1. (a) Lidaʋ ŋgʋ Yehowa ha-ɖʋ? (b) Ye pɔtɔm se ‘ɖɩtaa Yehowa liu’ yɔ, pʋ-tɔbʋʋ lɛ suwe? (Kalɩ “Tɔm tɔbʋʋ.”)

 YEHOWA ha lidaʋ kɩbaŋʋ ɛyaa mba payɩ pɔsɔɔlɩ-ɩ yɔ. Pɩkazɩ pazɩ, ɛkaɣ yebu nɛ kʋdɔŋ, kʋñɔwiye, nɛ sɩm pasɩɩ tɩnaɣ. (Natʋ 21:3, 4) Ɛkaɣ sɩnʋʋ ɛyaa “ɖɛfɛɛ” tɩnaa mba pataɣ-ɩ liu yɔ nɛ pɔñɔɔzɩ tɛtʋ nɛ tɩpɩsɩ paradisuu. (Keɣa 36:9-11) Nɛ ɛkaɣ yebu nɛ ɛ nɛ ɖa-taa paa anɩ lɛ, taabalɩyɛ kɩbanɖɛ wɛɛ ɛ nɛ ɩ pɛ-hɛkʋ taa. Nɛ halɩ taabalɩyɛ nɖɩ ɖɩkaɣ wɛʋ ɖeu nɛ pɩkpaɖɩ nɖɩ ɖɩwɛ ɖa nɛ ɩ ɖɛ-hɛkʋ taa lɛɛlɛɛyɔ yɔ. Pɩkɛ lidaʋ kɩbaŋʋ kpem! Ɛlɛ ɛbɛ yɔɔ ɖitisiɣ se Yehowa kaɣ labʋ ɛ-tamasɩ yɔɔ? Paa ɛzɩmtaa lɛ, Yehowa lakɩ ɛ-tamasɩ yɔɔ. Ye mbʋ, pɩkɛnɩ lɩmaɣzɩyɛ kɩbanɖɛ se ‘ɖɩtaa Yehowa liu.’ * (Keɣa 26:14) Ye ɖɩɖʋʋ suuɖu nɛ ɖɩɖaŋɩɣ ɖɛ-Ɛsɔ nɛ taa leleŋ se ɛla ɛ-tamasɩ yɔɔ yɔ, ɖɩwɩlɩɣ se ɖɩtaɣ-ɩ liu.—Iza. 55:10, 11.

2. Ɛbɛ Yehowa tɛm labʋ?

² Yehowa tɛm wɩlʋʋ se ɛlakɩ ɛ-tamasɩ yɔɔ. Iyele nɛ ɖɩna kɩɖaʋ nakʋyʋ. Natʋ takayaɣ taa, Yehowa labɩ tamaɣ se ɖa-alɩwaatʋ tʋnɛ tɩ-taa ɛkaɣ yebu nɛ ɛyaa lɩɩnɩ ajɛɛ kpeekpe taa, cejewe kpeekpe taa, nɛ kʋnʋmɩŋ kpeekpe taa nɛ pɛkpɛndɩ nɛ pɛsɛ-ɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ taa. Sɔnɔ, ɛyaa samaɣ ŋga payaɣ se “samaɣ sɔsɔɔ.” (Natʋ 7:9, 10) Paa abalaa, halaa nɛ piya, mba pɛwɛ samaɣ ŋga ka-taa yɔ pɛwɛnɩ tomnaɣ tɔlɩm ndɩ ndɩ, pɔyɔɔdʋʋ kʋnʋmɩŋ ndɩ ndɩ, nɛ palɩnɩ sɔnzɩ ndɩ ndɩ  taa yɔ, pɛkpɛndaa nɛ pɛkɛ hɔʋ kʋɖʋmʋʋ ŋgʋ kɩwɛ laŋhɛzɩyɛ taa yɔ. (Keɣa 132:1; Yoh. 10:16) Samaɣ sɔsɔɔ taa mba kɛ ɖɔɖɔ tɔm susuyaa mba pɛwɛ kpekpeka yɔ. Pɛwɛnɩ lidaʋ se ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩkpaɖɩ ɖeu yɔ ɖɩkaɣ kɔm. Nɛ paa ɛzɩmtaa lɛ, pɔñɔɔzʋʋ pa-tɩ se peheyi pe-lidaʋ ŋgʋ kɩ-tɔm ɛyaa mba payɩ pɔsɔɔlaa se pewelisini-wɛ yɔ. (Mat. 28:19, 20; Natʋ 14:6, 7; 22:17) Ye ŋkɛ samaɣ sɔsɔɔ taa tʋ yɔ, pɩtʋʋ fɛyɩ se lidaʋ ŋgʋ ŋwɛna se mbʋ pɩkpaɖɩ ɖeu yɔ pɩkaɣ kɔm yɔ, kɩmʋ ñɩm siŋŋ ñɛ-ɛsɩndaa.

