1, 2. (a) Etɛ ɖó nukún wɛ asú kpo asì kpo yɔyɔ̌ lɛ ka nɔ ɖè? (b) Nùkanbyɔ tɛ lɛ jí wemata elɔ ka na ɖɔ xó dó?

DǑ NUKÚN mɛ bo kpɔ́n awǎjijɛ asisúnɔ ɖé kpo yawó tɔn kpo tɔn ɖò alɔwliwlizán yetɔn gbè. Akpàkpà nɔ sɔ́ ye dó gbɛzán yetɔn sɔgudo tɔn ɔ wu, bɔ ye nɔ ɖò nukún ɖó nǔ gègě wɛ. Ye nɔ ɖó nukún ɖɔ alɔwliwli emitɔn na nɔ ayǐ bo na lɛ́ ɖó awǎjijɛ.

² Amɔ̌, alɔwliwli e bɛ́ ganji lɛ é gègě sɔ́ nɔ wá nɔ mɔ̌ sɔyi ǎ. Nú alɔwliwli ɖé na nɔ ayǐ bo na lɛ́ ɖó awǎjijɛ ɔ, asú kpo asì kpo ɖé ɖó hudo alixlɛ́mɛ Mawu tɔn tɔn. Enɛ wu ɔ, mi nú mǐ ni ɖɔ xó dó xósin e Biblu na nú nùkanbyɔ elɔ lɛ é jí: Lè tɛ lɛ alɔwliwli ka ɖó? Nú a jló na wlí alɔ ɔ, nɛ̌ a ka sixu ba mɛ e kpo hwi kpo na nɔ kpɔ́ é ganji gbɔn? Nɛ̌ a ka sixu nyí asú alǒ asì ɖagbe ɖé gbɔn? Etɛ ka sixu d’alɔ bɔ alɔwliwli ɖé na nɔ ayǐ kaka sɔyi?—Xà Nùnywɛxó 3:5, 6.

3. A ka lin ɖɔ mɛɖé ɖó na wlí alɔ cobo ɖó awǎjijɛ wɛ à? Tinmɛ.

³ Mɛɖé lɛ nɔ lin ɖɔ enyi mɛɖé ma wlí alɔ ǎ ɔ, é kún sixu ɖó awǎjijɛ ó. Amɔ̌, nùvú wɛ nyí xó enɛ. Jezu ɖɔ ɖɔ tlɛnmɛninɔ sixu nyí nùnina ɖé. (Matie 19:11, 12)  Mɛsɛ́dó Pɔlu ɖɔ ɖɔ enyi è nɔ tlɛnmɛ ɔ, é ɖó lè. (1 Kɔlɛntinu lɛ 7:32-38, nwt) Enyi a na wlí alɔ alǒ gbɔ ɔ, hwiɖesunɔ xó wɛ. A ɖó na lɔn bonu xɔ́ntɔn towe lɛ, xwédo towe alǒ aca towe na gbidi kɔ nú we nú a na wlí alɔ ǎ.

4. Lè tɛ lɛ mɔ̌ ka ɖò alɔwliwli ɖagbe ɖé mɛ?

⁴ Biblu ɖɔ ɖɔ alɔwliwli lɔ nyí nùnina Jehovah tɔn ɖé bo ɖó lè ɖé lɛ. Jehovah ɖɔ nú Adamu e nyí sunnu nukɔntɔn ɔ é ɖɔ: “É nyɔ́ bonu gbɛtɔ́ na nɔ éɖokponɔ ǎ. Un na bló alɔgɔnúmɛtɔ́ ɖokpo n’i, bɔ é na jɛxa ɛ.” (Bǐbɛ̌mɛ 2:18) Jehovah dá Ɛvu bonu é na nyí Adamu sín asì, bɔ ye huzu xwédo nukɔntɔn ɔ. Enyi asú kpo asì kpo ɖé jì vǐ ɔ, ye ɖó na bló bɔ alɔwliwli yetɔn na nyí fí e nùɖé ma na d’avaja nukún kpíkpé dó vǐ lɛ wu mɛ ɖè ǎ é. Amɔ̌, vǐ jiji kɛɖɛ wu wɛ alɔwliwli dó tíìn ǎ.—Ðɛhan 127:3; Efɛzinu lɛ 6:1-4.

