1, 2. En wach ma ne maduong’ie mogik ma osegatimore, to ang’o momiyo onge dhano moro amora ma ne oneno gima notimoreno gi wang’e?

 BE ISEGAPARORIE kaka weche nyalo chaloni ka po ni idak e kinde ma lokruok moro maduong’ timore? Ji mang’eny osedak e kinde kaka mago. Par ane wachni: Ka dabed ni idak e kinde ma kamago, be dibedo achiel kuom jogo ma dine oneno lokruok madongo ma timorego? Samoro dine ok onyalore. Gik ma kelo lokruok madongo mindiko nyaka e buge kinde mang’eny ji ok ne. Gigo timorega kuonde mopondo kaka ofise mag sirkal kata kuonde mamoko ma raia ok dhiyega mayot. Kata kamano, sama lokruogego osetimore, gimulo ngima ji tara gi tara.

² To nade gimoro maduong’ie mogik ma osegatimore e piny? En wach moro ma mulo ngima ji tara gi tara. Kata kamano, seche ma ne otimore, onge dhano moro amora ma noneno gi wang’e. Gima wawuoye en kaka ne onyuol Pinyruodh Nyasaye e polo. Mano e sirkand Mesia ma ne osingi. Machiegnini, sirkandno biro tieko gik maricho ma timore e pinyni. (Som Daniel 2:34, 35, 44, 45.) Kata obedo ni onge dhano ma ne oneno kinyuolo Pinyruodh Nyasaye e polo, be mano nyiso ni Jehova ne opando ne dhano wachno? Ka ok kamano, be ne oiko joge chon ne gima kamano? We wane ane.

3-5. (a) “Jaote mar muma” miwuoye e Malaki 3:1 ne en ng’a? (b) En ang’o ma ne dhi timore ka pok “jaote mar muma” obiro nono hekalu?

³ Jehova ne osechano chon ni ne odhi iko joge ne nyuol mar Pinyruodh Mesia. Kuom ranyisi, ne ane wach ma ne okor e Malaki 3:1: ‘Neuru, aoro jaotena, mi noik yo e nyima. Kendo Ruoth mudwaro nochopi e hekalune apoya, kendo jaote mar muma, ma en jaote mumorgo, biro.’

⁴ Ka wanono kaka wachno chopo e kindewagi, en karang’o ma Jehova, ma e “Ruoth,” ne obiro e piny mondo onon jotichne ma tiyo e hekalune mar roho? Wach ma ne okorni lero ni Jehova ne dhi biro gi “jaote mar muma.” Jaoteno ne en ng’a? En Yesu Kristo, ma en Ruoth ma Mesia! (Luka 1:68-73) Kaka  Ruoth ma Jehova oyiero, Yesu ne dhi nono jotich Jehova ma ni e piny kae, kendo piedhogi.—1 Pet. 4:17.

⁵ To kare ‘jaote’ ma owuo kuome mokwongo e Malaki 3:1 en ng’a? Jaoteno ne dhi nwang’ore e piny kae ka pok onyuol Pinyruodh Mesia. Higni mathoth ka pok 1914 ochopo, be nitie ng’at moro amora ma ne ‘oiko yo’ ne Ruoth ma Mesia?

6. En ng’a ma ne obedo kaka ‘jaote’ ma ne okwongo biro mondo oik jotich Nyasaye ne gik ma ne dhi timore?

⁶ E bugni duto, gik miwuoro ma osebedo ka timore ne jotich Jehova biro konyowa yudo dwoko mag penjogo. Gik ma ne otimorego nyiso maler ni e giko higni mag 1800, grup moro matin ma ne nigi siso mar ng’eyo adiera nochako nenore kata obedo ni Jokristo mag miriambo ne ng’eny. Grubno bang’e ne ong’ere kaka Jopuonjre Muma. Joma ne tayo grubno ne gin Charles T. Russell gi jowetene moko. Gin e ma ne gibedo ‘jaote’ ma ne iko yo. Ne gipuonjo jo Nyasaye kendo konyogi ng’eyo gik ma ne chiegni timore. We wane ane yore moko ang’wen ma ‘jaoteno’ notimogo mano.

7, 8. (a) E higni mag 1800, gin ng’a gini ma ne oelo ayanga puonj mag miriambo ma wacho ni dhano nigi chuny ma ok tho? (b) C. T. Russell gi jowetene ne oelo puonj mag miriambo mage mamoko?