3. Sataŋ kaɖʋwa lɛ ŋga?

³ Eleeu sɔɔlaa se ŋlesi lidaʋ ŋgʋ ŋwɛnɩ cee wayɩ yɔɔ yɔ. Ɛsɔɔlaa se eyele nɛ ŋtisi se Yehowa ɛɛmaɣzɩɣ ñɔ-yɔɔ nɛ ɛɛkaɣ labʋ ɛ-tamasɩ yɔɔ. Ye Sataŋ ɛpɩzaa eyele nɛ ɖilesi ɖe-lidaʋ yɔ, ɖɩɩkaɣ tasʋʋ wɛʋ abalɩtʋ, nɛ halɩ pɩpɩzɩɣ pɩla nɛ ɖiyele Yehowa sɛʋ. Ɛzɩ ɖɩkɔŋʋʋ naʋ yɔ, Eleeu kaañaɣ pana se eyele nɛ Yɔɔb lesi e-lidaʋ nɛ eyele Yehowa sɛʋ.

4. Ɛbɛ ɖɩkaɣ naʋ tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa? (Yɔɔb 1:9-12)

⁴ Tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa, ɖɩkaɣ naʋ nʋmɔŋ weyi ɩ-yɔɔ Sataŋ tɩŋnaa nɛ ɛñɩɣ Yɔɔb yɔɔ se ɛlɛ elesi ɛ-cɩŋgɩlɩm wɛtʋ yɔ. (Kalɩ Yɔɔb 1:9-12.) Ðɩkaɣ naʋ ɖɔɖɔ mbʋ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ Yɔɔb kɩ-ɖaʋ taa yɔ, nɛ mbʋ pʋyɔɔ pɩcɛyaa se ɖɩtɔzʋʋ se Ɛsɔ sɔɔlɩ-ɖʋ nɛ ɛkaɣ labʋ ɛ-tamasɩ yɔɔ yɔ.

5-6. Ɛbɛ talɩ Yɔɔb alɩwaatʋ pazɩ taa?

⁵ Pɩɖɔŋaɣnɩ Yɔɔb camɩyɛ e-wezuu caɣʋ taa. Taabalɩyɛ kɩbanɖɛ kaawɛ ɛ nɛ Yehowa pɛ-hɛkʋ taa. Ɛɛwɛnɩ hɔʋ sɔsɔʋ nɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ kaawɛ kɩ-taa, nɛ ɛɛwɛnɩ ɖɔɖɔ ñɩm pɩdɩɩfɛyɩ. (Yɔɔb 1:1-5) Ɛlɛ Yɔɔb lesi pɩtɩŋa kɩyakʋ kʋɖʋmʋʋ. Kajalaɣ lɛ, elesi ɛ-ñɩm. (Yɔɔb 1:13-17) Pʋwayɩ lɛ, e-piya tɩŋa sɩ. Maɣzɩ asɛyʋʋ ŋgʋ kɩtalɩ-ɩ yɔ kɩ-yɔɔ pazɩ nɛ ŋna. Alɩwaatʋ ndʋ pɩɣa nakɛyɛ sɩkɩ yɔ, ka-lʋlɩyaa wɛɣ laŋwɛɛkɩyɛ taa siŋŋ. Ye mbʋ, maɣzɩ nɛ ŋna ɛzɩma Yɔɔb nɛ ɛ-halʋ paawɛɛ laŋwɛɛkɩyɛ taa, ɛzɩma panɩɣaɣ siziŋ nɛ ɛzɩma paalesi lidaʋ, alɩwaatʋ ndʋ panɩwa se pe-piya tɩŋa sɩba yɔ; sɩɩkpɛndɩ hiu. Pɩɩlakɩ-ɖʋ piti se Yɔɔb cɩyɩ e-tokonaa, ɛcaɣ kʋñɔwiye, nɛ ɛnaŋ tataa kpʋʋ!—Yɔɔb 1:18-20.

