Matabelo A Milumbeko A’ Tabisa Jehova

“Mu mu beele mibili ya mina, ibe sitabelo se si pila, se si kenile, se si kateleha ku Mulimu.”—MAROMA 12:1.

1. Bibele i bulelañi ka za m’atanyana a matabelo a n’a eziwanga mwatas’a Mulao wa Mushe?

“MULAO, kakuli u na ni muluti fela wa ze ne ka taha, isi mubili luli wa lika, ha u koni ku eza, ni hanyinyani, kuli ba ba lapela ba fumane ku petahala ka matabelo a’ tahiswa ka mwaha ni mwaha.” (Maheberu 10:1) Muapositola Paulusi h’a bulela cwalo, u tiisa kuli matabelo kaufela a n’a fiwa mwatas’a Mulao wa Mushe ne a si na m’ata a’ inelela a ku pilisa batu.—Makolose 2:16, 17.

2. Ki kabakalañi ku lika ku utwisisa litaba ze tungile za mwa Bibele ka za limpo ni matabelo a mwa Mulao ha ku si ko ku ikatalezwa mbango?

² Kana seo si talusa kuli ze ñozwi mwa Libuka za Bibele za pili ze ketalizoho ka za limpo ni matabelo ha li na tuso kwa Bakreste kacenu? Mane, ka nako ye fitelela hanyinyani silimo, batu be ne ba iñolisize mwa Sikolo sa Bukombwa sa Teokratiki mwa liputeho za Lipaki za Jehova lifasi kamukana cwanoñu fa ne ba balile zona libuka za Bibele zeo ze ketalizoho. Ba bañwi ku bona ba satalalile ku bala ni ku utwisisa tunango kaufela. Kana ba ikatalize fela mbango? Kaniti ha ba si ka ikataleza fela mbango, kakuli “manzwi kaufela h’a ñozwi kale, a ñozwi ku lu luta, kuli ka ku tiiswa ni ku kutazwa ki Mañolo, lu ine lu na ni sepo.” (Maroma 15:4) Kacwalo puzo ki ya kuli, Ki ifi ‘tuto’ ni ‘kutazo’ ye lu kona ku fumana mwa litaba kaufela za mwa Mulao ze ama limpo ni matabelo?

 Kuli Lu Lutiwe ni ku Kutazwa

3. Ki nto mañi ye lu tokwa hahulu?

³ Nihaike kuli ha lu tokwiwi ku fa matabelo tota ka mo a taluselizwe mwa Mulao, lu sa tokwa hahulu nto yeo matabelo ne a ezelize Maisilaele ka sipimonyana. Nto yeo ki swalelo ya libi za luna ni ku shemubwa ki Mulimu. Bakeñisa kuli ha lu sa fa matabelo tota, lu kona ku fumana cwañi lituso zeo? Ha s’a bulezi kuli matabelo a lifolofolo h’a na m’ata a’ inelela, Paulusi n’a ize: “Kreste, nako y’a tahile mwa lifasi, u ize: Ha u si ka lata sitabelo nihaiba nubu, kono u ni lukiselize mubili; ha u katelwi ze ciswa ka mulilo, kamba matabelo kabakala sibi; kiha ni ize: Ki na yo, na ta, (Sina ha ku ñozwi za ka mwa buka,) ni t’o eza se si latwa ki Wena, Mulimu.”—Maheberu 10:5-7.

