Ubumi Bwabo

Yehova Alimpaala nga Nshi mu Mulimo wa Bumishonari uo Nalefwaya Ukubomba

Abashimika ili lyashi ni ba Sheila Winfield da Conceição

Kwali mishonari umo uwatutandalile uwalebombela ku Afrika. Atwebele ukuti lintu aleshimikila, abantu bonse balemweba ukuti engile mu ng’anda kabili balekutika ilyo alebashimikila imbila nsuma iya Bufumu bwa kwa Lesa. Mu mutima natile: ‘Kwena na ine wine kuti natemwa sana ukubombela mu calo ca musango yo!’ Ilyo ulya mishonari alandile aya mashiwi, nali fye ne myaka 13 kabili ukutula fye lilya line, natampile ukufwaya sana ukuba mishonari.

KWENA, ulupwa lwesu ni kale lwatendeke ukusambilila pali Yehova. Twaleikala mu tauni lya Hemel Hempstead mu musumba wa Greater London ku England, kabili bushiku bumo inshita ya lucelo mu 1939, kwaishile abaume babili abafwele bwino sana, no kukonkonsha ku ciibi. Balya bantu bali ni Nte sha kwa Yehova. Kwena nshiibukisha ifyacitike ilyo balya baNte batutandalile pantu nali fye no mwaka umo. Pa kutamfya balya baNte, bamayo babebele ukuti napamo batata e bengatemwa ukumfwako ifya kwa Lesa, ni co fye baali no kubwela pa ng’anda ne nshita ya 9 koloko ya bushiku. Bamayo balipapile lintu balya baNte babwelele bulya bwine bushiku! Batata, ba Henry Winfield batendeke ukufwailikisha ifishinka, kabili lintu basangile ukuti balya bantu tabaitumpa mu fikansa fya calo, kabili tabatemwisha icalo cabo, no kuti tabamona icalo cabo ukuti e cacindama sana ukucila ifyalo fimbi, balisumiine ukusambilila Baibolo. Balilundulwike bwangu sana mpaka fye babatishiwa no kubatishiwa. Ilyo papitile imyaka inono bamayo, ba Kathleen, na bo balitendeke ukusambilila Baibolo. Babatishiwe mu 1946.

Mu 1948, e lyo natampile ukubomba lyonse umulimo wa kubila imbila nsuma ya Bufumu bwa kwa Lesa. Natontonkenye ukuti nalekabila inkoloko pa kuti ndeishiba bwino amaawala ndeshimikila. Cila mulungu pa Cibelushi, abafyashi besu baletupeela 6 pensi nga twaicindika no kuba abana basuma muli uyo mulungu. Nalesunga ama 6 pensi ayo balempeela kabili nasungile ama 6 pensi nakalimo pa myaka ibili, e lyo  nashitile inkoloko iishakosele sana umutengo pa nkoloko shonse pali ilya nshita. Nomba, umwaice wandi Ray, kasuli, ena lyonse alefwaya ukuti balemupeela amakobili yabili aya 3 pensi mu nshita ya kumupeela ikobili limo ilituntulu ilya 6 pensi. Bushiku bumo apatikishe fye ukuti bamupeele amakobili yabili aya 3 pensi kabili batata balikalipe pantu bamwene ukuti aleshupa fye. Ray atampile ukulila, kabili alandile ukuti ico alefwaila ukumupeela amakobili yabili aya 3 pensi ni nkaama yakwe fye umwine na Yehova. Pa kulekelesha, Ray alondolwele ukuti: “Iyi 3 pensi imo ya kupoosa mu kabokoshi ka musangulo, kabili iyashala yena yandi fye.” Ilyo bamayo baumfwile amashiwi alandile, balilukwishe ifilamba ku nsansa, kabili bwangu bwangu batata balicinjishe indalama yakwe. Kuli ici cacitike, nasambilileko ukuti calicindama ukubomfya indalama shesu ku kutungilila umulimo wa Bufumu bwa kwa Lesa.

