1. Saglg bʋg la tʋm-tʋmd a Poll kõ a tẽed-n-taasã? (Ges-y fotã sẽn be yĩngrã.)

TƲM-TƲMD a Poll gʋlsa lɛtr n tool Kolos kiris-nebã yʋʋmd 60 la 61 wã sẽnese. Rẽ t’a ra bee bãens roog Rom soolmẽ wã. Lɛtrã pʋgẽ, a wilg-b lame tɩ tara yõod wʋsg tɩ b paam “bãngr ning Sɩɩg-sõng sẽn kõtã,” rat n yeel tɩ bũmb fãa pʋgẽ bɩ b modg n bãng Wẽnnaam daabo. (Kol. 1:9) A paasame yaa: “Mam togsda bõn-kãng tɩ ned da wa n belg yãmb ne sɩlem n tõog ye. Gũus-y tɩ ned da belg yãmb ne zãmsg buudu, la ninsaalb minind n zãag ye, bõn-kãens yaa dũniyã yɛla, la a ka Kiris rẽnd ye.” (Kol. 2:4, 8) A Poll wilgame tɩ dũniyã neb tagsa kẽer yaa wẽnse, la a wilg a wẽngã võore, la bũmb ning sẽn kɩt tɩ tagsa kãens noom nebã. Ned sã n wa tagsd wa dũniyã nebã, tõe n kɩtame t’a wa tẽed tɩ yẽ yamã yɩɩda a taabã, la tɩ yẽ sãoo a taabã. A Poll lɛtrã yaa sẽn na n sõng a tẽed-n-taasã tɩ b mao n da wa tagsd wa dũniyã nebã, la b zãag b mens ne minim-wẽnsã.—Kol. 2:16, 17, 23.

2. Bõe yell la d na n gome, la bõe yĩnga?

² Ned sã n tagsd wa dũniyã nebã, a toog kae ne a Zeova noyã ye. Tõnd me sã n pa gũusi, bilf-bilfã, d tõe n wa tagsda wa bãmba, tɩ koms d tẽebã. D sẽn beẽ fãa d wʋmda dũniyã neb sẽn yet bũmb kẽer tɩ yaool n pa sɩd ye. D tʋʋmã zĩisẽ,  d lekollẽ wã, pa rẽ bɩ ne televiziyõ wã wall ẽntɛrnetã maasem. Bõe la d tõe n maane, n da wa tagsd wa bãmba? Sõs-kãnga pʋgẽ, d na n goma bũmb a nu yelle. D na n yãa dũniyã neb sẽn yet rẽ wɛɛngẽ, la d sẽn tõe n maan to-to n da wa tagsd wa bãmb ye.

3. Bõe la neb wʋsg yeta, la bõe yĩnga?

³ “Baa ned pa tẽed Wẽnnaam, a tõe n yɩɩ nin-sõngo.” Tẽns wʋsg pʋgẽ, neb ka tɛk n tagsd woto. B yetame tɩ b pa tẽed Wẽnnaam, la tɩ b toog kae ne tũudum ye. Tõe meng tɩ b wʋsg pa maag b yĩng n na n bao n bãng Wẽnnaam sã n sɩd beeme ye. Yaa b sẽn dat n so b mens n maand b yamã la b sẽn tagsd woto wã. (Karm-y Yɩɩn-sõamyã 10:4.) Kẽer me getame tɩ ned sã n yeel t’a tõe n yɩɩ nin-sõng baa a pa tẽed Wẽnnaam, a soab tara yam.

