Ukucindika Ukulongana Kwesu Ukwa Mushilo

“Na bo nkabaleta ku lupili lwandi lwa mushilo, no kubalengo kusamwa mu ng’anda yandi ye pepo.”—ESAYA 56:7.

1. Finshi Baibolo yatweba ifitulenga ukucindika ukulongana kwesu?

YEHOVA alikolonganika abantu bakwe Abena Kristu basubwa ne bumba likalamba ku kumupepa ‘ku lupili lwakwe ulwa mushilo.’ Alabalenga ukusekelela mu ‘ng’anda yakwe iye pepo,’ e kuti mwi tempele lyakwe ilya mampalanya, “ing’anda ye pepo iya bantu na bantu bonse.” (Esaya 56:7; Marko 11:17) Ifi Yehova aacita fitulanga ukuti ukupepa ena kwa mushilo, kwalisanguluka kabili kwalipuulama. Nga tulecindika ukulongana kwesu uko tuya mu kusambilila ifya kwa Lesa no kumupepa, ninshi tumona ifya mushilo nge fyo Yehova afimona.

2. Ni cinshi citulangilila ukuti Yehova alemona icifulo ico asalile ukumupepelamo ukuti cali ca mushilo, kabili Yesu alangile shani ukuti na o alicindike itempele?

² Mu nshita ya bena Israele, Yehova abebele ukulamona icifulo asalile ukulamupepelamo ukuti ca mushilo. Ihema ne fipe fyonse ifyo basalile ukubamo balifipaalile pa kuti fibe “ifyashilisha.” (Ukufuma 30:26-29) Imiputule ibili iya mwi hema yaleitwa ukuti “Umwashila” no “Mwashilisha.” (AbaHebere 9:2, 3) Ilyo bakuulile itempele mu Yerusalemu balilekele ukupepela mwi hema. Yerusalemu uwali umusumba ukalamba uwa kupepelamo Yehova, waleitwa ukuti “umusumba wa mushilo.” (Nehemia 11:1; Mateo 27:53) Ilyo alebomba umulimo wa kushimikila pano calo, Yesu na o wine alicindike itempele lyali mu Yerusalemu. Alifulilwe sana ilyo amwene abashacindike itempele balecitila amakwebo pe tempele kabili e po bapangile ne nshila ya kusupula ukuya ku lubali lumbi ulwa Yerusalemu.—Marko 11:15, 16.

3. Cinshi citulanga ukuti ukulongana kwa bena Israele kwali kwa mushilo?

³ Abena Israele ilingi line balelongana ku kupepa Yehova na ku kuumfwa Amafunde yakwe ilyo balebabelengela. Inshiku shimo isha mitebeto yabo shaleitwa ukuti ukulongana kwa mushilo nelyo ukulongana kwa mikupe, kabili ico calelanga ukuti uko kulongana kwali kwa mushilo. (Ubwina Lebi 23:2, 3, 36, 37) Pa kulongana kukalamba kumo mu nshiku sha kwa Esra na Nehemia, abena Lebi “balengele abantu ukwiluka amalango.” Nomba “balelila abantu bonse pa kuumfwe fyebo fya malango,” lelo abena Lebi “baletalalika abantu bonse, abati, Talaleni, pantu buno bushiku bwa mushilo.” E ico abena Israele basefeshe Umutebeto wa Nsakwe uwa nshiku 7 ne “nsansa ishikalamba nga nshi.” Na kabili, babelengele “ibuuku lya malango ya kwa Lesa ubushiku no bushiku, ukutula pa bushiku bwa ntanshi ukufika pa bushiku bwa kupelelekesha. Kabili bacitile umutebeto we lambo inshiku cinelubali, na mu bushiku ubwalenga cinekonsekonse mwali ukulongana kwa mikupe umwabelo lutambi.” (Nehemia 8:7-11, 17, 18) Kulya kulongana na ko kwali kwa mushilo kabili abalesangwako balefwaikwa ukubika amano ku fyalelandwa kulya.

Ukulongana Kwesu kwa Mushilo

4, 5. Finshi ficitika pa kulongana kwesu ifitulanga ukuti kwa mushilo?

