در حالی که سر تا پای بدن ایّوب از زخم‌هایی چرکین و دُمل‌هایی دردناک پوشیده شده بود،‏ روی زمین نشست.‏ او را در ذهن خود تصوّر کنید،‏ سرش به زیر افکنده شده و شانه‌هایش پایین افتاده‌اند؛‏ تک و تنهاست و رمقی برایش نمانده تا حتی مگس‌هایی را که اطراف زخم‌هایش وزوزکنان در پروازند از خود دور کند.‏ او به نشان غم و اندوه جانکاه خویش،‏ در میان خاک و خاکستر نشسته است و تنها می‌تواند با تکه‌ای سفال زخم‌های چرکین پوست خود را بخراشد.‏ چیزهای فراوانی را از دست داده،‏ و از جایگاه خود افت بزرگی کرده است.‏ دوستان،‏ همسایه‌ها و خویشاوندانش رهایش کرده‌اند.‏ مردم و حتی کودکان نیز او را به باد تمسخر گرفته‌اند.‏ او با خود می‌اندیشید که حتی خدایش یَهُوَه هم با بی‌رحمی با او رفتار کرده است،‏ اما سخت در اشتباه بود!‏—‏ایّوب ۲:‏۸؛‏ ۱۹:‏۱۸،‏ ۲۲‏.‏

 خدا در خصوص ایّوب گفت:‏ «کسی مانند او بر زمین نیست.‏» (‏ایّوب ۱:‏۸‏)‏ یَهُوَه حتی قرن‌ها بعد نیز ایّوب را در میان مردان صالح مردی برجسته می‌دانست.‏—‏حِزْقیال ۱۴:‏۱۴،‏ ۲۰‏.‏

 آیا شما هم درگیر سختی و مصیبت هستید؟‏ شرح حال ایّوب می‌تواند موجب دلگرمی شما شود.‏ حکایت ایّوب می‌تواند برای شما در مورد وفاداری،‏ یعنی خصوصیتی که خادمان خدا نیازمند آن هستند،‏ درسی ارزشمند به همراه داشته باشد.‏ انسان‌های وفادار،‏ کسانی هستند که با دل و جان خود را به خدا وقت کرده‌اند و حتی در رویارویی با سختی‌ها به انجام خواست او ادامه می‌دهند.‏ حال بیایید به وفاداری ایّوب نگاهی عمیق‌تر بیندازیم.‏

 بنا بر دلایلی می‌توان باور داشت که چندی پس از درگذشت ایّوب،‏ موسی این مرد وفادار سرگذشت او را به قلم آورد.‏ موسی با الهام الٰهی نه تنها توانست رویدادهایی را که ایّوب بر زمین تحت تأثیرشان قرار گرفته بود آشکار سازد،‏ بلکه از رویدادهایی در آسمان نیز پرده برداشت.‏

 در ابتدای این سرگذشت،‏ با ایّوب که از زندگی شاد و پرباری برخوردار است آشنا می‌شویم.‏ او در دیار عوص،‏ احتمالاً در شمال عربستان زندگی می‌کرد و مردی ثروتمند،‏ معروف و محترم بود.‏ او با سخاوتمندی به نیازمندان رسیدگی می‌کرد و پیشتاز یاری رساندن به بی‌چاره‌گان بود.‏ ایّوب و همسرش از برکت داشتن ده فرزند برخوردار بودند.‏ مهم‌تر از همه اینکه ایّوب مردی خداترس بود.‏ ایّوب مانند خویشان خود یعنی ابراهیم،‏ اسحاق،‏ یعقوب و یوسف،‏ مصمم بود یَهُوَه را خشنود سازد.‏ به علاوه او مانند آن رؤسای خانواده،‏ به عنوان کاهن خانوادهٔ خود عمل می‌کرد و مرتباً برای فرزندانش قربانی می‌گذراند.‏—‏ایّوب ۱:‏۱-‏۵؛‏ ۳۱:‏۱۶-‏۲۲‏.‏

