1. Paano nagpakilala si Jehova kay Moises, kag ngaa importante ini?

ISA ka bes, nagpakilala ang Dios kay Moises paagi sa pagpahayag sang Iya ngalan kag mga kinaiya. Ang una nga ginsambit niya amo ang kaluoy kag kaawa. (Basaha ang Exodo 34:5-7.) Puede kuntani hatagan ni Jehova sing importansia ang iya gahom ukon kaalam. Pero kinahanglan ni Moises ang pasalig nga buligan sia sang Dios, gani gin-una ni Jehova ang mga kinaiya nga nagapasalig nga buligan gid niya ang iya alagad. (Ex. 33:13) Indi bala makapalig-on gid nga gin-una sambit sang Dios ining dalayawon nga mga kinaiya? Binagbinagon sini nga artikulo ang kinaiya nga kaawa, nga amo ang pagbatyag sing simpatiya sa pag-antos sang iban kag ang handum nga magbulig.

2, 3. (a) Ngaa masiling naton nga duna sa tawo ang pagpakita sing kaawa? (b) Ngaa dapat naton tun-an ang ginasiling sang Biblia parte sa kaawa?

² Gintuga ang mga tawo suno sa larawan sang Dios. Gani bangod mainawaon si Jehova, duna man sa mga tawo nga mag-ulikid sa iban. Bisan ang mga wala nakakilala sa matuod nga Dios nagapakita man sing kaawa. (Gen. 1:27) Madamo kita sing mabasa sa Biblia parte sa mga tawo nga nagpakita sing kaawa ukon kaluoy. Halimbawa, duha ka makihilawason nga babayi ang nagbaisay sa atubangan  ni Solomon kon sin-o sa ila ang matuod nga iloy sang bata. Sang nagsugo si Solomon nga pihakon ang bata, naluoy ang matuod nga iloy. Gani nagpakiluoy sia nga ihatag na lang ang bata sa isa ka babayi. (1 Hari 3:23-27) Ang isa pa ka halimbawa amo ang anak nga babayi sang Paraon nga nagluwas kay Moises sang bata pa sia. Bisan pa nahibaluan niya nga anak sang mga Hebreo si Moises kag dapat patyon, “naluoy sia sa bata” kag nagdesisyon sia nga padakuon si Moises nga daw iya matuod nga anak.—Ex. 2:5, 6.

³ Ngaa dapat naton tun-an ang pagpakita sing kaawa? Bangod ginapalig-on kita sang Biblia nga ilugon si Jehova. (Efe. 5:1) Gintuga kita nga may ikasarang nga magpakita sing kaawa, pero bangod indi kita himpit nga mga kaliwat ni Adan, may huyog kita nga mangin maiyaiyahon. Kon kaisa, mahimo nabudlayan kita magdesisyon kon bala buligan naton ang iban ukon unahon naton ang aton kaugalingon. Ano ang makabulig sa aton nga mangin mas mainawaon? Una, usisaon naton kon paano si Jehova kag ang iban nagpakita sing kaawa. Ikaduha, binagbinagon naton kon paano naton mailog ang Dios kag kon ano ang benepisyo sini sa aton.

4. (a) Ngaa nagpadala si Jehova sing mga anghel sa Sodoma? (b) Ano ang matun-an naton sa kasaysayan ni Lot kag sang iya mga anak?

⁴ Madamo sing halimbawa sa Biblia parte sa pagpakita ni Jehova sing kaawa. Hunahunaa ang ginhimo sang Dios kay Lot. “Natublag gid” ining matarong nga tawo sa matampalason nga paggawi sang mga taga-Sodoma kag Gomorra. Bangod sang ila imoral nga pagkabuhi, nagdesisyon ang Dios nga laglagon sila. (2 Ped. 2:7, 8) Pero, nagpadala ang Dios sing mga anghel para luwason si Lot. Ginsilingan nila si Lot kag ang iya pamilya nga laglagon ini nga mga siudad, gani dapat sila magpalagyo. “Daw indi pa sia maghalin kuntani, apang bangod sang kaluoy ni Jehova sa iya, gin-uyatan sang mga [anghel] ang iya kamot, ang kamot sang iya asawa, ang mga kamot sang iya duha ka anak nga babayi, kag gindala sila sa gua sang siudad.” (Gen. 19:16) Indi bala nga ginapakita sini nga halimbawa nga nahibaluan gid ni Jehova kon yara sa mabudlay nga sitwasyon ang iya katawhan?—Isa. 63:7-9; Sant. 5:11, footnote; 2 Ped. 2:9.

