Kasin Naliliknam a Sika so Ag-atalosan?

SI ANTONIO so agonigon. Lapud bigbigla tan diad ag-amtan rason et say amigo ton si Leonardo so ambetebetel la ed sikato. * Nanduruman bektan saray impangibano nen Antonio et ag-inimano, tan sano sikaray saniba et singano walay dingding ed baetan dan dua. Inmaburido si Antonio, ompan walay agawa odino nibaga ton abaloan na kaaro to. Balet anto?

Kaslakan lay agpantatalosan. Dakel ed saratan so melag labat tan mainomay a korihien. Say arum so nayarin makapasyodot a maong, nagkalautla sano wadtan niray agsuston impresyon anggaman ed saray sagpot ya iwaklit iratan. Akin ya onlelesa iray agpantatalosan? Panon ya apektaen na saratan iray indibidual a nalalanor? Antoy nayarian mon gawaen no sika so ag-atalosan na arum ed bengatlan ginawam? Kasin importanti no antoy impresyon na arum ed sika?

Agnapaliisan a Katuaan

Lapud agnayarian a basaen na arum iray kanonotan tan intension tayo, nasabin wala so toon lingoy impakatalos to’d imbaga odino inkiwas tayo. Dakel iray posibilidad a pansengegay agpantatalosan. No maminsan et nisengeg lambengat itan ed agtayo nibalikas iray walad kanonotan tayo unong ed pinilalek tayo, diad paraan a malinlinew tan segseguro. Lapud ingal tan arum niran pakasbelan ed liber tayo et nairapan so arum ya ondengel a maong ed sikatayo.

Walaray kakikiwas tan walna a nababaloan. Singa bilang, say toon agmasmasel so nababaloan bilang suplado, agmananginenen, odino mankinon. Lapud apalabas iran personal ya eksperiensia et nayarin manresulta ed emosyonal imbes a makatunongan iran reaksion ed pigaran situasyon. Saray pandurumaan lapud kultura tan lenguahe et kabaliksan ton aglawas makapantatalosay totoo a singa iilaloan. Wadtan met so agsuston panagbalita tan panagtalabutob, tan sikatayo so nepeg ya agnabibigla sano saray konklusyon ed bengabengatlan imbaga odino ginawa tayo so no maminsan et miduma manlapud samay peteg a getma. Siempre, amin iya so manambayo na daiset ed saramay liknaen dan saray intension da so ag-atalosan.

Alimbawa, ag-amta nen Anna a sikatoy akapankomento ed inka-popular na andi’d man ya  amiga. Agsustoy inkipasabi na imbaga to, tan diad inkabigla tan inkasakitan nen Anna et sikato so inakusaan na saman ya amiga to ed arap na pigara ni a panimonan kuno nen Anna so atension na sakey a laki a kalimog na sayan amiga. Sigpot ya aliwa so impakatalos ed inkomento nen Anna, tan anggapoy agawaan na amin a sagpot ton ipaseguro ed amiga to ya aliwan onman so intension to. Saman a situasyon so nansumpal ed pirmin inkasakitan, tan andukey nin panaon so apalabas sakbay a sigpot a nipetek nen Anna iman ya abaloan.

Say impresyon na arum ed sika so mabetbet a dependi ed pakatalos da ed saray intension mo. Kanian natural labat a nasakitan ka sano aliwan sustoy impakamoria na totoo ed motibom. Nayarin onsanok ka, a liknaen mon anggapoy sengegan a say sakey et agto ka natalosan. Parad sika et saratan a panmoria so pikewet, makapasakit, odino sigpot ya aliwa, tan mamasakit a maong ed sika​—nagkalautla no manlalapu iratan ya agmakatunongan a salsalita ed saramay bibidbiren mon maong iray opinyon da.

Anggaman nayarin pansyodotan mo so impresyon na totoo ed sika, siansian matukoy a respetoen so opinyon na arum. Aliwan makristianon awawey so pangibaliwala ed iisipen na arum nipaakar ed sika, tan agtayon balot labay a lapud saray salita tan kiwas tayo et nasakitan so arum a totoo. (Mateo 7:12; 1 Corinto 8:12) Kanian sagpaminsan a kaukolan mon panggunaetan ya ipetek so lingon opinyon na sananey ed sika. Balet, say sobran paga no antoy panmoria na arum ed sika so agmarakep, ta mangitonton itan ed kaandi na dilin-respeto odino liknaan a nibabaliwala ka. Tandaan, say peteg a kablian mo so agmandedependi ed panisip na arum ed sika.

Diad biek a dapag, nayarin namoriam a say kritisismo ed sika so tudtua. Natural labat a nasakitan ka, balet no sika so mabulos tan matua a mangaksobi ed saray agmo inkayadyari, saratan ya eksperiensia so magmaliw a makagungguna, mamakiwas ed sikan manggawa na nakakaukolan iran pananguman.