 اما زندگی ایّوب در یک چشم به هم زدن زیرورو شد.‏ بررسی سرگذشت او دریچه‌ای در آسمان برای ما باز می‌کند و چیزهایی یاد می‌گیریم که ایّوب نمی‌توانسته از آن باخبر باشد.‏ فرشتگان وفادار به حضور یَهُوَه خدا گرد هم آمدند و شیطان که فرشته‌ای طغیانگر بود نیز در جمع آنان حاضر شد.‏ یَهُوَه می‌دانست که شیطان از ایّوب این مرد صالح نفرت دارد،‏ پس با شیطان در مورد وفاداری بی‌نظیر ایّوب صحبت کرد.‏ شیطان با جسارت جواب داد:‏ «آیا ایوب بی‌چشمداشت از خدا می‌ترسد؟‏ آیا جز این است که گِرد او و اهل خانه و همهٔ اموالش از هر سو حصار کشیده‌ای؟‏» شیطان از اشخاص وفادار متنفر است،‏ چون آنان خود را به خدا وقف کرده‌اند و با اعمالشان نشان می‌دهند که شیطان خائنی بیش نیست و هیچ کس را دوست ندارد.‏ به همین دلیل،‏ شیطان اصرار کرد که ایّوب فقط به دلیل منافع شخصی،‏ یَهُوَه را خدمت می‌کند.‏ شیطان ادعا کرد در صورتی که ایّوب همه چیز را از دست بدهد،‏ یَهُوَه را رو در رو لعن خواهد کرد.‏—‏ایّوب ۱:‏۶-‏۱۱‏.‏

 هرچند ایّوب خبر نداشت،‏ اما یَهُوَه افتخاری ویژه به او عطا کرده بود،‏ یعنی این که ثابت کند شیطان دروغگوست.‏ به شیطان اجازه داده شد که تمام دارایی ایّوب را به یغما ببرد؛‏ اما حق صدمه زدن به ایّوب را نداشت.‏ پس شیطان فوراً در پی انجام کاری آزاردهنده شد و در ظرف فقط یک روز،‏ بلاهای متعددی بر سر ایّوب نازل کرد.‏ به ایّوب خبر داده شد که چارپایانش به‌ناگهان به باد فنا رفتند؛‏ اول گاوها و الاغان،‏ بعد گوسفندها،‏ و در انتها شتران.‏ بدتر اینکه خدمتکارانی که از آن‌ها مراقبت می‌کردند نیز کشته شدند.‏ یک پیام‌رسان به ایّوب خبر داد که «آتش خدا» (‏احتمالاً رعد و برق)‏ باعث نابودی گوسفندان و خدمتکارانش شده است.‏ قبل از آنکه ایّوب حتی بتواند از دست رفتن جان خدمتکاران یا فقری که گریبان او را گرفته بود درک کند،‏ سخت‌ترین بلا به سر او آمد.‏ ده فرزند او در خانهٔ بزرگ‌ترین فرزند جمع شده بودند که ناگهان تندبادی بر آن خانه اصابت کرد و باعث ویرانی خانه و مرگ تمام آن فرزندان شد!‏—‏ایّوب ۱:‏۱۲-‏۱۹‏.‏

 تصوّر احساس ایّوب سخت و احتمالاً غیر ممکن است.‏ او ردای خود را درید،‏ موهای سرش را تراشید و نقش بر زمین شد.‏ ایّوب چنین نتیجه گرفت که خدا به او داده و خدا از او گرفته است.‏ به راستی که شیطان به‌زیرکی عمل کرد تا چنین به نظر آید که خدا آن بلاها را نازل کرده است.‏ با این وجود ایّوب،‏ برخلاف آنچه شیطان پیش‌بینی کرده بود،‏ خدای خود را لعن نکرد.‏ برعکس،‏ ایّوب در عوض گفت:‏ «نام خداوند متبارک باد!‏»—‏ایّوب ۱:‏۲۰-‏۲۲‏.‏