5. Paano ang Pulong sang Dios, pareho sang 1 Juan 3:17, nagabulig sa aton nga magpakita sing kaluoy?

⁵ Wala lang nagpakita si Jehova sing kaawa kundi gintudluan man niya ang iya katawhan nga ipakita ini nga kinaiya. Binagbinaga ang kasuguan nga ginhatag sa Israel parte sa pagkuha sang kunop bilang garantiya sa utang. (Basaha ang Exodo 22:26, 27.) Kon ang nagpautang wala sing kaluoy, basi indi niya pag-ibalik ang kunop sang nangutang amo nga wala na ini sing gamiton nga pangtabon sa iya pagtulog. Pero, gintudluan ni Jehova ang iya katawhan nga dapat sila magpakita sing kaluoy. Ano ang ginatudlo sa aton sang prinsipio sa likod sini nga kasuguan? Kon may mahimo kita para mabuligan ang aton mga kauturan, indi naton pagpunggan ang aton kaugalingon. Kon indi kita magpakita sing kaluoy, daw pareho lang nga ginpabay-an naton sila nga magtulog nga ginatugnawan.—Col. 3:12; Sant. 2:15, 16; basaha ang 1 Juan 3:17.

6. Ano ang matun-an naton sa kaawa ni Jehova sa mga Israelinhon bisan pa sulitsulit sila nga nagpakasala?

⁶ Ginpakitaan ni Jehova sing kaawa ukon kaluoy ang iya katawhan nga Israel bisan pa nakasala sila. Mabasa naton: “Sulitsulit nga ginpaandaman sila ni Jehova nga Dios sang ila mga katigulangan paagi sa iya mga mensahero, bangod naluoy sia sa iya katawhan kag sa iya puluy-an.” (2 Cron. 36:15) Indi bala nga dapat man naton pakitaan sing kaluoy ang mga tawo nga wala nakakilala kay  Jehova pero may posibilidad nga maghinulsol kag mangin abyan sang Dios? Indi luyag ni Jehova nga malaglag ang bisan sin-o sa nagahilapit nga paghukom. (2 Ped. 3:9) Gani samtang wala pa ginalaglag sang Dios ang mga malauton, padayon naton nga ibantala ang iya nagapaandam nga mensahe bilang pagpakita sang iya kaawa.

7, 8. Ngaa nakasiling ang isa ka pamilya nga ginpakitaan sila ni Jehova sing kaawa?

⁷ Madamo nga eksperiensia ang nagapakita sing kaawa ni Jehova. Binagbinaga ang natabo sa pamilya sang 12 anyos nga lalaki nga tawgon naton nga Milan. Natabo ini sang nag-ilinaway ang sarisari nga mga rasa sang dekada ’90. Si Milan, ang iya utod nga lalaki, ang iya mga ginikanan, kag iban pa nga Saksi nagsakay sa bus halin sa Bosnia pakadto sa Serbia. Matambong sila sa kombension kag balawtismuhan ang mga ginikanan ni Milan. Pero pag-abot nila sa dulunan, ginpapanaug sang mga soldado ang pamilya ni Milan bangod sang ila rasa; pero ginpahanugutan nila nga magdiretso ang iban nga kauturan. Duha ka adlaw nga wala ginpalakat sang mga soldado ang pamilya. Sang ulihi, ginradyuhan sang opisyal ang iya kumander para mamangkot kon ano ang himuon sa pamilya. Nagatindog ang opisyal sa atubangan sang pamilya gani nabatian nila ang sabat sang kumander nga, “Dalha sila sa layo kag paniruha!”

⁸ Samtang ginaistorya sang opisyal ang iya mga tinawo, may duha ka lalaki nga nagpalapit sa pamilya. Ginhutikan nila ang pamilya nga mga Saksi man sila, kag ang mga kauturan sa bus amo ang nagsugid sa ila parte sa natabo. Ginsilingan sang duha si Milan kag ang iya utod nga magsakay sa ila awto patabok sa dulunan kay wala man ginausisa ang papeles sang kabataan. Dayon ginsilingan nila ang mga ginikanan nga sa likod sang garison sang mga soldado sila maagi kag magkitaay lang sila sa tabok sang dulunan. Sa grabe nga kahadlok ni Milan sa ginsiling sang duha, daw indi sia kabalo kon bala makadlaw sia ukon mahibi. Dayon ginpamangkot sang iya mga ginikanan ang duha, “Sa banta n’yo, pabay-an lang nila kami nga maglakat?” Pero, samtang nagalakat sila, ginatulok sila sang mga soldado kag daw katingalahan nga wala sila makita. Nagkitaay ang mga ginikanan kag kabataan sa tabok sang dulunan, kag nagbiyahe sila pakadto sa siudad nga ginahiwatan sang kombension. Kumbinsido sila nga ginsabat ni Jehova ang ila pangamuyo. Nahibaluan naton sa Biblia nga may mga tion nga wala nagpasilabot si Jehova para proteksionan ang iya mga alagad. (Binu. 7:58-60) Pero, amo ini ang ginsiling ni Milan sa ila eksperiensia, “Para sa akon, daw ginbulag sang mga anghel ang mga soldado kag ginluwas kami ni Jehova.”—Sal. 97:10.