5, 6. Nɛ̌ alɔwliwli ɖé ka sixu cí “è fɔ kàn atɔn kplé bo gbɛ̀” ɖɔhun gbɔn?

⁵ Axɔsu Salomɔ́ɔ wlan ɖɔ: “Mɛ wè ɖó gbè kpɔ́ bo wà azɔ̌ ɔ, é nyɔ́ hú è nɔ mɛ ɖokpo géé; ɖó è kpé wè ɖò azɔ̌ kɔn ɔ, è nɔ mɔ nu tɔn. Nú mɛ ɖě jɛ ayǐ ɔ, mɛ ɖě ɔ na sɔ́ ɛ site; amɔ̌, mɛ e nyí éɖokponɔ bo jɛ ayǐ ɔ, nǔ tɔn blawu, ɖó é na mɔ mɛɖé bonu é na dó alɔ ɛ, bɔ é na site ǎ. . . . È fɔ kàn atɔn kplé bo gbɛ̀ ɔ, é nɔ wɛ́n vawun ǎ.”—Nùnywɛtɔ́xó 4:9-12.

⁶ Alɔwliwli ɖagbe ɖé sixu cí xɔ́ntɔn vívɛ́ e mɛ wè zun xá yeɖée, bo nɔ d’alɔ yeɖée, na akɔnkpinkpan yeɖée lobo nɔ lɛ́ nya xɛ ɖò yeɖée jí é ɖɔhun. Wanyiyi sixu zɔ́n bɔ alɔwliwli ɖé lidǒ, amɔ̌, enyi asú kpo asì kpo ɖé nɔ sɛ̀n Jehovah ɔ, alɔwliwli yetɔn tlɛ na lɛ́ lidǒ hugǎn. Alɔwliwli yetɔn sixu wá cí “è fɔ kàn atɔn kplé bo gbɛ̀” ɖɔhun. Kàn mɔhun ɖó hlɔnhlɔn tawun hú kàn wè e è  gbɛ̀ kplé é ɖé. Nú Jehovah ɖò alɔwliwli ɖé mɛ ɔ, alɔwliwli enɛ na lidǒ.

7, 8. Wě tɛ Pɔlu ka ɖè xá mɛ dó alɔwliwli wu?

⁷ Enyi asú kpo asì kpo ɖé wlí alɔ gudo ɔ, ye sixu gbɔ jlǒ xóɖóxámɛ tɔn nú yeɖée. (Nùnywɛxó 5:18) É ɖò mɔ̌ có, enyi jlǒ xóɖóxámɛ tɔn gbigbɔ wu wɛ zɔ́n bɔ mɛɖé jló na wlí alɔ ɔ, é sixu zán nùnywɛ dó ba mɛ e kpo é kpo na nɔ kpɔ́ é ǎ. Enɛ wɛ zɔ́n bɔ Biblu ɖɔ ɖɔ è ni zɛ xwè ɖěɖee è nɔ ɖó bɔ jlǒ xóɖóxámɛ tɔn nɔ syɛn nú mɛ é wu hwɛ̌. (1 Kɔlɛntinu lɛ 7:36, nwt) É na nyɔ́ ɖɔ è ni tó kú hǔn bonu jlǒ enɛ ni yì xɔ hwɛ̌. Enɛ gudo ɔ, mɛ ɔ na kpéwú bo lin tamɛ kpɔ́n ganji lobo wá gbeta ɖagbe hugǎn ɖé kɔn—1 Kɔlɛntinu lɛ 7:9; Jaki 1:15.

