Ir al contenido

Ir al índice

Uyarinachej entiendenachejtaj

Uyarinachej entiendenachejtaj

“Tukuyniykichej uyariwaychej, entiendeychejtaj.” (MAR. 7:14.)

1, 2. ¿Imaraykutaj ashkha runas Jesuspa yachachisqanta mana entienderqankuchu?

PILLAPIS parlapayawajtinchej imatachus niwasqanchejta, imaynatachus niwasqanchejtapis uyarisunman. Jinapis niwasqanchejta mana entiendejtinchej, ¿yanapawasunmanchu? (1 Cor. 14:9). Jesús ashkha runasman parlayninkupi parlajtinpis, mana tukuychu paypa parlasqanta entienderqanku. Chayrayku Jesús nerqa: “Tukuyniykichej uyariwaychej, entiendeychejtaj”, nispa (Mar. 7:14).

2 ¿Imaraykutaj ashkha runas Jesuspa nisqanta mana entienderqankuchu? Yuyasqallankuta allinpaj qhawasqankurayku, sajra imasta ruwayta munasqankurayku ima. Chayrayku Jesús paykunaman nerqa: “Diospa kamachisqanta qhesachankichej, ñawpa tatasniykichejpa yachachisqankuta ruwanaykichejpaj”, nispa (Mar. 7:9). Chay runasqa, Jesuspa nisqanta mana entiendeyta munarqankuchu, nitaj costumbresninkuta, imatachus yuyasqankuta ima saqeyta munarqankuchu. Paykunaqa uyarishaspapis, uyarisqankuta mana entienderqankuchu (Mateo 13:13-15 leey). ¿Imatataj ruwananchej tiyan Jesuspa yachachiykunasninmanta yachakunanchejpaj?

JESUSPA RIJCHʼANACHINASNINWAN YANAPACHIKUNA

3. ¿Imaraykutaj Jesuspa nisqanta yachachisqasnin entienderqanku?

3 Noqanchejpis Jesuspa yachachisqasnin jina llampʼu sonqo  kananchej tiyan. Jesús nerqa: “Qankunaqa kusikuyniyojmin kankichej, imaraykuchus ñawisniykichejqa rikun, ninrisniykichejpis uyarin”, nispa (Mat. 13:16). ¿Imaraykutaj Jesuspa nisqanta, yachachisqasnin entienderqanku? Kinsa imasrayku. Uj kaj, paykunaqa tapurikoj kanku, Jesuspa nisqanta entiendenankupajtaj kallpachakoj kanku (Mat. 13:36; Mar. 7:17). Iskay kaj, imatachus yachakushasqankuta tukuy sonqo japʼikorqanku (Mateo 13:11, 12 leey). Kinsa kaj, imatachus yachakusqankuwanqa mana paykunallachu yanapachikuyta munarqanku, manaqa wajkunata yanapanankupajpis kallpachakorqanku (Mat. 13:51, 52).

4. ¿Imastataj Jesuspa rijchʼanachinasninta entiendenapaj ruwananchej tiyan?

4 Jesuspa rijchʼanachinasninta entiendenapajqa Jesuspa yachachisqasnin jina, kinsa imasta ruwananchej tiyan. Uj kaj, Jesuspa nisqanta ukhunchanapaj tiempochakuna tiyan, tapuykunasninchejman kutichiykunata maskʼana tiyan, chay yachakusqanchejpitaj tʼukurina tiyan. Ajinamantataj astawan yachakusunchej (Pro. 2:4, 5). Iskay kaj, imatachus yachakusqanchej, yachasqanchejtaña imaynatachus astawan sutʼinchasqanta, imaynatachus kausayninchejpi yanapanawanchejta ima qhawarinanchej tiyan. Ajinamanta aswan sumajta entiendesunchej (Pro. 2:2, 3). Kinsa kaj, imatachus yachakusqanchejman jina kausayninchejpi ruwana tiyan. Ajinamantataj yachayniyoj kasqanchejta rikuchisunchej (Pro. 2:6, 7).