⁷ Russell gi jowetene ma ne gitayogo Jopuonjre Muma ne nono ndiko adimba ka gikwayo Jehova mondo okonygi; ne giwinjore e paro achiel, kae to giriwo adiera ma ne giyudogo, kendo goyogi e buk. Kuom higni mang’eny, Jokristo mag miriambo ne osebedo ka thembo e mudho mandiwa kodok korka wach Nyasaye; thoth gik ma ne gipuonjo ne gigolo kuom joma lamo nyiseche manono. Achiel kuom puonjgo ne en ni dhano nigi chuny ma ok tho. Kata kamano, e higni mag 1800, jopuonjre moko ma ne nono Muma gi paro mowinjore, ne onono wachno, kendo ne gifwenyo ni Muma ok sir puonjno kata matin. E weche ma Henry Grew, George Stetson, gi George Storrs ne ndiko kod twege ma ne gigolo, ne ginyiso ayanga ni puonjno oa kuom jochiende. a Wechegigo ne ojiwo C. T. Russell gi jowetene ahinya.

⁸ Grup matin mar Jopuonjre Mumago ne ofwenyo bende ni puonj moko mag din motudore gi puonj mar chuny ma ok tho ne gin miriambo ma lalo ji, kaka puonj ma wacho ni ji duto mabeyo dhi e polo kod mach misandoe ji nyaka chieng’. Russell gi jopuonjre wetene noelo miriambogo e lela ma ok giluoro wang’ ng’ato ang’ata. Ne gindiko weche ma ne gifwenyogo e buge, gasede, kod trakt mopogore opogore, kendo ne gilerogi e twege mopogore opogore ma ne gigolo.

9. Ere kaka Zion’s Watch Tower ne oelo puonj mar miriambo ma wacho ni Nyasaye en nyadidek?

⁹ Jopuonjre Muma ne oelo bende miriambo moro maduong’ ma ji ne omiyo luor ahinya, ma en puonj ma wacho ni Nyasaye en nyadidek (Trinity). E higa mar 1887, ne ondik e gaset mar Zion’s Watch Tower niya: “Ndiko wacho maler pogruok  ma ni e kind Jehova gi Ruodhwa Yesu.” Weche ma ne owach e gasedno ne nyiso kaka en gimiwuoro ahinya ni “puonj mar Nyasaye ma Nyadidek ne oselandore malich kamano. Yo ma puonjno ne olandorego nyiso maler kaka kanisni ne yuomo nindo ka koni to jasigu dhi nyime pidho puonj maricho.”

10. Ere kaka Watch Tower ne olero ayanga ni higa mar 1914 ne dhi bedo higa makende?

¹⁰ Ka luwore gi nying mar Zion’s Watch Tower and Herald of Christ’s Presence, gasedno ne wuoyo e wi weche ma nokor ma ne dhi nyiso ni kinde ma Kristo ne dhi betie osechopo. Jokristo mowal ma ne konyo e ndiko gasedno, nofwenyo ni weche ma ne Daniel okoro e wi ‘higni abiriyo’ ne nyalo konyo e ng’eyo kinde ma ne idhi nyuolie Pinyruodh Mesia. E higa mag 1876, ne gigoyo kwano ma giyudo ni higni abiriyogo ne dhi rumo e higa mar 1914. (Dan. 4:25; Luka 21:24) Kata obedo ni owetewa ma kindego ne ok ong’eyo gik moko duto ma ne dhi timore e higano, ne gilando gik ma ne giseng’eyo e okang’ malach, kendo waneno gadier gima tijgino osekelo e kindewagi.

11, 12. (a) Be Owadwa Russell ne neno ni kindane kende e ma ne okonye fwenyo adiera ma ne opuonjo? Ler ane. (b) Tich ma Russell gi jowetene notimo higni moko ka pok 1914 ochopo ne okonyo e yo mane?

¹¹ Russell gi jopuonjre wetene ne ok owacho ni ne gifwenyo adierago nikech riekogi giwegi. Kar mano, ne gipwoyo ahinya  kinda ma joma nokwongonegi notimo. To moloyo duto, ne gigoyo erokamano ne Jehova Nyasaye ma e ma nigi ratiro mar puonjo jotichne gik monego ging’e e kinde mowinjore. Kuom adier, Jehova ne oguedho kinda mar Russell gi jowetene mondo gipuonj adiera kar miriambo ma ne osenya e piny. Kaka higni ne medo kalo, e kaka ne gimedo chung’ motegno, kendo pogore mabor gi dinde mag miriambo.