 شیطان غضبناک گردید و حاضر به تسلیم نشد.‏ او در یک گردهمایی دیگر از فرشتگان،‏ دوباره در برابر یَهُوَه حاضر شد.‏ یَهُوَه مجدّداً ایّوب را که با وفاداری زیر بار تمام حملات شیطان ایستادگی کرده بود تمجید کرد.‏ شیطان با خشم جواب داد:‏ «پوست به عوض پوست!‏ انسان هر چه دارد برای جان خود خواهد داد.‏ اکنون دست خود دراز کرده،‏ گوشت و استخوانِ او را لمس کن و او رو در رو تو را لعن خواهد کرد.‏» شیطان اطمینان داشت که اگر ایّوب شدیداً بیمار شود،‏ خدا را لعن خواهد کرد.‏ یَهُوَه با اطمینان کاملی که به ایّوب داشت،‏ به شیطان اجازه داد که سلامتی ایّوب را از او سلب نماید،‏ به‌شرطی که موجب مرگ ایّوب نشود.‏—‏ایّوب ۲:‏۱-‏۶‏.‏

 چیزی نگذشت که ایّوب با حمله‌ای که در ابتدای این مقاله توصیف شد مواجه گردید.‏ همسر بی‌چارهٔ او را تصوّر کنید.‏ او که در آتش داغ از دست دادن ده فرزندش می‌سوخت،‏ باید بدون هیچ یار و یاوری،‏ اندوه شوهرش را نیز که درگیر سختی وحشتناکی بود،‏ تحمّل می‌کرد.‏ او درمانده و ناتوان فریاد زد:‏ «آیا همچنان وفاداری خود را حفظ می‌کنی؟‏ خدا را لعن کن و بمیر!‏» او دیگر شبیه آن همسری که ایّوب می‌شناخت و عاشقش بود به نظر نمی‌رسید.‏ ایّوب فکر می‌کرد که همسرش عقل خود را از دست داده است.‏ ایّوب با وجود سختی‌ها باز هم از لعن کردن خدا خودداری کرد و هرگز به سخنی گناه‌آلود دهان نگشود.‏—‏ایّوب ۲:‏۷-‏۱۰‏،‏ ترجمهٔ دنیای جدید.‏

 آیا می‌دانستید که این حکایت غم‌انگیز و واقعی به شخص شما هم مربوط می‌شود؟‏ دقت کنید که شیطان با ادعای خود نه تنها ایّوب،‏ بلکه تمام انسان‌ها را هدف حملهٔ خود قرار داد.‏ او گفت:‏ ‏«انسان هر چه دارد برای جان خود خواهد داد.‏» به زبان دیگر،‏ شیطان می‌گوید که شما نمی‌توانید وفاداری خود را حفظ کنید!‏ او اصرار دارد که شما برای خدا محبت واقعی ندارید،‏ و برای نجات جان خود فوراً خدا را رها می‌کنید.‏ در واقع شیطان می‌گوید که شما هم به اندازهٔ خود او خودخواه هستید!‏ آیا نمی‌خواهید ثابت کنید که او دروغگویی بیش نیست؟‏ تک‌تک ما این افتخار را داریم.‏ (‏امثال ۲۷:‏۱۱‏)‏ حال ببینیم که پس از آن ایّوب چه سختی‌های دیگری پیش رو داشت.‏

  سه مرد که ایّوب را می‌شناختند و در این حکایت از آنان به عنوان دوست یاد شده است از مصیبت‌های او باخبر شده و برای ملاقات و تسلّی دادن به او راهی سفر شدند.‏ آنان وقتی از راه دور ایّوب را دیدند نتوانستند او را بشناسند.‏ بدن او از شدّت درد رنجور و پوستش به دلیل بیماری سیاه شده بود.‏ او دیگر آن ایّوبی که آنان می‌شناختند نبود.‏ آن سه مرد،‏ با نام‌های اِلیفاز،‏ بِلدَد و صوفَر،‏ تظاهر به غصه‌داری کردند؛‏ آنان با صدای بلند ناله و ماتم کرده و خاک بر سر خود پاشیدند.‏ بعد در کنار ایّوب روی زمین نشستند و سکوت کردند.‏ آنان هفت شبانه‌روز تمام در آنجا نشستند و هیچ حرفی به زبان نیاوردند.‏ ما نباید فکر کنیم که سکوت آنان باعث تسلّی ایّوب شد،‏ چون از او چیزی نپرسیدند و صرفاً به درد فراوان ایّوب که برای همه نیز واضح بود پی برده بودند.‏—‏ایّوب ۲:‏۱۱-‏۱۳؛‏ ۳۰:‏۳۰‏.‏