4. Paulusi u itusisa cwañi Samu 40:6-8 mwa ku ama ku Jesu Kreste?

⁴ Ha kutela ku bulela ze kwa Samu 40:6-8, Paulusi u talusa kuli Jesu n’a si ka taha ku t’o zwisezapili “sitabelo nihaiba nubu,” ni “ze ciswa ka mulilo, kamba matabelo kabakala sibi.” Ka nako ya n’a ñozi zeo Paulusi, Mulimu n’a s’a tuhezi ku katelwa matabelo ao kaufela. Kono Jesu n’a tile ka mubili wa n’a lukiselizwe ki Ndat’ahe wa kwa lihalimu, ili mubili o n’o likana ka ku tala ni wani wa n’a lukisize Mulimu ha N’a bupile Adama. (Genese 2:7; Luka 1:35; 1 Makorinte 15:22, 45) Ka ku ba Mwana ya petehile wa Mulimu, Jesu n’a eza musebezi wa “peu” ya musali, ka mo ku polofitezwi kwa Genese 3:15. N’a ka nga mihato ya ku “pyata toho” ya Satani nihaike kuli Jesu ka sibili n’a ka ‘lumiwa fa lisito.’ Kacwalo, Jesu n’a bile nzila yeo ka yona Jehova n’a ka pilisa batu, yona ye ne ba libelela batu ba tumelo ku kala mwa miteñi ya Abele.

5, 6. Ki ifi nzila ye tuna ni ku fita ya ku taha ku Mulimu ye ba na ni yona Bakreste?

⁵ Ha n’a bulela za musebezi o ipitezi w’o wa n’a petile Jesu, Paulusi u li: “Yena ya si ka ziba sibi, Mulimu u mu ezize sibi kabakala luna, kuli luna lu eziwe Ku Luka kwa Mulimu ka Yena.” (2 Makorinte 5:21) Pulelo ya kuli “ezize sibi” yeo hape i kona ku tolokiwa kuli ‘ku ezwa sina sitabelo bakeñisa sibi.’ Muapositola Joani u li: “Yena ki sitabelo se si lifa libi za luna; mi isi za luna fela, kono ni za lifasi kamukana.” (1 Joani 2:2) Kacwalo, hailif’o Maisilaele ne ba na ni nzila ya swalelele ya ku atumela Mulimu ka matabelo a bona, Bakreste bona ba na ni nzila ye tuna ni ku fita ya ku taha ku Mulimu—ili sitabelo sa Jesu Kreste. (Joani 14:6; 1 Pitrosi 3:18) Haiba lu bonisa tumelo mwa sitabelo sa tiululo s’a file Mulimu ni ku Mu utwa, ni luna libi za luna za kona ku swalelwa mi lwa kona ku shemubiwa ni ku fuyaulwa ki Mulimu. (Joani 3:17, 18) Kana yeo haki nto ye omba-omba? Kono lu kona ku bonisa cwañi kuli lu na ni tumelo mwa sitabelo sa tiululo?

⁶ Ha s’a talusize kuli Bakreste ba na ni nzila ye tuna ni ku fita ya ku atumela ka yona Mulimu, muapositola Paulusi u bonisa linzila ze talu ze lu kona ku bonisa ka zona tumelo ni buitebuho bwa luna kwa tukiso ya Mulimu ye lilato. Lu bala za linzila zeo kwa Maheberu 10:22-25. Nihaike kuli kelezo ya Paulusi sihulu ne i filwe ku ‘ba ba kena mwa Sibaka se si kenile,’ f’o kikuli, Bakreste ba ba tozizwe ba ba bizizwe kwa lihalimu, kaniti batu kaufela ba tokwa ku isa pilu kwa manzwi a Paulusi a’ buyelezwi haiba ba bata ku tusiwa ki sitabelo sa Jesu se si lifa libi.—Maheberu 10:19.

Mu Fe Matabelo A Kenile, A Sa Nyazahali

7. (a) Maheberu 10:22 i bonisa cwañi mo ne si ezezwanga sitabelo? (b) Ki sifi se ne si na ni ku eziwa kuli sitabelo si amuhelwe ki Mulimu?

