogen ti umiso a pannakaammo ken naan-anay a panangilasin.” Tapno matulonganna ida a mangliklik iti silo ti nalabes a panagtalek iti bagi, binalakadanna ida: “Itultuloyyo nga itrabaho ti bukodyo a pannakaisalakan buyogen ti buteng ken panagpigerger.”—Fil. 1:9; 2:12.
Parparegtaen ni Pablo dagidiay nataenganen nga agregget nga “agturong iti kalat maipaay iti gunggona a panagpangato nga ayab ti Dios.” Kinunana: “Aniaman ti nagtengantayon a panagrang-ay, agtultuloytayo koma a magna a siuurnos iti daytoy met laeng a rutina.”—Fil. 3:14-16.
Sungbat Kadagiti Nainkasuratan a Saludsod:
1:23—Ania a “dua a banag” ti pakaburiboran ni Pablo, ken ania a “pannakaluk-at” ti tinarigagayanna? Gapu kadagiti kasasaad a nakaipasanguanna, mabalin a maburiboran ni Pablo iti dua a banag: ti biag wenno ipapatay. (Fil. 1:21) Nupay dina imbaga no ania ti pilienna, impakaammona ti tartarigagayanna—“ti pannakaluk-at ken ti pannakaitimpuyog ken Kristo.” (Fil. 3:20, 21; 1 Tes. 4:16) Daytoy a “pannakaluk-at” bayat ti kaadda ni Kristo ket agresulta iti panangawat ni Pablo iti gunggona nga insagana ni Jehova para kenkuana.—Mat. 24:3.
2:12, 13—Iti ania a pamay-an a ti Dios tignayennatayo nga ‘agtarigagay ken agtignay’? Ti nasantuan nga espiritu ni Jehova tignayenna ti puso ken isiptayo tapno ad-adda a tarigagayantayo nga aramiden ti amin a kabaelantayo iti panagserbi kenkuana. Gapuna, kanayon a tulongannatayo bayat nga ‘itultuloytayo nga itrabaho ti bukodtayo a pannakaisalakan.’
Dagiti Masursurotayo:
1:3-5. Nupay napanglawda iti material, nangipaay dagiti taga-Filipos iti nagsayaat a pagwadan ti kinaparabur tapno tuladentayo.—2 Cor. 8:1-6.
2:5-11. Kas ipakita ti ulidan ni Jesus, ti kinapakumbaba ket saan a pagilasinan iti kinakapuy no di ket iti moral a kinatibker. Maysa pay, itan-ok ni Jehova dagiti napakumbaba.—Prov. 22:4.
3:13. ‘Dagiti bambanag a nalikudan’ ket mabalin a tumukoy kadagiti bambanag a kas iti dakkel a panguartaan a karera, ti kinatalged nga iyeg ti panagbalin a kameng ti nabaknang a pamilia, wenno uray pay dagiti nagbabawyantayon a nadagsen a basol ken ‘nakaugasantayon.’ (1 Cor. 6:11) Masapul a lipatentayo dagitoy a bambanag, kayatna a sawen, saantayo idan a pakakumikoman ket ‘ragpatentayo dagiti bambanag nga adda iti masanguanan.’
“MAPATPATIBKER ITI PAMMATI”
Iti suratna kadagiti taga-Colosas, imbutaktak ni Pablo dagiti di umiso a panangmatmat dagiti palso a mannursuro. Ti pannakaisalakan, kinunana, saan nga agpannuray kadagiti kalikaguman ti Linteg, no di ket iti ‘panagtalinaed iti pammati.’ Pinaregta ni Pablo dagiti taga-Colosas nga ‘agtultuloyda a magna a naikaykaysa ken Kristo, a naparamut ken maibangbangon kenkuana ken mapatpatibker iti pammati.’ Ania koma ti epekto kadakuada ti kasta a panangpatibker?—Col. 1:23; 2:6, 7.
“Malaksid kadagitoy amin a banag,” kinuna ni Pablo, “kawesanyo ti bagbagiyo iti ayat, ta dayta ket naan-anay a singgalut ti panagkaykaysa. Kasta met, bay-anyo nga agturay kadagiti pusoyo ti talna ti Kristo.” Imbaga ti apostol kadakuada: “Aniaman ti ar-aramidenyo, aramidenyo dayta nga amin-kararua a kas maipaay ken Jehova, ket saan a maipaay iti tattao.” Maipapan kadagiti adda iti ruar ti kongregasion, kinunana: “Itultuloyyo ti magna a sisisirib” a kaduada.—Col. 3:14, 15, 23; 4:5.
Sungbat Kadagiti Nainkasuratan a Saludsod:
2:8—Namakdaar ni Pablo maibusor kadagiti ania a “pagdamdamuan a bambanag ti lubong”? Dagitoy dagiti bambanag iti lubong ni Satanas—dagiti kangrunaan a bambanag wenno prinsipio a mangbukel, mangiturturong, wenno mangtigtignay iti dayta. (1 Juan 2:16) Karaman kadagitoy ti pilosopia, materialismo, ken dagiti palso a relihion daytoy a lubong.
4:16—Apay a saan a paset ti Biblia ti surat kadagiti taga-Laodicea? Mabalin a ti makagapu ket awan ti linaon ti surat a napateg para kadatayo ita. Wenno mabalin a dagitoy ket naulit a punto a naggapu kadagiti kapadana a sursurat.
Dagiti Masursurotayo:
1:2, 20. Ti subbot nga impaay ti Dios gapu iti di kaikarian a kinamanangngaasina ket mangdalus iti masidsidir a konsiensiatayo, banag a mangyeg kadatayo iti natalna a panunot.
2:18, 23. Ti “sinsinan a kinapakumbaba”—maysa a pammarang a kinapakumbaba tapno maallukoy ti sabsabali babaen iti di panangawat kadagiti material a bambanag wenno babaen iti nakaro a panangparigat iti bagi—ipamatmatna ti ‘kinatangsit ti maysa babaen ti nainlasagan a panagannayas ti panunot.’