Ndokoni pa mphangwa

Pitani pa tsamba ya Pyankati

Musadziwa Yahova Ninga Pidacita Nowa, Dhanyeli na Yobe?

Musadziwa Yahova Ninga Pidacita Nowa, Dhanyeli na Yobe?

‘Anthu akuipa nkhabe kubvesesa ulungami, mbwenye ale anasaka Yahova anabvesesa pinthu pyonsene.’—MISANGANI 28:5.

NYIMBO: 126, 150

1-3. (a) Ninji cinafuna kutiphedza toera kupitiriza kukhala akukhulupirika kwa Mulungu ntsiku zino zakumalisa? (b) Tinapfundzanji mu nsolo uno?

LERO tikukhala kunkhomo kwa ntsiku zakumalisa. Tisaona anthu azinji akuipa. Iwo ‘akunjipa ninga tsanga.’ (Masalmo 92:7) Natenepa, ife nee tisadzudzumika na anthu azinji anakhonda pinthu pyakulungama pinalonga Mulungu. Paulu apanga Akristu: ‘Khalani ninga anang’ono mu pinthu pyakuipa,’ mbwenye ‘pakunyerezera khalani ninga akulu.’ (1 Akorinto 14:20) Tinacita tani pyenepi?

2 Tinagumana ntawiro mu lemba ya nsolo uno inalonga kuti: ‘Anthu akuipa nkhabe kubvesesa ulungami, mbwenye ale anasaka Yahova anabvesesa pinthu pyonsene.’ (Misangani 28:5) Pyenepi pisabveka kuti iwo anakwanisa kubvesesa pinthu pyakufunika toera kukomeresa Yahova. Lemba ya Misangani 2:7, 9 isatipfundzisambo kuti Yahova asapasa udziwisi ale anacita pyakulungama. Natenepa, iwo anakwanisa ‘kubvesesa pinthu pyakulungama, pyadidi na pyakutowezeka.’

3 Nowa, Dhanyeli na Yobe akhali na udziwisi wa Mulungu. (Ezekyele 14:14) Lero atumiki a Mulungu ali nawombo udziwisi unoyu. Ndiye tani imwe? Kodi muli nawo udziwisi wa Mulungu? Toera ‘kubvesesa pinthu pyonsene’ pinafunika imwe kucita toera kukomeresa Yahova, musafunika kundziwa mwadidi. Natenepa mu nsolo uno, tinapfundza kuti (1) Nowa, Dhanyeli na Yobe adziwa tani Mulungu, (2) kudziwa kwawo Mulungu kwaaphedza tani na (3) tinakulisambo tani cikhulupiro ninga cawo.

NOWA AFAMBA NA MULUNGU N’DZIKO YAKUIPA

4. Nowa adziwa tani Yahova, pontho kudziwa kwace Mulungu kwamphedza tani?

Nowa mbadakwanisa kupfundza makhaliro a Mulungu na kudinga mwacidikhodikho pidacita Yahova

4 Nowa adziwa tani Yahova? Kubulukira mu ndzidzi udatoma Adhamu na Eva kukhala na ana, anthu akhapfundza thangwi ya Yahova munjira zitatu: kudinga pinthu pidacita iye, kukhulupirika kwa atumiki anango a Mulungu na nkhombo zidakhala na iwo thangwi yakubvera Yahova. (Izaiya 48:18) Mukudinga mwacidikhodikho pinthu pidacita Yahova, Nowa akwanisa kukhala na cinyindiro cakuti Mulungu alipodi, pontho akwanisa kupfundza pya makhaliro a Mulungu. Mukucita pyenepi, Nowa akwanisa kubvesesa kuti Yahova ndi wamphambvu kakamwe, pontho ndiye basi Mulungu wandimomwene. (Aroma 1:20) Nowa nee akhakhulupira basi ene Mulungu, mbwenye akulisambo cikhulupiro kuna iye.

