Mu Lapele Mulimu “ka Moya”

“Mulimu, mu ka mu bapisa ni mañi? Kamba ki siswaniso sifi se mu ka mu swanisa ka sona?”

ISAYA 40:18

MWENDI mwa lumela luli-luli kuli ku itusisa maswaniso ku lukile mwa ku lapela Mulimu. Mwendi mu ikutwa kuli ku mi suteleza ku Muutwi wa litapelo, ya sa bonwi, ili ya kana a sa bonahali ku ba mutu luli.

Kono kana luli lu lukuluhile ku iketela mwa ku atumelela Mulimu? Kana haki Mulimu ka sibili ya lukela ku lu taluseza z’a amuhela ni z’a sa amuheli? Jesu n’a talusize m’o Mulimu a ngela taba ye ha n’a ize: “Ki na nzila, ni niti, ni bupilo; ha ku na mutu ya ka taha ku Ndate, konji ka na.” (Joani 14:6) Ona manzwi ao fela a hanisa ku lapela maswaniso kamba nto ifi kamba ifi ya ku lapela.

Kaniti, ku na ni mufuta o muñwi wa bulapeli w’a amuhela Jehova Mulimu. Ki ufi ona w’o? Nako ye ñwi hape, Jesu n’a ize: “Nako ya ta, mane i se i tile, mo balapeli ba niti ba ka lapela Ndate ka moya ni ka niti; kakuli ki bona b’a tokwa Ndate. Mulimu ki Moya, mi ba ba mu lapela, ba swanezi ku mu lapela ka Moya ni ka niti.”—Joani 4:23, 24.

Kana Mulimu, y’a li “Moya,” wa kona ku swanisezwa kwa nto ye ñwi ye lu kona ku bona? Batili. Siswaniso niha si ka kateleha cwañi, ha si koni ni hanyinyani ku likana ni kanya ya Mulimu. Kacwalo siswaniso sa Mulimu ha si koni ni hanyinyani ku ba swanisezo luli ya hae. (Maroma 1:22, 23) Kana mutu n’a ka ‘lapela ka niti’ ha n’a ka atumela Mulimu ka siswaniso se si pangilwe ki batu?

Tuto ya Bibele ye Utwahala

Mulao wa Mulimu n’o hanisize ku eza maswaniso ku ba linto za ku lapela. Wa bubeli  kwa Milao ye Lishumi n’o ize: “U si ke wa ikezeza siswaniso se si betilwe, nihaiba siswaniso sifi kamba sifi sa linto ze kwahalimu mwa lihalimu, nihaiba sa ze mwatasi mwa lifasi, nihaiba sa ze mwa mezi mwatas’a lifasi. U si ke wa si kubamela, u si ke wa si sebeleza.” (Exoda 20:4, 5) Mañolo a Sikreste a’ tahile ka moya ni ona a laela kuli: “Mu sabe kwa sebelezo ya milimu.”—1 Makorinte 10:14.

Ki niti kuli ba bañata ba li, ha ba itusisa maswaniso mwa ku lapela, ha ku talusi kuli ba lapela milimu ya maswaniso. Ka mutala, Bakreste ba Orthodox hañata ba hananga kuli ha ba lapelangi maswaniso e ba kubamelanga ni ku lapela ku ona. Muprisita yo muñwi wa ba Orthodox n’a ñozi kuli: “Lw’a kuteka kakuli ki a kenile, mi hape kakuli lu lapela ze a yemela.”

Kono puzo ki ye li: Kana Mulimu u lumeleza ku itusisa maswaniso ka mulelo o twi ki wa ku mu lapela ka ona? Ha ku na mwa Bibele fo ku lumelezwa kezo yeo. Maisilaele ha ne ba ezize siswaniso sa namani, kuli kuti ba lapele Jehova, Jehova n’a ba nyazize hahulu, mi n’a bulezi kuli ne ba mu kwenuhezi.—Exoda 32:4-7.

Kozi Ye Sa Lemusehi

Ku itusisa maswaniso mwa ku lapela ku lubeta. Batu ba kona ku yembululwa ka bunolo ku lapela siswaniso ku fita ku lapela Mulimu y’o kutwi a yemelwa ki sona. F’o kikuli, siswaniso cwale si ba sona se si lapelwa.

Mwa miteñi ya Maisilaele, nto yeo ne i kile ya ezahala kwa maswaniso a mañwi. Ka mutala,  Mushe n’a ezize noha ya kopa Maisilaele ha ne ba nze ba yambaela mwa lihalaupa. Pili, swanisezo ya noha yeo ya fa kota n’e li inge mulyani. Be ne ba filwe koto ya ku lumiwa ki noha ne ba kona ku talima noha yeo ya kopa ni ku foliswa ki Mulimu. Kono batu ha se ba yahile mwa Naha ya Sepiso, ku bonahala kuli ne ba fetuzi nto yeo ku ba siswaniso sa ku lapela, inge kuli noha yeo ya kopa ne i na ni m’ata a ku folisa. Ne ba i ciseza insense mi mane ne ba i file libizo la Nehushitani.—Numere 21:8, 9; 2 Malena 18:4.