 بالاخره این ایّوب بود که صحبت را شروع کرد.‏ او با کلماتی آکنده از درد،‏ روز تولّد خود را نفرین کرد و از علّت اصلی درد جانکاه خود پرده برداشت.‏ او تصوّر کرد که خدا علّت سختی‌های اوست!‏ (‏ایّوب ۳:‏۱،‏ ۲،‏ ۲۳‏)‏ هرچند ایّوب هنوز مردی باایمان بود،‏ در عین حال شدیداً به تسلّی نیاز داشت.‏ اما زمانی که آن دوستان شروع به صحبت کردند،‏ ایّوب متوجه شد که سکوت‌شان بهتر بود.‏—‏ایّوب ۱۳:‏۵‏.‏

 اِلیفاز که احتمالاً سالمندترین و بسیار مسن‌تر از ایّوب بود لب به سخن گشود.‏ با گذشت زمان دو نفر دیگر هم وارد گفتگو شدند.‏ کلاً می‌توان گفت که این دو نفر چشم‌بسته از اِلیفاز تقلید کردند.‏ شاید در دید اول به نظر آید که بعضی از چیزهایی که آن سه نفر گفتند عیبی ندارد؛‏ چون در مورد خدا صحبت کردند و می‌گفتند که خدا چقدر متعال است و چگونه بدکاران را مجازات می‌کند و به نیکوکاران پاداش می‌دهد.‏ اما از ابتدا،‏ پشت حرف‌هایشان آثاری از نامهربانی وجود داشت.‏ اِلیفاز طوری استدلال کرد که ظاهراً منطقی بود.‏ از دید او،‏ اگر خدا نیکوست و بدکاران را مجازات می‌کند،‏ و الآن ایّوب در حال مجازات است،‏ پس ایّوب به حتم خطایی مرتکب شده است.‏—‏ایّوب ۴:‏۱،‏ ۷،‏ ۸؛‏ ۵:‏۳-‏۶‏.‏

 تعجب‌آور نیست که ایّوب این روش استدلال را قبول نکرد.‏ او آن منطق را به‌شدّت رد کرد.‏ (‏ایّوب ۶:‏۲۵‏)‏ اما آن سه نصیحت‌کنندهٔ ایّوب بیش از پیش متقاعد شدند که ایّوب در خفا گناهانی مرتکب شده و مقصر است؛‏ هر چه بر سرش آمده بی‌دلیل نیست و باید حق او باشد.‏ اِلیفاز به ایّوب اتهام گستاخی،‏ شرارت،‏ و عدم خداترسی را نسبت داد.‏ (‏ایّوب ۱۵:‏۴،‏ ۷-‏۹،‏ ۲۰-‏۲۴؛‏ ۲۲:‏۶-‏۱۱‏)‏ صوفَر به ایّوب گفت که گناهکار است و لذّت بردن از آن را کنار بگذارد.‏ (‏ایّوب ۱۱:‏۲،‏ ۳،‏ ۱۴؛‏ ۲۰:‏۵،‏ ۱۲،‏ ۱۳‏)‏ بِلدَد نیز حرف عمیقاً برنده‌ای به زبان آورد.‏ او گفت که پسران ایّوب باید گناهی کرده باشند؛‏ آنان چون مستحق مرگ بودند،‏ مُردند!‏—‏ایّوب ۸:‏۴،‏ ۱۳‏.‏