⁶ Pʋwayɩ lɛ, Sataŋ yele nɛ Yɔɔb hɩnɩ kʋdɔŋ nɛ ɛyaa ɩɩtasɩɣ-ɩ ñam. (Yɔɔb 2:6-8; 7:5) Pʋcɔ nɛ pɩtalɩɣ mbʋ lɛ, ɛyaa ñaŋaɣ Yɔɔb siŋŋ. Ɛyaa wokaɣ ɛ-cɔlɔ nɛ pɔpɔzʋʋ-ɩ lɔŋ tasʋʋ. (Yɔɔb 29:7, 8,21) Lɛɛlɛɛyɔ lɛ, paatasɩɣ-ɩ ñɔtɩnʋʋ. E-koobiya, ɛ-taabalaa kɩbama, nɛ halɩ pɩkpɛndɩnɩ ɛ-maɣmaɣ ɛ-lɩmɖʋyaa lɔ-ɩ!—Yɔɔb 19:13, 14, 16.

7. (a) Yɔɔb maɣzaɣ se ɛbɛ cɔlɔ ɛ-kʋñɔmɩŋ lɩnaa, ɛlɛ ɛbɛ ekizi labʋ? (b) Ɛzɩma tɩyɛ Krɩstʋ tʋ nɔɔyʋ pɩzɩɣ nɛ ɛkatɩ takɩm mbʋ pɩnɩɣzɩnɩ mbʋ ɖɩnaɣ kɩlɛmʋʋ yɔɔ yɔ?

⁷ Sataŋ ñɩnaɣ se Yɔɔb ɛmaɣzɩ se ɛwɛɛ nɛ ɛlakɩ kʋñɔŋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛ-tɔm tɩtasɩ kɛdɩnʋʋ Yehowa. Kɩɖaŋ nɩɩyɩ yɔ: Sataŋ yeba nɛ helim sɔsɔm nabʋyʋ ma nɛ pɩyɔkɩ ɖɩɣa ŋga ka-taa Yɔɔb piya tɩŋa kaakpɛndaa nɛ sɩtɔkɩ tɔɔnaɣ yɔ. (Yɔɔb 1:18, 19) Pɩtasɩ lɛ, eyeba nɛ miŋ lɩɩnɩ ɛsɔdaa nɛ itii nɛ ɛñaɣ Yɔɔb kpɩna nɛ ɛ-lɩmɖʋyaa mba peɖiyaɣ kpɩna ana yɔ. (Yɔɔb 1:16) Helim mbʋ nɛ miŋ ɛnɩ palɩnɩ ɛsɔdaa; pʋyɔɔ lɛ, Yɔɔb kɔ tɔm ñʋʋ se Yehowa cɔlɔ pɩlɩnaa. Nɛ mbʋ pɩlɩ taa yɔ lɛ se Yɔɔb maɣzaa se pʋtɔma yɔ ɛlabɩ nabʋyʋ nɛ Yehowa taa wɩɩnɩ-ɩ. Paa mbʋ yɔ, Yɔɔb tɩlɔ nɔɔ kɩdɛkɛdaɣ ɛ-Caa weyi ɛwɛ ɛsɔdaa yɔ ɛ-yɔɔ. Yɔɔb ɖiɣzinaa se pɩnzɩ nzɩ sɩɖɛwa yɔ sɩ-taa Yehowa ha-ɩ wondu kɩbandʋ sakɩyɛ. Pʋyɔɔ lɛ, eheyi ɛ-tɩ se ye eetisaa nɛ ɛmʋ kɩbam nɛ taa leleŋ yɔ, pɩwɛɛ ɖɔɖɔ se ɛnʋ etisi faaa nɛ ɛmʋ kɩdɛkɛdɩm. Pʋyɔɔ ɛyɔɔdaa se: “Pasa [Yehowa] hɩɖɛ.” (Yɔɔb 1:20,  21; 2:10) Paa Yɔɔb kaalesi e-liidiye, e-piya, nɛ e-tomnaɣ taa alaafɩya yɔ, ewobi pɩ-yɔɔ nɛ ɛɖɔkɩ e-siɣsiɣ wɛtʋ Yehowa ɛsɩndaa. Ɛlɛ pʋwayɩ, Sataŋ ɖaɣnɩ nabʋyʋ labʋ ɖɔɖɔ.