⁸ Enyi a ɖò tamɛ lin dó alɔwliwli wu wɛ ɔ, é na nyɔ́ ɖɔ a ni nɔ jlɛ̌ jí bo tuùn ɖɔ alɔwliwli lɛ bǐ wɛ nɔ mɔ tagba ɖé lɛ. Pɔlu ɖɔ ɖɔ mɛ ɖěɖee wlí alɔ lɛ é “nɔ mɔ wuvɛ̌ ɖò gbɛ̀ e ye nɔ zán ayihɔngbe ayihɔngbe ɔ mɛ.” (1 Kɔlɛntinu lɛ 7:28) Alɔwliwli e tlɛ nyɔ́ hú bǐ é lɔ na gbɔn hwenu vɛwǔ lɛ mɛ. Enɛ wu ɔ, nú a jló na wlí alɔ hǔn, kanɖeji ɖɔ emi zán nùnywɛ dó ba mɛ e kpo hwi kpo na nɔ kpɔ́ é.

9, 10. Enyi mǐ da mɛ e ma nɔ sɛ̀n Jehovah ǎ é ɖé ɔ, etɛ mɛ é ka na tɔ́n kɔ dó?

⁹ Nú a ɖò asú ɖé alǒ asì ɖé ba wɛ hǔn, wěɖexámɛ Biblu tɔn taji ɖé ɖíe, bo sixu d’alɔ we: “Ma kpé nùɖé xá mɛ e ma ɖi nǔ nú Klisu ǎ lɛ ó.” (2 Kɔlɛntinu lɛ 6:14) Nùjlɛdonǔwu enɛ ɔ, aca e è nɔ yawu mɔ ɖò gle lɛ ta é ɖé jí wɛ é junjɔn. Enyi kanlin wè tíìn bɔ ɖě kló hú ɖě alǒ ɖě ɖó hlɔnhlɔn hú ɖě ɔ, glesi ɖé nɔ sɔ́ ye ɖó kpɔ́  bonu ye na lɛ̀ gle ǎ. É na nyɔ́ nú kanlin wè lɛ ɖě ǎ, ɖó ye bǐ wɛ na mɔ wuvɛ̌. Mɔ̌ ɖokpo ɔ, nú mɛ e nɔ sɛ̀n Jehovah é ɖé wlí alɔ xá mɛ e ma nɔ wà mɔ̌ ǎ é ɖé ɔ, tagba gègě wɛ é sixu dɔn kɔn nyì ayǐ. Enɛ wu ɔ, Biblu ɖè wě e nùnywɛ kpé é ɖé xá mǐ ɖɔ mǐ ni wlí alɔ xá Klisanwun mǐ ɖɔhun lɛ kɛɖɛ.—1 Kɔlɛntinu lɛ 7:39.

¹⁰ Hweɖelɛnu ɔ, Klisanwun ɖé lɛ nɔ mɔ ɖɔ é kpé nú emi ɖɔ emi ni da mɛ e ma nɔ sɛ̀n Jehovah ǎ é hú ɖɔ emi ni nɔ emiɖokpo. Amɔ̌, enyi mǐ wɔn ya nú wěɖexámɛ Biblu tɔn lɛ ɔ, wuvɛ̌ kpo awǎjijɛ ma ɖó kpo mɛ wɛ é nɔ tɔ́n kɔ dó hwɛhwɛ. Ðó mǐ nyí Jehovah sɛntɔ́ lɛ wutu ɔ, sinsɛn ɛ wɛ nɔ nyí nǔ taji hugǎn ɖò gbɛzán mǐtɔn mɛ. Enyi a ma sixu kpéwú bo zán hwenu taji hugǎn gbɛzán towe tɔn enɛ xá asú alǒ asì towe ǎ ɔ, nɛ̌ nǔ ka na cí nú we? Mɛ gègě wá gbeta ɔ kɔn ɖɔ é nyɔ́ ɖɔ emi ni nɔ tlɛnmɛ hú ɖɔ emi ni da mɛ e ma nɔ sɛ̀n Jehovah ǎ é ɖé.—Xà Ðɛhan 32:8.

