Kana Tuto ya Mina Y’a Peta Mulelo?

BASHEMI, maeluda, bashaeli ba taba ye nde—kaufela bona ba tokwa ku ba baluti. Bashemi ba luta bana ba bona, maeluda ba luta lilama za puteho ya Sikreste, mi bakutazi ba taba ye nde ba luta batu ba ba tabela. (Deuteronoma 6:6, 7; Mateu 28:19, 20; 1 Timotea 4:13, 16) Mu kona ku ezañi kuli tuto ya mina i pete hahulu mulelo? Nzila ye ñwi ki ku latelela mutala ni muezezo wa baluti ba ba kona hande ba ba bulezwi mwa Linzwi la Mulimu. Ezira ne li muluti ya cwalo.

Ku Ituta kwa Mutala wa Ezira

Ezira ne li muprisita wa mwa lusika lwa Aruni ya n’a pila mwa Babilona lilimo ze bat’o eza 2,500 kwamulaho. Mwa silimo sa 468 B.C.E., n’a ile kwa Jerusalema ku yo zwisezapili bulapeli bo bu kenile kwa Majuda be ne ba pila kwateñi. (Ezira 7:1, 6, 12, 13) Musebezi w’o n’o mu tokwa ku luta batu Mulao wa Mulimu. Ki sifi sa n’a ezize Ezira ilikuli tuto ya hae i pete mulelo? N’a ngile mihato ye tokwahala i sikai. Ha mu bone mihato yeo ka mo i ñolezwi kwa Ezira 7:10:

‘Ezira n’a [1] [lukisize, NW] pilu ya hae [2] kwa ku bata mulao wa Muñ’a Bupilo, ni [3] ku sebeza ka ona, ni [4] ku luta mwa Isilaele milao ni likatulo.’ Ha lu nyakisiseñi ka bukuswani o muñwi ni o muñwi wa mihato yeo ni ku bona ze lu kona ku ituta ku yona.

“Ezira N’a Lukisize Pilu ya Hae”

Sina mulimi ha kalanga pili ku lukisa mubu ka sikekele a si ka cala kale peu, Ezira n’a lukisize pilu ya hae ka tapelo kuli a amuhele manzwi a Mulimu. (Ezira 10:1) Ka mubulelelo o muñwi, n’a ‘isize pilu ya hae’ kwa tuto ya Jehova.—Liproverbia 2:2.

Ka ku swana, Bibele i bulela kuli Mulena Josafati n’a ‘[lukisize, NW] pilu ya hae kwa ku bata Mulimu.’ (2 Makolonika 19:3) Ka ku fapahana, lusika lwa Isilaele “lo ne lu si ka lukisa lipilu za bona” lu bulelwa ku ba “lo lu sa utwi, lo lu ikuhumusa.” (Samu 78:8, NW) Jehova w’a bona “mutu wa mwahali, ya mwa pilu.” (1 Pitrosi 3:4) Ee, ‘ba ba ishuwa, u ba luta nzila ya hae.’ (Samu 25:9) Kacwalo, ki kwa butokwa hahulu kuli baluti kacenu, ba latelele mutala wa Ezira ka ku beya lipilu za bona pili mwa muinelo o lukile ili ka tapelo.

 ‘Ku Bata Mulao wa Muñ’a Bupilo’

Kuli a be muluti y’a kona, Ezira n’a batile litaba mwa Linzwi la Mulimu. Ha ne mu ka yo bonana ni dokota, kana ne mu si ke mwa teeleza ka tokomelo ni ku utwisisa ka ku tala lika kaufela za n’a ka mi bulelela kamba ku mi laela? Ku si na ku kakanya ne mu ka eza cwalo, kakuli buikangulo bwa mina bu mwa lubeta. Kacwalo, lu lukela ku isa hahulu tokomelo kwa lika z’a lu bulelela Jehova kamba z’a lu laela, mwa Linzwi la hae, Bibele, ni ka “mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso.” Esi mane kelezo ya hae i tusa bupilo bwa luna ka sibili! (Mateu 4:4; 24:45-47) Kaniti, dokota w’a kona ku mbunja, kono “mulao wa [Muñ’a] Bupilo u petehile.” (Samu 19:7) Ni kamuta ha lu na ku tokwa simbule se siñwi kuli lu ikolwisise za teñi.