⁴ Kwena, Yehova muno nshiku takwata umusumba wa mushilo pano calo umwaba itempele lyaibela ilya kumupepelamo. Na lyo line, tatufwile kulaba ukuti ukulongana kwesu ukwa kupepa Yehova kwa mushilo. Tulalongana imiku itatu mu mulungu ku kubelenga no  kusambilila ifyaba mu Baibolo. Pa kulongana kwesu, kulaba ‘ukulondolola’ Icebo kwa Yehova, kabili nge fyo cali na mu nshiku sha kwa Nehemia, tulomfwa no ‘kwiluka ifilelandwa.’ (Nehemia 8:8) Kulaba ukupepa pa kutampa na pa kusondwelela ukulongana kwesu konse, kabili pa kulongana ukwingi, kulaba no kwimba inyimbo sha kulumbanya Yehova. (Amalumbo 26:12) Ukulongana kwalicindama mu kupepa kwesu kabili ilyo tuli ku kulongana tufwile ukuba ne mibele isuma no kubika amano ku filelandwa.

⁵ Yehova alapaala abantu bakwe ilyo balongana ku kumupepa, ku kusambilila Icebo cakwe no kuipakisha ukwampana na Bena Kristu banabo. Twalishininkisha ukuti pa kulongana e po Yehova ‘atupaalila.’ (Amalumbo 133:1, 3) Tulapaalwa na Yehova nga twasangwa ku kulongana no kulaumfwa ifyaba mu Baibolo ifilelandwa. Na kabili, Yesu atile: “Ukuli babili nelyo batatu abalonganina mwi shina lyandi, e ko ndi mu kati kabo.” Ilyashi Yesu alelanda litulanga ukuti alelanda pali baeluda ba mu cilonganino nga balongana ku kukalulula ubwafya ubuli pa ba bwananyina, na lyo line aya mashiwi kuti yabomba na ku ficitika ilyo tuli ku kulongana. (Mateo 18:20) Nga ca kuti ilyo tulelongana Kristu alabapo ukupitila mu mupashi wa mushilo, bushe ico tacifwile ukulenga ukuti tulemona ukulongana kwesu ukuti kwa mushilo?

6. Finshi twingalanda pa fifulo fikalamba ne finono ifyo tulonganinamo?

⁶ Kwena Yehova tekala mu matempele yakuulwa na bantunse. Na lyo line, amayanda yesu aya Bufumu fikuulwa fya kumupepelamo. (Imilimo 7:48; 17:24) E mo tulongana ku kusambilila Icebo ca kwa Yehova, ku kumupepa no kwimba inyimbo sha kumulumbanya. Ifikuulwa fya Kulonganinamo Ukulongana Kukalamba ifyo tusonkela ukulonganinamo icitungu na fyo fine fifulo fya kupepelamo Yehova. Ififulo ifikalamba sana pamo nga ifikuulwa batambilamo  ifya kutambatamba, ifibansa fya mangalo, na fyo fine filaba fifulo fya kupepelamo Yehova ilyo tulefibomfya ku kulongana kwesu ukwa mushilo. Tuleecindika ukulongana kwesu konse ukubela mu fifulo fya musango yu, ukukalamba no kunono, kabili imibele yesu ne fyo tulecita fifwile ukulanga ukuti twalicindika ukulongana.

Ifyo Twingalanga Ukuti Twalicindika Ukulongana

7. Finshi tufwile ukucita pa kulanga ukuti twalicindika ukulongana?

⁷ Kwaliba fimo ifyo tufwile ukucita ifilanga ukuti twalicindika ukulongana. Cimo pali ifi, kusangwako pa kwimba inyimbo sha Bufumu. Inyimbo ishingi shalembwa mu musango wa mapepo kanshi tufwile ukwimba no mucinshi. Ilyo ayambwile amashiwi ya mu Amalumbo 22, Paulo alandile pali Yesu ukuti: “Nkalumbula ishina lyenu kuli bamunyinane; mu kati ka cilonganino e mo nkamulumbanisha mu nyimbo.” (AbaHebere 2:12) Kanshi tulingile ukwikala pa fipuna ilyo ceyamani talatweba ukwimba ulwimbo lwa kubalilapo kabili lilya tuleimba tuletontonkanya pa mashiwi yali mu lwimbo. Ukwimba kwesu kufwile ukuba ngo kwa kwa kemba wa malumbo uwalembele ukuti: “Ndetootela Yehova no mutima wandi onse, mwi senge lya batambalala na mu lukuta.” (Amalumbo 111:1) Ukulumbanya Yehova mu nyimbo e cacindama icilenga ukuti tulebangilila ukufika ku kulongana no kusangwako mpaka na pa kusondwelela.