11. Nɛ̌ a ka sixu ba asú alǒ asì e a jló na da é ganji gbɔn?

¹¹ Ðiɖɔ wɛ è ɖè ɖɔ mɛɖebǔ ko nɔ sɛ̀n Jehovah kpowun ɔ, é na nyí asú alǒ asì ɖagbe nú we ǎ. Nú a ɖò linlin na wlí alɔ wɛ hǔn, ba mɛ e a yí wǎn na tawun, bɔ mi na mɔ nǔ jɛ gbè miɖée tɔn mɛ é ɖé. Nɔte kaka jɛ hwenu e a na mɔ mɛ e jló na wà nǔ ɖokpo ɔ hwɛ ɖɔhun ɖò gbɛmɛ, bo nɔ lɛ́ sɔ́ Jehovah sinsɛn ɖó tɛn nukɔntɔn mɛ é ɖé dó é. Yì agbɔ̌n jí bo xà wěɖexámɛ ɖagbe ɖěɖee ɖò wema e deví gbejinɔtɔ́ ɔ ɖetɔ́n, bɔ ye ɖɔ xó dó alɔwliwli wu lɛ é mɛ é, bo lin tamɛ dó ye jí.—Xà Ðɛhan 119:105.

12. Etɛ alɔwliwli e è bló tuto tɔn ɖò Biblu mɛ lɛ é ka sixu kplɔ́n mǐ?

¹² Ðò aca ɖé lɛ mɛ ɔ, mɛjitɔ́ lɛ wɛ nɔ ba asú alǒ asì nú vǐ sunnu alǒ vǐ nyɔnu yetɔn. È nɔ lin ɖɔ mɛjitɔ́ lɛ tuùn mɛ e na nyɔ́ nú vǐ yetɔn hugǎn é. Ðò Biblu sín  táan mɛ ɖesu ɔ, aca mɔhun gbakpé. Enɛ wu ɔ, enyi xwédo towe jló na xwedó aca mɔhun ɔ, Biblu sixu d’alɔ mɛjitɔ́ towe lɛ bɔ ye na tuùn jijɔ e ye na kpɔ́n lɛ é. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, hwenu e Ablaxamu ba asì nú vǐ tɔn Izaki é ɔ, é sɔ́ ayi ɖó mɛ e ɖó akwɛ alǒ mɛ e nyí mɛjɔmɛ é jí ǎ; loɔ, mɛ e yí wǎn nú Jehovah é wɛ é ba.—Bǐbɛ̌mɛ 24:3, 67; kpɔ́n Tinmɛ E Ðò Vivɔnu É 25gɔ́ ɔ.

13-15. (a) Nɛ̌ sunnu ɖé ka sixu sɔnǔ bo na nyí asú ɖagbe ɖé gbɔn? (b) Nɛ̌ nyɔnu ɖé ka sixu sɔnǔ bo na nyí asì ɖagbe ɖé gbɔn?

¹³ Nú a ɖò linlin na wlí alɔ wɛ hǔn, mɔ nǔ jɛ wu ɖɔ  emi ko sɔgbe. A sixu lin ɖɔ a ko sɔgbe, amɔ̌, nǔ mǐ ni ɖɔ xó dó nǔ e è sɔnǔ nú alɔwliwli nyí é wu ganji. Xósin ɔ sixu kpaca we.