Tapakokwele sana, batata batampile ukupekanya ukuti tukuukile ku ncende ukushali sana aba kushimikila abantu ifya Bufumu bwa kwa Lesa. E ico mu 1949 balishitiishe farmu yabo ne ncende yonse iyo baleimbamo umucanga ne nsakalabwe ifya kushitisha, kabili batendeke ukubomba umulimo wa bupainiya, e kutila umulimo wa Nte sha kwa Yehova uwa kulapoosa inshita iikalamba ukulashimikila abantu icebo. Nalangile ukuti nali-ipeela kuli Yehova lintu nabatishiwe pa 24 September, mu 1950. Ukutula lilya, naleti fye nga twafunga amasukulu, ninshi natendeka ukubombako bupainiya bwa myeshi fye inono (ino nshita batila bupainiya bwa kwafwilisha), kabili mu mweshi umo nalebomba ama-awala 100 mu mulimo wa kushimikila. Kwena, iyi yali fye e ntendekelo ya mulimo wandi. Mukwai tapapitile ne nshita, natendeke ukufwaya sana ukubombesha mu mulimo wa kwa Lesa no kutwala ukupepa kwa cine pa ntanshi.

Nalefwaya Ukuba Mishonari

Mu 1951, batata babatumine ukuyabombela ku Bideford, itauni lyabela mu musumba wa North Devon. Ilyo twafikile fye, mishonari uwalebombela ku Afrika atandalile icilonganino cesu, nge fyo nandile pa mubalo. Ilyo ashimike ifyo alebomba, natendeke ukufwaya sana ukuba mishonari ica kuti amano yandi yonse yaile fye ku kuba mishonari na fyonse ifyo nalecita fyali fya kungafwa ukuba mishonari. Bakafundisha ba pa sukulu nalesambilila balishibe ico nalefwaisha ukucita, e ico balenjeba amashiwi yabipa pa kuti fye bamfuupule, pantu balemona kwati nga nafuupuka, kuti nalabako ku fya bumishonari no kwingila incito. Ubushiku bwa kupelako ukuba pa sukulu, naile mu muputule wa bakafundisha, pa kuti mbatashe e lyo no kubashalikapo. Kafundisha umo atile: “Wacita bwino sana! Pa bana be sukulu bonse, ni we fye weka uwaishiba bwino ifyo ufwaya ukucita ku ntanshi. Tule-enekela ukuti ukacita ifyo wapinga ukucita mu mikalile.”

Bwangu bwangu nalisangile incito iishili ya kuwisha akasuba konse, kabili pa 1 December, mu 1955, natendeke umulimo wa bupainiya bwa nshita yonse. Mu kuya kwa nshita, bamayo na bandume yandi babili, na bo balitendeke bupainiya. E ico pa myaka iingi, ulupwa lwesu lonse twalebomba umulimo wa nshita yonse uwa kushimikila.

Naya ku Ireland

Papitile fye umwaka umo, napokelele kalata wa kunjita ukuti nkaye mu kubombela ku calo ca Ireland. Ukuya ku Ireland kwalengele namona ukuti kanshi kuti nabomba umulimo wa bumishonari. Ine na bapainiya babili abali fye abaice banandi, June Napier na Beryl Barker, twafikile mu musumba wa Cork, uwabela ku kapinda ka ku kulyo aka calo ca Ireland mu February mu 1957.

 Ukushimikila aba mu Ireland kwalyafishe. Aba mwi Calici ca Roma Katolika balekaanya umulimo wesu. Twaleshininkisha ukuti mu cikuulwa twaya mu kushimikila muli apa kufyukila nga ca kuti abantu batusansa. Amacinga yesu na yo twaleyafisa ku ncende imbi fye akatalamukila, lelo ilingi line twalesanga abantu nabatulaula amataela nangu twalesanga nabapompololamo umwela.

Bushiku bumo ilyo ine no munandi Beryl twaleshimikila pa cifulo apaba amayanda ayengi, ibumba lya bana abanono lyatendeke ukututuka insele no kutulasa amabwe. E ico twaingile mwi tuuka limo ifi, umo baleshitisha umukaka, ilyalundinkene ne ng’anda. Mukwai pa nse pene abantu batendeke ukukuutana. Beryl alitemenwe ukunwa umukaka, e ico atendeke ukunwa umukaka, anwene amakapu yabili nelyo yatatu kabili alenwa fye panono panono pa kuti ibumba twashiile pa nse lisalangane. Nalyo te lya kusalangana. Lyena umupatili uwali fye umulumendo alingile mwi tuuka mulya mwine twali. Amwene kwati twaishile fye mu kutandala, kabili alandile ukutila kuti atemwa ukututandasha muli ilya ncende. Lelo pa kubalilapo fye, atutwele mu muputule umbi muli ilya ine ng’anda, kabili twaikele fye tondolo lintu atendeke ukucita ifyo bacita mu mapepo yabo no kupepelela shikulubantu umo ifi uwaleshikila. Awe e fyo twafumine pa nse no mupatili wine ulya. Lintu ibumba lyali pa nse lyamwene ukuti tulelanda no mupatili, lyalisalangene.