⁷ Pili, Paulusi u susueza Bakreste kuli: “A lu  sutelele ka lipilu ze na ni niti, ka tumelo ye tezi, ka lipilu ze kenisizwe kwa maikuto a maswe, ni ka mibili ye tapisizwe ka mezi a kenile.” (Maheberu 10:22) Manzwi a itusisizwe fa kaniti a bonisa mo ne si ezezwanga sitabelo mwatas’a Mulao. Nto yeo ya swanela kakuli, kuli sitabelo si amuhelwe, ne si na ni ku fiwa ka mulelo o munde ni ku ba sa nto ye kenile, ye sa nyazahali. Folofolo ya sitabelo ne i zwanga kwa likomu kamba ku za mwa mutapi, f’o kikuli kwa lifolofolo ze kenile, mi ne li “ye sa nyazahali,” ye si na buhole. Sitabelo ha ne si ka ba sa linyunywani, ne si na ni ku zwiswa kwa maiba kamba kwa bana ba linkwilimba. Zeo ha ne li ka eziwa, sitabelo ne “si ka amuhelwa ki [Muñ’a] Bupilo kuli si mu sebeleleze tifo.” (Livitike 1:2-4, 10, 14; 22:19-25) Nubu ya bupi ne i si na mumela, o swaniseza silafazo; mi hape ne i si na linosi, mwendi ili nto ye talusa mulo wa tolwana, o hanelelanga ku bululuhisa bupi. Matabelo ha n’a fiwa fa aletare, ibe a folofolo kamba a bupi, n’a lungiwa lizwai, le li tisa kuli sika si si ke sa bola ka bubebe.—Livitike 2:11-13.

8. (a) Ne ku tokwahalañi ku mufi wa sitabelo? (b) Lu kona ku ikolwisa cwañi kuli bulapeli bwa luna bwa amuhelwa ki Jehova?

⁸ Ku cwañi ka za mufi wa sitabelo seo? Mulao ne u bulezi kuli mutu ya n’a ka taha fapil’a Jehova n’a na ni ku ba ya kenile, ya sa nyazahali. Mutu ya n’a silafezi kabakala nto ifi kamba ifi pili n’a na ni ku eza sitabelo bakeñisa sibi kamba sitabelo bakeñisa mulatu kuli hape a kene fapil’a Jehova. Kihona sitabelo sa hae sa ku cisa kamba sa buitumelo ne si ka amuhelwa ki Jehova. (Livitike 5:1-6, 15, 17) Kacwalo, kana lwa bona butokwa bwa ku ba ba ba kenile kamita fapil’a Jehova? Haiba lu bata kuli Mulimu a amuhele bulapeli bwa luna, lu swanela ku itilelela ka bubebe haiba lu lobile milao ya Mulimu. Lu swanela ku akufa ku itusisa lituso z’a lu file Mulimu, za ku ba ni “ba bahulu ba Keleke” ni “sitabelo se si lifa libi za luna,” yena Jesu Kreste.—Jakobo 5:14; 1 Joani 2:1, 2.

9. Ki ifi shutano ye tuna ye n’e li mwahal’a matabelo a n’a fiwa ku Jehova ni a n’a fiwa kwa milimu ya buhata?

⁹ Mane koñomeko ya ku sa silafala kufi kamba kufi, ne li yona shutano ye tuna mwahal’a matabelo a n’a ezezwa Jehova ni ao macaba a n’a li mabapa ni Isilaele ne a ezeza milimu ya buhata. Buka ye ñwi, ha i bulela za nto ye ipitezi yeo ka za matabelo a mwa Mulao wa Mushe, i li: “Lu ka lemuha kuli ne ku si na za bulauli; ku tukuka mwa likezo za bulapeli, batu ku itabaka, kamba buhule mwa bulapeli, lizo za lupepo ze tulile tikanyo ili ze zusulusa takazo ya buhule ne li mbamba; batu ne ba sa eziwi matabelo; bafu ne ba sa ezezwi matabelo.” Zeo kaufela li bonisa nto i liñwi, kuli Jehova ki ya kenile, mi ha tuheleli kamba ku lumeleza sibi kamba silafazo ifi kamba ifi. (Habakuki 1:13) Bulapeli ni matabelo a’ fiwa ku yena a lukela ku ba a kenile, a sa nyazahali kwa mubili, muzamao, ni kwa moya.—Livitike 19:2; 1 Pitrosi 1:14-16.