8. Cinshi ico Baibolo yalanda icitulanga ukuti tufwile ukulabika amano ku mapepo pa kulongana?

⁸ Cimbi na co icilenga ukulongana kwesu konse ukumoneka ukwa mushilo lipepo lya ku mutima ilyo munyinefwe apepelako bonse abeshile ku kulongana. Inshita imo, ilyo Abena Kristu ba mu nshita ya batumwa balongene mu Yerusalemu, “basanswile amashiwi yabo kuli Lesa no mutima umo” mwi pepo lya ku mutima. Nangu ca kuti balebacusha ku balwani, ukupepela pamo kwabalengele ukutwalilila “ukulanda icebo ca kwa Lesa no kushipa.” (Imilimo 4:24-31) Bushe ilyo balya Bena Kristu balepepela pamo kuti twatila kwali bamo abaletontonkanya pali fimbi? Iyo, bonse bapepele “no mutima umo.” Munyinefwe uupepa pa kulongana alanda ifyo abali mwi bumba baletontonkanyapo. Kanshi tufwile ukulabika amano ku mapepo ilyo tuli pa kulongana.

9. Kuti twalanga shani ukuti twalicindika ukulongana kwesu ukwa mushilo ku mifwalile yesu na ku mibele yesu ilyo tuli pa kulongana?

⁹ Na cimbi ico twingacita pa kulanga ukuti twalicindika sana ukulongana kwesu ukwa mushilo, kufwala bwino. Ifyo tufwala ne fyo tupempenkanya imishishi yesu kuti fyalanga sana ukuti twalicindika ukulongana. Umutumwa Paulo atufundile ukuti: “Ndefwaya ukuti abaume balepepa mu ncende shonse, baleimya amaboko ya mushilo, ababulo bukali ne fikansa. Ifyo fine ndefwaya abanakashi ukufwala bafwale ukuyene, pamo no bufuuke na mano ayatuntulu, beipulamikila imishishi iyalukwa, na golde nangu ni bamargariti nelyo ica kufwala ca mutengo sana, lelo mu nshila iyayana abanakashi abatila tutiina Lesa.” (1 Timote 2:8-10) Ilyo tulesangwa ku kulongana kukalamba mu fibansa fya mangalo, kuti twafwala ifya mpepo nga nakutalala, nelyo kuti twafwala ifyayanguka nga nakukaba, lelo tufwile ukufwala ifya mucinshi. Na kabili, apo twalicindika ukulongana te kuti tulelya nangu ukulasheta cungamu ilyo amalyashi yalelandwa pa kulongana. Nga tulefwala bwino no kuba ne mibele isuma pa kulongana, tulacindika Yehova Lesa, kabili tulacindika ukupepa kwesu e lyo na bakapepa banensu.

Imibele Iyo Abapepa Lesa Bafwile Ukukwata

10. Bushe umutumwa Paulo atulangile shani ukuti tufwile ukuba ne mibele isuma pa kulongana kwesu ukwa Bwina Kristu?

¹⁰ Muli 1 Abena Korinti, icipandwa 14, mwaliba ukufunda ukusuma uko umutumwa Paulo afundile Abena Kristu ifyo bafwile ukulatungulula ukulongana. Pa kusondwelela atile: “Lelo fyonse ficitwe busaka busaka kabili mu kukonkana.” (1 Abena Korinti 14:40) Ukulongana kwaba pa fintu fyacindama ifyo fwe Bena Kristu  tucita mu kupepa kwesu, kanshi ilyo tuli pa kulongana, kamo twaba ne mibele isuma iyo abapepa Yehova bafwile ukukwata.

11, 12. (a) Finshi mwingakomailapo ilyo mulefunda abana umulandu tuyila ku kulongana? (b) Bushe abana na bo kuti balayasuka shani pa kulongana?