5. Nowa apfundza tani thangwi ya cifuniro cikhali na Mulungu kuna anthu?

5 Bhibhlya isalonga kuti ‘munthu asakhala na cikhulupiro kubulukira mu pinthu pinabva iye,’ pyenepi pisabveka kuti pinthu pinabva ife kubulukira kwa anango pinakwanisa kutiphedza toera kukhala na cikhulupiro. (Aroma 10:17) Panango Nowa abva pya Yahova kubulukira kwa acibale ace. Babace akhacemerwa Lameki, akhakhulupira Mulungu pontho abalwa Adhamu mbadzati kufa. (Onani cithundzithundzi cakutoma.) Yavu wace akhali Metuzalemu na Jaredhi adabala Enoki, wakuti afa na pyaka 366 Nowa mbadabalwa kale. * (Onani cidzindikiro capantsi.) (Luka 3:36, 37) Panango amuna anewa pabodzi na akazawo ndiwo adapfunzisa Nowa kuti anthu acitwa na Yahova, pontho Iye akhafuna kuti iwo abalane, adzadze dziko mbantumikira. Nowa apfundzambo kuti Adhamu na Eva nee abvera Yahova, pontho iye aona pinthu pyakuipa pikhacitika thangwi yakukhonda kubvera kwawo. (Genesi 1:28; 3:16-19, 24) Nowa akhakomerwa na pikhapfundza iye, pontho pyenepi pyamphedza toera kutumikira Yahova.—Genesi 6:9.

6, 7. Kodi cidikhiro cawangisa tani cikhulupiro ca Nowa?

6 Cidikhiro cisawangisa cikhulupiro. Nyerezerani kuti cikhulupiro ca Nowa cathimizirika tani mu ndzidzi udadziwa iye kuti dzinace isalonga pya cidikhiro thangwi isabveka ‘Kupuma’ peno ‘Kubalangaza.’ (Genesi 5:29) Yahova apumira Lameki toera kulonga thangwi ya mwanace Nowa: ‘Uyu anadzatibalangaza mu nyatwa zathu na m’mabasa a manja athu, pakulima mataka adapaswa dzedze na Yahova.’ Natenepa Nowa akhali na cidikhiro cakuti Mulungu anancitira pinthu pyadidi. Ninga Abheli na Enoki, iye akhakhulupira kuti mbidaoneka ‘mbeu’ yakuti mbidanyedza nsolo wa nyoka.—Genesi 3:15.

7 Nowa nee akhabvesesa mwakukwana mapikiro a Mulungu anagumanika pa Genesi 3:15. Mbwenye iye abvesesa kuti profesiya ineyi isapereka cidikhiro cantsogolo. Enoki akhamwaza mphangwa zibodzi zene, mukulonga kuti Yahova anadzafudza uipi. (Yuda 14, 15) Mwandimomwene, mphangwa zikhamwaza Enoki, zinadzakwanirisika mwakukwana pa Armajedhoni, pyenepi pyawangisa kakamwe cikhulupiro na cidikhiro ca Nowa!

Cikhulupiro na udziwisi wa Mulungu unatitsidzikiza ku misampha ya Sathani na manyengerero a dziko

8. Kudziwa mwadidi Mulungu kwaphedza tani Nowa?

8 Kudziwa mwadidi Mulungu kwaphedza tani Nowa? Nakuti Nowa akhapfundza pya Yahova, iye akulisa cikhulupiro na udziwisi wa Mulungu. Pyenepi pyamphedza toera kukhonda kucita pinthu pyakuti mbipidatsukwalisa Yahova. Munjira ipi? Nowa akhafuna kukhala xamwali wa Mulungu, natenepa iye nee akhacita uxamwali na ale akuti nee akhakhulupira Yahova. Mwakusiyana na anthu anewa, Nowa nee atawira kunyengererwa na mademonyo adabwera pa dziko yapantsi. Anthu akhadzumatirwa na mphambvu za mademonyo, ngakhale kuyesera kualambira. (Genesi 6:1-4, 9) Pontho, Nowa akhadziwa kuti Yahova akhafuna anthu abalane na kudzadza dziko yapantsi. (Genesi 1:27, 28) Natenepa, mukhakwata mademonyo akazi mbabala nawo ana, Nowa akhadziwa kuti pikhali pyakuipa. Pyenepi pyadzaoneka pakweca mu ndzidzi udakula ana anewa mbakhala na mphambvu kakamwe kupiringana ana anango onsene. Mukupita kwa ndzidzi, Yahova apanga Nowa kuti asafuna kubweresa cigumula toera kufudza anthu onsene akuipa. Natenepa Nowa akhulupira cenjezo ya Yahova, mbamanga bote yakuti yapulumusa iye na banjace.—Ahebere 11:7.

9, 10. Tinakulisa tani cikhulupiro ninga ca Nowa?

