Agmo Itan Natipon, Kanian Usar Mon Maong

SAY panaon et kuarta. Ontan so kuan na mabetbet lan narerengelan a diparan. Balet diad tua et midumaan a tuloy so panaon ed kuarta odino ed arum niran materyal a bengatla. Agmo natipon so panaon pian usaren ed arapen, aliwan singa say kuarta, tagano, itutungo, odino arum niran bengatla a nayarin tiponen. Kaapaan so panalin pantipon na panaon diad agpangusar ed satan. Anto so nagawa no onugip kay waloran oras tan salien mon tiponen so akeraan ya oras ed sanagew ya anggapoy gawaen mo? Kayari na sanagew, saray agnausar ya oras so agla napapawil.

Nikompara so panaon ed sakey a baleg ya ilog a maples ya onaagus. Tuloy-tuloy so iyaagus na satan. Agmo itan napatunda, nisay nausar mo so kada tedter ya onagus. Diad apalabas iran siglo, saray totoo so manggagawa na saray waterwheel diad saray pangdel na ilog. Uusaren iratan pian makala na enerhiya manlapud onaagus a danum a mamaandar ed saray baton panaggiling, saray panagtistis, panagbomba, tan panagpitpit. Mipadpara, say panaon et nayarian mon usaren ed panumpal na maabig a kimey, aliwan pian tiponen. Balet pian nagawaan itan, kaukolan mon paliisan so duaran manunan managtakew na panaon—say panagpaleen tan say maapit a misiglaotan ed satan, say takatak. Konsideraen tayon unona so panagpaleen.

Paliisan so Panagpaleen

Oniay ibabaga na kabkabat a diparan, Agmon balot ipapanabuas so nagawaan mo natan. Balet labay ya umanen itan na arum a totoo, a kuan da, Agmon balot ipapanabuas so nagawaan mo ed ontumbok a simba. Sano nipaarap ira ed sakey a mairap a kimey, say mainomay a remedyo ra et say pangipaleen. Say salitan “pangipaleen” et mankabaliksan na “ginagala tan niyugali lan pangiguntang; say ginagalan pangiguntang ed kimey a nepeg la komon a sumpalen.” Say toon managpaleen et niyugali to la ya iguntang so kikimeyan to. Diad idarakel na pakadesdesan, isipen ton sikatoy nainawaan no agto ni arapen so kimey tan panliketan to so panaon ya ipapasen to lan libre—ya anggad sikato so nadesdes lamet.

No maminsan et nayarin kaukolan tayon iguntang so arum odino amin ni ingen a kimey tayo lapud pisikal tan emosyonal a kipapasen tayo. Sakey ni, amin tayo so mankaukolan na sagpaminsan a painawa ed agew-agew a rotina. Anggan say Anak na Dios et kinaukolan to met itan. Nansiansian okupadon maong si Jesus diad ministeryo to, balet sikatoy nampainawa met a kaiba iray babangatan to. (Marcos 6:31, 32) Makagunggona iyan klase na panagpainawa. Balet say panagpaleen et duma, a kaslakan et walaan itan na makapuy ya epekto. Konsideraen pa so sakey ya alimbawa.

Sakey ya estudyante a tin-edyer so walaan na taloy-simba pian manparaan parad eksamin to ed  matematika. Dakel so kuaderno tan libro to a nepeg ton aralen. Sikatoy nadedesdes. Sikatoy natutukson ipaleen iratan, tan sikatoy akalotan. Imbes a manaral, sikatoy nambantay na telebisyon. Kada agew et agto gagawaen so nakaukolan ton sumpalen pian makapasa ed eksamin. Insan, diad labi sakbay na pan-eksamin to, kinaukolan to ya aralen a maminpinsan iray leksion to. Yinmurong ed arap na lamisaan to tan ginapoan ton binukay iray kuaderno tan libro to.

Linmabas so pigaran oras. Legan a nanaugip la iray kakaiba to ed abung, pinilit ton impatlep iray equation, cosine, tan square root. Diad kaimbuasan ed eskuelaan, sikatoy nakekewkew ed saray tepet ya agnaebatan a tampol na naksawan a nonot to. Abebbeba so nala to ed eksamin, tan ag-akapasa. Kinaukolan ton aralen lamet so materyal ta no andi et agmakasapat ed ontumbok a grado.

Talagan aliwliway resulta na impanpaleen na sayan estudyante. Balet wala so prinsipyo ed Biblia a makatulong ed totoo pian napaliisan so singa agawa ed sikato. ‘Nengneng yo a tinekepan na panlikas no panon so panakar yo, aliwan singa andi kalakal, noag ingen singa makalakal, ya anamoten yo so panaon,’ so insulat nen apostol Pablo. (Efeso 5:15, 16) Sinimbawa nen Pablo iray Kristiano ya usaren dan makabat so panaon da ed pangasikaso ed espiritual a kimkimey, balet ta makatulong met itan a prinsipyo ed dakel niran importantin kimey ed bilay. Lapud kaslakan la a sarag tayon desidien no kapigan tayo nagawaan so sakey a kimey, nanengneng tayo iray magmaong a resulta tan nasumpal a tampol so kimey sano igapo itan ed sankaabigan a panaon. Saya so pakabidbiran ed ‘toon makalakal,’ unong ya ipapabitar na teksto.