9. Ano ang ginhimo ni Jesus sang nakita niya ang kahimtangan sang mga tawo nga nagsunod sa iya? (Tan-awa ang piktyur sa umpisa sini nga artikulo.)

⁹ May matun-an kita kay Jesus. Naluoy sia sa mga tawo, kay “ginpanitan sila kag nag-alaplaag kaangay sang mga karnero nga wala sing manugbantay.” Ano ang ginhimo niya? “Gintudluan niya sila sing madamo nga butang.” (Mat. 9:36; basaha ang Marcos 6:34.) Tuhay gid ang iya panimuot sa mga Fariseo, nga wala nagabulig sa ordinaryo nga mga tawo. (Mat. 12:9-14; 23:4; Juan 7:49) Pareho kay Jesus, gusto mo gid bala buligan ang mga tawo nga ginagutom sa espirituwal?

10, 11. Dapat bala kita magpakita sing kaawa sa tanan nga tion? Ipaathag.

¹⁰ Indi buot silingon nga magpakita kita sing kaawa ukon kaluoy sa tanan nga tion. Sa ginbinagbinag naton nga mga halimbawa sa Biblia, nagakaigo ang kaluoy sa ila sang Dios. Pero sa bahin ni Hari Saul, abi niya nagpakita sia sing kaluoy, pero ang matuod, wala sia magtuman. Wala niya ginpatay si  Agag, nga kaaway sang katawhan sang Dios, kag wala man niya ginpatay ang ali nga mga sapat. Gani, ginsikway ni Jehova si Saul bilang hari sang Israel. (1 Sam. 15:3, 9, 15, footnote) Si Jehova isa ka matarong nga Hukom. Mabasa niya ang tagipusuon, kag nahibaluan niya kon san-o indi dapat magpakita sing kaluoy. (Pan. 2:17; Ezeq. 5:11) Maabot ang tion nga hukman niya ang tanan nga wala nagatuman sa iya. (2 Tes. 1:6-10) Sa sina nga tion, indi niya pagkaluy-an ang mga malauton. Pero, ang paglaglag sa mga malauton nagapakita nga naluoy ang Dios sa mga matarong kay gusto niya nga maluwas sila.

¹¹ Maathag nga indi kita ang magahukom kon sin-o ang laglagon ukon luwason. Sa baylo, dapat naton subong himuon ang tanan para buligan ang mga tawo. Paano naton mapakita ang nagakaigo nga kaawa sa aton isigkatawo? Binagbinaga ang pila ka panugda.

12. Paano ka makapakita sing kaawa sa iban?

¹² Magbulig sa adlaw-adlaw nga hilikuton. Kon luyag naton ilugon si Jesus, dapat kita magpakita sing kaawa sa aton isigkatawo kag sa mga kauturan. (Juan 13:34, 35; 1 Ped. 3:8) Ang isa ka kahulugan sang kaawa amo ang “updan sa kabudlayan.” Ang isa nga mainawaon nagatinguha nga buligan ang mga ginabudlayan. Magpangita sing kahigayunan nga mahimo ini! Halimbawa, puede mo bala mabuligan ang iban, ayhan paagi sa pagpamalaklon para sa ila?—Mat. 7:12.

13. Ano nga kinaiya sang katawhan sang Dios ang tumalagsahon gid pagkatapos sang mga kalamidad?

¹³ Magbulig sa mga nahalitan sang kalamidad. Madamo ang nagapakita sing kaawa sa mga nahalitan sang mga kalamidad. Kilala ang katawhan ni Jehova nga nagabulig sa mga nahalitan. (1 Ped. 2:17) Halimbawa, ang lugar nga ginaistaran sang isa ka sister sa Japan nahalitan sang linog kag tsunami sang 2011. Nagsiling sia nga “napalig-on kag nalugpayan gid” sia sa madamo nga boluntaryo halin sa iban nga lugar sa Japan kag halin sa iban nga pungsod nga nagbulig para makay-o ang naguba nga mga balay kag mga Kingdom Hall. Nagsulat sia: “Bangod sang akon naeksperiensiahan, napamatud-an ko ang pag-ulikid ni Jehova kag ang pagbuligay sang mga Saksi. Madamo nga kauturan  sa bilog nga kalibutan ang nagapangamuyo para sa amon.”