¹¹ Abana, sana sana e balingile ukufundwa ukuba ne mibele isuma ilyo tuli na bo pa kulongana. Abafyashi bafwile ukufunda abana ukuti mu Ng’anda ya Bufumu na mu ng’anda umubela Isambililo lya Citabo Ilya pa Cilonganino te mwa kwangalila iyo. Mwa kupepela Yehova no kusambilila Icebo cakwe. Imfumu ya mano Solomone yalembele ukuti: ‘Baka amakasa yobe ilyo waya ku ng’anda ya kwa Lesa no kupalama ku kuumfwa.’ (Lukala Milandu 5:1) Mose aebele abena Israele ukuti bafwile ukulongana, abakalamba na “baice.” Atile: “Kuutanyeni abo bantu, . . . ku kuleka bomfwe kabili ku kuleka basambilile, no kutiina Yehova Lesa wenu no kwangwo kucite fyebo fyonse fya malango aya; na bana babo abashaishiba bomfwe na bo, no kusambililo kutiina Yehova.”—Amalango 31:12, 13.

¹² Na muno nshiku mwine, ico abana bayila ku kulongana na bafyashi babo ni ku kuumfwa no kusambilila. Ilyo fye umwana atampa ukushikatala no kumfwa amasambililo yacindama aya mu Baibolo, kuti atendeka “ukulumbula” ifyo aishiba mu Baibolo, kuti aleyasuka ifipusho fimo fimo ifishikosele. (Abena Roma 10:10) Kuti atendekela pa fishikosele ifyo engomfwa kabili kuti ayasuka mu mashiwi ayanono fye. Pa kubala, limbi kuti alebelenga fye ifyasuko, nomba mu kuya kwa nshita, kuti atampa ukwesha ukulanda umwine mu mashiwi yakwe. Ico cikaafwa umwana kabili kuti atampa no kufwaya ukwasuka sana e lyo no kulayaasukila umwine ukwabula ukumwebela libela apa kwasuka, ica kuti na bakalamba bakatemwa sana ifyo uyo mwaice akalayasuka. Kwena abafyashi e bo umwana afwile ukupashanya ilyo alemona ukuti na bo baleasuka pa kulongana. Na kabili, cilawama nga ca kuti umwana nakwata Baibolo yakwe, ulwimbo e lyo no lupapulo lwa kusambililamo. Abana bafwile ukufundwa ifya kusunga bwino impapulo shabo. Ifi fyonse fikalenga abana ukusambilila ukuti ukulongana kwesu kwa mushilo.

13. Tufwaya umuntu ukumfwa shani nga aisa ku kulongana kwesu umuku wa kubalilapo?

¹³ Kwena tatufwaya ukulongana kwesu ukupalana ne mipepele ya mu macalici ya Kristendomu. Imipelele yabo limo ilaba iyatalalila sana kabili ifyo bacita pa kupepa filalenga balamoneka kwati ba mushilo sana ukucila abantu bambi. Bambi na bo balapanga sana icongo pa kupepa kwati bali ku ciila. Tufwaya ukulongana kwesu mu Ng’anda ya Bufumu ukuba ukusuma kabili uko umuntu engomfwa bwino ukusangwako, na lyo line tatufwile ukuba kwati tuleisha fye pa cibwanse. Ico tuyila ku kulongana ni ku kupepa Yehova, kanshi ukulongana kwesu lyonse fye kufwile ukuba ukwa mucinshi. Ico tufwaya ca kuti umuntu nga asangwako fye umuku wa kubalilapo, ilyo aumfwa amalyashi no kumona imibele yesu kumo ne mibele ya bana besu, afwile ukulando kuti: “Lesa aba muli imwe cine cine.”—1 Abena Korinti 14:25.

Ukulongana Takwakapwe mu Kupepa Kwesu

14, 15. (a) Finshi tufwile ukucita nga tatulefwaya ‘ukulekelesha ing’anda ya kwa Lesa wesu’? (b) Bushe amashiwi yaba pali Esaya 66:23 yalefikilishiwa shani muno nshiku?