8. Pʋwayɩ ɛbɛ Sataŋ labɩ Yɔɔb?

⁸ Pʋwayɩ lɛ, Sataŋ labɩnɩ tʋmɩyɛ nʋmɔʋ lɛɛkʋ. Ɛtɩŋnɩ abalaa nabɛyɛ naadozo mba pɔyɔɔdaɣ se pɛkɛ Yɔɔb taabalaa yɔ pɔ-yɔɔ se eyele nɛ Yɔɔb maɣzɩ se ɛfɛyɩ wazaɣ nakɛyɛ. Abalaa mba, pɔyɔɔdaa se Yɔɔb wɛɛ nɛ ɛlakɩ kʋñɔŋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛlabɩ lakasɩ kɩdɛkɛdɩsɩ sakɩyɛ. (Yɔɔb 22:5-9) Pañaɣ pana ɖɔɖɔ se peyele nɛ etisi se paa ɛtɩkɛ ɛyʋ kɩdɛkɛdʋ yɔ, pana wena payɩ ɛñakɩ se ɛ-tɔm ɛkɛdɩnɩ Ɛsɔ yɔ, atɩlɩɩ pʋyʋ ɛlɛ ɛsɩndaa. (Yɔɔb 4:18; 22:2, 3; 25:4) Toovenim taa lɛ, paañaɣ pana se peyele nɛ Yɔɔb maɣzɩ se Ɛsɔ tɩsɔɔlɩ-ɩ, se Ɛsɔ ɛɛcɔŋnɩ ɛ-yɔɔ, nɛ se ye ɛyʋ ɛsɛɣ Ɛsɔ yɔ, pɩfɛyɩnɩ wazaɣ nakɛyɛ. Pɔyɔɔdaɣ pɩzaɣ se keyele nɛ Yɔɔb maɣzɩ se wɛtʋ ndʋ tɩ-taa ɛwɛɛ yɔ, ɛtɩtasɩ wɛnʋʋ lidaʋ nakʋyʋ.

9. Ɛbɛ sɩnɩ Yɔɔb nɛ ɛwɛɛ abalɩtʋ nɛ ɛɖɔkɩ kpam?

⁹ Maɣzɩ mbʋ pɩlakaɣ yɔ pɩ-yɔɔ nɛ ŋna. Yɔɔb caɣ tɔlɩma taa, nɛ ɛwɛɛ ɛnɩɣ siziŋ kaahɛzaɣ. (Yɔɔb 2:8) Ɛ-taabalaa wɛɛ nɛ pɔyɔɔdʋʋ se ɛtɩkɛ ɛyʋ kɩbanʋ nɛ mbʋ payɩ ɛlaba nɛ pɩɖɛɛ yɔ, pɩfɛyɩ wazaɣ nakɛyɛ. Ɛ-kʋñɔmɩŋ kaatɩnɩ ɛ-yɔɔ ɛzɩ kaaŋ yuŋ ñɩŋ tɩnʋʋ ɛyʋ yɔɔ yɔ, nɛ alɩwaatʋ kʋɖʋmtʋ ndʋ tɩ-taa lɛ e-piya sɩm kaayeba nɛ ɛnɩɣ siziŋ siŋŋ. Kiɖe tɛɛ lɛ, Yɔɔb sum ɖiɣɖiɣ. (Yɔɔb 2:13–3:1) Ye Yɔɔb taabalaa kaamaɣzaa se ɛzɩma esum ɖiɣɖiɣ yɔ pɩwɩlɩɣ se ɛkaɣ haʋ siɣye ɛ-Lɩzɩyʋ yɔ pɛcɛtɩ pa-tɩ. Pɩkɔm nɛ pɩtalɩ alɩwaatʋ natʋyʋ lɛ, pɩtɩla Yɔɔb kʋsɩ ɛ-ñʋʋ nɛ ɛcɔnɩ ɛ-taabalaa pɔbɔtʋ tɩnaa mba pɛ-ɛsɩndaa cuɖuɖu nɛ ɛyɔɔdɩ se: “Maakaɣ yebu man-cɩŋgɩlɩm wɛtʋ pɩkɔɔ nɛ pɩtalɩ alɩwaatʋ ndʋ mansɩba yɔ!” (Yɔɔb 27:5; nwt) Paa Yɔɔb kaanɩɣaɣ siziŋ ɛnɩ ɩ-tɩŋa yɔ, ɛbɛ sɩnɩ-ɩ nɛ ɛwɛɛ abalɩtʋ nɛ ɛɖɔkɩ kpam? Halɩ alɩwaatʋ ndʋ piitibi-i yɔɔɔ nɛ pɩkɩlɩ yɔ,  etilesi lidaʋ kpa se ɛ-Ɛsɔ sɔɔlɩm tʋ kaɣ yebu nɛ ɛ-kʋñɔmɩŋ sɩɩ tɩnaɣ. Ɛɛnawa se paa ɛsɩba yɔ, Yehowa kaɣ-ɩ fezuu.—Yɔɔb 14:13-15.