 آن مردان گمراه نه تنها وفاداری ایّوب،‏ بلکه اصل موضوع وفاداری را زیر سایهٔ شک و تردید بردند.‏ اِلیفاز در سخنان آغازین خود به اتفاقی ترسناک در رابطه با یک موجود روحی اشاره کرد.‏ اِلیفاز با نتیجه‌ای که از آن رویداد شیطانی گرفت،‏ تلاش کرد تا ذهن ایّوب را مسموم کند؛‏ او گفت:‏ ‹خدا بر خادمان خود اعتماد ندارد،‏ و بر فرشتگان خویش خُرده می‌گیرد.‏› طبق این نتیجه‌گیری انسان خاکی قادر به خشنودسازی خدا نیست!‏ بعد از آن بِلدَد وفاداری ایّوب را به وفاداری یک کرم تشبیه کرد و ادعا نمود که وفاداری ایّوب برای خدا اهمیتی ندارد!‏—‏ایّوب ۴:‏۱۲-‏۱۸؛‏ ۱۵:‏۱۵؛‏ ۲۲:‏۲،‏ ۳؛‏ ۲۵:‏۴-‏۶‏.‏

 آیا تا به حال تلاش کرده‌اید شخصی را که با درد فراوانی روبروست تسلّی و آرامش دهید؟‏ این کار آسان نیست.‏ اما می‌توانیم از دوستان گمراه ایّوب،‏ خصوصاً دربارهٔ این که چه چیزی نباید گفت،‏ درس‌های فراوانی یاد بگیریم.‏ آن سه مرد با وجود استفادهٔ بی‌حد از کلمات زرق‌وبرق‌دار و منطق غلط،‏ در گفتگو با ایّوب حتی اسم او را به زبان نیاوردند.‏ آنان هیچ اهمیتی به دل پرخون و قلب شکستهٔ ایّوب ندادند و لازم ندیدند که با او به‌ملایمت رفتار کنند.‏ a پس اگر شخصی که برای او اهمیت قائل هستید،‏ احساس یأس و ناامیدی می‌کند،‏ تلاش کنید در برابر او خونگرم،‏ دوستانه و مهربان باشید.‏ به دنبال این باشید که ایمان و شجاعت او را تقویت کنید و به او کمک کنید تا به خدا اعتماد داشته و به مهر عظیم،‏ رحمت سرشار و عدالت بی‌نظیر او اطمینان داشته باشد.‏ این کاری بود که اگر ایّوب در جای آن سه نفر بود انجام می‌داد.‏ (‏ایّوب ۱۶:‏۴،‏ ۵‏)‏ اما ایّوب در برابر حملات مداوم آنان به وفاداری‌اش،‏ چگونه از خود عکس‌العمل نشان داد؟‏

 بی‌چاره ایّوب که حتی قبل از شروع این بحث طولانی در یأس و ناامیدی به سر می‌بُرد.‏ او از همان ابتدا قبول داشت که گاهی حرف‌هایش «شتابزده» و «سخنان مردی درمانده» بود.‏ (‏ایّوب ۶:‏۳،‏ ۲۶‏)‏ این موضوع قابل درک است.‏ سخنان او بازتابی از دل پردردش بود و طرز فکر و دید محدود او را نشان می‌داد.‏ حوادثی که بر سر او و خانواده‌اش آمد آنچنان ناگهانی و حتی به نظر فوق‌طبیعی بود که به گمان ایّوب،‏ یَهُوَه عامل آن‌ها بود.‏ آنان حوادث مهمی بودند که ایّوب از اهمیت‌شان باخبر نبود،‏ پس مبنای بعضی از نتیجه‌گیری‌های او تصوّرات غلط بود.‏

 با این وجود ایّوب ایمان قوی و استواری داشت.‏ او طی آن بحث طولانی با گفته‌هایی که برای ما حقیقت،‏ زیبا و تشویق‌کننده هستند،‏ ایمان خود را نشان داد.‏ هنگامی که ایّوب در مورد شگفتی‌های آفرینش صحبت کرد،‏ خدا را طوری جلال داد که هیچ انسانی بدون یاری خدا توان آن را ندارد.‏ مثلاً ایّوب قرن‌ها پیش از پیشرفت‌های علمی،‏ گفت که یَهُوَه «زمین را بر نیستی» آویخته است.‏ b (‏ایّوب ۲۶:‏۷‏)‏ او از امید خود برای آینده،‏ با اطمینانی همچون اطمینانی که مردان بزرگ باایمان داشتند سخن به زبان آورد.‏ ایّوب ایمان داشت که اگر بمیرد،‏ خدا او را به یاد خواهد داشت،‏ مشتاق دیدارش خواهد بود و او را دوباره زنده خواهد کرد.‏—‏ایّوب ۱۴:‏۱۳-‏۱۵؛‏ عبرانیان ۱۱:‏۱۷-‏۱۹،‏ ۳۵‏.‏