¹² Tich ma Jopuonjre Mumago ne otimo mondo gidhi nyime kedo ne puonj mag adiera ka pok higa mar 1914 ochopo ne en tich miwuoro ahinya. Kowuoyo e wi gik ma ne otimore higni moko ma ne osekalo, gaset mar The Watch Tower and Herald of Christ’s Presence ma Novemba 1, 1917 nolero kama: “Sani koro adiera oseketo ji tara gi tara thuolo. Koro ok gidak gi luoro nikech puonj maricho kaka mach misandoe ji kod mamoko. . . . Apaka mag adiera ma ne ochakore higni 40 gi wiye mokalo pod biro dhi nyime ma pong’ piny duto; jowasigu biro temo yweyo apakano gi yuech ka gitemo geng’o adierano kik kwak piny te.”

13, 14. (a) Ere kaka ‘jaote’ ne oiko yo ne Ruoth ma Mesia? (b) En ang’o ma wanyalo puonjore kuom owetewa ma kindego?

¹³ Par ane wachni: Be jotich Jehova ne nyalo ikore maber ne chakruok mar bedoe mar Kristo ka dine ok ging’eyo pogruok mantie e kind Yesu gi Wuon-gi ma en Jehova? Ok nyalre! Be ne ginyalo ikore ka po ni pod ne giyie ni ji duto dhi nyime bedo mangima bang’ tho, ma en gima nyalore mana ne jolup Kristo mowal kende? Ooyo! To be ne ginyalo ikore ka po ni pod ne giyie ni Nyasaye wang’o joma richo e mach ma nyaka chieng’? Ooyo ngang’! Onge kiawa ni ‘jaote’ ne oiko yo ne Ruoth ma Mesia!

¹⁴ To nade wan? Ang’o ma wanyalo puonjore kuom owetewa ma kindego? Wan be onego wabed jokinda e somo Wach Nyasaye kendo puonjore matut. (Joh. 17:3) Kaka piny ma opong’ gi hero mwanduni medo sikore e mudho mandiwa, wan to onego watem matek mondo wapidhre gi Wach Nyasaye mondo wasik ka wategno kinde duto!—Som 1 Timotheo 4:15.

15. En ang’o ma Jopuonjre Muma ne ofwenyo mosmos? (Ne bende weche momedore.)

¹⁵ Jopuonjre Muma ne olero ne ji ni ne dwarore mondo gikaw okang’ mar weyore gi kanisni. E higa mar 1879, Watch Tower ne owuoyo e wi “kanisa mar Babilon.” Be dibed ni ne owuoyo e wi pop? Koso dibed ni ne owuoyo e wi kanisa mar Jo-Katholik? Kuom higni, dinde mag Jo-Protestant ne osebedo ka paro ni weche ma ne okor kuom Babilon ne wuoyo e wi pop, kata kanisa mar Jo-Katholik. Kata kamano, Jopuonjre Muma ne oduogo ofwenyo mosmos ni kanise te mag miriambo ni e “Babilon.” Ang’o momiyo ne gichopo e paro ma kamano? Nikech kanisego te ne puonjo miriambo ma osewuoye  motelo. b Kaka kinde ne medo kalo, bugewa ne ochako lero e yo ma achiel kachiel gima jogo ma ne dwaro ng’eyo adiera to pod ne gin e Babilon ne onego otim.

16, 17. (a) Buk mar adek mar Millennial Dawn gi Watch Tower ne ojiwo ji nade mondo giwere gi dinde mag miriambo? (b) Ang’o momiyo jomoko ne ok kaw siemgo e yo mapek? (Ne weche momedore.)

¹⁶ Kuom ranyisi, e higa mar 1891, buk mar adek mar Millennial Dawn ne olero kaka Nyasaye osin gi Babilon me kindewagi. Bugno ne owacho kama: “Nyasaye osedagi dinde mag Babilon” kendo ng’ato ang’ata “ma kwedo puonjgi kod timbegi maricho, onego oring oa e dindego.”