9 Tinakulisa tani cikhulupiro ninga ca Nowa? Tisafunika kupfundza Mafala a Mulungu mwacidikhodikho, kukomerwa na pinapfundza ife, kupiphatisira toera kucinja umaso wathu na kucita pisankhulo pyadidi. (1 Pedro 1:13-15) Buluka penepo, cikhulupiro na udziwisi wa Mulungu unatitsidzikiza ku misampha ya Sathani na manyengerero a dziko. (2 Akorinto 2:11) Anthu azinji n’dziko asafuna kakamwe uphanga, ulukwali na kutowezera pifuno pyawo pyakuipa. (1 Jwau 2:15, 16) Iwo asapwaza undimomwene wakuti tikukhala cifupi na kufudzwa kwa dziko ino yakuipa. Tingakhonda kukhala na cikhulupiro cakuwanga, tinapwazambo undimomwene unoyu. Lekani kuduwala kuti pidalandanisa Yezu ntsiku zathu na ntsiku za Nowa, iye nee alonga pya uphanga peno ulukwali, mbwenye alonga pya ngozwi yakucimwana kutumikira Mulungu thangwi yakudzudzumika na pinango.—Lerini Mateo 24:36-39.

10 Bvundzikani: ‘Umaso wanga usapangiza kuti ndisadziwadi Yahova? Cikhulupiro canga cisandikulumiza kucita pinthu pyadidi pinalonga Yahova na kupfundzisa anango pinafuna Mulungu kuti iwo acite?’ Matawiro a mibvundzo ineyi anakuphedzani toera kudziwa khala muli kufambambo na Mulungu wandimomwene ninga pidacita Nowa.

DHANYELI APANGIZA UDZIWISI WA MULUNGU KU BHABHILONYA

11. (a) Kufuna Mulungu kudapangiza Dhanyeli kusatipfundzisanji thangwi ya anyakubalace? (b) Mwa makhaliro akhali na Dhanyeli, ndi n’khaliro upi wakuti musafunambo kukhala nawo?

11 Dhanyeli adziwa tani Yahova? Pisaoneka kuti Dhanyeli akhapfundziswa na anyakubalace toera kufuna Yahova na Mafalace. Pontho Dhanyeli acita pyenepi mu umaso wace onsene. Ngakhale mu ndzidzi udakalamba iye, akhapitiriza kupfundza Malemba mwacidikhodikho. (Danyele 9:1, 2) Dhanyeli akhadziwa mwadidi Yahova. Iye akhadziwambo pyonsene pidacita Yahova kuna Aizraeli. Ife tisaona pyenepi thangwi yakucepeseka kwa Dhanyeli na phembero inagumanika pa Danyele 9:3-19. Lerini phembero ineyi na kuinyerezera mwacidikhodikho. Bvundzikani, ‘Kodi phembero ineyi isandipfundzisanji thangwi ya Dhanyeli?’

12-14. (a) Kodi Dhanyeli apangiza tani udziwisi wa Mulungu? (b) Yahova apasa tani nkhombo Dhanyeli thangwi ya cipapo na kukhulupirika kwace?

12 Kudziwa mwadidi Mulungu kwaphedza tani Dhanyeli? Pikhali pyakunentsa kakamwe kwa Ayuda akukhulupirika toera kutumikira Mulungu n’dziko ya Bhabhilonya. Mwacitsandzo, Yahova apanga Ayuda: ‘Sakani ntendere mu nzinda udakuikhani ine mu ubitcu.’ (Yeremiya 29:7) Mbwenye, Yahova aapangambo toera kulambira iye basi ene na ntima onsene. (Eksodo 34:14) Dhanyeli abvera tani matongero anewa? Udziwisi wa Mulungu waphedza Dhanyeli toera kudziwa kuti akhafunika kubvera Yahova pakutoma, buluka penepo mautongi a anthu. Mudapita pyaka pizinji, Yezu apfundzisambo n’dida ubodzi ene.—Luka 20:25.

13 Nyerezerani pidacita Dhanyeli mu ndzidzi udabuluswa ntemo wakuti nee munthu m’bodzi asafunika kulambira mulungu peno munthu unango mu ntsiku 30, kusiyapo mambo. (Lerini Danyele 6:7-10.) Panango Dhanyeli mbadakwanisa kulonga: ‘Basi ene ndi ntsiku 30.’ Mbwenye, iye nee atawirisa kuti ntemo wa anthu ukhale wakufunika kakamwe kupiringana kulambira kwace Mulungu. Iye akhafunika kuphembera kuna Yahova pa mbuto yakubisalika. Mbwenye iye akhadziwa kuti anthu azinji akhamuona mbakaphembera ntsiku zonsene. Maseze pyenepi mbipidaikha pangozwi umaso wace, Dhanyeli apitiriza kuphembera mu ndzidzi ukhaoniwa iye na anthu thangwi nee akhafuna anthu anyerezere kuti iye asiya kutumikira Yahova.