4. Ned sã n yeel t’a pa tẽed tɩ yaa Wẽnnaam n naan bõn-vɩɩlɩ wã, bõe la y tõe n yeel tɩ sõng-a?

⁴ Sẽn tẽed-b tɩ Wẽnd kae wã tara bʋʋm bɩ? Ayo. La ned sã n teeg siãnsã n dat n bãng sã n yaa Wẽnnaam n naan bõn-vɩɩlɩ wã, a sẽn na n bãng bũmb ninsã tõe n kɩtame t’a wa pa le mi a sẽn na n tẽ ye. La yaool n pa toog tɩ d bãng sã n yaa Wẽnnaam n naan bõn-vɩɩlɩ wã ye. Rẽ yĩnga, roog tõe n wa bee woto tɩ pa ned n me sɩda? Yaa vẽeneg tɩ pa tõe ye. La bõn-vɩɩlɩ wã yẽ? Bõn-vɩɩlɩ wã tõe n wekame tɩ b sõorã fɩɩge, baa bõn-vɩɩlɩ nins sẽn yaa-b kɩds n yɩɩdã. Bũmb toor-toor n be bõn-vɩɩg fãa yĩngẽ, n wilgd a bɩʋʋngã sẽn na n yɩ to-to, t’a sã n wek bɩ a biig fãa wõnd-a. Roog yaool n pa tõe n dog roog a to ye. Woto wã, yaa ãnd n naan bõn-vɩɩlɩ wã? Ad Biiblã sẽn yeele: “Roog fãa yaa ned n me, la soab ning sẽn me-a bũmb fãa wã yaa Wẽnnaam.”—Ebre. 3:4.

5. Sẽn yet-b tɩ baa ned pa tẽed Wẽnnaam, a tõe n bãnga sõma ne wẽng n bakã bee bʋʋm bɩ?

⁵ Sẽn yet-b tɩ baa ned pa tẽed Wẽnnaam, a tõe n bãnga sõma ne wẽng n bakã bee bʋʋm bɩ? Yaa sɩd tɩ Biiblã meng yetame tɩ baa neb nins sẽn pa tẽed Wẽnnaamã mi n tara noy sẽn yaa sõma n tũudẽ. (Rom. 2:14, 15) Wala makre, neb n pa tẽed Wẽnnaam, n yaool n nong b roagdbã la b waoogd-ba. La ned sã n pa sak n deeg tɩ yaa Wẽnnaam sẽn yaa d Naandã n segd n wilg-d sõma ne wẽng n bake, a na n yɩɩ wãn n bãng n maan sẽn segd wakat fãa? (Eza. 33:22) Neb wʋsg sak n deegame tɩ yɛlã sẽn yaa to-to dũniyã zugã wilgda vẽeneg tɩ yaa tɩlɛ tɩ ãdem-biisã paam Wẽnnaam sõngre. (Karm-y Yel-bũn 20:24.) Dẽnd pa segd tɩ d tags tɩ ned tõe n bãnga sõma ne wẽng n bak bũmb fãa pʋgẽ, baa a pa tẽed Wẽnnaam la a pa tũud a noyã ye.—Yɩɩn. 146:3.

6. Neb wʋsg tagsg yaa wãn ne tũudmã?

⁶ “Baa d pa tar tũudum, d tõe n paama sũ-noogo.” Neb wʋsg tagsda woto, bala b getame tɩ tũudmã pa tar yõodo, la tɩ wata ne yam-yiisgu. Sẽn paase, tũudum wʋsg kɩtame tɩ nebã pa baood Wẽnnaam zĩigẽ, bala b taoor dãmbã yetame tɩ Wẽnnaam sɩbgda nebã bugum-yiri, b modgda nebã tɩ b kõt ligdi, la b kẽed politikã yɛlẽ. Dẽnd neb wʋsg sẽn tagsd tɩ baa b pa tar tũudum, b tõe n paama sũ-noogã pa lingr ye. Tõe tɩ b yetame yaa: “M nonga Wẽnnaam goamã, la m pa rat n yãk tũudum n kẽ ye.”