Negatibo Iran Pansumpalan

Saray lingon impakatalos so nayarin mansumpal ed seryoso iran resulta odino andi met. Singa bilang, no narerengel mo so sakey a lakin makmaksil so pansasalita to ed sakey a restawran, nayarin isipen mon sikato so malastog odino mapangta. Nayarin nalilingo ka. Ompan say katongtong to et makapuy so pakadngel to. Odino ompan say manlalako so ompatnag a bastos, balet ta nayarin mabeblay so laman to. Anggaman saratan ya abaloan so mangitonton ed negatibon impresyon, maseguron say epekto na saratan et aliwan seryoso tan agmanbayag. Balet, lapud agsuston pakatalos, no maminsan et pansengegan itan na desyang. Konsideraen pay duaran inkagawa ed awaran na Israel nensaman.

Sanen si Nahas, ari na Ammon, et inatey, angibaki si David na saray mensahero pian manambayo ed ilalak ton si Hanun, a kasandi la na ama to bilang manuley. Balet, say imbisita na saray mensahero so abaloan bilang maruksan pangi-espiya ed teritorya na Amonita, a sengegay impanginsulto ni nen Hanun insan akibakal ed Israel. Bilang resulta, ag-onkulang ya 47,000 a totoo so inatey​—amin lapud aliway impakatalos ed saray maong a getma.​—1 Awaran 19:1-19.

Akadkauna diad awaran na Israel, sananey nin abaloan so aresolbi ed nikaduman paraan. Saray tribu nen Ruben tan Gad tan say kapalduan tribu nen Manases so angipaalagey na mapalaway ya altar ed asingger na Ilog Jordan.  Minoria na arum ed Israel iya bilang agkatooran, inkarebeldi ed si Jehova. Kanian sikara so nantitipon pian onlusob bilang sundalo. Balet sakbay na pabiglabiglan ikiwas da, walaray Israelita ya angibaki na saray mensahero pian ibalikas so sanok da ed walan atebek a kiwas na agkatooran. Maong ta ginawa da iman, ta saray angipaalagey na altar so angibagan anggapoy intension dan onsuawi ed puron panagdayew. Diad kasunian to et say altar so onkana bilang monumento parad katooran da ed si Jehova. Sayan lingon impakatalos so angitonton lawari ed inyagus na dala, balet lapud kakabatan et apaliisan iratan a makadesyang a pansumpalan.​—Josue 22:10-34.

Ipalinew Iray Pamaakaran Unong ed Aro

Nabangatan tayo no pankomparaan irayan salaysay. Mapatpatnag, say pangipalinew ed problema et makabat a bengatlan gawaen. Diad inkagawa ya unor lan asingbat, siopa ta so makaamta no pigaran bilay so alegyas, lapu labat ta nantongtong so duaran dapag? Diad kaslakan a kaso et agniiyan ed kaatapan so bilay no aliway impakatalos mo ed peteg iran intension na sakey, balet saray impankaaro so nayarin niiyan ed peligro. Kanian no liknaen mon agmanepeg so inkiwas na sakey ed sika, segurado ka ta ya atalosan moray bengatla no anton talaga iratan, odino aliwan sustoy impakatalos mo’d saratan? Anto ta iray motibo na biek a dapag. Tepetan mo. Kasin naliliknam a sikay ag-atalosan? Pantongtongan itan. Agmo aabuloyan so kinon a mangontrol ed sika.

Inyopresi nen Jesus so sankaabigan a gungguna ed panresolbi ed saray agpantatalosan: “Kanian no isasaklang mo so bagat mo ed altar, et nanononotan mo diman a say agim et walay bengatlan pamusolan to ed sika. Itilak mo diman so panangaro’m ed arap na altar, et onla ka, ta mipulangan ka nin unona ed agim, insan ka ed satan onla tan isaklang mo so panangarom.” (Mateo 5:23, 24) Kanian say manepeg a gawaen et asinggeran so too a sikayon dua labat, ya agla lalanoren so arum. Onloor itan no say reklamom et nadngelan na akaopendi manlapud arum. (Uliran 17:9) Say kalat mo et say pikareenan unong ed aro. Kalmadon isalaysay so problema diad malinew, simpli, agmangaakusa iran salita. Isalaysay mo no antoy epekto na satan ed liknaan mo. Insan tekep na gagalan talinengen mo so punto de bista na sananey. Agmanapurasta a palbengan la iray motibo to. Mabulos a panmatalekan mon say motibo na sananey et aliwan mauges. Tandaan, “amin [so] sisiaen” na aro.​—1 Corinto 13:7.