¹⁴ Biblu xlɛ́ ɖɔ asú kpo asì kpo lɛ ɖó azɔ̌ vovo ɖò xwédo mɛ. É sɔgbe ɖɔ é kún nyí ali ɖokpo ɔ nu wɛ sunnu kpo nyɔnu kpo na sɔnǔ nú alɔwliwli ɖè ó. Enyi sunnu ɖé ɖò linlin na da asì wɛ ɔ, é ɖó na kanbyɔ éɖée ɖɔ emi ka ɖò gbesisɔmɛ bo na nyí tatɔ́ xwédo ɖé tɔn à jí. Jehovah nɔ ɖó nukún ɖɔ asú ɖé ni kpé nukún dó asì tɔn kpo vǐ tɔn lɛ kpo wu ɖò akwɛzinzan kpo lee nǔ nɔ cí nú ye é kpo linu. Taji bǐ ɔ, asú ɖé ɖó na kpé nukún dó lee xwédo tɔn na sɛ̀n Mawu gbɔn é wu. Biblu ɖɔ ɖɔ sunnu e ma nɔ kpé nukún dó xwédo tɔn wu ǎ é ɔ, é “nyla hú nùmaɖitɔ́.” (1 Timɔtée 5:8) Enɛ wu ɔ, enyi sunnu ɖé wɛ nú we bɔ a ɖò linlin na da asì wɛ hǔn, lin tamɛ dó lee è sixu zán wěɖexámɛ Biblu tɔn elɔ gbɔn é jí: “Azɔ̌ e a ɖó na wà ɖò glegbe ɔ ni tó jinjɔn ayǐ hwɛ̌; blǒ gle towe bǐ ganji; enɛ gudo ɔ, a na ɖó hwɛndo ayǐ.” Ðò xógbe ɖevo mɛ ɔ, cobonu a na wlí alɔ hǔn, mɔ nǔ jɛ wu ɖɔ a sixu nyí asú alɔkpa e Jehovah ba ɖɔ a ni nyí é.—Nùnywɛxó 24:27.

¹⁵ Nyɔnu e ɖò linlin wɛ bo na wlí alɔ e ɖé ɖó na kanbyɔ éɖée ɖɔ emi ka ɖò gbesisɔmɛ bo na wà azɔ̌ e asì ɖé alǒ nɔ ɖé na wà é à jí. Biblu ɖɔ ali e nu asì ɖagbe ɖé na kpé nukún dó asú tɔn kpo vǐ tɔn lɛ kpo wu ɖè é ɖé lɛ. (Nùnywɛxó 31:10-31) Égbé ɔ, sunnu kpo nyɔnu kpo gègě nɔ lin tamɛ dó nǔ e mɛ e ye da é na wà nú ye lɛ é kɛɖɛ jí. Amɔ̌, Jehovah jló ɖɔ mǐ ni lin tamɛ dó nǔ e mǐ sixu wà nú mɛ e mǐ da é é jí.

16, 17. Nú a ɖò linlin wɛ bo na wlí alɔ ɔ, etɛ jí a ka ɖó na lin tamɛ dó?

¹⁶ Cobonu a na wlí alɔ hǔn, lin tamɛ dó nǔ e  Jehovah ɖɔ dó asú kpo asì kpo lɛ wu é jí. Sunnu ɖé nyí tatɔ́ xwédo tɔn sín tinmɛ wɛ nyí ɖɔ é na nɔ jɛ adǎn tlɔlɔ lě, alǒ xlɛ́ mɔ̌ ɖò lee nǔ nɔ cí n’i é linu ǎ. Tatɔ́ xwédo tɔn ɖagbe ɖé nɔ xwedó kpɔ́ndéwú Jezu tɔn; éyɛ nɔ yí wǎn nú mɛ e ɖò acɛ tɔn mɛ lɛ é hwebǐnu, bo nɔ lɛ́ nyɔ́ xomɛ dó ye wu. (Efɛzinu lɛ 5:23) Nyɔnu ɖé ɖó na lin tamɛ dó nǔ e gudo ninɔ nú gbeta asú tɔn tɔn lɛ na byɔ é jí, bo na wà nǔ ɖó kpɔ́ xá ɛ. (Hlɔmanu lɛ 7:2) É ɖó na kanbyɔ éɖée ɖɔ emi ka sixu hwíhwɛ́ emiɖée dó sunnu hwɛhutɔ́ ɖé glɔ́ kpo awǎjijɛ kpo à jí. Enyi é lin ɖɔ emi kún sixu kpéwú ó ɔ, é sixu wá gbeta ɔ kɔn ɖɔ é na nyɔ́ hú ɖɔ emi ni tó nɔ tlɛnmɛ hwɛ̌.