Maisilaele hape ne ba likile ku itusisa aleka ya bulikani ku ba sina nkau ya ku isileleza ka yona kwa lila za bona, mi nto yeo ne i tahisize kozi. (1 Samuele 4:3, 4; 5:11) Mi mwa miteñi ya Jeremia, ba mwa Jerusalema ne ba isize hahulu pilu kwa tempele ku fita Mulimu ya n’a lapelelwa teñi.—Jeremia 7:12-15.

Mukwa wa ku lapela lika ku fita ku lapela Mulimu u sa li teñi ni kacenu. Mubatisisi Vitalij Ivanovich Petrenko n’a ize: “Siswaniso . . . si ba sona se si lapelwa mi ku kona ku isa kwa ku lapela milimu . . . Mutu u lukela ku lumela kuli wo ki muhupulo fela wa sihedeni o tisizwe mwa bulapeli bwa maswaniso ka litumelo ze atile.” Ka ku swana, Demetrios Constantelos, muprisita wa Keleke ya Greek Orthodox, mwa buka ya hae ye bizwa Understanding the Greek Orthodox Church, u li: “Kwa konahala kuli Mukreste a lapele sona siswaniso seo.”

Ku bulela kuli maswaniso a lu tusa fela kwa ku lapela ha ku si ka luka. Kabakalañi? Kana haki taba ya niti kuli maswaniso a mañwi a Maria kamba a ba ba twi ki bahalalehi a ngiwa ku ba a lukelwa  ku lapelwa hahulu kamba a tusa hahulu ku fita maswaniso a mañwi a mutu ya swana y’o ya shwile kale-kale? Ka mutala, siswaniso se siñwi sa Maria sa kwa Tínos, mwa Greece, si na ni ba Orthodox ba ba cisehezi ba ba si latelela, mi ku na ni ba bañwi ba ba cisehezi hape ba ba latelela siswaniso sa Maria sa mwa Soumela, kwa mutulo wa Greece. Sibeli sa likwata zeo b’a nga kuli siswaniso sa bona si m’ata, mi si ezanga limakazo ze komokisa ku fita sa ba bañwi, nihaike maswaniso ao kaufel’a ona a yemela mutu ya swana y’o ya shwile kale-kale. Kacwalo, ka mo ku inezi fela, batu ba nganga kuli maswaniso a mañwi a na ni m’ata luli mi ba a lapela.

Kana Ku Lukile ku Lapela ku Ba Ba Twi ki Bahalalehi Kamba Maria?

Kono ku cwañi ka za ku lapela batu, inge cwalo Maria kamba ba ba twi ki bahalalehi? Jesu, ha n’a likilwe ki Satani, n’a bulezi ze kwa Deuteronoma 6:13, a li: “Kubamela Mulena Mulimu wa hao, mi u sebeleze Yena a nosi.” (Mateu 4:10) Hamulaho, n’a bulezi kuli balapeli ba niti ne ba ka lapela “Ndate,” isiñi mutu ufi kamba ufi. (Joani 4:23) Ka ku ziba nto yeo, lingeloi ne li kalimezi muapositola Joani ya n’a likile ku li lapela, la li: “Si ezi cwalo! . . . Kubamela Mulimu.”—Sinulo 22:9.

Kana kwa swanela ku lapela ku Maria, m’ahe Jesu wa fa lifasi, kamba ku ba ba twi ki bahalalehi ba bañwi, ilikuli ba lu yemele fapil’a Mulimu? Kalabo ye nongile ya Bibele i li: “Mulimu ki a li muñwi fela, mi Muyemeli ya fahali a Mulimu ni batu ki a li muñwi, yena Jesu Kreste, mutu.”—1 Timotea 2:5.

Mu Bukeleze Silikani sa Mina ni Mulimu

Ku itusisa maswaniso mwa ku lapela, ka ku ba kuli ku lwanisana ni tuto ye utwahala ya mwa Bibele, ha ku koni ku tusa batu ku latiwa ki Mulimu ni ku t’o piliswa. Kono Jesu n’a ize, bupilo bo bu sa feli bu itingile fa ku ba ni zibo ye nepahezi ya Mulimu a nosi wa niti, f’o kikuli, ku ziba mikwa ya hae ye ipitezi hamoho ni ku ziba milelo ya hae ni mw’a sebelisanela ni batu. (Joani 17:3) Maswaniso a sa boni, ku utwa, kamba ku bulela h’a tusi mutu ku ziba Mulimu ni ku mu lapela ka nzila ye lukile. (Samu 115:4-8) Tuto yeo ya butokwa ka ku fitisisa i fumaneha fela ka ku ituta Linzwi la Mulimu, yona Bibele.