5. Yachakuy, entiendey, yachayniyoj kay ima mana kikinchu kasqanta, uj kikinchaywan sutʼinchay.

5 Yachakuywan, entiendeywan, yachayniyoj kaywan ima, ¿imapitaj mana kikinchu kanku? Chayta entiendenapajqa auto ñanpi sayashasqanchejpi tʼukurina. Jinallapitaj uj auto corremushasqanta rikunchej. Chayta rikuspaqa uj auto kasqanta yachanchej. Ñanmanta mana jatarejtinchejtaj chay auto sarurpanawanchejta reparanchej, chaytaj rikuchin imachus kananta entiendesqanchejta. Chayraykutaj usqhayllata jatarinchej, chaytaj rikuchin yachayniyoj kasqanchejta. Chayraykuchá Biblia, “yachayta, NM” waqaychana kasqanta nin. Imaraykuchus chayqa salvakunapaj yanapawasunman (Pro. 3:21, 22; 1 Tim. 4:16).

6. Jesuspa qanchis rijchʼanachinasninmanta yachakushaspa, ¿ima tapuykunamantaj kutichisun? ( 8 paginapi recuadrota qhawariy.)

6 Kay yachaqanapi, qhepan yachaqanapi ima, Jesuspa qanchis rijchʼanachinasninmanta yachakusunchej. Sapa uj rijchʼanachinamanta yachakushaspataj, kay tapuykunaman kutichisunchej: ¿Ima ninayantaj Jesuspa rijchʼanachinan? (Kay tapuyman kuticheyqa astawan yachakunapaj yanapawanchej.) ¿Imaraykutaj Jesús chay rijchʼanachinamanta parlarqa? (Kay tapuyman kutichiytaj astawan entiendenapaj yanapawanchej.) ¿Imaynatá yachakusqanchejwan yanapachikusunman, wajkunatapis yanaparisunman? (Chayta ruwaspa yachayniyoj kasqanchejta rikuchinchej.) ¿Imatataj chay rijchʼanachinas Jehovamanta, Jesusmanta ima yachachiwanchej?

MOSTAZA MUJU

7. ¿Ima ninayantaj mostaza mujumanta rijchʼanachina?

7 (Mateo 13:31, 32 leey.) ¿Ima ninayantaj mostaza mujumanta rijchʼanachina? Mostaza mujoqa, Reinomanta willayninchejwan, Diospa llajtanwan ima ninakun. Mostaza mujoqa “tukuy mujusmanta aswan juchʼuy”, kay 33 watapi Diospa llajtanpis qallarishaspa ajinallataj karqa. Chaywanpis runasman willakusqanrayku pisi tiempollapi mayta wiñarqa (Col. 1:23). Ajinata wiñasqantaj may sumajpuni karqa, imaraykuchus Jesús nerqa: “Pʼisqospis jamuspa, [ramasninpi] thapacharikunku”, nispa. Chaytaj ninayan llampʼu  sonqo runas Diospa llajtanpi cheqa yachachiykunata, jarkʼayta ima tarisqankuta (Ezequiel 17:23 kikinchay).

8. ¿Imaraykutaj Jesús mostaza muju rijchʼanachinamanta parlarqa?

8 ¿Imaraykutaj Jesús kay rijchʼanachinamanta parlarqa? Jesusqa Mostaza muju usqhayllata wiñasqanmanta parlarqa, Diospa Reinon imaynatachus wiñashasqanta, jarkʼakunapaj kasqanta, chʼampaykunata atipasqanta ima rikuchinanpaj. Kay 1914 watamantapacha kay Jallpʼapi Diospa llajtan wiñasqantaj tʼukunapaj jina karqa (Isa. 60:22). Diospa llajtanpi kajkunataj, Diospa qayllallanpipuni kanankupaj yanapasqa kanku (Pro. 2:7; Isa. 32:1, 2). Arí, Diospa llajtan wiñashasqanta ni ima churanakuy sayachiyta atinchu (Isa. 54:17).