¹⁷ Asú alǒ asì ɖé ɖó na kpé nukún dó ganjininɔ mɛ e é da é tɔn wu hú éɖesunɔ tɔn. (Xà Filipunu lɛ 2:4.) Pɔlu wlan ɖɔ: “Sunnu ɖokpo ɖokpo ɖó na yí wǎn nú asì tɔn éɖesunɔ ɖɔhun; nyɔnu ɖokpo ɖokpo ɖó na sí asú tɔn.” (Efɛzinu lɛ 5:21-33) Sunnu ɔ kpo nyɔnu ɔ kpo bǐ ɖó na mɔ ɖɔ wegɔ emitɔn yí wǎn nú emi bo lɛ́ ɖó sísí nú emi. Amɔ̌, nú alɔwliwli ɖé na yì ta ganji ɔ, ɖò taji ɔ, sunnu ɔ ɖó na mɔ ɖɔ asì emitɔn ɖó sísí nú emi, ɖò taji ɔ, mɔ̌ jɛn nyɔnu ɔ lɔ ɖó na mɔ ɖɔ asú emitɔn yí wǎn nú emi é nɛ.

18. Etɛwu sunnu kpo nyɔnu kpo ɖé ka ɖó na cɔ́ yeɖée hwenu e ye ɖò xɔ́ntɔn mɛ é?

¹⁸ Xɔ́ntɔn mɛ ninɔ ɖó na nyí hwenu awǎjijɛ tɔn ɖé nú sunnu ɖé kpo nyɔnu ɖé kpo, hwenu e ye ɖò kpinkplɔn wɛ bo na tuùn yeɖée ganji é. É lɛ́ nyí hwenu ɖé bo nɔ byɔ ɖɔ ye ni ɖó linlin e sɔgbe é, bo nɔ lɛ́ ɖɔ nugbǒ nú yeɖée, enɛ ɔ, ye jló na da yeɖée nugbǒ nugbǒ bo na nɔ kpɔ́ sɔyi ɔ, ye na tuùn. Ðò xɔ́ntɔn mɛ ninɔ hwenu ɔ, sunnu ɖé kpo nyɔnu ɖé kpo nɔ  kplɔ́n bo na ɖɔ xó ɖó kpɔ́, lobo nɔ tɛ́n kpɔ́n bo na tuùn nǔ e ɖò ayi yeɖée tɔn mɛ lɛ é. Nú kancica yetɔn ɖò syɛnsyɛn wɛ ɔ, jɔwamɔnú wɛ é nyí ɖɔ ye na jló na nɔ sɛkpɔ yeɖée. Amɔ̌, ye ɖó na ɖó dogbó nú lee ye na ɖè wanyiyi xlɛ́ yeɖée gbɔn jɛ nukɔn nú alɔwliwli yetɔn é, bo ma wá wà nùblibli ɖé ó. Wanyiyi adodwé na d’alɔ ye bɔ ye na ɖu ɖò yeɖée jí, bo na zɔ́n bɔ ye na nyì alɔ nú nǔ e na hɛn kancica yetɔn, alǒ ee ye ɖó xá Jehovah é gblé é ɖé wiwa.—1 Tɛsalonikinu lɛ 4:6.

19, 20. Linlin tɛ Klisanwun lɛ ka nɔ ɖó dó alɔwliwli wu?