14 Yahova apasa nkhombo Dhanyeli thangwi ya cipapo na kukhulupirika kwace. Yahova acita pirengo mbapulumusa Dhanyeli pidaponywa iye n’djenje ya nkhalamu. Na thangwi ineyi, anthu onsene a mu Utongi wa Medo-Persya adziwa kuti Yahova ndi wamphambvu kakamwe!—Danyele 6:25-27.

15. Tinakulisa tani cikhulupiro ninga ca Dhanyeli?

15 Tinakulisa tani cikhulupiro ninga ca Dhanyeli? Toera kukhala na cikhulupiro cakuwanga, nee pyakwana basi ene kuleri Mafala a Mulungu. Tisafunika kuabvesesa. (Mateo 13:23) Tisafunika kudziwa kuti Yahova asanyerezeranji na asapibva tani thangwi ya nkhani ineyi. Natenepa tisafunika kunyerezera mwacidikhodikho pinaleri ife. Ndi pyakufunikambo kakamwe kucita phembero, makamaka mu ndzidzi unathimbana ife na pinentso. Tinakwanisa kukhala na cinyindiro cakuti Yahova anadzatipasa mwakudzala manja udziwisi na mphambvu inaphemba ife.—Tyago 1:5.

YOBE APHATISIRA MIDIDA YA MULUNGU NDZIDZI ONSENE

16, 17. Kodi Yobe adziwa tani Yahova?

16 Yobe adziwa tani Yahova? Yobe nee akhali wa dzindza ya Izraeli. Mbwenye Abhrahamu, Izaki na Yakobe akhali acibale ace, pontho Yahova akhadaapfundzisa pikhafuna iye kwa iwo na kuna anthu onsene. Munjira ibodzi ene, Yobe apfundzambo undimomwene uzinji wakufunika. (Yobe 23:12) Iye alonga kuna Yahova: ‘Ine ndikhabva pya imwe.’ (Yobe 42:5) Pontho Yahova alonga kuti Yobe apfundzisa anango undimomwene thangwi ya Iye.—Yobe 42:7, 8.

Cikhulupiro cathu cinakhala cakuwanga tingayang’ana pinthu pidacita Yahova na kupfundza makhaliro ace (Onani ndima 17)

17 Yobe adziwambo makhaliro a Yahova kubulukira mu pinthu pidacita iye. (Yobe 12:7-9, 13) Eliyu na Yahova apfundzisa Yobe mukuphatisira pinthu pidacita Yahova toera kuona kuti anthu ndi ang’ono kakamwe angalandaniswa na Mulungu. (Yobe 37:14; 38:1-4) Mafala a Yahova akhuya Yobe na ancitisa kukhala wakucepeseka mbalonga kuna Mulungu: ‘Cincino ndadzindikira kuti musakwanisa kucita pyonsene, pontho nee cinthu cibodzi ndi cakunentsa kwa imwe.’ Iye athimiza: ‘Ndatcunyuka pikulu pene.’—Yobe 42:2, 6.

18, 19. Yobe apangiza tani kuti mwandimomwene akhadziwa Yahova?

18 Kudziwa mwadidi Mulungu kwaphedza tani Yobe? Yobe akhadziwa mwadidi midida ya Mulungu. Mwandimomwene iye akhadziwa Yahova, pontho pyenepi pyankulumiza toera kucita pinthu pyadidi. Mwacitsandzo, Yobe akhadziwa kuti nee mbadakwanisa kulonga kuti asafuna Mulungu khala akhatsalakana mwakuipa anango. (Yobe 6:14) Iye nee anyerezera kuti akhali wadidi kakamwe kupiringana anango, mbwenye akhaatsalakana ninga acibale ace mu pinthu pyonsene. Yobe alonga: ‘Ule adandicita m’mimba nee ndi m’bodzi ene adacitambo iwo?’ (Yobe 31:13-22) Ngakhale mu ndzidzi ukhali Yobe wakupfuma na wamphambvu, iye nee adzikuza, nee kupwaza anango. Pyenepi ndi pyakusiyana kakamwe na pinacita anthu azinji lero akuti ndi akupfuma na amphambvu.