Naya ku Sukulu lya Gileadi

Mu 1958 kwali ukulongana kukalamba ukwasangilwe abantu ba mu fyalo fyalekanalekana ukwaleti: Divine Will (Ukufwaya kwa kwa Lesa) ukwabelele ku New York. Batata bali no kusangwako, na ine wine nalefwaya sana ukusangwako, nomba nshakwete indalama. Lyena, bamama abafyele batata balifwile mu kupumikisha, kabili banshiliile indalama sha madola 280, isha ku Amerika (nga ni ino nshita kuti twatila shali K994,000). Indalama nalekabila ukwendela pa kuya ku New York no kubwela, shonse pamo shali no kuba fye amadola 180 (e kutila K639,000), apo pene fye nalishitile ne tiketi lya kuninina indeke.

Tapapile ne nshita, umwiminishi uwafumine ku maofesi ya Nte sha kwa Yehova aya ku Britain alitutandalile kabili akoseleshe ifwe bonse bapainiya baibela abaleya ku kulongana kukalamba ukuti tulembele amapepala ya kulomba ukuya ku Sukulu lya Gileadi, uko basambilisha abafwaya ukubomba umulimo wa bumishonari. Ala nalitemenwe ilyo naumfwile ayo mashiwi! Bonse alibapeele amapepala ya kulomba ukuya ku sukulu lya Gileadi, ukushako fye ine neka. Atile ine nali umwaice sana. Nalilombele ukuti na ine bampeko amapepala kabili nabebele no kuti na kuba nalifuma kale na ku calo ku mwesu kabili caba kwati kale kale nine mishonari uubombela ku calo cimbi. Ilyo bamwene ukuti cine cine nalefwaya ukuya ku sukulu lya Gileadi, balimpeele amapepala. Nalipepele nga nshi ukuti bakansuminishe ukuya ku sukulu! Awe mukwai bwangu bwangu balyaswike kabili balinjitile ukusangwa ku sukulu lya Gileadi.

Nalitemenwe nga nshi, kabili nali mu kalasi lya Gileadi ilyalenga 33 pamo na bapainiya bambi 81 abafumine mu fyalo 14. Imyeshi isano iyo twali ku sukulu yapitile fye bwangu bwangu. Ilyo twali mupepi no kupwisha isukulu, Munyinefwe Nathan H. Knorr alandile ilyashi ilyatukoseleshe nga nshi ilyo alandile pa ma-awala yane. Akoseleshe abalefwaya ukutwalilila fye no  bushimbe ukuti batwalilile ifyo fine. (1 Abena Korinti 7:37, 38) Lelo ifwe fwe balefwaya ukuupwa nelyo ukuupa ku ntanshi, atwebele ukuti cila muntu afwile ukulemba ifyo umuntu engatemwa ukuupa nelyo ukuupwako alingile ukuba. Lyena, nga ca kuti uyo muntu amoneka, tukabomfya ifyo twalembele pa kuti tumone nga nalinga ukuba umulume nelyo umukashi.

Ine nalembele ukuti uo uwingawama ukungupa afwile ukuba mishonari munandi kabili afwile ukutemwa Yehova, alingile ukwishiba icine ca mu Baibolo ukuncila, afwile ukusumina ukuti tatwakakwate abana pali ino nshita ilyo Armagedone tailaisa pa kuti tukatwalilile ukubomba umulimo wa nshita yonse, alingile ukwishiba iciNgeleshi bwino bwino, kabili alingile ukuba umukalamba pali ine. Ala ifyo nalembele fyalingafwile sana, pantu lilya nali fye ne myaka 20 kabili nali no kuya mu kubombela ku calo cimbi.