7. Bõe n wilgd tɩ tũudum hakɩɩkã tõe n kõo yãmb sũ-noogo?

⁷ Rẽ yĩnga, d tõe n sɩd paama sũ-noogo, baa d pa tar tũudum bɩ? Yaa sɩd tɩ ned sã n paam n pa naag tũudum nins sẽn pa togsd sɩdã, a sũur tõe n yɩɩ noogo. La ned sã n pa tar zood sõma ne a Zeova sẽn yaa “sũ-noog soabã,” a pa tõe n paam sũ-noog hakɩɩk ye.  (1 Tɩm. 1:11, MN) A Zeova sẽn maand fãa yaa nebã neer yĩnga. Neb nins sẽn tũud-a wã me tara sũ-noogo, bala b baood n na n sõnga nebã. (Tʋʋ. 20:35) Tags-y n ges-y tũudum hakɩɩkã sẽn tõe n maneg zagsã rãmb vɩɩm to-to wã. Tũudum hakɩɩkã sɩd nafda tõndo. Zagsã rãmb nonga taab ne nonglem hakɩɩka, sẽn kẽ-b kãadmã waoogda taaba, n maand sɩd ne taaba, tɩ roagdbã me wubd b kambã sõma, tɩ b mi neb waoogre. Woto kɩtame t’a Zeova nin-buiidã sẽn be dũniyã gill zugã naag taab yam a ye n tũud-a, tɩ nonglem be d tigimsã pʋsẽ.—Karm-y Ezayi 65:13, 14.

8. Bõe la Luk 11:28 yeta, tɩ wilgd bũmb ning sẽn kõt ned sũ-noogo?

⁸ Sẽn yet-b tɩ baa ned pa tũud Wẽnnaam, a tõe n paama sũ-noogã tara bʋʋm bɩ? D sok d meng n gese, bõe n kõt nebã sũ-noogo? Neb kẽer nonga b tʋʋmdã, ɛspoor bɩ reem ninga. Sẽn noom sãnda me yaa b zo-rãmbã la b zakã rãmb yell gesgo. Woto fãa tõe n kõo ned sũ-noog bilfu, la bũmb n be n wat ne sũ-noog la bark n yɩɩd rẽ. Ninsaal pa wa rũng ye. Wẽnnaam naana ninsaal t’a tõe n bao n bãng yẽ la a tũ-a. Yaa ned sã n maand rẽ la a tõe n paam sũ-noog hakɩɩka. (Karm-y Luk 11:28.) Sɩd me, tũudum hakɩɩkã neb sẽn tigimd taab n waoogd a Zeova wã, kõt-b-la sũ-noogo, la kengd b raoodo. (Yɩɩn. 133:1) D sẽn paam me tɩ tõnd ne d tẽed-n-taasã yaa saam-biis sẽn be dũniyã gill zugu, n tẽed manegre, tɩ ned fãa maood n zãad a meng sõma wã nooma tõnd wʋsgo.

9. a) Nebã tagsg yaa wãn ne yoobã? b) Bõe yĩng tɩ Biiblã yetẽ tɩ pag ne rao pa segd n kẽ ne taaba, sã n pa b kẽe kãadem?

⁹ “Bõe yĩng tɩ b yet tɩ pag ne rao pa segd n kẽ ne taaba, sã n pa b kẽe kãadem?” Nina tõe n yeela tõnd yaa: “Nebã tog n vɩɩmda b yam. Bõe yĩng tɩ b yet tɩ pag ne rao pa tõe n kẽ ne taaba, sã n pa b kẽe kãadem?” Neb kẽer sẽn tagsd tɩ pa tog tɩ kiris-nebã gɩdg yoobã yaa bũmb sẽn pa zemse. Bõe yĩnga? Bala Wẽnnaam sebrã pʋgẽ, b gɩdga yoobo. * (Karm-y 1 Tesalonik-rãmb 4:3-8.) Sẽn yaa a Zeova n naan tõndã, a tara sor n na n lugl noy tɩ tõnd tũ. Yẽ n lugl kãadmã, la a yeel tɩ yaa pag ne rao sẽn kẽ kãadem ne taab bal n tar sor n kẽ ne taaba. Yaa a sẽn nong tõndã yĩng la a sẽn kõ noy tɩ d segd n tũ wã. D sã n tũ, nafd-d lame. Zak pʋgẽ, nebã fãa sã n tũud Wẽnnaam noyã, sõngdame tɩ b maneg n nong taaba, n waoogd taaba, tɩ ned fãa yam gãe bãane. La neb nins sẽn mi Wẽnnaam noyã la b kɩɩsdẽ wã, a na n sɩbg-b lame.—Ebre. 13:4.