Libuka za Bibele za Makolonika (zeo Ezira sapili n’a li ñozi sina muputo u li muñwi) li bonisa kuli Ezira ne li muituti yo mutuna luli. Kuli a ñole libuka zeo, n’a amile kwa bañoli ba bañata. * Majuda be ne ba sa zo kuta ku zwa kwa Babilona, ne ba tokwa kusufazo ya litaba za kwakale za sicaba sa bona. Ne ba si na zibo ye likani ya milao ya bulapeli bwa bona, sebelezo ya mwa tempele, ni misebezi ya Malivi. Mikoloko ya masika n’e na ni butokwa hahulu ku bona. Ezira n’a isize mamelelo ye ipitezi ku zona litaba zeo. Ku fitela Mesiya ha n’a ka bonahala, Majuda ne ba na ni ku zwelapili sina sicaba se si na ni naha ya sona, tempele, baprisita, ni mubusisi. Kabakala litaba za n’a kopanyize Ezira, buñwi ni bulapeli bwa niti ne li konwa ku bukelezwa.

Muitutelo wa mina u bapanyeha cwañi ku wa Ezira? Ku ituta Bibele ka tukufalelo ku ka mi konisa ku luta hande Bibele.

‘Mu Bate Mulao wa Muñ’a Bupilo’ Sina Lubasi

Ku bata mulao wa Jehova ha ku feleli fela fa tuto ya ka butu. Tuto ya lubasi ki nzila ye ñwi, ili ye nde hahulu ya ku u bata ka yona.

Bo Jan ni Julia, bosinyalana ba kwa Netherlands, se ba balile ka ku tumusa kwa bana ba bona ba babeli ba bashimani ku zwa fela fa lizazi le ba pepwa. Kacenu, Ivo u na ni lilimo ze 15, mi Edo u na ni ze 14. Ba sa ezanga tuto ya lubasi hañwi ka viki. Jan u talusa kuli: “Mulelo wa luna o mutuna haki wa kuli lu feze litaba ze ñata mwahal’a tuto, kono ki wa kuli bashimani ba utwisise z’e buhisanwa.” U ekeza kuli: “Bashimani ba ezanga hahulu patisiso. Ba batisisanga manzwi e ba sa zibi ni litaba za bupilo bwa batu ba mwa Bibele, ili ku bata ku ziba nako ye ne ba pilile, butu bwa bona, musebezi wa mwa bupilo, ni ze ñwi cwalo. Ku zwa fela fo ba itutezi ku bala, ba batisisanga mwa libuka ze cwale ka Insight on the Scriptures, lidikishinari, ni li-encyclopedia. Seo si bisa tuto ya lubasi ku ba ye tabisa ni ku fita. Kamita bashimani ba libelezi ni ku itukiseza ku ituta.” Tuso ye ekezehile kikuli, bashimani hape se ba fita banana kaufela mwa litopa za bona kwa buikoneli bwa ku ituta puo.

Bo John ni Tini, bosinyalana ba bañwi ba kwa Netherlands, ne ba itutanga ni mwan’a bona wa mushimani, Esli (ili yo cwale s’a na ni lilimo ze 24 mi ki paina mwa puteho ye ñwi), ni wa musizana, Linda (ili yo cwale u na ni lilimo ze 20 mi u nyezwi ku muzwale wa ngana wa mucaha). Kono mwa sibaka sa ku ituta hatiso ye ñwi ka muitutelo wa kamita wa lipuzo ni likalabo, ne ba lukisize tuto ya lubasi ku likana ni buhulu ni butokwi bwa bana. Ki muezezo mañi o ne ba itusisize?

John u talusa kuli mwan’a hae wa mucaha ni wa musizana ne ba ketanga taba ye tabisa kwa “Lipuzo Ze Zwa kwa Babali” (ze mwa Tora ya ku Libelela) ni “The Bible’s Viewpoint” [Mubonelo wa Bibele] (ye mwa Awake!). Hamulaho ne ba tahisanga ze ba itukiselize, ili nto ye ne ezisa lipuhisano za lubasi ku ba ze tabisa kamita. Ka nzila yeo banana ne ba ipumanezi yeloseli mwa ku eza patisiso ni mwa ku buhisana ze zwa mwa tuto ya bona. Kana mina ni bana ba mina mwa ‘batanga mulao wa Jehova’ hamoho? Seo ha si na fela ku hulisa buikoneli bwa mina bwa ku luta kono hape si ka konisa bana ba mina ku ba baluti ba bande.