10. Ɛbɛ Yɔɔb yɔɔ kɛdaɣ kpɛlɩkɩɣ-ɖʋ?

¹⁰ Yɔɔb yɔɔ kɛdaɣ wɩlɩɣ-ɖʋ se Sataŋ ɛɛpɩzɩɣ nɛ ɛñɩɣ ɖɔ-yɔɔ se ɖɩha Yehowa siɣye, nɛ kawɩlɩɣ-ɖʋ ɖɔɖɔ se Yehowa sɩm pɩtɩŋa payɩ. Yɔɔb kɩɖaʋ pɩzɩɣ ɖɔɖɔ nɛ kɩkpɛlɩkɩ-ɖʋ lɔŋ kɩbaŋ lɛɛŋ. Iyele nɛ ɖɩna lɔŋ weyi ɖeyi ɖeyi ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ Yɔɔb kɩɖaʋ taa yɔ, ɩ-taa nɩɩyɩ.

11. Ye ɖiwobi pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩtaɣ Yehowa liu yɔ, tɔm ndʋ ɖa-taa pɩzɩɣ nɛ pɩtɛmna? (Yakubu 4:7)

¹¹ Yɔɔb wɩlaa se ye ɖiwobi pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩtaɣ Yehowa liu yɔ, paa kaɖɛ nɖɩ ɖɩkataa yɔ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩɖɔkɩ ɖa-laŋa ɖɩ-taa nɛ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkaɖɩnɩ Sataŋ. Ɛbɛ lɩɣ pɩ-taa? Masɩ heyiɣ-ɖʋ kpayɩ se Eleeu kaɣ seu ɖɔ-cɔlɔ.—Kalɩ Yakubu 4:7.

12. Ɛzɩma sɩɖaa femtu lidaʋ kaakpazɩ Yɔɔb ɖoŋ?

¹² Pɩpɔzʋʋ se ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩñɔɔnɩ sɩɖaa femtu lidaʋ kpam. Ɛzɩ ɖɩnaʋ tɔm ñʋʋ ŋgʋ kɩɖɛwa yɔ kɩ-taa yɔ, ɖoŋ ɖoŋ lɛ, Sataŋ tɩŋɩɣnɩ ɛzɩma ɖiseɣ sɩm sɔɔndʋ yɔ pɩ-yɔɔ se eyele nɛ ɖilesi ɖa-cɩŋgɩlɩm wɛtʋ. Yɔɔb hɔɔlʋʋ taa lɛ, Sataŋ yɔɔdaa se Yɔɔb kaɣ labʋ mbʋ payɩ ɛpɩzɩɣ yɔ, halɩ ɛkaɣ yebu Yehowa sɛʋ, se pɩsa nɛ ɛya e-wezuu ñʋʋ. Sataŋ taawɛɛnɩ toovenim. Halɩ alɩwaatʋ ndʋ Yɔɔb maɣzaɣ se ɛkaɣ sɩbʋ yɔ, eewobi pɩ-yɔɔ nɛ ɛɖɔkɩ e-siɣsiɣ wɛtʋ Yehowa ɛsɩndaa. Ɛzɩma ɛtaɣaɣ liu Yehowa kɩbandʋ labʋ nɛ ɛzɩma ɛɛwɛnɩ lidaʋ siŋŋ se Yehowa kaɣ cɔnʋʋ tɔm ɖeɖe siɣsiɣ yɔ, pɩsɩnɩ-ɩ nɛ ɛɖɔkɩ ɛ-laŋɩyɛ. Yɔɔb kaawɛnɩ tisuu se ye Yehowa ɛtɩsɩnɩ-ɩ alɩwaatʋ ndʋ ɛwɛnɩ ɛ-ɛsa yɔ, ɛkaɣ-ɩ fezuu cee wayɩ. Yɔɔb taapɩtɩɣ se pakaɣ sɩɖaa fezuu. Ye ɖa ɖɔɖɔ ɖɩɩpɩtɩɣ se pakaɣ sɩɖaa fezuu yɔ, alɩwaatʋ ndʋ paɖʋʋ-ɖʋ sɔɔndʋ se pakʋʋ-ɖʋ yɔ, ɖiilesiɣ ɖa-cɩŋgɩlɩm wɛtʋ.