¹⁴ Nga filya tulandile kale, Yehova alelonganika  abantu bakwe no kubalenga ukusekelela mu ‘ng’anda yakwe iye pepo,’ e kuti mwi tempele lyakwe ilya mampalanya. (Esaya 56:7) Umuntu wa cishinka kuli Lesa Nehemia aibukishe abaYuda banankwe ukuti bafwile ukusangula ifya kukuulila itempele ukulanga ukuti balicindika ukupepa Yehova. Atile: “Tatwakalekeleshe ing’anda ya kwa Lesa wesu.” (Nehemia 10:39) Cimbi na co, tatufwile ukusuula ifyo Yehova atweba ukuti tulingile ukuya ku “ng’anda yakwe ku kumupepa.”

¹⁵ Pa kutulanga ukuti tufwile ukulalongana lyonse ku kupepa Yehova, Esaya aseseme ukuti: “Pa kubo mweshi wamoneka no mweshi wamoneka, na pa kube sabata ne sabata, abantunse bonse bakesa ku kushinshimuna ku cinso candi, e fyo Yehova asosa.” (Esaya 66:23) Ifi fine e filecitika muno nshiku. Lyonse fye, cila mulungu kabili cila mweshi, Abena Kristu baipeela balalongana ku kupepa Yehova. Balaya ku kulongana kwa Bwina Kristu no kubomba umulimo wa kubila. Bushe na imwe mwaba pa ‘bashinshimuna ku cinso ca kwa Yehova’ lyonse?

16. Mulandu nshi cawamina ukubelesha ukulaya lyonse ku kulongana ino ine nshita?

¹⁶ Amashiwi yaba pali Esaya 66:23 yakafikilishiwa bwino mu calo cipya ico Yehova atulaya. Pali ilya nshita, “abantunse bonse,” cila mulungu, cila mweshi, ‘bakalashinshimuna,’ nelyo ukupepa Yehova umuyayaya. Apo ukulongana ku kupepa Yehova takwakapwe na mu calo cipya, ino ine e nshita tufwile ukubelesha ukulasangwa lyonse ku kulongana kwesu ukwa mushilo.

17. Mulandu nshi tufwile ukulasangilwa lyonse ku kulongana “pali bufi apo [tulemona] ubushiku bulya bulepalama”?

¹⁷ Ilyo impela ilepalama, tufwile ukukosa sana ukulasangwa lyonse ku kulongana kwa Bwina Kristu ukucila ne fyo twali kale. Pa mulandu wa kucindika ukulongana kwesu ukwa mushilo, tatushala ku kulongana pa mulandu wa ncito, pa mulandu wa fyo batwebele ukulemba ku sukulu nga twainuka, nangu pa mulandu wa kuya ku masukulu ya cungulo bushiku. Tulingile ukulayampana na basumina banensu pa kuti baletukoselesha. Bamunyinefwe balatukoselesha ilyo tuli na bo pa kulongana. Ukulongana kulatulenga ukwishibana bwino, ukukoseleshanya no kucincishanya “ku kutemwa kabili ku kubombe milimo isuma.” Tulingile ukulacincishanya no kukoseleshanya sana “pali bufi apo [tulemona] ubushiku bulya bulepalama.” (AbaHebere 10:24, 25) E ico kanshi, natulecindika ukulongana kwesu ukwa mushilo ukupitila mu kulayako lyonse, ukufwala bwino, no kuba ne mibele isuma ilyo tuli pa kulongana. Nga tulecite fyo, ninshi tulelanga ukuti tumona ifya mushilo nge fyo Yehova afimona.

Ukupitulukamo

• Cinshi citulenga ukulamona ukulongana kwa bantu ba kwa Yehova ukuti kwa mushilo?

• Ni finshi ificitika ku kulongana ifitulanga ukuti kwa mushilo?

• Bushe abana kuti balanga shani ukuti balicindika ukulongana kwesu ukwa mushilo?

• Mulandu nshi cawamina ukubelesha ukulaya lyonse ku kulongana?

[Amepusho]

[Ifikope pe bula 28]

Konse fye uko twalongana, nga tulepepa Yehova ninshi uko kulongana kwa mushilo

[Icikope pe bula 31]

Ico abana besu bayila ku kulongana ni ku kuumfwa no kusambilila