¹⁷ E dwe mar Januar, higa mar 1900, gaset mar Watch Tower ne otemo rieyo joma pod nyingegi ne yudore e list mag dinde mag miriambo, kod joma pod ne digni ka giwacho ni: “Ahero adiera ahinya, kendo kanise mamokogo adhiyega mana dichiel ka dichiel.” Gasedno nopenjo ni: “Be en gima ber mondo ng’ato oket tiende achiel e adiera to tielo machielo to oketo e Babilon? Be mano e gima Nyasaye dwaro ni watim . . . kendo ma more? Ooyo ngang’. Sama ng’ato ochako lemo e kanisa moro, ikwane kaka ng’ama osingore ayanga ni mano e dinne, kendo onego obed kanyo nyaka chieng’ moro en owuon . . . owach ayanga ni oweyo dinno kata oruch nyinge kuno.” Kaka higni ne medo sudo, ne omed kaw wachno mapek ahinya. c Jotich Jehova duto ne nyaka were chuth gi dinde mag miriambo.

18. Ang’o momiyo ne en gima owinjore mondo ji owuogi e Babilon Maduong’?

¹⁸ Ka dine ok ochiw siem kaka mago nyading’eny, be Kristo dine oyudo joma owal ma noseikore tiyone sama ne ikete Ruoth? Ooyo. Mana jogo ma ok nie dinde mag miriambo e ma nyalo lamo Jehova “kuom roho kod adiera.” (Joh. 4:24) Be wan bende waseng’ado e chunywa ni ok wabi mienore gi dinde mag miriambo? Ka en kamano, to kare wadhiuru nyime timo kaka ichikowa niya: “Auru kuome, un joga”!—Som Fweny 18:4.

19, 20. Ere kaka Watch Tower ne ojiwo jotich Nyasaye mondo gichokre kanyachiel ne lamo?

¹⁹ Jopuonjre Muma ne jiwo ni Jokristo onego ochokre kanyachiel ne lamo, kuonde ma timo kamano nyaloree. Kuom Jokristo madier, weruok gi dinde mag miriambo kende ok oromo. Ng’at moweyo dinde mag miriambo dwarore ni oriw lwedo lamo madier. Kochakore gi gocho mokwongo okwongo mag Watch Tower, ne ijiwoga joma ne somo gasedno mondo gichokre kanyachiel ne lamo. Kuom ranyisi, e dwe mar Julai, 1880, Owadwa Russell ne ochiwo ripot e wi limbe moro ma ne otimo e pinje moko kogolo twege ma lero Muma. Nowacho kaka chokruoge ma ne itimo ne jiwo ji ahinya. Kae to ne ojiwo ji mondo gior kad ma lero dongruok ma ne gisetimo e weche Nyasaye; moko kuom kadgo ne idhi go e gaset. Mano ne dhi konyo nade? Nowacho kama: “Dwaher ng’eyo . . . kaka Ruodhwa konyou, kod kaka udhi nyime timo chokruoge ma riwo joma ni e yie kanyachiel.”

 ²⁰ E higa mar 1882, gaset mar Watch Tower ne nigi sula ma wacho ni “Assembling Together,” tiende ni chokruok kanyachiel. Sulano nojiwo Jokristo mondo gichokre kanyachiel “mondo gipuonjre kendo gijiwre.” Gasedno nomedo wacho kama: “Ok ochuno ni ubed gi joma osomo kata ma nigi nyalo moko makende. Ng’ato ka ng’ato obi abiya gi Mumbe, kalatas, gi pensil kata kalam, kendo upuonjru kuom kawo wach moro kae to unone e Muma e yo matut, . . . kaka nyalore. Kuseyiero wach ma udwaro nono, lamuru kukwayo Nyasaye roho maler mondo okonyu winjo tiend wachno, kae to somuru ndiko moko ma wuoyo e wi wachno, paruru matut kuomgi, kendo upim ndikogo gi ndiko mamoko mopogore opogore. Kutimo kamano, ubiro fwenyo adiera mathoth.”

21. Ere kaka Jopuonjre Muma ma ne ni Allegheny, Pennsylvania, ne oketo ranyisi maber mar chokore kanyachiel, kod jiwo ng’ato ka ng’ato e kanyakla?