10. Ka ku ya ka kelezo ya Paulusi ye ñozwi kwa Maroma 12:1, 2, ki kufi ku itatuba ko lu swanela ku eza?

¹⁰ Kabakaleo, lu swanela ku itatuba mwa likalulo kaufela za bupilo kuli lu ikolwise kuli sebelezo ya luna ku Jehova ya amuhelwa ki yena. Lu si nahani kuli ibile fela lwa abana mwa mikopano ya Sikreste ni mwa bukombwa, ze lu eza kwa mukunda ha li na taba. Hape lu si ikutwi kuli ku abana mwa misebezi ya Sikreste ku lu zwisa ka nzila ye ñwi kwa tokwahalo ya ku latelela milao ya Mulimu mwa likalulo ze ñwi za bupilo. (Maroma 2:21, 22) Ha lu na ku ba ni mbuyoti ni shemubo za Mulimu haiba lu tuhelela nto ye masila kamba ye nyazahala ku silafaza minahano kamba likezo za luna. Mu hupule manzwi a Paulusi a’ li: “Banabahesu, na mi lapela ka mukekecima wa Mulimu, kuli mu mu beele mibili ya mina, ibe sitabelo se si pila, se si kenile, se si kateleha ku Mulimu; ki yona sebelezo ye mi lukezi. Hape, mu si ke mwa ya ka ku likanyisa lifasi le; kono mu fetuhe ka ku shemunwa mwa kutwisiso ya mina, kuli mu lemuhe se si latwa ki Mulimu kana ki sifi, se sinde, se si kateleha, se si petehile.”—Maroma 12:1, 2.

 Mu Fe Matabelo a Milumbeko ka Pilu Kaufela

11. Ki sifi se li talusa hape linzwi la kuli “buipulelo,” le li bulezwi kwa Maheberu 10:23?

¹¹ Ku tuha f’o, Paulusi ha ñolela Maheberu, u bulela za kalulo ya butokwa ya bulapeli bwa niti, u li: “Lu swale ka tata buipulelo bwa sepo ya luna, lu sa zikinyehi. Kakuli Yena ya lu sepisize, ki Ya sepahala.” (Maheberu 10:23) Taluso luli ya linzwi la “buipulelo” ki “ku lumela sika,” mi Paulusi hape u bulela za “sitabelo sa milumbeko.” (Maheberu 13:15) Nto yeo i lu hupulisa ka za mufuta wa sitabelo se ne ba ezize batu ba ba cwale ka Abele, Nuwe, ni Abrahama.

12, 13. Muisilaele n’a ipulelañi ha n’a fa sitabelo sa ku cisa, mi lu kona ku ezañi kuli lu bonise moya o swana?

¹² Muisilaele ha n’a eza sitabelo sa ku cisa, ne si ezwa “ka ku lata kwa hae fapil’a Jehova.” (Livitike 1:3, NW) Ka ku eza sitabelo seo, n’a bonisa patalaza ili ka ku itatela kuli Jehova u fuyauzi hahulu sicaba sa hae ni ku si shemuba hahulu. Mu hupule kuli nto ye ipitezi ka za sitabelo sa ku cisa kikuli sitabelo mukatumbi ne si ciswa fa aletare. Yeo ki swanisezo ye nde ya buipeyo ni buineelo bo bu tezi. Ka nzila ye swana, lu bonisa tumelo ya luna mwa sitabelo sa tiululo ni buitumelo bwa luna kwa tukiso yeo ha lu fa Jehova ka ku itatela ni ka pilu kaufela “sitabelo sa milumbeko, kikuli bupaki bo bu zwa mwa milomo.”

¹³ Bakreste niha ba sa fi matabelo luli, ibe a lifolofolo kamba a limela, ba na ni buikalabelo bwa ku fitisa taba ye nde ya Mubuso ku ba bañwi ni ku tahisa balutiwa ba Jesu Kreste. (Mateu 24:14; 28:19, 20) Kana mwa itusisanga miinelo ye li teñi kuli mu bulelele nyangela taba ye nde ya Mubuso wa Mulimu ilikuli batu ba bañwi ba bañata ba kone ku ziba lika ze komokisa zeo Mulimu a ka ezeza batu ba ba ipeya ku utwa? Kana mu itatelanga ku itusisa nako ni m’ata a mina mwa ku luta batu ba ba tabela ni ku ba tusa ku ba balutiwa ba Jesu Kreste? Ku eza bukombwa ka tukufalelo ku tabisa hahulu Mulimu, sina munko o munati wa sitabelo sa ku cisa.—1 Makorinte 15:58.

