Kadagiti 35,000 a Saksi ni Jehova iti Germany ken kadagiti pagilian a sakup ti Nazi, agarup 1,500 ti natay idi panawen ti Holocaust. Saan pay a naammuan amin a makagapu iti ipapatayda. Mabalin a mabaliwanto dayta a bilang ken ti dadduma pay a detalye ta madama pay laeng ti panag-research.

•  Kasanoda a natay?

•  Apay a naidadanesda?

•  Sadino ti nakatayanda?

•  Dadduma kadagiti napapatay

•   Pannakapapatay: Dandani 400 a Saksi ti napapatay iti Germany ken kadagiti pagilian a sakup ti Nazi. Kaaduan kadagiti biktima ti nabista iti korte sa nasentensiaan a matay ken napugotan. Dadduma ti napaltogan wenno nabitay a saan man la a pormal a nadengngeg ti kasoda.

•   Nakarigrigat a kasasaad iti pagbaludan: Nasurok a 1,000 a Saksi ti natay kadagiti kampo konsentrasion ken pagbaludan dagiti Nazi. Napuersada nga agtrabaho ket natayda gapu iti bannog wenno gapu iti pannakaparigat, bisin, sobra a lamiis, sakit, wenno di nasayaat a pannakaagas. Gapu iti nakaro a pannakaparigat, dadduma ti natay di nagbayag kalpasan a nawayawayaanda idi nagpatingga ti Gubat Sangalubongan II.

•   Dadduma a makagapu: Adda dagiti Saksi a napapatay kadagiti gas chamber, nausar kadagiti makapapatay a panageksperimento iti medisina, wenno natudokan iti makapapatay nga agas (lethal injection).

 Naidadanes dagiti Saksi ni Jehova gapu ta sursurotenda dagiti pannursuro ti Biblia. Saan a nagtulnog dagiti Saksi idi imbilin kadakuada dagiti Nazi nga aramidenda ti iparit ti Biblia. Pinilida ti ‘agtulnog iti Dios kas agturay imbes a kadagiti tattao.’ (Aramid 5:​29) Kitaentayo ti dua a nakaibatayan dayta a desisionda.

1.   Panagtalinaed a neutral iti politika. Kas kadagiti Saksi iti amin a pagilian ita, neutral met idi iti politika dagiti Saksi ni Jehova kadagiti lugar a sakup ti Nazi. (Juan 18:36) Isu a nagkedkedda nga

   •   Agsoldado wenno sumuporta iti gubat.​—Isaias 2:4; Mateo 26:52.

   •   Agbotos wenno makimiembro kadagiti organisasion ti Nazi.​—Juan 17:16.

   •   Agsaludo iti bandera ti Nazi (swastika) wenno mangibaga iti “Heil Hitler!”​—Mateo 23:10; 1 Corinto 10:14.

2.   Panangannurot iti pammatida. Uray naparitan dagiti Saksi ni Jehova a mangannurot iti pammatida, intultuloyda latta

   •   Ti agkakadua nga agkararag ken agdaydayaw.​—Hebreo 10:24, 25.

   •   Nga ikasaba ti mensahe ti Biblia ken agiwaras kadagiti naibatay iti Biblia a literatura.​—Mateo 28:19, 20.

   •   Nga ipakita ti kinaimbag iti padada a tao, a pakairamanan dagiti Judio.​—Marcos 12:31.

   •   A takderan ti pammatida ket saanda a kayat ti agpirma iti dokumento a mangibagbaga a tallikudanda ti pammatida.​—Marcos 12:30.

 Imbaga ni Professor Robert Gerwarth a dagiti Saksi ni Jehova “ti kakaisuna a grupo a naidadanes iti Third Reich gapu laeng iti narelihiosuan a patpatienda.” a Ti kinatibker dagiti Saksi ni Jehova iti pagbaludan ket inapresiar dagiti padada a balud. Kuna ti maysa a balud nga Austrian: “Saanda a makigubgubat. Kaykayatda ti matay ngem ti pumatay.”

•   Kampo konsentrasion: Kadagiti kampo konsentrasion ti nakatayan ti kaaduan a Saksi ni Jehova. Naibaludda kadagiti kampo iti Auschwitz, Buchenwald, Dachau, Flossenbürg, Mauthausen, Neuengamme, Niederhagen, Ravensbrück, ken Sachsenhausen. Idiay laeng Sachsenhausen, agarup 200 a Saksi ni Jehova ti napatalgedan a natay.

•   Pagbaludan: Natay ti dadduma a Saksi ni Jehova kadagiti pagbaludan gapu iti nakaro a pannakaparigatda. Adda met dagiti natay gapu iti pannakakabkabilda bayat ti pannakapalutpotda.

•   Lugar a pagpatayan: Kaaduanna a napapatay dagiti Saksi ni Jehova kadagiti pagbaludan idiay Berlin-Plötzensee, Brandenburg, ken Halle/Saale. Adda pay nairekord nga agarup 70 a lugar a nakapapatayan dagiti Saksi.

•  Nagan: Helene Gotthold

   Nakapapatayanna: Plötzensee (Berlin)

   Namin-adu a naaresto ni Helene, a naasawaan ken addaan iti dua nga annak. Idi 1937, nakaro ti pannakakabkabilna bayat ti pannakapalutpotna nga uray la naalisan. Idi Disiembre 8, 1944, napugotan iti pagbaludan idiay Plötzensee, Berlin.

•  Nagan: Gerhard Liebold

   Nakapapatayanna: Brandenburg

   Napugotan ti 20 ti tawenna a ni Gerhard idi Mayo 6, 1943, dua a tawen kalpasan a napugotan ni tatangna iti dayta met la a pagbaludan. Kastoy ti linaon ti pammakada a suratna iti pamilia ken nobiana: “No awan ti tulong ti Apo, saanko koma a maaramid daytoy.”

•  Nagan: Rudolf Auschner

   Nakapapatayanna: Halle/Saale

   Agtawen laeng iti 17 ni Rudolf idi napugotan idi Septiembre 22, 1944. Kastoy ti linaon ti pammakada a suratna ken nanangna: “Adu a kakabsat ti nangaramid iti kastoy, ket kasta met ti aramidek.”