19 Yobe nee atawirisa pinthu pinango, kuphatanizambo pinthu pyampfuma kuti pikhale pyakufunika kakamwe kwa iye kupiringana Yahova. Iye akhadziwa kuti pyenepi pingacitika, iye mbadakhonda ‘Mulungu wandimomwene.’ (Lerini Yobe 31:24-28.) Yobe akhaonambo banja ninga pikiro yakucena pakati pa mamuna na nkazi. Pontho iye acita pikiro na maso ace toera akhonde kusirira nkazi unango. (Yobe 31:1) Pyenepi pikhali pyakudzumatirisa kakamwe, thangwi mu ndzidzi wa Yobe, Yahova akhatawirisa amuna kukhala na akazi azinji. Natenepa khala Yobe akhafuna mbadakhala na nkazi waciwiri. Pisaoneka kuti iye akhadziwa kuti banja yakutoma idacita Yahova ikhali mamuna na nkazi m’bodzi, pontho pyenepi ndi pidasankhula Yobe mu umaso wace. * (Onani cidzindikiro capantsi.) (Genesi 2:18, 24) Pidapita pyaka 1.600, Yezu apfundzisambo n’dida ubodzi ene, wakuti kupita m’mabonde kusafunika kucitwa na anthu akumanga banja.—Mateo 5:28; 19:4, 5.

20. Kudziwa mwadidi Yahova na midida yace kunatiphedza tani toera kusankhula axamwali adidi na ubalangazi?

20 Tinakulisa tani cikhulupiro ninga ca Yobe? Tisafunikambo kudziwa mwadidi Yahova na kutawirisa umaso wathu kutsogolerwa na cidziwiso ceneci. Mwacitsandzo, Bhibhlya isalonga kuti Yahova ‘asaida ale anafuna uphanga’ pontho ife nee tisafunika kubvunga ndzidzi na anthu analonga uthambi. (Lerini Masalmo 11:5; 26:4.) Cincino bvundzikani: ‘Kodi malemba anewa mawiri asandipfundzisanji thangwi ya Yahova? Pyenepi pinakhuya tani pinthu pyakufunika kakamwe mu umaso wanga? Pontho pinakhuya tani pinaona ine mu Interneti, kusankhula axamwali na kusakhula ubalangazi?’ Matawiro anu anakuphedzani toera kuona kuti musadziwa tani Yahova. Ife nee tisafuna kutsogolerwa na dziko ino yakuipa. Natenepa tisafunika kupfundzisa ‘luso yathu yakudzindikira,’ toera tikwanise kusiyanisa pyadidi na pyakuipa, pyandzeru na pyakusowa ndzeru.—Ahebere 5:14; Aefesi 5:15.

21. Ninji pinafuna kutiphedza ‘kubvesesa pinthu pyonsene’ toera kukomeresa Yahova?

21 Nakuti Nowa, Dhanyeli na Yobe akhacita pyonsene pikhakwanisa iwo toera kudziwa mwadidi Yahova, iye aaphedza ‘kubvesesa pinthu pyonsene’ toera kunkomeresa. Pitsandzo pyawo pisapangiza kuti munthu angacita pinthu mwakubverana na midida ya Yahova asakhala na umaso wakutsandzaya. (Masalmo 1:1-3) Natenepa, bvundzikani: ‘Ndisadziwa mwadidi Yahova ninga pidacita Nowa, Dhanyeli na Yobe?’ Mwandimomwene, ife lero tinakwanisa kudziwa mwadidi Yahova kupiringana amuna anewa akukhulupirika, thangwi asatipasa mphangwa zizinji kakamwe zinalonga pya iye. (Misangani 4:18) Natenepa pfundzani Bhibhlya mwacidikhodikho. Nyerezerani kuti munaphatisira tani pinapfundza imwe. Pontho phembani nzimu wakucena. Mungacita pyenepi nee munatawira kutsogolerwa na dziko ino. Mbwenye, munatsogolerwa na udziwisi wa Mulungu mbamukhala cifupi na Babanu wakudzulu.—Misangani 2:4-7.

^ ndima 5 Yavu wace Nowa, Enoki, ‘afambambo na Mulungu wandimomwene.’ Mbwenye afa pyaka 69 Nowa mbadzati kubalwa.—Genesi 5:23, 24.

^ ndima 19 Nowa acitambo pibodzi pyene. Iye akhali na nkazi m’bodzi basi, maseze amuna akhatoma kusemba akazi azinji pidamala kwene Adhamu na Eva kupandukira Mulungu.—Genesi 4:19.