²¹ Ofis maduong’ mar Jopuonjre Muma ne ni Allegheny, Pennsylvania, e piny Amerka. Jopuonjrego noketo ranyisi maber mar chokore kanyachiel e ofisgi kanyo kaka ijiwo e Jo-Hibrania 10:24, 25. (Som.) Bang’e, owadwa moro ma ne hike oniang’ ma nyinge Charles Capen ne owuoyo kuom ndalo ma  ne odhi e chokruoge ma nitimo Allegheny ka ne en rawera. Ne owacho kama: “Pod anyalo paro maber ahinya ndiko ma ne oket e kor ot ma nitimoe chokruoge madongo. Ndikono ne wacho kama: ‘Japuonju en achiel, to uduto un owete.’ Ndikono osebedo e chunya kinde duto—onge jatelo e kind jo Jehova.” (Mat. 23:8) Owadwa Capen paro bende kaka chokruogego ne jiwo ji ahinya kendo miyogi siso mar dhi nyime tiyo ne Nyasaye, kod kinda ma Owadwa Russell ne timo e wuoyo gi ng’ato ka ng’ato e kanyakla kojiwogi.

22. Ere kaka jotich Nyasaye me kindego ne oluwo kaka ne ojiwgi mondo gitim chokruoge, to ang’o ma wanyalo puonjore kuom ranyisi margi?

²² Joma noyie winjo Nyasaye notimo kinda mar timo chokruoge kaka ne dwarore. Ne gichako bedo gi kanyakla buora kuonde kaka Ohio gi Michigan, kae to bang’e ne ochak tim chokruogego yo North America kod pinje mamoko. Par ane wachni: Be joma chunygi ni kare dine oikore ne kinde ma Kristo ne dhi betie ka dine ok otieggi maber e chokruoge mag lamo? Ooyo! To nade e kindewagi? Onego watem mondo wadhi e chokruogewa ma ok wabare, kendo tiyo gi thuolo ma wan-go e chokruok e rito winjruokwa gi Jehova kendo jiwo jowetewa.

23. Ere kaka Watch Tower nowacho e yo maler ni Jokristo duto mowir nyaka land adiera mag Muma?

²³ Jopuonjre Muma ne jiwo ni Jokristo duto mowir nyaka land adiera mag Muma. E higa mar 1885, Watch Tower nolero kama: “Onego wang’e maber ni Jakristo ka Jakristo mowir onego olendi (Isa. 61:1); mano e tich maduong’ mowirgine.” Watch Tower moro ma higa 1888 nojiwo kama:  “Wang’eyo maber tich monego watim. . . . Ka ok watimo tijno kata wabadhorene, mano nyiso ni wan jotich ma josamuoyo kendo wanyiso ni ok wawinjore gi luong ma noluongwago.”

24, 25. (a) Mopogore gi jiwo ji mondo olendi, gin gik mage mamoko ma Owadwa Russell gi jowetene ne otimo? (b) Ja kolpota moro ne owacho ang’o e wi tij lendo ma notimo e kinde ma mtokni pod ne nok?

²⁴ Owadwa Russell gi jopuonjre wetene notimo gik mamoko bende mopogore gi jiwo ji mondo oland wach maber. Ne gichako goyo trakt ma ne iluongo ni Bible Students’ Tracts ma bang’e ne oduog oluong ni Old Theology Quarterly. Joma ne ohero somo Watch Tower ne yudo traktgo mondo gipoggi ne ji nono.

²⁵ Joma nochiwore lendo kuom thuologi duto ne iluongo ni jo kolpota. Charles Capen ma osewuo kuome ne en achiel kuomgi. Bang’e ne owacho ni: “Ne ahero tiyo gi map mag United States Government Geological Survey mondo otaya sama nalendo e alwora mar Pennsylvania. Mapgo ne nyiso malong’o nderni duto, kendo mano ne miyo anyalo dhi kuonde mang’eny ka awuotho mana gi tienda. Seche moko bang’ wuotho kuom ndalo adek ka alendo kendo kawo kwan mar buge mag Studies in the Scriptures ma ne ji dwaro, ne akodeshaga faras gi gach othiwi mondo ating’go bugego ka ateronegi. Ka nochopo otieno, nabworoga e ute jopur. Kindego, mtokni ne nok.”

26. (a) Mondo ne jotich Nyasaye oikre ne loch mar Kristo, ang’o momiyo ne dwarore ni gilendi? (b) Gin penjo mage monego wapenjre?

²⁶ Gik mathoth ma Jopuonjre Mumago ne timo ne dwaro chir kod kinda. Be Jokristo madier ne inyalo yud koikore maber ne loch mar Kristo ka dine bed ni pok opuonjgi gimomiyo ber timo tij lendo? Onge ndi! Tijno ne en achiel kuom ranyisi ma ne dhi konyo ji ng’eyo ni Kristo nitie kaka nokoro. (Mat. 24:14) Omiyo, ne nyaka ik jotich Nyasaye e yo maber mondo gine tij lendo kaka tich maduong’ e ngimagi. Wan be onego wapenjre kama: ‘Be aneno tij lendo kaka tich maduong’ ahinya e ngimana? Be achiwora mondo ati gi thuolo momedore e lando wach maber?’