Kapigan so sankaabigan komon a panaon pian manaral iman ya estudyante parad eksamin to ed matematika? Nayarian ton aralen a sandaraiset so leksion to, a nayarin kada labi a tunggal 15-minutos. Diad ontan et sikatoy aliwan apos-apos a manaral diad labi sakbay na eksamin to, a legan na satan et nepeg a sikatoy nanaugip la. Diad agew na eksamin et sikatoy akapampainawa la tan akaparaan lan maong, tan posiblin atagey so naala to.

Sirin, sano walay kimey a pagagawa ed sika, desidien so sankaabigan a panaon parad satan tan gawaen lan tampol itan. Diad ontan et agka nakalotan na panagpaleen tan saray pansumpalan na satan. Sika met so napenek ed maabig ya agawaan mo. Saya so nagkalalo lan importante sano say kimey et mangapekta ed arum a totoo, a singa saray asainmin diad Kristianon kongregasyon.

Bawasan so Takatak

Unong ya asalambit la niman, say komaduan makatulong pian nausar tayon maong so mablin panaon tayo et say agpantakatak. Amta tayo a nakaukolan so panaon ed pangasikaso, panguksoy, pangusar, panlinis, pangisinop, tan pananap ed saray kagawaan. No dakel so kagawaan, dakel met so panaon a nakaukolan. Mas makaupot na panaon tan makapadismaya so pankimey diad sakey a kuarto odino abung ya aseksek na kagawaan nen say pankimey ed saray kuarto a daiset so kagawaan tan aliwan atakatak. Niarum ni, legan a mandakel so natitipon a kagawaan, mandakel met so panaon ed pananap ed bengatlan nakaukolan.

Ibabaga na saray eksperto ed panaglinis na abung a nadadarak so ngalngalin kapaldua na panaon ya uusaren na totoo diad “pangaasikaso, pangiyaalis-alis, tan pangeekal ed saray takatak tan dutak.” Nayarin ontan met so kipapasen diad  arum niran aspekto na bilay. Kanian, no labay mon nausar a maabig so panaon mo, imanoen mon maong so kaliberliber mo. Kasin dakdakel so takatak, a ngalngalin anggapo lay nagalawan mo tan, alodloor ni et mandadarak na panaon mo? No ontan, bawasan so takatak.

Nayarin aliwan mainomay so pangekal ed saray takatak. Mairap ya ibantak iray bengatlan papablien ingen ta agla nakaukolan—a singa itan pakaandi na sakey a maapit a kaaro. Kanian panon kan makapandesidi no kasin isinop mo odino ibantak mo la so sakey a bengatla? Arum so manutumbok ed sakey-taon a totontonen. No linmabas lay sakey taon ya agmo nauusar so sakey a bengatla, ibantak mo la itan. Panon to no agmo ni labay ya ibantak itan kayari na sakey taon? Isinop mo itan ed bodega na abung ed loob na anem bulan. Sano nengnengen mo lamet itan tan amoriam a sakey tan kapalduan taon lay linmabas et agmo ni nausar, nayarin magmainomay la so pangekal ed satan. Antokaman so kipapasen, say gagala et pian nabawasan so takatak—tan nausar mon maong so panaon mo.

Siempre, aliwan saray kagawaan lambengat ed loob na ayaman odino pantratrabahoan na sakey so manguupot na dakel a panaon. Sinalambit nen Jesus so nipaakar ed “kapagaan ed mundo, tan say panamalingo na saray kayamanan,” a nayarin ‘manlener ed salita’ na Dios tan gawaen na satan ya “andi-bunga” so sakey a too nipaakar ed maong a balita. (Mateo 13:22) Nayarin magmaliw lan agulo-gulo so bilay na sakey a too lapud kinarakel na saray aktibidad tan gegemtanen to kanian mairap lan makaromog na panaon a nakaukolan to pian napansiansia so importantin tuloy a rotina tan inkabalanse ed espiritual. Bilang resulta et napaulyanan to lay espiritualidad to tan diad kaunoran et nasaew to so iloob ed balon mundo ya insipan na Dios, sano magnayon la so panaon a nagawaan iray bengatla a peteg a makapenek tan makapaliket.—Isaias 65:17-24; 2 Pedro 3:13.

Kasin naiirapan ka lan naynay a mangiyeskedyul ed amin a bengatla a moriaen mon nepeg mon gawaen—balanglan misiglaotan iratan ed trabaho, ayaman, luluganan, panagligliwaan, panagbiahe, panag-ehersisyo, iyaatendi ed saray okasyon, odino dakel niran makapainteres a bengatla? No ontan, nayarin panaon la pian bawasan mo so dakerakel ya agtanto importantin aktibidad pian malaglaem a panaon so nausar parad espiritual a pamaakaran.

On, say panaon et tuloy-tuloy ya onaarap ed sakey a direksion a singa say agmanguuman ya agus. Ag-itan napapawil nisay natipon; bektaman a linmabas la, anggapo la. Balet diad panumbok ed pigaran simplin prinsipyo ed Biblia tan panggawa na pigaran praktikal a kundang, nausar tayo so panaon a nakaukolan tayo pian naasikaso ‘iray bengatlan sankaabigan’ a magnayon a pakagunggonaan tayo tan “onkanan gloria tan dayew na Dios.”—Filipos 1:10, 11.

[Litrato ed pahina 8, 9]

Nayarin usaren so panaon, a singa say maples ya agus, pian sumpalen so maabig a kimey

[Litrato ed pahina 9]

Kapigan so sankaabigan a panaon a panaral to parad eksamin to?

[Litrato ed pahina 10]

Makaupot na panaon tan makapadismaya so pankimey ed lugar ya asiwaklat