Mu Tabele Swalisano ni Mulimu ni Batu

14. Manzwi a Paulusi kwa Maheberu 10:24, 25 a zamaelela cwañi ni taluso ya sitabelo sa buitumelo?

¹⁴ Sa mafelelezo, Paulusi u bulela za swalisano ya luna ni Bakreste ba bañwi ha lu nze lu lapela Mulimu. “A lu babalelane, kuli lu susumezane mwa lilato ni mwa misebezi ye minde. Lu si ke lwa tuhela liputeho za luna, mo ba ezeza ba bañwi; kono lu kutazane, sihulu ka ku bona kuli lizazi le lituna li sutelezi.” (Maheberu 10:24, 25) Lipulelo za kuli “lu susumezane mwa lilato ni mwa misebezi ye minde,” “liputeho za luna,” ni “lu kutazane” kaufela li lu hupulisa  ka za seo sitabelo sa buitumelo mwa Isilaele ne si ezeza sicaba sa Mulimu.

15. Ki ku swana kufi ko lu bona mwa sitabelo sa buitumelo ni mikopano ya Sikreste?

¹⁵ Pulelo ya kuli “matabelo a buitumelo” fokuñwi i tolokiwanga kuli “linubu za kozo.” Linzwi la Siheberu le li tolokilwe fa kuli “kozo” ha li ami kwa mufuta u li muñwi wa kozo, mwendi ili swanisezo ya kuli ku eza matabelo a’ cwalo ku tahisa kozo ni Mulimu ni kozo ni balapeli ba bañwi. Ka za sitabelo sa buitumelo, muituti yo muñwi n’a ize: “Kaniti yeo ne li nako ya swalisano ya tabo ni Mulimu wa Bulikani, ne li nako yeo N’a ikisanga kwatasi kuli a be Mueti wa Isilaele ha ku ciwa sico sa sitabelo, Yena niha n’a li hape Mufi wa bona wa zote.” Nto yeo i lu hupulisa sepiso ya Jesu ye li: “Mo ku na ni ba babeli kamba ba balalu ba ba kopani ka Libizo la ka, ni mwateñi mwahal’a bona.” (Mateu 18:20) Nako kaufela ye lu fumaneha kwa mukopano wa Sikreste, lu tusiwa ki swalisano ye susueza, litaelo ze tiisa pilu, ni muhupulo wa kuli Mulen’a luna Jesu Kreste u teñi mwahal’a luna. Zeo li tisa kuli mukopano wa Sikreste u be o tabisa luli ni ku tiisa tumelo.

16. Ha lu hupula za sitabelo sa buitumelo, ki sifi se si tisa kuli mikopano ya Sikreste i tabise hahulu?

¹⁶ Ha ne ku eziwa sitabelo sa buitumelo, mafula kaufela—a’ apesa mala, lipio, lwambanyama lo lu kwatas’a sibiti, hamohocwalo ni muhata o nunile wa ngu—ne li fiwa ku Jehova ka ku li cisa fa aletare. (Livitike 3:3-16) Mafula ne a ngiwa ku ba kalulo ya folofolo ye tabusa hahulu, ili ye nde ka ku fitisisa. Ku a fa fa aletare ne li swanisezo ya ku fa ze nde ka ku fitisisa ku Jehova. Se si tisa kuli mikopano ya Sikreste i tabise hahulu kikuli lu fiwanga litaelo mi hape lu fanga milumbeko ku Jehova. Lu eza cwalo ka ku abana ka buikokobezo, ili ka mo lu konela kaufela mwa ku opela ka pilu kaufela, ku teeleza ka tokomelo, ni ku alaba ha ku konahala. Walisamu n’a bulezi kuli: “A mu lumbeke [Muñ’a] Bupilo. Mu opelele [Muñ’a] Bupilo pina ye nca; mu nze mu mu lumba mwa Kopano ya ba ba kenile ba hae.”—Samu 149:1.