 “Ku Sebeza ka Ona”

Ezira n’a sebelisa za n’a itutile. Ka mutala, ha n’a sa li mwa Babilona, n’a kana a pilile bupilo bwa mbombolelwa. Nihakulicwalo, ha n’a lemuhile kuli n’a kona ku yo tusa sicaba sa bahabo yena kwa naha i sili, a toboha bumbombo bwa mwa Babilona ni ku ya kwa muleneñi o kwahule wa Jerusalema, o na ni liziyezi, matata, ni mabeta. Kwa bonahala hande kuli Ezira n’a sa ikubukanyezi fela zibo ya Bibele kono n’a lata ku sebelisa za n’a itutile.—1 Timotea 3:13.

Hasamulaho, ha n’a pila mwa Jerusalema, Ezira n’a bonisize hape kuli n’a sebelisa za n’a itutile ili za n’a luta. Seo ne si bonahezi hande muta n’a utwile za manyalo a banna ba Maisilaele ni basali ba mahedeni. Litaba za Bibele li lu bulelela kuli a ‘pazula siapalo sa hae ni kubo ya hae ni ku kumula milili ya fa toho ya hae ni milelu ya hae mi a ina a ikomokezi ku isa manzibwana.’ Mane n’a ikutwile ‘maswabi ni ku fubela pata ku inulela pata ya hae’ ku Jehova.—Ezira 9:1-6.

Tuto ya hae ya Mulao wa Mulimu ne i mu amile ka butungi luli. Ezira n’a lemuhile hande bumaswe bo ne bu ka zwa mwa ku sa ipeya ku utwa kwa sicaba. Palo ya Majuda be ne ba kutezi habo bona ne li ye nyinyani. Ha ne ba ka nyalelana ni mishobo i sili, kwa nalulelule ne ba kana ba zwakana ni macaba a sihedeni a n’a ba potolohile, mi bulapeli bo bu kenile ne bu ka kona ku yunda ka bunolo fa lifasi-mubu!

Ka litohonolo, mutala wa Ezira wa ku ba ni busepahali, sabo, ni tukufalelo n’o susumelize Maisilaele ku lukisa linzila za bona. Ne ba lelekile basali ba bona ba mishobo i sili. Mwa likweli ze talu lika kaufela ne li lukisizwe. Busepahali bwa ka butu bwa Ezira kwa Mulao wa Mulimu ne bu tusize hahulu kuli a kone ku luta hande.

Ki nto ye swana ni kacenu. Ndate yo muñwi wa Mukreste n’a ize: “Bana ha ba ezi z’a bulela mutu; ba eza z’a eza!” Sikuka se si swana s’a sebeza mwa puteho ya Sikreste. Maeluda ba ba toma mutala o munde b’a kona ku libelela kuli puteho i ka sebelisa ze ba luta.

“Ku Luta mwa Isilaele Milao ni Likatulo”

Ku sa na ni libaka le liñwi tuto ya Ezira ha n’e petile mulelo. N’a si ka luta mihupulo ya hae, kono n’a lutile “milao ni likatulo.” Yeo ki milao, kamba litaelo, za Jehova. B’o n’e li buikalabelo bwa hae bwa buprisita. (Malaki 2:7) Hape n’a lutile likatulo, ni ku yala mutala ku za n’a luta ka ku kumalela ku ze lukile ka nzila ye nde ni ye si na sobozi, ku likana ni lipimo. Ba ba etelela ha ba bonisa katulo ye lukile, buiketo bu ka fumaneha mi ku ka zwa teñi ze nde ze inelela. (Liproverbia 29:4) Ka ku swana, maeluda ba Sikreste, bashemi, ni bashaeli ba Mubuso ba ba tekelezi hande Linzwi la Mulimu ba ka hulisa buiketo bwa kwa moya ha ba luta milao ni likatulo za Jehova mwa puteho, kwa mabasi a bona, ni kwa batu ba ba tabela.

Kana ha mu lumeli kuli tuto ya mina y’a kona ku peta hande mulelo haiba mu latelela ka ku tala mutala wa munna ya sepahala Ezira? Kacwalo, ‘mu [lukise, NW] pilu ya mina, mu bate mulao wa Muñ’a Bupilo, mu sebeze ka ona, ni ku luta milao ni likatulo za Muñ’a Bupilo.’—Ezira 7:10.

[Litaluso za kwatasi]

[Mbokisi fa likepe 22]

KI LIFI ZE N’E EZISIZE KULI TUTO YA EZIRA I PETE MULELO?

1. N’a beile pilu ya hae mwa muinelo o lukile

2. N’a batile Mulao wa Jehova

3. N’a tomile mutala o munde wa ku sebelisa za n’a itutile

4. N’a tukufalezwi hahulu ku luta fela z’a bulela Mañolo