Naya ku Brazil

Ubushiku bwa pa Mulungu pa 2 August, mu 1959, twalipwile isukulu kabili balitwebele no kwa kuyabombela. Ine pamo na Vehanouch Yazedjian, Sarah Greco, Ray na Inger Hatfield, Sonia Springate, na Doreen Hines, bonse batutumine ku Brazil. Ala twalitemenwe icibi. Ine nalemona kwati kwaba impanga, umwaba insoka, ifimuti fikalamba uko bakoma ubulimbo e lyo na bena India abaikala kuli ilya ncende. Nomba lintu nafikile, nalipapile ifyo nasangile! Nalemona kwati nkasanga umutengo wa Amazon umuloka sana imfula, lelo nasangile umusumba usuma uwa Rio de Janeiro, umwaba ifikuulwa ifisuma na fyonse ifya muno nshiku, kabili ilya nshita wali e musumba ukalamba uwa calo ca Brazil.

Ubwafya twakwete ilyo twafikile fye bwali bwa kusambilila ululimi lwa ciPortuguese. Mu mweshi wa kubalilapo, twalesambilila ama-awala 11 cila bushiku. Nalishimikileko mu Rio kabili nalikeeleko panono pa maofesi ya Nte sha kwa Yehova ayali muli ulya wine musumba. Lyena bantumine ukuyaikala mu ng’anda ya bamishonari iyali mu musumba wa Piracicaba, mu Citungu ca São Paulo, kabili inshita imbi banjebele ukukuukila ku Porto Alegre, mu Citungu ca Rio Grande do Sul, kabili na ko naile mu kwikala mu ng’anda ya bamishonari.

Ku kutendeka kwa 1963, napokelele kalata wa kunjita ukuya mu kubombela pa maofesi yesu, ku Dipatimenti wa kupilibula impapulo. Ba Floriano Ignez da Conceição, abaletusambilisha iciPortuguese ilyo twafikile fye, e bali abakalamba ku dipatimenti wa kupilibula. Basambilile icine mu 1944, ilyo mu Brazil mwali fye baNte nakalimo 300, kabili bali mu kalasi lyalenga 22 ilya Gileadi. Ilyo papitile imyeshi imo, bushiku bumo ba Conceição banjebele ukuti nshalileko panono ilyo inyenjele ya kuya ku kulya yalalila pantu balefwaya ukulanda na ine. Nalisakamene. Natendeke ukutontonkanya ukuti limbi kuli ico ndufyenye. Ilyo inyenjele ya kuya ku kulya yalilile, nalibepwishe ukuti banjebe ifyo balefwaya ukunjeba. Lyena banjebele ati, “Ndefwaya ukukuupa.” Nalifililwe ukwasuka. Nabebele fye ukuti bampeko inshita ya kutontonkanyapo, awe e fyo naile ulubilo ku kulya ica kulya ca kasuba.

Kwena ba Floriano te babalilepo ukufwaya ukungupa. Bambi baleisa, nomba tabalefikapo pali filya nalembele ukuti e fyo uukangupa alingile ukuba. Cine cine, filya nalembele fyalingafwile ukusala bwino umwaume. E ico aba bena nalibasumiine. Ba Floriano balikumanishe fyonse ifyo nalefwaya! Awe mukwai pa 15 May, mu 1965 twalyupene no kuupana.

Amafya Nakwete aya Kulwalika

Twaliba ne nsansa sana mu cupo cesu na ba Floriano, nangu ca kuti twalipita mu mafya yambi. Ubwafya bumo twakwata bwa kulwala kwa ba Floriano bene. Ubu bwafya bwatendeke ilyo twali fye mupepi no kuupana. Imyaka imo ku numa, pwapwa wa ku kuso alyonaike, kabili pali iyi nshita e lyo nomba batendeke ukumfwa ubukali sana. Ukulwala kwabo e kwalengele no kuti tuleke ukubombela pa Bethel, kabili batwebele ukuyaba bapainiya baibela ku musumba wa Teresópolis, uwabela ku ncende ya mpili mu Citungu ca Rio de Janeiro. Twalemona kwati nga twaya kulya, limbi kuti batendeka ukumfwako bwino.