27, 28. Gin ranyisi mage ma jaote Johana ne oneno e fweny, to Satan gi jochiendene ne otimo ang’o ka ne onyuol Pinyruoth?

²⁷ Gikone, higa mar 1914 ne ochopo. Mana kaka ne waseneno e chak sulani, onge dhano moro amora ma ne oneno gi wang’e gik ma ne otimore e polo e higano. Kata kamano, jaote Johana ne oneno ranyisi moko e fweny ma ne lero kaka gik moko ne dhi timore. Parie wachni: Johana noneno “ranyisi moro maduong’” e polo. Dhako moro, tiende ni riwruok mar oganda Jehova moting’o malaike ma ni e polo, ne nigi ich, kendo nonyuolo nyathi ma wuoyi. Inyisowa ni nyathino ne dhi bedo “jakwadh ogendni duto kotiyo gi luth mar chuma.” Kata kamano sama ne onyuole anyuola ni i, ‘ne oyudhe mi otere malo ir Nyasaye nyaka e kom lochne.’ Dwol maduong’ nowinjore e polo ka wacho ni: “Koro warruok, gi teko, gi Pinyruodh Nyasachwa, gi loch mar Kristone osechopo.”—Fwe. 12:1, 5, 10.

 ²⁸ Onge kiawa ni fweny ma Johana ne onenono ne nyiso kaka ne idhi nyuol Pinyruodh Mesia. Mano ne en wach maber miwuoro, kata kamano, nitie ng’at moro ma ne ok mor gi gik ma ne timorego. Satan gi jochiendene ne omuocho lweny gi malaike makare mag Jehova ma ne ni e bwo telo mar Mikael kata Kristo. Lwenyno nochopo kanye? Wasomo kama: “Ne owit thuol mang’ongono mwalo, ma en thuol machon, miluongo ni Jachien kendo Satan, ma wuondo piny mangima; ne owite e piny, kendo malaikene bende ne owit kode.”—Fwe. 12:7, 9.

29, 30. Bang’ ka ne osenyuol Pinyruodh Mesia, weche ne odhi nade (a) e piny? (b) e polo?

²⁹ Kinde malach ka ne pok higa mar 1914 ochopo, Jopuonjre Muma nosewacho ni chandruoge mathoth ne dhi chakore e higano. Kata kamano, ne ok ging’eyo ni kare gik ma ne giwachogo ne dhi timore e wang’e kak. Mana kaka fweny mar Johana nyiso, Satan ne dhi chocho ngima dhano e okang’ maduong’ ahinya. Fwenyno wacho kama: “Nobed malit ne piny kod nam, nimar Jachien oselor mwalo iru ka en gi mirima mager, kong’eyo ni odong’ mana gi kinde manok.” (Fwe. 12:12) E higa mar 1914, lweny mokwongo mar piny ngima ne otugore, kendo ranyisi ma ne dhi nyiso ni Kristo nitie nochako nenore. “Ndalo mag giko” koro nochakore.—2 Tim. 3:1.

³⁰ Kata kamano, joma ma ne ni e polo to nobedo mamor. Satan gi jochiendene koro noriemb chuth e polo. Johana ne omedo ndiko kama: “Nikech mano, beduru mamor un polo kod joma odak e iye!” (Fwe. 12:12) Nikech koro noseluok polo obedo maler kamano kendo Yesu be noseket obedo Ruoth, Pinyruoth koro ne dhi kelo lokruoge moko ne jotich Nyasaye ma ne ni e piny ka. Ne odhi timo mano e yo mane? Mana kaka ne waneno e chak sulani, Kristo kaka “jaote mar muma” ne dhi piedho jotich Nyasaye e piny. Mano tiende en ang’o?

31. Ang’o ma Malaki ne okoro e wi kinde ma ne idhi piedh jotich Nyasaye, to ere kaka wach ma nokorno notimore? (Ne bende weche momedore.)