Kwand’a ku sa tusa se siñwi, ku lapela maswaniso ku kona ku tahisa kozi ya kwa moya. Ka nzila ifi? Sihulu-hulu ku kona ku lu kauhanya ni Jehova. Mulimu n’a polofitile ka za Isilaele, ye ne mu “fufabisa ka milimu i sili,” kuli: “Ni ka ba patela pata ya ka.” (Deuteronoma 32:16, 20) Kuli ba utwane hape ni Mulimu, ne ba tokwa ku ‘latela kwahule milimu ya bona.’—Isaya 31:6, 7.

Kacwalo, kelezo ya mwa Mañolo ye ya swanela, ye li: “Bana ba ka ba banyinyani, mu itibelele kwa milimu ya buhata”!—1 Joani 5:21.

[Mbokisi fa likepe 6]

Ku Tusiwa ku Lapela “ka Moya”

Olivera ne li mulapeli ya tiile wa Keleke ya Orthodox mwa Albania. Bulapeli ha ne bu hanisizwe mwa naha yeo ka 1967, Olivera a zwelapili ku lapelela kwa mukunda. N’a itusisize buñata bwa mali a manyinyani a n’a hozi ha s’a tuhezi mubeleko kwa ku leka maswaniso a gauda ni a silivera, insense, ni likandela. N’a patile lika zeo kwa mumbeta mi hañata n’a lobalanga mwa sipula se si li bukaufi ka ku saba kuli ne li ka bonwa kamba ku uzwiwa. Ha n’a potezwi ki Lipaki za Jehova kwa makalelo a ma 1990, Olivera a bona kuli ze ne ba bulela n’e li za niti. A bona kuli Bibele i bulela kuli bulapeli bwa niti bu eziwa “ka Moya,” mi a ituta mw’a ikutwela Mulimu ka za ku itusisa maswaniso. (Joani 4:24) Paki ya n’a ituta Bibele ni yena a lemuha kuli maswaniso mwa ndu ya Olivera n’a nz’a fukuzeha nako kaufela ha n’a potelanga Olivera. Hañihañi, kaufel’a ona n’a siyo. Ha s’a kolobelizwe, Olivera n’a ize: “Kacenu, ku fita ku ba ni maswaniso a si na tuso, ni na ni moya o kenile wa Jehova. Ni itumela hahulu kuli moya wa hae ha u tokwi maswaniso kuli u fite ku na.”

Athena, wa kwa sioli sa Lesbos, mwa Greece, ne li mulapeli ya tiile hahulu wa Keleke ya Orthodox. N’a li yo muñwi wa baopeli mi n’a latelela ka tokomelo lizo za bulapeli, ze kopanyeleza ni ku itusisa maswaniso. Lipaki za Jehova ne ba tusize Athena ku lemuha kuli haki kaufela za n’a lutilwe ze lumelelana ni Bibele. Zeo ne li kopanyeleza ku itusisa maswaniso ni lifapahano kwa ku lapela. Athena a pihelela ku ikezeza lipatisiso kuli a fumane simuluho ya lika zeo za bulapeli. Ha s’a batisisize hahulu mwa lihatiso ze fitana-fitana, a kolwa kuli lika zeo ne li sa simuluhi kwa Bakreste. Takazo ya hae ya ku lapela Mulimu “ka Moya” ya mu susueza ku yumba maswaniso, ku si na taba kuli n’a tula hahulu. Kono Athena n’a itatezi ku luza lika zeo ilikuli a lapele Mulimu ka nzila ye swanela ni ye kenile kwa moya.—Likezo 19:19.

[Mbokisi/Siswaniso se si fa likepe 7]

Kana Maswaniso Ki A Ezizwe Fela ka Bukwala?

Mwa lilimo za cwanoñu fa, maswaniso a ba Orthodox se a kubukanyizwe mwa lifasi kaufela. Ba ba a kubukanyanga hañata ha b’a ngangi kuli maswaniso ao ki lika za ku lapela, kono kuli ki maswaniso fela a ezizwe ka bukwala a’ bonisa sizo sa ba Byzantium. Maswaniso ao a bulapeli hañata a itusiswanga kwa ku kabisa ndu kamba ofisi ya mutu ya sa lumeli kuli Mulimu u teñi.

Kono Bakreste ba ba sepahala ha ba libali mulelo o mutuna wa siswaniso. Ki sika sa ku lapela. Hailif’o Bakreste ha ba lwanisi tukelo ya ba bañwi ya ku ba ni maswaniso a cwalo, bona ka sibili ha ba ipulukeli maswaniso a cwalo, niheba sina likabiso. Nto yeo ya lumelelana ni sikuka se si kwa Deuteronoma 7:26, ye li: “Ha u na ku kenya sika se si masila [maswaniso a itusiswa mwa bulapeli] mwa ndu ya hao, kuli u fetuhe ya kutilwe hamoho ni sika seo; u si sabe hahulu, mi u si toye hahulu.”

[Siswaniso se si fa likepe 7]

Mulimu n’a si ka lumeleza ku itusisa maswaniso mwa bulapeli

[Siswaniso se si fa likepe 8]

Zibo ya mwa Bibele i lu tusa ku lapela Mulimu ka moya