9. 1) ¿Imatá yachakunchej mostaza muju rijchʼanachinamanta? 2) ¿Imatataj kay rijchʼanachina Jehovamanta, Jesusmanta ima yachachiwanchej?

9 ¿Imatá yachakunchej kay rijchʼanachinamanta? Maypichus tiyakunchej chaypi, ichapis Jehovaj testigosnin pisilla kanku, nitaj astawan ashkhayankuchu. Chaywanpis Diospa Reinon chʼampaykunata atipayta atisqanta yachayqa, aguantanapaj kallpachawanchej. Sutʼincharinapaj, 1926 watapi hermano Edwin Skinner India suyuman chayashajtin, Jehovaj testigosnin chay suyupi pisilla karqanku, Reinomanta willaytaj mana atikullarqachu, chaywanpis pisimanta pisi ashkhayasharqanku. Hermanotaj Reinomanta willallarqapuni, rikorqataj imaynatachus Reinomanta willayninchej chʼampaykunata atipasqanta. Kunantaj Indiapeqa 37.000 testigosmanta astawanña kanku, 2013 watapitaj Jesuspa Wañuyninta Yuyarinapaj tantakuyman 108.000 runasmanta astawan rerqanku. Kay 1926 watallapitaj Zambia suyupi Reinomanta willayta qallarikorqa. Kunantaj chay suyupi 170.000 testigosmanta astawanña kanku, 2013 watapitaj Jesuspa Wañuyninta Yuyarinapaj tantakuyman 763.915 runas rerqanku, nisunman sapa 18 runasmanta uj runa risqanta. Ajinata wiñasqanqa, ¡mayta tʼukuchiwanchej!

LEVADURA

10. ¿Ima ninayantaj levaduramanta rijchʼanachina?

10 (Mateo 13:33 leey.) ¿Ima ninayantaj levaduramanta rijchʼanachina? Kay rijchʼanachinaqa Reinomanta willayninchejwan  ninakun. ‘Masaqa’ tukuy suyusmanta runaswan ninakun, levadura masata poqochisqantaj Reinomanta willayninchej tukuynejman chayasqanwan ninakun. Mostaza mujoj wiñasqanqa sutʼi rikukun. Levadura masata poqochisqantatajrí mana chay ratochu reparanchej, manaqa uj tiempomanraj.

11. ¿Imaraykutaj Jesús levadura rijchʼanachinamanta parlarqa?

11 ¿Imaraykutaj Jesús kay rijchʼanachinamanta parlarqa? Jesusqa Reinomanta willayninchej “tukuy kay pachaj kʼuchusninkama” chayayta atisqanta, runaspa kausayninkuta tijrachiyta atisqanta ima rikuchiyta munarqa (Hech. 1:8). Runas kausayninkuta tijrachisqankoqa qallariypi mana sutʼita rikukullanchu. Chaywanpis chayqa sutʼi rikukun runas yachakusqankuman jina kausayninkuta tijrachisqankupi, manataj runas willayninchejta astawan uyariwasqanchejpichu (Rom. 12:2; Efe. 4:22, 23).

12, 13. Imaynatachus Reinomanta willayninchej, Jesús levadura rijchʼanachinamanta parlasqanman jina wiñasqanta sutʼinchay.