³¹ Malaki nokoro ni kinde mag piethono ne ok dhi bedo kinde mayot. Ne ondiko kama: ‘Ng’a ma nyalo chung’ e ndalo mar birone? Kendo ng’a ma dibedie kobiro? Nikech ochalo mach mar jatheth, kendo ochal gi sabund jalos nanga.’ (Mal. 3:2) Wechego noduogo otimore adier! Chakre higa mar 1914, jotich Nyasaye ma ne ni e piny ne oromo gi tembe ma korgi tek. Sama Lweny Mokwongo mar Piny Ngima ne dhi nyime, thoth Jopuonjre Muma ne oyudo akwede mager, kendo moko ne otue e jela. d

32. En tungni mane ma nobet e kind jotich Jehova e higa mar 1916?

³² E i riwruok mar oganda Jehova bende ne nitie tungni moko. E higa mar 1916, Owadwa Russell ne otho ka en jahigni 64. Wachno ne obwogo jotich Nyasaye ahinya. Thoneno nonyiso ni kare ne nitiere jomoko ma noketo yiegi mana kuom  dhano. Kata obedo ni Owadwa Russell ne ok dwar ni ji omiye duong’ kata matin, nitie jomoko ma ne miye duong’ mokalo tong’ mana ka gima ne gilame. Ji mang’eny ne paro ni fwenyo adiera norumo gi thone, kendo jomoko nokwedo kinda ma owete moko bang’e notimo e siro adiera. Chuny ma kamano nomiyo jomoko ong’anyo ne adiera, kendo pogruok nobetie.

33. En tem mane machielo ma jotich Nyasaye noyudo bang’ ka weche ok nochopo kaka ne giparo?

³³ Tem machielo ne en ni gik moko ne ok ochopo e wang’e kaka ne giparo. Kata obedo ni Watch Tower ne owacho ni kinde mag ogendni ne dhi rumo e higa mar 1914, jotich Jehova pod ne ok ong’eyo maber gima ne dhi timore e higano. (Luka 21:24) Ne giparo ni e higano e ma ne Kristo dhi kawo jo mowir kotero e polo mondo oloch kode. Kata kamano, mano ne ok otimore. E higa mar 1917 ka dhi rumo, The Watch Tower nolando ni higni 40 mag keyo ne dhi rumo e dweche mokwongo okwongo e higa mar 1918. To tich mar lendo ne ok dhi rumo. Tijno ne omedo bedo gi nyak kata bang’e. Gasedno ne owacho ni tich mar keyo ne oserumo, kata kamano, tij hulo to ne pod odong’. Kata kamano, ji mang’eny ne oweyo tiyo ne Jehova nikech gik moko ne ok otimore kaka ne giparo.

34. En tem mane maduong’ ma noyudo jotich Nyasaye e higa mar 1918, to ang’o momiyo jotend dinde ne paro ni jotich Nyasaye koro kargi norumo chuth?

³⁴ Tem maduong’ nobiro e higa mar 1918. J. F. Rutherford, ma ne okawo kar C. T. Russell ne otue e jela kanyachiel gi owete moko abiriyo ma ne gikonyorego e tayo riwruok mar oganda Jehova. Ne ong’adnegi bura ma ok owinjore, mi otergi e jela kama niketoe joma notimo richo madongo dongo e Atlanta man Georgia e piny Amerka. Kuom kinde, ne onenore ka gima tij jotich Nyasaye ne okwamo. Wachno nomoro thoth jotend dinde mag miriambo ahinya. Ne giparo ni ka otue joma ne tayo Jopuonjre Muma, to ofisgi maduong’ ma Brooklyn bende olor, kendo tijgi mar lendo bende okwed matek e Amerka kod Ulaya, Jopuonjre Mumago koro kargi ne dhi rumo chuth, kendo ne ok gidhi chendo kendo. (Fwe. 11:3, 7-10) To mano kaka ne giba nyong’!

35. Ang’o momiyo Yesu ne oyie mondo masiche oyud joge, to ne otimo ang’o mondo okonygi?

³⁵ Jowasik adiera ne ok ong’eyo ni Yesu ne oyie mondo masichego oyud joge nikech Jehova ne piedhogi kaka “jatheth gi jalos fedha.” (Mal. 3:3) Jehova gi Wuode ne ni gadier ni joma ochung’ motegno ne dhi yudore koa kuom joma ne ipiedhogo mondo gibed moikore chuth tiyo ne Ruoth. E chak higa mar 1919, ne onenore maler ni roho mar Nyasaye ne okonyo Jopuonjre Muma timo gima joma ne kwedo adiera ne paro ni ok nyalre. Joma ne ochung’ motegno nochako dhi nyime gi tij lendo. Weche koro noduogo e wang’e! (Fwe. 11:11) E kindeno, Kristo notimo gimoro maduong’ ma ne en achiel kuom gik ma  ne nyiso ni ndalo mag giko ne osechakore. Ne oyiero “jatich mogen kendo mariek,” ma gin owete moko manok e kind Jokristo mowir. Owetego e ma ne dhi tayo jotich Nyasaye ka gimiyogi chiemb chuny e kinde ma owinjore.—Mat. 24:45-47.