10. Bõe n na n sõng kiris-ned t’a zãag a meng ne yoobo?

¹⁰ Biiblã wilgda d sẽn tõe n maan to-to n zãag d meng ne yoobo. Yaa tɩlɛ tɩ d gũus ne bũmb nins d sẽn getã. Ad a Zeezi sẽn yeele: “Ned ning fãa sẽn get pag ne ratem wẽng zoe n maana yoob ne-a a sũurẽ. Fo rɩtg nifã sã n wat ne fo lʋɩɩs bɩ f feoog-a n lob yɩɩga.” (Mat. 5:28, 29) Rẽ n so tɩ d pa segd n ges pornogarfi, bɩ n kelg mizik sẽn wat ne yoob tʋlsem ye. Tʋm-tʋmd a Poll sagla kiris-nebã tɩ b kɩt tɩ b “dũni ka yalẽ wã ki,” sẽn na yɩl n da wa yo ye. (Kol. 3:5) Yaa tɩlɛ me tɩ d gũusd ne d sẽn tagsd bũmb nins yellã, la d sẽn nong n gomd bũmb nins yellã.—Efɛ. 5:3-5.

11. Bõe yĩng tɩ tõnd me tõe n wa rat n modg n paam tʋʋm-tɩrga?

¹¹ “F sã n paam tʋʋm-tɩrg la f paamd sũ-noogo.” Nina tõe n yeela tõnd tɩ d modg n paam tʋʋm-tɩrga, tʋʋmd sẽn na n kɩt tɩ d yʋʋr yi, tɩ d yɩ nin-kãseng bɩ arzɛk soaba. Sẽn mik tɩ bũmb ning sẽn pak dũni-kãngã neb wʋsg yaa b paam tʋʋm-tɩrgã, kiris-nebã me sã n pa gũusi, b tõe n wa tagsda wa dũniyã nebã.

12. Yaa ned sã n paam tʋʋm-tɩrg la a paamd sũ-noog bɩ?

¹² Ned sã n paam tʋʋmd sẽn na n kɩt t’a yʋʋr yi la a paamd sũ-noog bɩ? Ayo! D tẽeg t’a Sʋɩtãan sẽn da rat yaa a soog nebã, la a paam tɩ b waoogd-a, t’a yʋʋrã yi. D tõe n yeelame t’a paama a sẽn datã. Baasgo, a pa tar sũ-noog ye. Yaa sũ-toog soaba. (Mat. 4:8, 9; Vẽn. 12:12) Ned sã n paam tʋʋm-tɩrga, sũ-noog ning rẽ sẽn kõtã pa tõe n mak ne sũ-noog ning ned sẽn paamde, a sã n sõngd a taabã tɩ b bãngd Wẽnnaam sõma la b tõe n wa paam vɩɩm sẽn kõn sa wã ye. Rẽ me, yɩl n paam tʋʋm-tɩrgã, nebã nong n wagsda taaba, tɩ yaa sũ-kiir la zaba. La b wat n getame tɩ b sẽn maanã fãa yaa zaalem. Biiblã yeelame tɩ yaa wa “ned sẽn digd sebgo.”—Koɛ. 4:4.

13. a) Bõe yĩng tɩ pa d tʋʋmdã n segd n pak-d n yɩɩda? b) Bõe n da kõt a Poll sũ-noog hakɩɩka?