12 Ashkha lugarespi, sumaj willaykuna runaspa sonqonman chayasqanqa, willasqanchejmanta unayninmanraj rikukun. Kay 1982 watapi Franz, warmin Margit ima Brasil betelpi sirvisharqanku, kunantaj waj sucursalpi sirvishanku. Paykunaqa Brasilpi sirvishaspa uj llajtitaman willaj rej kanku. Chaypitaj ashkha runasman yachachiyta qallarerqanku, chantapis uj mamaman, tawa wawitasninman ima yachachiyta qallarerqanku. Chay mamaj kuraj kaj wawanqa 12 watasniyoj karqa, paytaj manchachikusqanrayku niraj Bibliamanta yachakushajtinku sapa kuti pakaykukuyta yachaj. Franz, Margitwan waj ladoman ripusqankuraykutaj niña Bibliamanta yachacherqankuñachu. Ripusqankumanta 25 watasninmantaj chay llajtitaman kuterqanku, maytataj kusikorqanku chay llajtitapi 69 willajkunasniyoj qotuchakuy kasqanta yachaspa. Chay willajkunamanta 13 precursores regulares karqanku. Chantapis uj mosoj Tantakuna Wasipi tantakusharqanku. Chay manchachikoj lloqallitutaj, chay qotuchakuymanta ancianosta umachaj karqa. Kaytaj rikuchin Jesuspa rijchʼanachinan cheqapuni kasqanta, imaraykuchus Reinomanta willayninchejqa wiñasqa, ashkha runaspa kausayninkutataj tijrachisqa.

13 Reinomanta willayninchejqa, runaspa kausayninta tijrachiyta atin, maypichus mana willajta saqewanchejchu chay suyuspipis. Imaynatachus chay suyusmanta runas kausayninkuta tijrachisqankuta rikusqanchejqa tʼukuchiwanchej. Sutʼincharinapaj, Reinomanta willayninchejqa 1910 watapi Cuba suyuman chayarqa, 1913 watapitaj hermano Russell chay suyuta waturej rerqa. Jehovaj testigosnin mana usqhayllata chay suyupi ashkhayajtinkupis, kunanqa 96.000 willajkunamanta astawanña kanku. Kay 2013 watapitaj Jesuspa Wañuyninta Yuyarinapaj tantakuyman 229.726 runas rerqanku, nisunman sapa 48 runasmanta uj runa risqanta. Ima suyuspichus willajta saqellawanchej chay suyuspipis willayninchej tukuynejman chayashan, chay suyusmanta hermanosninchej ajina kananta mana yuyajtinkupis (Ecl. 8:7; 11:5). *

14, 15. 1) ¿Imaynatá yanapawanchej levadura rijchʼanachinamanta yachay? 2) ¿Imatataj kay rijchʼanachina Jehovamanta, Jesusmanta ima yachachiwanchej?

14 ¿Imaynatá yanapawanchej kay rijchʼanachinamanta yachay? Jesuspa rijchʼanachinan ima niytachus munasqanpi tʼukureyqa, Reinomanta willayninchej imaynatachus tukuy runasman chayananmanta mana anchata llakikunapaj yanapawanchej.  Imaraykuchus tukuy imapis Jehovaj atiyninpi kashan. Ajina kajtinpis, ¿imatá ruwananchej tiyan? Biblia nin: “Tutamanta mujuta tarpunki, chʼisiyaykuytapis ama tiyaykullaychu, imaraykuchus mana yachankichu mayqenchus aswan allin kananta, kaychus, jaqaychus, chayri iskayninchus allin kananta”, nispa (Ecl. 11:6). Chantapis mana qonqanachu, mana willajta saqewanchejchu chay suyuspi willakunanpaj, willayninchejta bendecinanpaj ima Jehovamanta mañakuyta (Efe. 6:18-20).

15 Chantapis maypichus willanchej chaypi pisi runaslla Jehovaman qayllaykushasqankuta rikuspa, mana llakikunanchejchu tiyan. Imaraykuchus mana pisipaj qhawayta munanchejchu “chay mana kasuna imaswan qallarikusha[sqanta]” (Zac. 4:10). Ichapis tiempo pasasqanman jina, yuyasqanchejmantapis astawanraj Jehovaman qayllaykonqanku (Sal. 40:5; Zac. 4:7).