¹⁹ Wema alǒ fímu gègě nɔ fó kpo alɔwliwli ɖaxó e ɖó awǎjijɛ ganji e ɖé kpo. Amɔ̌ nú è na ɖɔ xó jɔ xó ɔ, bǐbɛ̌ kpowun wɛ alɔwliwli nyí. Jehovah nɔ ɖó nukún ɖɔ alɔwliwli ni nyí kancica e na nɔ ayǐ sɔyi é ɖé.—Bǐbɛ̌mɛ 2:24.

²⁰ Égbé ɔ, mɛ gègě nɔ kpɔ́n alɔwliwli dó mɔ tuto hwenu klewun ɖé tɔn. Nú yedɛɛ lɛ ɔ, é bɔwǔ bɔ è na wlí alɔ, é lɛ́ bɔwǔ bɔ è na gbɛ́ mɛɖée. Mɛɖé lɛ nɔ mɔ ɖɔ, nú tagba lɛ bɛ́ hǔn, ali wɛ hun bɔ ye na jó mɛ e ye da é dó, bo ɖó nǔ alɔwliwli ɔ nu. Amɔ̌, flín nùjlɛdonǔwu e Biblu na dó kàn syɛnsyɛn ɖé wu é; kàn enɛ ɔ, kàn atɔn wɛ bɔ è gbɛ̀ ɖó kpɔ́. Enyi è na bo tlɛ doya nú kàn mɔhun tawun ɔ, é na wɛ́n ǎ. Enyi mǐ nɔ ba alɔdo Jehovah tɔn ɔ, alɔwliwli mǐtɔn sixu nɔ ayǐ kaka sɔyi. Jezu ɖɔ: “Gbɛtɔ́ ni bo ma klán nǔ e Mawu dɔn cá ɔ ó.”—Matie 19:6.

21. Etɛ ka na d’alɔ asú kpo asì kpo ɖé bɔ ye na yí wǎn nú yeɖée?

²¹ Mǐ mɛ bǐ wɛ ɖó fí e mǐ ɖó gǎn ɖè é kpo gǎnmaɖó mǐtɔn lɛ kpo. É bɔwǔ bɔ mǐ na sɔ́ ayi ɖó gǎnmaɖó mɛ ɖevo lɛ tɔn jí, ɖò taji ɔ, mɛ e mǐ wlí alɔ xá é tɔn lɛ. Amɔ̌, nú mǐ bló mɔ̌ ɔ, mǐ na ɖó awǎjijɛ ǎ. Ðò alɔ ɖevo mɛ ɔ, nú mǐ sɔ́ ayi ɖó jijɔ ɖagbe mɛ e mǐ wlí alɔ xá é tɔn lɛ jí ɔ, alɔwliwli mǐtɔn sixu nyí alɔwliwli awǎjijɛnɔ. È ka hɛn ɔ, è na sɔ́ ayi ɖó wegɔ mɛtɔn e nyí gbɛtɔ́ hwɛhutɔ́ ɖé é sín jijɔ ɖagbe lɛ jí à? Bǐ lě! Jehovah tuùn ɖɔ hwɛhutɔ́ tawun wɛ mǐ nyí cobo ka nɔ sɔ́ ayi ɖó jijɔ ɖagbe mǐtɔn lɛ jí. Nú é ma nɔ bló mɔ̌ ǎ ɔ ka ló? Ðɛhanwlantɔ́ ɔ ɖɔ: “Mawu Mavɔmavɔ, enyi a na kpɔ́n dó hwɛ e mǐ nɔ hu lɛ wu ɔ,  mɛ̌ ka na gán ɖ’emɛ?” (Ðɛhan 130:3) Asú kpo asì kpo lɛ sixu xwedó kpɔ́ndéwú Jehovah tɔn, gbɔn ayi sísɔ́ ɖó nǔ ɖagbe e wegɔ yetɔn nɔ wà lɛ é jí gblamɛ, lobo nɔ lɛ́ yawu sɔ́ hwɛ kɛ yeɖée.—Xà Kolosinu lɛ 3:13.