36. Dongruok mage momedore ma ne nyiso ni tich ma ne jo Nyasaye timo noduogo e wang’e?

³⁶ Owadwa Rutherford gi joma ne otuegigo ne ogol e jela e dwe mar Mach, tarik 26, 1919. Mapiyo nono, ne ochan chokruok maduong’ ahinya e dwe mar Septemba e higano. Ne otim chenro mar goyo gaset machielo mondo ochiw e tij lendo kanyachiel gi The Watch Tower. e Gaset manyienno niluongo ni The Golden Age. Higano bende e ma ne okwong goye Bulletin ma sani e bug Chokruok mar Ngimawa kod Tijwa Kaka Jokristo. Bulletin osebedo ka konyo ahinya e miyo ji siso mar lendo nyaka ne chak goye. Onge kiawa ni kochakore gi higa mar 1919 ka dhi nyime, lendo mar ot ka ot e ma ne oduogo obedo yo maduong’ ma ne itimogo tij lendo.

37. E higni mag 1919 kadhi nyime, ere kaka jomoko ne onyiso ni ne ok gichung’ motegno?

³⁷ Tij lendo nokonyo e piedho Jokristo, nikech josunga kod joma wigi tek ne ok nyal timo tijno. Joma ne ok oriwo lwedo  tijno ne oweyo adiera. E higni mag 1919 ka dhi nyime, moko kuom joma ne ok ochung’ motegno ne igi owang’ matek mi gichako ketho nying jotich Jehova. Moko kuomgi ne oriwo lwedo joma ne kwedo jotich Jehova.

38. Dongruok kod medruok ma jolup Kristo osebedogo e piny miyo wabedo gadier gi wach mane?

³⁸ Kata obedo ni akwede ne ger kamano, jolup Kristo ma ni e piny nomedore, kendo ne gidhi nyime timo dongruok e wach Nyasaye. Dongruoge ma osebedo ka timore miyo wabedo gadier ni Pinyruodh Nyasaye locho gadier! Onge kaka grup mar dhano moremgo ne nyalo tiyo gi tekregi giwegi e loyo tembe ma Satan kod pinye marachni ne kelonegi. Jehova e ma ne sirogi kokalo kuom Wuode kod Pinyruodhe!—Som Isaiah 54:17.

39, 40. (a) Bugni ochan iye e yo mane? (b) Nono bugni biro konyi e yore mage?

³⁹ E sula ma luwogi, wabiro nono gik ma Pinyruodh Nyasaye osetimo e piny ka nyaka ne nyuol pinyruodhno e polo. Kidieny ka kidieny e bugni biro wuoyo e wi gik mopogore opogore ma Pinyruoth osebedo ka timo e piny ka. E giko sula ka sula, nitie sanduk ma konyo jasomo mondo ononre ka be oneno Pinyruoth kaka sirkal ma nitie adier. E sula mogik ogik e bugni, wabiro wuoyo e wi gik ma wanyalo geno e kinde ma Pinyruoth nobie mondo oketh jomaricho, kendo okel paradiso e piny. Puonjruok bugni biro konyi e yo mane?

⁴⁰ Gombo mar Satan en ni oketh yie ma in-go e wi Pinyruodh Nyasaye. Kata kamano, Jehova oikore tego yieni, mondo yienino omiyi teko mar dhi nyime nano. (Efe. 6:16) Kuom mano, sama inono bugni, kwa Jehova mondo okonyi winjo tiend weche misomo. Sik kipenjori kama, ‘Be aneno Pinyruoth kaka sirkal ma nitie adier?’ Ka idhi nyime bedo gadier ni Pinyruodhno nitie, ibiro dak e kinde ma ji duto ma riwo Pinyruoth lwedo biro neno ka Pinyruodhno locho e wi piny mangima!