SUMAJ PERLASTA MASKʼAJ RANQHERO, TAPADOTA TAREJ RUNA IMA

16. ¿Ima ninayantaj sumachaj perlasta maskʼaj ranqheromanta, tapadota tarej runamanta ima rijchʼanachinas?

16 (Mateo 13:44-46 leey.) ¿Ima ninayantaj sumachaj perlasta maskʼaj ranqheromanta, tapadota tarej runamanta ima rijchʼanachinas? Jesuspa tiemponmanta sumachaj perlasta maskʼaj ranqherosqa, sumaj perlasta tarinankupaj, océano Índico nisqakama rej kanku. Kay rijchʼanachinamanta ranqheroqa, allin sonqoyoj runaswan ninakun, pikunachus Jehovata yupaychanankupaj tukuy imata ruwanku. “Sumaj perla[taj]”, Reinomanta may sumaj cheqa yachachiywan ninakun. Chay ranqhero runaqa, chay sumaj perlaj valorninta yachaytawan, “[chay ratopacha, NM]” tukuy kapusqanta vendemorqa chay perlata rantikapunanpaj. Chantapis Jesusqa campopi llankʼaj runa tapadota tarisqanmanta parlallarqataj. Chay runataj mana ranqhero jinachu tapadota maskʼasharqa. Jinapis ranqhero jinallataj “tukuy imasninta vendem[orqa]” chay tapadota japʼikapunanpaj.

17. ¿Imaraykutaj Jesús perlasta maskʼaj ranqheromanta, tapadota tarej runamanta ima parlarqa?

17 ¿Imaraykutaj Jesús kay iskay rijchʼanachinasmanta parlarqa? Cheqa kajta tukuy imaymanamanta tariyta atisqanchejta rikuchinanpaj. Wakinkunaqa cheqa kajta mayta maskʼarqanku, tarinankupajtaj wakin imasninkuta saqerqanku. Wakinkunatajrí, mana maskʼaspalla tarinku, ichapis wajkuna willasqankurayku. Jinapis Jesuspa rijchʼanachinanmanta iskaynin runasqa, tarisqanku may valorniyoj kasqanta yacharqanku, chayraykutaj tukuy imata ruwarqanku mana chay tarisqankuta chinkachinankupaj.

18. 1) ¿Imaynatá kay iskay rijchʼanachinas yanapawanchej? 2) ¿Imatataj kay iskay rijchʼanachinas Jehovamanta, Jesusmanta ima yachachiwanchej?

18 ¿Imaynatá kay iskay rijchʼanachinas yanapawanchej? (Mat. 6:19-21.) Kaykunata tapurikuna: “¿Chay iskay runas jinallatajchu kani? ¿Paykuna jinachu cheqa kajta may valorniyojpaj qhawani? ¿Paykuna jinachu tukuy imata ruwani cheqa kajta mana chinkachinaypaj? Chayrí, ¿llakiykunasniypi, waj imaspi yuyasqayraykuchu mana chayta ruwashani?”, nispa (Mat. 6:22-24, 33; Luc. 5:27, 28; Fili. 3:8). Cheqa kajta may valorniyojpaj qhawasqanchejqa, chayta kausayninchejpi ñaupajman churanapaj yanapawasun.

19. ¿Imatá qhepan yachaqanapi yachakusunchej?

19 ¿Jesuspa rijchʼanachinasnin imatachus niyta munasqanta entiendenchejchu? Jina kajtenqa, yachakusqanchejman jina kausakusunchej, wajkunamanpis sutʼinchayta atisunchej. Qhepan yachaqanapitaj kinsa rijchʼanachinasmantawan, imatachus chaymanta yachakusqanchejmantawan parlarisunchej.

^ párrafo 13 Ajinallataj karqa Alemania orientalpi (Anuario 1999, página 83), Argentinapi (Anuario 2001, página 186, recuadro), Papúa Nueva Guineapi (Anuario 2005, página 63) Robinson Crusoe churupi ima (La Atalaya, 15 de junio de 2000, página 9).