13. Nʋmɔŋ weyi Sataŋ labɩnɩ tʋmɩyɛ se epeɣzi Yɔɔb yɔ, ɛbɛ yɔɔ pɩpɔzʋʋ se ɖɩmaɣzɩ ɩ-yɔɔ camɩyɛ?

¹³ Pɩpɔzʋʋ se ɖɩmaɣzɩ nʋmɔŋ weyi Sataŋ labɩnɩ tʋmɩyɛ se ɛtakɩ Yɔɔb yɔ ɩ-yɔɔ camɩyɛ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, ɛlakɩnɩ tʋmɩyɛ nʋmɔŋ kʋɖʋmɩŋ ɛnɩ sɔnɔ se ɛtakɩ-ɖʋ. Na tɔm ndʋ Sataŋ yɔɔdaa yɔ: “Ɛyʋ [pɩtɩkɛ Yɔɔb ɖeke] cɛlɩɣ pɩtɩŋa mbʋ ɛwɛna yɔ e-wezuu yɔɔ.” (Yɔɔb 2:4, 5) Ye mbʋ, Sataŋ yɔɔdʋʋ se ɖɩtɩsɔɔlɩ Yehowa toovenim taa nɛ ɖɩkaɣ-ɩ haʋ siɣye ye piyeki se ɖɩya ɖe-wezuu ñʋʋ yɔ. Pɩtasɩ lɛ, Sataŋ yɔɔdʋʋ se Ɛsɔ tɩsɔɔlɩ-ɖʋ nɛ ɛɛnaɣ pana wena ɖɩñakɩ se ɖɔ-tɔm ɛkɛdɩnɩ-ɩ yɔ. Ða mba ɖɩtaɣ Yehowa liu yɔ, ɖɩsɩm mbʋ Sataŋ wɛɛ nɛ ɛñakɩ pana se ɛla yɔ; pʋyɔɔ lɛ, ɖiitisiɣ ɛ-cɛtɩm tɔm yɔɔ.

14. Kala wena ɖɩkatɩɣ yɔ, apɩzɩɣ asɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩtɩlɩ we ɖa-tɩ yɔɔ? Ha kɩɖaʋ nakʋyʋ.

¹⁴ Pɩwɛɛ se ɖɩkpaɣ kala wena ɖɩkatɩɣ yɔ se ahaɣ-ɖʋ waɖɛ se ɖɩtɩlɩ ɖa-tɩ. Kala wena Yɔɔb kataa yɔ, aha-ɩ waɖɛ se ɛtɩlɩ ɛ-ɛjandʋ taa natʋyʋ nɛ ɛñɔɔzɩ-tʋ. Mbʋ eɖiɣzinaa yɔ, pɩ-taa nabʋyʋ lɛ se pɩpɔzʋʋ se ɛñaɣ pana nɛ ɛwɛɛnɩ tɩ luzuu nɛ pɩkɩlɩ. (Yɔɔb 42:3) Ða ɖɔɖɔ, alɩwaatʋ ndʋ ɖɩkatɩɣ kaɖɛ naɖɩyɛ yɔ, ɖɩpɩzɩɣ ɖɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩtɩlɩ ɖa-tɩ nɛ pɩkɩlɩ. Payaɣ koobu abalɩñɩnʋ nɔɔyʋ se Nikolay; * paaɖʋ-ɩ salaka paa kʋdɔmɩŋ sɔsɔŋ kaacɛyaɣ-ɩ yɔ. Ɛyɔɔdaa se: “Alɩwaatʋ ndʋ mancaɣ salaka taa yɔ, tɩsɩnɩ-m nɛ menɖiɣzini wɛtʋ kɩbandʋ ndʋ pɩpɔzʋʋ se mañaɣ pana nɛ mɛwɛɛna nɛ pɩkɩlɩ yɔ.” Alɩwaatʋ ndʋ ɖiɖiɣzini ɖɛ-ɛjandʋ ndɩ ndɩ yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩñaɣ pana nɛ ɖɩñɔɔzɩ-tʋ.