¹³ Yaa sɩd tɩ d tog n tʋmame n ges d meng la d zakã rãmb yelle. Pa wẽng me tɩ d bao tʋʋmd d sẽn nong ye. La pa segd tɩ yaa d tʋʋmdã n pak-d n tɩ yɩɩd ye. Ad a Zeezi sẽn yeele: “Ned ba a yembr ka tõe n sak zu-soben-dãmb a yiib ye. Bala, a na n kisga a yembr la a nong a to wã, wala a loe a meng ne a yembr la a paoog a to wã. Yãmb ka tõe n sak Wẽnnaam la y sak arzegs me ye.” (Mat. 6:24) Sã n yaa a Zeova raabã la d lʋɩɩsd taoore, tɩ sẽn pak-d me yaa d zãms nebã Biiblã, d paamda sũ-noog sẽn pa tõe n bãng n bilgi. Tʋm-tʋmd a Poll vɩɩmã kibar wilgda rẽ. A sẽn wa n yaa bi-bɩɩgã, sẽn da pak-a yaa a paam n yɩ nin-kãseng zʋɩf-rãmbã tũudum pʋgẽ. A wa n lebga kiris-neda, n taasd nebã Wẽnnaam koɛɛgã. Yaa a sẽn da ne Wẽnnaam goamã sẽn manegd b vɩɩmã to-to wã n da kõt-a  sũ-noog hakɩɩka. (Karm-y 1 Tesalonik-rãmb 2:13, 19, 20.) Tʋʋmd a to kae n kõt ned sũ-noog a woto ye.

14. Bõe yĩng tɩ neb kẽer sã n wʋm tɩ ãdem-biisã tõe n welga dũniyã zu-loeesã bɩ noom-ba?

¹⁴ “Ãdem-biisã tõe n welga dũniyã zu-loeesã.” Goam a woto buudã nooma neb wʋsgo. Sɩd me, ãdem-biisã sã n da tõe n welg b zu-loeesã, rat n yeelame tɩ pa tɩlɛ tɩ b paam Wẽnnaam sõngre, la tɩ b tõe n maanda b yam. Tõe tɩ y zoe n wʋma neb sẽn yet tɩ zabã, bi-be-tʋʋmã, bãasã, farã la zu-loees a taab boogdame. Ad sebr a ye sẽn yeele: “Yaa ãdem-biisã sẽn yãk yam n na n maan b sẽn tõe tɩ vɩɩmã lebg noogã n kɩt tɩ dũni wã yɛl lebgd sõma wã.” La yaa sɩd bɩ? Rẽ yĩnga, ãdem-biisã yaa n bãnga b sẽn na n maaneg n welg dũniyã zu-loees bɩ? Sẽn na yɩl n bãng n leoke, d na n goma zu-loees kẽer yelle.

15. Bõe n wilgd tɩ dũniyã zu-loeesã tara kengre?

¹⁵ Zabã: Dũni gill zab a yiibã kʋʋ neb sẽn yɩɩd milyõ 60. La baa dũni gill zabr a yiib-n-soabã tɛka, zabã pa boog ye. Yʋʋmd 2015 wã, neb sẽn zoe n bas b zags zab yĩnga, wall b sẽn namsd-b b tũudum bɩ b buud yĩngã sõor zẽk n taa neb milyõ 65. Yʋʋm-kãng pʋgẽ bala, yaa sẽn yɩɩd neb milyõ 12 n zoe n bas b zagse. Bi-be-tʋʋmã: Zĩis kẽere, bi-be-tʋʋm sãnda boogame. La teerorismã, zãmbã la wẽgbã tara paasgo. Bi-bees me n tũnugd ne ẽntɛrnetã n maand b taabã wẽnga. Neb kẽer me la b zak rãmb pãbd wall n namsdẽ. Yel-kãensã tara yãngre. Ãdem-biisã pa tõe tɩ bi-be-tʋʋmã sa ye. Bãasã: Yaa sɩd tɩ b paama bãas kẽer tɩɩm. La yʋʋmd 2013, sebr a ye wilgame tɩ yʋʋmd fãa, kãnsɛɛrã, sũurã bãase, tãnsiyõ wã, vʋʋsmã bãase, la diabɛtã kʋʋda neb milyõ a wɛ yʋʋm sẽn pa ta 60. Farã: Bãnk mondiyallã sebr a ye wilgame tɩ yʋʋmd 1990 wã tɩ Afirik soolmã pʋgẽ bala, farã sẽn namsd-b rãmbã sõor ra zemsa neb milyõ 280, la yʋʋmd 2012 tɩ zẽk n taa neb milyõ 330.