14. Paano mo mabuligan ang mga nagamasakit kag mga tigulang?

¹⁴ Buligi ang mga nagamasakit kag mga tigulang. Kon makita naton nga nagaantos ang iban bangod sang pagmasakit kag katigulangon, nagabatyag kita sing kaawa sa ila. Gusto gid naton nga madula na ini nga mga problema, gani ginapangamuyo naton nga magkari ang Ginharian sang Dios. Samtang wala pa ini, ginahimo naton ang tanan para buligan ang mga nagamasakit kag mga tigulang. Binagbinaga ang ginsulat sang isa ka awtor parte sa iya tigulang na nga iloy nga may Alzheimer’s. Isa ka adlaw, nahigkuan ang bayo sang iya iloy. Samtang ginatinluan ini sang iya iloy, nagtunog ang doorbell. Nag-abot ang duha ka Saksi nga pirme nagaduaw sa iya iloy. Sang makita nila ang sitwasyon sang iya iloy, nagsiling sila nga mabulig sila sa pagtinlo. “Nahuya ako pero sige,” siling sang iya iloy. Gani, ginbuligan sia sang mga utod sa pagtinlo sang iya bayo. Dayon gintimplahan nila sia sang tsa kag nagtener anay para mag-istorya. Nagpasalamat gid ang iya anak. “Dayaw gid ako sa sini nga mga Saksi,” sulat niya. “Ginahimo nila ang ila ginabantala.” Ginapakitaan mo bala sing kaawa ang mga nagamasakit kag mga tigulang paagi sa paghimo sang imo bug-os nga masarangan para maghaganhagan ang ila ginabatyag?—Fil. 2:3, 4.

15. Paano makabulig sa iban ang aton pagbantala?

¹⁵ Buligi ang mga tawo sa ila espirituwal nga kinahanglanon. Bangod sang mga problema kag ginakabalak-an sang mga tawo, luyag naton sila buligan sa ila espirituwal nga kinahanglanon. Ang pinakamaayo nga paagi para mahimo ini amo ang pagtudlo sa ila parte sa Dios kag parte sa himuon sang iya Ginharian para sa katawhan. Ang isa pa ka paagi amo ang pagbulig sa ila nga marealisar nga para sa ila kaayuhan ang pagsunod sa mga talaksan sang Dios. (Isa. 48:17, 18) Ang pagministeryo isa ka dalayawon nga paagi nga mapadunggan naton si Jehova kag mapakita ang aton kaawa sa iban. Puede mo pa bala dugangan ang imo ginahimo sa ministeryo?—1 Tim. 2:3, 4.

16. Paano makabenepisyo ang mainawaon nga tawo?

¹⁶ Ang mga eksperto nagasiling nga ang pagpakita sing kaawa makabulig sa aton panglawas, panimuot, kag pagpakig-angot sa iban. Kon buligan mo ang iban sa ila kabudlayan, mangin mas malipayon ka kag positibo, kag malikawan mo nga painon ang imo kaugalingon ukon magpamensar sing negatibo. Huo, makabenepisyo ka kon magpakita ka sing kaawa. (Efe. 4:31, 32) Ang mahigugmaon nga mga Cristiano nga nagabulig sa iban ginapadyaan sing maayo nga konsiensia, bangod nahibaluan nila nga ginahimo nila ang ginapatuman ni Jehova. Kon mainawaon kita, mangin mas maayo kita nga ginikanan, bana ukon asawa, kag abyan. Ang maabtik magpakita sing kaawa, masami nga ginabuligan man sa tion nga sila naman ang nagakinahanglan.—Basaha ang Mateo 5:7; Lucas 6:38.

17. Ngaa luyag mo palambuon kag ipakita ang kaawa?

¹⁷ Ang mga benepisyo sa pagpakita sing kaawa indi dapat ang mangin panguna nga rason para palambuon naton ini. Ang panguna nga rason amo dapat ang aton handum nga ilugon kag himayaon ang Tuburan sang gugma kag kaawa, si Jehova nga Dios. (Hulu. 14:31) Sia ang nagpakita sang pinakamaayo nga halimbawa sang kaawa. Kabay pa nga himuon naton ang tanan para mailog sia. Kon himuon naton ini, magasuod kita sa aton mga kauturan kag mangin maayo ang aton kaangtanan sa iban.—Gal. 6:10; 1 Juan 4:16.