Siempre, anggano aresolbi la iray agpantatalosan, naliliknam nin siansia so impakasakitan odino saray agmarakep a nansumpalan. Antoy nayarin gawaen? No nakaukolan, saray masimoon a dispensa so matukoy, pati la ed antokaman a kiwas a makatunongan a nagawaan parad panresolbi ed saray pamaakaran. Diad amin na saratan a situasyon, marakep no say asakitan et tumboken toy impuyan a simbawan: “Mantetepelan so sakey tan sakey, tan manpeperdonaan so balang sakey, no say siopaman a too wala so pangidaleman to ed siopaman; unong ed impamerdona na Katawan ed sikayo, ontan met so gawaen yo: Tan lalo ed saraya ya amin a bengatla ikawes yo so aro, a sikato so singer yo ed inkayadyari.”​—Colosas 3:13, 14; 1 Pedro 4:8.

Anggad agtayo ni ayadyari, walan wala iray agpantatalosan tan pakasakitan na saray liknaan. Siopaman so nayarin nalingo odino mansalita diad paraan a singano satan so agmangiter na dignidad odino pakasakitan mo. Ipapabitar na Biblia: “Ta dia ed akamayamay a nengneng nagapol itayo ya amin. No say siopaman a too et agnagapol ed salita, sayan too ayadyari, tan nayarian to met a pegetan so amin a laman.” (Santiago 3:2) Lapud amtan tuloy nen Jehova a Dios iya, sikatoy angitarya la ed sikatayo na oniaran panamilin: “Agka maganat ed pusom a manpasnok; ta say sanok onteen ed akwalan na saray maatiw. Ontan met agmo imanoen so saray amin a salita ya asalita, ompan narengel mo so aripen mo ya ayewen to ka; ta mabetbet met a say dilim a puso amta to a sika lanlamang inayew mo met so saray arum.”​—Eclesiastes 7:9, 21, 22.

 “Si Jehova Simbangen To so Saray Puso”

Balet panon to no ompatnag ya imposibli lan nauman so makapuy ya impresyon na arum ed sika? Agnaaandian na ilalo. Mansiansian bayuboan tan ipatnag iray Kristianon kalidades ed anggaay nayarian mo. Patulongan ed si Jehova pian napaaligwas so bengatlan papaaligwasen. Say tuan kablian mo bilang indibidual so diad kaunoran et agnadetermina na arum a totoo. Si Jehova lambengat so suston ‘makasimbang ed saray puso.’ (Uliran 21:2) Anggan say impanmoria na totoo ed si Jesus et abebbeba tan binabalaw da, satan so ag-angapekta ed impanmoria nen Jehova ed sikato. (Isaias 52:3) Anggaman agsustoy panmoria na arum ed sika, nayarian mon ‘ipaway so pusom’ ed si Jehova, a matalek kan natalosan to ka,“ta si Jehova onnengneng ya aliwa a singa say too ya onnengneng; ta say too onnengneng ed mapaway a nengneng, balet si Jehova onnengneng ed puso.” (Salmo 62:8; 1 Samuel 16:7) No itultuloy mon gawaen so maabig, saramay walaay makapuy ya impresyon ed sika et nayarin diad dugan panaon, namoria ray lingo ra tan umanen da lay opinyon da nipaakar ed sika.​—Galacia 6:9; 2 Timoteo 2:15.

Nanonotan mo ta ni si Antonio, ya asaglawi ed gapo na artikulo? Sikatoy nampakpel pian tumboken so Makasulatan a simbawa, tan akitongtong ed amigo to a si Leonardo, a tinepetan to no walay bengatlan agawa ton akasakitan to. Antoy resulta? Si Leonardo so abigbigla. Inyebat ton anggapo pay ginawa nen Antonio a sengegay sakitan na liknaan to tan pinaseguroan to ya anggapo met so intension ton manguman lay kiwas to ed sikato. No ompatnag a sikatoy aliwa lan maligsa ed sikato, anganko ta walay nononoten to. Akidispensa si Leonardo ya agto naamtaan ya asakitan to manayay liknaan na amigo to tan akisalamat ta impaimano to iyan pamaakaran. Inyarum to a diad arapen et mas manalwar pian agla naulit iman ya impresyon ed arum. Amin a problema ed baetan da so naandi la, tan say relasyon na san-amigo so lalon inmapit.

Agbalot marakep so liknaan no sika so ag-atalosan. Balet, no gawaen mon amin so posibli iran kundang ta pian napalinew iray pamaakaran tan niyaplika iray Makasulatan a prinsipyo nipaakar ed aro tan panamerdona, maseguro, nagamoran mo met iray marakep a resulta.

[Paimano ed leksab]

[Saray litrato ed pahina 23]

Say pangipalinew ed saray pamaakaran diad espiritu na aro tan panamerdona so nayarin mangitonton ed maliket iran resulta