16. a) Bõe yĩng tɩ yaa Wẽnnaam Rĩungã bal n tõe n welg ãdem-biisã zu-loeese? b) Bõe la a Ezayi la yɩɩn-gʋlsd a ye yeel-yã, tɩ wilgd bũmb kẽer Wẽnnaam Rĩungã sẽn na n wa maane?

¹⁶ Zu-loeesã sẽn tar kengrã pa lingr ye. Bala, politikã siglsã la ligdã baoob siglsã taoor dãmbã yaa rat-m-yembr rãmba. B pa tõe tɩ zabã, bi-be-tʋʋmã, bãasã la farã sa ye. Yaa Wẽnnaam Rĩungã bal n tõe rẽ. Bɩ d ges bũmb kẽer a Zeova sẽn na n maan n kõ ãdem-biisã. Zabã: Wẽnnaam Rĩungã na n kɩtame tɩ bũmb nins fãa sẽn wat ne zabã sa fasɩ. Wala makre, rat-m-yembrã, zãmbã, tẽng-n-biilem sẽn loog noorã, tũudum nins sẽn yaa ziri wã, la a Sʋɩtãan mengã. (Yɩɩn. 46:9, 10) Bi-be-tʋʋmã: Baa rũndã-rũndã menga, Wẽnnaam Rĩungã sõngda neb milyõ rãmb tɩ b nong taab la b kɩs taab sɩda. Goosneema a to kae sẽn tõe n maan woto ye. (Eza. 11:9) Bãasã: Ka la bilfu, a Zeova na n kɩtame tɩ bãasã fãa sa fasɩ, tɩ nebã fãa tar yĩns keelem. (Eza. 35:5, 6) Farã: A Zeova na n kɩtame tɩ farã sa, tɩ d fãa paam sũ-noogo, la zood sõma ne-a. Rẽ yõod yɩɩda arzɛgsã hal zĩig sẽn zãre.—Yɩɩn. 72:12, 13.

17. Bõe n na n sõng-d tɩ d ra wa tagsd wa dũniyã nebã?

¹⁷ Dũniyã ned sã n wa yeel bũmb tɩ pa zems ne yãmb sẽn tẽedã, bɩ y maan vaeesg Biiblã pʋgẽ la y gom rẽ yell ne y tẽed-n-taag tẽeb sẽn bɩ. Bao-y n bãng-y bũmb ning sẽn kɩt tɩ nebã yet woto wã, bõe yĩng tɩ pa sɩda, la y ges y sẽn tõe n maan to-to n wilg tɩ y pa sak b sẽn yetã ye. A Poll ra kõo Kolos kiris-nebã saglga, tɩ tõnd me sã n tũ bɩ na n sõng-d tɩ d ra wa tagsd wa dũniyã nebã ye. A yeelame tɩ b modg tɩ b “yel-manesem ne neb nins sẽn ka be tẽeb pʋgẽ wã yɩ ne yam,” la b ‘bãng b sẽn tog n leok ned kam fãa to-to tɩ zemse.’—Kol. 4:5, 6.