 در خصوص موضوع وفاداری چه می‌توان گفت؟‏ اِلیفاز و دو دوست دیگرش بر این اصرار داشتند که وفاداری انسان برای خدا اهمیتی ندارد.‏ آیا ایّوب این تعلیم کاملاً ناپسند را قبول کرد؟‏ ابداً!‏ ایّوب نشان داد که خدا برای وفاداری اهمیت قائل است.‏ او با اطمینان در مورد یَهُوَه گفت:‏ «خدا وفاداری مرا خواهد دید.‏» (‏ایّوب ۳۱:‏۶‏،‏ ترجمهٔ دنیای جدید‏)‏ به‌علاوه ایّوب به‌روشنی تشخیص داد که استدلال‌های غلط آن به اصطلاح تسلّی‌دهندگان،‏ در واقع حمله‌ای به وفاداری او بود.‏ این حمله ایّوب را بر آن داشت که طولانی‌ترین صحبت خود را بیان کند،‏ صحبتی که بالاخره دهان آن سه مرد را فرو بست.‏

 ایّوب فهمید که وفاداری او باید تمام جنبه‌های زندگی روزانه‌اش را در بر بگیرد؛‏ پس مراقب راه و روش زندگی خود بود.‏ مثلاً او از هر نوع بت‌پرستی دوری کرد،‏ نسبت به دیگران با احترام و مهربانی رفتار کرد،‏ با حفظ پاکی اخلاقی ازدواج خود را گرامی و محترم داشت و مهم‌تر از همه اینکه با وفاداری،‏ سرسپردهٔ تنها خدای حقیقی یَهُوَه باقی ماند.‏ به همین دلیل توانست از صمیم دل بگوید:‏ «تا زنده‌ام وفاداری خود را حفظ خواهم کرد!‏»—‏ایّوب ۲۷:‏۵؛‏ ۳۱:‏۱،‏ ۲،‏ ۹-‏۱۱،‏ ۱۶-‏۱۸،‏ ۲۶-‏۲۸‏.‏

 آیا شما هم در زمینهٔ وفاداری با ایّوب هم‌عقیده‌اید؟‏ وفاداری کلمه‌ای ساده برای گفتن است،‏ اما ایّوب متوجه شد که وفاداری تنها به سخن گفتن محدود نمی‌شود.‏ ما با اطاعت از خدا و انجام هر روزهٔ آنچه در نظرش پسندیده است،‏ حتی در زمان سختی‌ها،‏ نشان می‌دهیم که با دل و جان به خدا وفادار هستیم.‏ اگر ما هم به این طریق زندگی کنیم مطمئناً باعث شادی یَهُوَه و ناامید کردن دشمن او شیطان خواهیم شد؛‏ درست مانند ایّوب که در گذشته‌های خیلی دور این کار را انجام داد.‏ بله،‏ بهترین راه سرمشق‌گیری از ایمان ایّوب حفظ وفاداری است.‏

 اما داستان ایّوب در اینجا به پایان نرسید.‏ او تعادل فکری خود را از دست داد و در دفاع از درستکاری خود تا حدّی پیش رفت که جانب‌داری از خدای خود را به باد فراموشی سپرد.‏ او به تصحیح و کمک روحانی نیاز داشت.‏ ایّوب هنوز هم از غم و اندوه فراوان زجر می‌کشید و به آرامش و تسلّی حقیقی نیازی مبرم داشت.‏ یَهُوَه چگونه به این نمونهٔ ایمان و وفاداری یاری رساند؟‏ مقاله‌ای دیگر از این سری مقالات،‏ به این پرسش پاسخ خواهد داد.‏