15. Anɩ pɩwɛɛ se ɖiwelisina, nɛ ɛbɛ yɔɔ?

¹⁵ Yehowa pɩwɛɛ se ɖiwelisina, pɩtɩkɛ ɖo-koyindinaa. Alɩwaatʋ ndʋ Yehowa yɔɔdaɣnɩ  Yɔɔb yɔ, Yɔɔb kemsini-i camɩyɛ. Ɛsɔ pɔzɩ Yɔɔb tɔm se pɩsa nɛ ɛcɔlɩ ɛ-lɩmaɣza. Ɛpɔzɩ-ɩ se: ‘Ŋsɩm ɖoŋ weyi malɩzɩnɩ wondu yɔ? Mansɩm mbʋ payɩ pɩwɛɛ nɛ pɩtalɩɣ-ŋ yɔ. Ŋmaɣzɩɣ se maapɩzɩɣ nɛ mɔncɔnɩ ñɔ-yɔɔ yaa we?’ Yɔɔb cosi Yehowa nɛ tɩ luzuu nɛ ɛwɩlɩ se ɛwɛnɩ ɛsɩmɩyɛ siŋŋ ɛ-kɩbandʋ labʋ yɔɔ. Ɛyɔɔdaa se: “Mewelisaɣni-ŋ nɛ ma-nɩŋgbaŋʋʋ; lɛɛlɛɛyɔ mana-ŋ nɛ mɛ-ɛsɩyɛ.” (Yɔɔb 42:5) Alɩwaatʋ ndʋ Yɔɔb yɔɔdɩ tɔm ndʋ yɔ, pɩtɩla yɔ ɛɛcaɣ tɔlɩma taa mbʋ, e-tomnaɣ yɔɔ nɛ heŋ, nɛ e-piya ñaawɛ pɩlaʋ taa. Paa mbʋ yɔ, Yehowa heyi Yɔɔb se ɛsɔɔlɩ-ɩ nɛ eyeba nɛ Yɔɔb taa tɛ se ɛ-tɔm kɛdɩnɩ-ɩ.—Yɔɔb 42:7, 8.

16. Ɛzɩ Izaayii 49:15, 16 yɔɔdʋʋ yɔ, alɩwaatʋ ndʋ ɖɩkatɩɣ kala yɔ, tɔm ndʋ pɩpɔzʋʋ se tɩwɛɛ ɖa-lɩmaɣza taa?

¹⁶ Sɔnɔ ɖɔɖɔ, ɛyaa pɩzɩɣ nɛ patʋʋ-ɖʋ nɛ pakpakɩɣ-ɖʋ se ɖɩfɛyɩ wazaɣ nakɛyɛ. Papɩzɩɣ nɛ pañaɣ pana se pepisi ɖa-hɩla kʋɖʋm kʋɖʋm yaa ɖɛ-ɛgbɛyɛ hɩɖɛ nɛ “pɔyɔɔdʋʋ ɖɔ-yɔɔ cɛtɩm tɔm kɩdɛkɛdɩtʋ ndɩ ndɩ.” (Mat. 5:11) Yɔɔb yɔɔ kɛdaɣ wɩlɩɣ se Yehowa ɛɛpɩtɩɣ se alɩwaatʋ ndʋ ɖɩkatɩɣ kala yɔ, ɖɩkaɣ wobu pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩɖɔkɩ ɖe-siɣsiɣ wɛtʋ ɛ-ɛsɩndaa. Yehowa sɔɔlɩ-ɖʋ nɛ ɛɛkaɣ lɔʋ mba pataɣ-ɩ liu yɔ kpa. (Kalɩ Izaayii 49:15, 16.) Taawelisiɣ kɔlɔmɔtʋ tɔm ndʋ Ɛsɔ koyindinaa yɔɔdʋʋ yɔ! Payaɣ koobu abalɩñɩnʋ nɔɔyʋ se James, ɛwɛ Turkii ɛjaɖɛ taa nɛ ɛ-hɔʋ kaakatɩ kala sɔsɔna. Ɛyɔɔdaa se: “Ðiɖiɣzinaa se ye ɖiwelisiɣ cɛtɩm tɔm ndʋ pɔyɔɔdʋʋ Ɛsɔ samaɣ yɔɔ yɔ, pɩkaɣ-ɖʋ tibu yɔɔɔ. Pʋyɔɔ lɛ, ɖɩkam ɖa-lɩmaɣza Kewiyaɣ lidaʋ tɔm yɔɔ nɛ ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩwɛɛ kpekpeka ɖɛ-Ɛsɔ sɛtʋ tʋmɩyɛ taa. Mbʋ pɩlɩ  pɩ-taa yɔ lɛ se ɖitilesi taa leleŋ weyi ɖɩɩwɛna yɔ.” Ɛzɩ Yɔɔb yɔ, ɖiwelisiɣni Yehowa! Cɛtɩm tɔm ndʋ ɖo-koyindinaa yɔɔdʋʋ yɔ, tiiyeki se ɖilesi ɖe-lidaʋ.