22, 23. Nɛ̌ Ablaxamu kpo Sala kpo ka sɔ́ kpɔ́ndéwú ɖagbe ɖ’ayǐ nú mɛ e wlí alɔ lɛ é gbɔn?

²² Xwè lɛ ɖò yiyi wɛ ɔ, kancica alɔwliwli ɖé tɔn sixu  wá syɛn tawun. Ablaxamu kpo Sala kpo sín alɔwliwli ɖó awǎjijɛ bo lɛ́ nɔ ayǐ. Hwenu e Jehovah ɖɔ nú Ablaxamu ɖɔ ye ni gosin toxo yetɔn Wúu mɛ é ɔ, Sala sixu ko ɖó xwè 60 jɛji. Dǒ nukún mɛ bo kpɔ́n lee é na ko vɛwǔ n’i sɔ ɖɔ é ni gosin xwé tɔn ɖagbeɖagbe ɔ gbè, bo yì nɔ goxɔ lɛ mɛ é. Amɔ̌, Sala nyí xɔ́ntɔn ɖagbe, bo lɛ́ nyí asì ɖagbe ɖé nú asú tɔn, bo nɔ ɖó sísí n’i tawun. Enɛ wu ɔ, é nɔ gudo nú gbeta e kɔn Ablaxamu wá lɛ é, bo d’alɔ ɛ bɔ gbeta enɛ lɛ yì ta.—Bǐbɛ̌mɛ 18:12; 1 Piyɛ́ɛ 3:6.

²³ É ɖò wɛn ɖɔ alɔwliwli ɖagbe ɖé sín tinmɛ kún nyí ɖɔ asú kpo asì kpo ɖé na nɔ wá gbeta ɖokpo ɔ kɔn dó nǔ lɛ bǐ jí tɛgbɛ ó. É wá jɛ hweɖenu bɔ Ablaxamu yí gbè nú nǔ e Sala ɖɔ é ǎ, bɔ Jehovah ɖɔ n’i ɖɔ: “Yǐ gbè nú nǔ e Sala na byɔ we lɛ bǐ.” Ablaxamu wà mɔ̌, bɔ é tɔ́n kɔ dó ɖagbe jí. (Bǐbɛ̌mɛ 21:9-13) Enyi é wá jɛ hweɖelɛnu bɔ hwi kpo mɛ e a da é kpo ma wá gbeta ɖokpo ɔ kɔn ǎ hǔn, ma nú awakanmɛ kú we ó. Nǔ e ɖò taji é wɛ nyí ɖɔ enyi a ma tlɛ yí gbè nú nǔ e é ɖɔ é ǎ hǔn, mi ni kpó ɖò nǔ wà ɖó kpɔ́ xá miɖée wɛ kpo wanyiyi kpo kpodo sísí kpan.

24. Nɛ̌ alɔwliwli mǐtɔn ka sixu kpa susu nú Jehovah gbɔn?

²⁴ Asú kpo asì kpo e ɖó awǎjijɛ lɛ é afatɔ́n mɔkpan wɛ ɖò agun Klisanwun tɔn mɛ. Nú a jló na wlí alɔ hǔn, flín ɖɔ mɛ e a na da é biba nyí gbeta taji hugǎn e kɔn a na wá ɖò gbɛmɛ lɛ é ɖokpo. É na kúnkplá gbɛhwenu towe e kpò é bǐ, enɛ wu ɔ, ba alɔdo Jehovah tɔn. Nú a bló mɔ̌ ɔ, a na kpéwú bo na ba mɛ e a na da é kpo nùnywɛ kpo, sɔnǔ ganji nú alɔwliwli, lobo wà azɔ̌ bonu alɔwliwli towe ni syɛn bo nyí kancica wanyiyi tɔn e na kpa susu nú Jehovah é ɖé.