Limbuyoti Ze Ñata za Jehova Li Lu Libelezi

17, 18. (a) Ki sifi sitabelotuna sa n’a ezize Salumoni ka nako ya kakulo ya tempele mwa Jerusalema? (b) Batu ne ba fumani limbuyoti mañi kabakala mukiti wa kalulo ya tempele?

¹⁷ Tempele ya mwa Jerusalema ha ne i kakuzwi mwa kweli ya busupa ya silimo sa 1026 B.C.E., Mulena Salumoni n’a tahiselize “[Muñ’a] Bupilo matabelo,” mi f’o n’a ezize “matabelo a ku cisa, ni ku tahisa linubu, ni mafula a matabelo a buitumelo.” Kwand’a ze ne fiwanga mwa nubu ya bupi, likomu ze eza 22,000 ni  lingu ze eza 120,000 ne li ezizwe sitabelo ka nako yeo.—1 Malena 8:62-65.

¹⁸ Mu nahane fela lisinyehelo ni musebezi o n’o tokwahala mwa ku eza mukitituna w’o! Niteñi, limbuyoti ze ne i fumani Isilaele kaniti ne li ze tuna hahulu-hulu ku fita lika zeo. Hamulaho wa mukiti w’o, Salumoni “a kutisa sicaba. Ha ba se ba fuyozi mulena, ba ikela kwahae mwa litende za bona ka lipilu ze tabile, ze tabezi ze nde kamukana z’a ezize [Muñ’a] Bupilo, z’a ezelize Davida mutang’a hae ni sicaba sa hae sa Isilaele.” (1 Malena 8:66) Kaniti, sina mwa n’a bulelezi Salumoni, “ku fuyolwa ki [Muñ’a] Bupilo ku fumisa mutu; ku ipilaeza mwa pilu ha ku tusi se siñwi.”—Liproverbia 10:22.

19. Lu kona ku ezañi kuli lu amuhele limbuyoti ze tuna ku Jehova cwale ni ku ya ku ile?

¹⁹ Lu pila ka nako yeo “muluti fela wa ze ne ka taha” u yolilwe ki “mubili luli wa lika.” (Maheberu 10:1) Jesu Kreste, ya li Muprisita yo Mutuna ya n’a swaniselizwe, s’a keni kale mwa lihalimu luli ni ku tahisa teko ya mali a hae kuli a lifele sibi sa bote ba ba bonisa tumelo mwa sitabelo sa hae. (Maheberu 9:10, 11, 24-26) Ka sitabelo se situna seo ni ka ku fa Mulimu ka pilu kaufela matabelo a luna a milumbeko a kenile, a sa nyazahali, ni luna lwa kona ku zwelapili ku ba ni “lipilu ze tabile, ze tabezi ze nde,” ha lu nze lu libelezi limbuyoti ze ñata za Jehova.—Malaki 3:10.

Ne Mu Ka Alaba Cwañi?

• Ki ifi taelo ni kutazo ye lu kona ku fumana mwa litaba za mwa Mulao ka za matabelo ni limpo?

• Kuli sitabelo si amuhelwe, ku tokwahalañi pili, mi nto yeo i na ni taluso mañi ku luna?

• Lu kona ku fañi ze likana ni sitabelo sa ku cisa sa ku itatela?

• Mikopano ya Sikreste i kona ku swanisezwa cwañi kwa sitabelo sa buitumelo?

[Lipuzo za Tuto]

[Siswaniso se si fa likepe 14]

Sitabelo sa tiululo sa Jesu ne si lukisizwe ki Jehova kuli batu ba piliswe

[Siswaniso se si fa likepe 15]

Kuli sebelezo ya luna i amuhelwe ki Jehova, ha lu lukeli ku silafala ka nzila ifi kamba ifi

[Siswaniso se si fa likepe 16]

Ha lu eza bukombwa, lu bonisa batu kuli lwa itebuha bunde bwa Jehova