17. Abalaa nɛ halaa siɣsiɣ tɩnaa mba pɔyɔɔdɩ pɔ-tɔm Ebree mba ñʋʋ 11 taa yɔ, ɛbɛ ŋkpɛlɩkɩɣ pa-kɩɖaŋ taa?

¹⁷ Yɔɔb kɛ Yehowa sɛyaa mba powobi pɩ-yɔɔ nɛ pɛwɛɛ abalɩtʋ nɛ pɔɖɔkɩ kpam kala sɔsɔna taa yɔ, pa-taa kʋɖʋm. Takayaɣ ŋga apostoloo Pɔɔlɩ ma Ebree mba yɔ ka-taa, ɛyɔɔdɩ Yehowa sɛyaa lalaa sakɩyɛ tɔm, nɛ ɛya-wɛ se “aseɣɖe tɩnaa mba pɛwɛ ɛzɩ ɛsɔmɩnʋʋ sɔsɔʋ” yɔ. (Ebr. 12:1) Pa-tɩŋa pakatɩ kala sɔsɔna; ɛlɛ pe-wezuu caɣʋ kpeekpe taa, powobi pɩ-yɔɔ nɛ pɔɖɔkɩ pe-siɣsiɣ wɛtʋ Yehowa ɛsɩndaa. (Ebr. 11:36-40) Ɛzɩma pɔɖɔkɩ pa-laŋa nɛ ɛzɩma palabɩ tʋmɩyɛ nɛ kpekpeka yɔ, pɩkɛ falaa yaa we? Aayɩ! Paa Yehowa tamasɩ tɩŋa ɩtɩla pe-wezuu caɣʋ alɩwaatʋ taa yɔ, powobi pɩ-yɔɔ nɛ pataa-ɩ liu. Nɛ pataapɩtɩɣ se pɔ-tɔm kaakɛdɩnɩ Yehowa; pʋyɔɔ lɛ, pa-taa kaatɛma se Yehowa tamasɩ kaɣ labʋ nɛ pakaɣ-sɩ naʋ. (Ebr. 11:4, 5) Pa-kɩɖaŋ pɩzɩɣ nɛ ɩkpazɩ-ɖʋ ɖoŋ nɛ ɖɩtɛ ɖa-taa se ɖiwoki pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩtaa Yehowa liu.

18. Ɛbɛ ŋtɛm ña-taa se ŋlakɩ? (Ebree mba 11:6)

¹⁸ Sɔnɔ, ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa ɖɩwɛɛ yɔ, ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩtɛzɩɣ wɛɛkʋʋ. (2 Tim. 3:13) Sataŋ tiyele Ɛsɔ samaɣ takʋʋ. Paa pɩtɩɩkɛ kala wena ɖɩkaɣ katʋʋ nɛ ɛsɩndaa yɔ, tɛtɛ nɛ ɖɩtɛ ɖa-taa nɛ ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩla Yehowa tʋmɩyɛ nɛ kpekpeka, nɛ ɖɩtaapɩtɩ kaaʋ se “Ɛsɔ ɛsadʋ yɔɔ ɖɩɖʋ ɖe-lidaʋ.” (1 Tim. 4:10) Ðɩtɔzɩ se mbʋ Yehowa yeba nɛ pɩtɛmnɩ Yɔɔb yɔ, pɩwɩlɩɣ se “Yehowa wɛnɩ sɔɔlɩm sɔsɔm nɛ ɛkɛ pʋtɔdɩyɛ nayʋ.” (Yak. 5:11) Tɛtɛ nɛ ɖa ɖɔɖɔ ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩɖɔkɩ ɖe-siɣsiɣ wɛtʋ Yehowa ɛsɩndaa, nɛ ɖa-taa tɛ ɖɔɖɔ se ɛkaɣ hɛyʋʋ “mba pañɩnɩɣ-ɩ siŋŋ yɔ.”—Kalɩ Ebree mba 11:6.