Te apo peka, mu December 1965, napokelele amashiwi ya kuti bamayo balilwele sana, balelwala kansa. Kwena, tatwamonenepo na bamayo pa myaka 7, lelo cila nshita twalelembeshanya amakalata. E ico bamayo balitulipilile indalama sha kwendela ukuya ku England ku kubamona. Balibabombeele kuli badokota, lelo badokota balifililwe ukufumya kansa yonse. Nangu ca kuti bamayo balelaala fye pa busanshi kabili balilwele sana, balefwaya sana ukubomba umulimo wa kushimikila. Balikwete taipi mu muputule wabo uwa kusendamamo pa kutila umbi alebataipilako amakalata ilyo balemweba ifya kulemba. Kabili baleshimikilako abaleisa ku kubapempula ifyebo finono. Bafwile pa 27 November, mu 1966. Ulya wine mweshi bafwile, bashimikile ama-awala 10! Batata tabalekele bupainiya mpaka na mu mwaka wa 1979 ilyo bafwile.

 Ilyo bamayo bafwile, ine na ba Floriano twabwelelemo ku Brazil, mu musumba wa Rio de Janeiro kabili e mo tubombela ukufika no bwa lelo. Ilyo twabwelelemo batutumine ukuya mu kutandalila ifilonganino fya muli ulya wine musumba ukalamba uwa calo, lelo twabombeleko fye panono, pantu ba Floriano balilwele sana na kabili. E fyo twabwelele na ku Teresópolis no kutwalilila ukubomba bupainiya bwaibela.

Mu 1974, ba Floriano balibafumishe pwapwa wa ku kuso. Babafumishe pa numa ya kwesha inshila shalekanalekana isha kubondapilamo ubu bulwele baculileko pa myaka iingi. Pali ilya nshita balefilwa ukubomba umulimo wa bukangalila bwa kutangilila nelyo ukubomba bupainiya bwaibela, lelo amasambililo ya Baibolo yena baletungulula ilyo abasambi babo baisa ku kubapempula ku cipatala. Shikulubantu umo uo balesambilisha Baibolo mu ciNgeleshi ali ni Bob, umwina Amerika umo uwalekele incito. BaBob balisumine ukusambilila icebo ca kwa Lesa kabili mu kuya kwa nshita balibatishiwe. Ba Floriano panono panono batendeke ukumfwako bwino kabili ukufika no bwa lelo, ni bapainiya wa nshita yonse.

Yehova Alimpaala mu Mulimo Wandi

Imyaka yonse iyi, nalitwalilila ukubomba umulimo wa bupainiya bwaibela, kabili Yehova alimpaala mu mulimo wandi uwa kushimikila. Ilyo nalebomba mu Teresópolis, nalyafwilishe abantu ukucila pali 60 ukuipeela kuli Yehova. Umo pa bantu naafwilishe ukusambilila icine ali ni namayo uwe shina lya Jupira, kabili namusambilishe no kubelenga. Kabili nalesambilila na bana bakwe abakalamba 8 abalumendo na bakashana. Icacitika ca kuti, ino nshita, Jupira pamo na balupwa lwakwe ukucila pali 20 balabombela Yehova. Umo ni eluda, batatu babomfi batumikila, kabili babili ni bapainiya.

Nalisambilila ukukanasuula abantu ukuti te kuti basambilile icine ca mu Baibolo. Bushiku bumo, naletungulula isambililo lya Baibolo ku mukashana we shina lya Alzemira. Lyena abalume bakwe ba Antônio balishile no kunjeba ukuti mfume pa ng’anda ilya ine nshita pantu nga nacite fikansa balanswakisha imbwa shibili shikalamba. Ukutula ilya ine nshita, twalemonana fye na Alzemira mu nshita mu nshita, mpaka fye lintu papitile imyaka 7, e lyo ba Antônio bansuminishe ukulasambilila no mukashi wabo na kabili. Ba Antônio bena tabalefwaya ukubebako nangu fimo ifyaba mu Baibolo. Mukwai bushiku bumo twalesambilila kabili kwali ne mfula, e lyo naitile ba Antônio ukuti na bo basangwepo ilyo tulesambilila. Palya pene e po naishibe no bwafya bakwete ukuti tabaishibe ukubelenga no kulemba. Ukutula ilyo, ba Floriano na bamunyinefwe bambi batendeke ukusambilila na bo kabili balibasambilishe no kubelenga. Ino nshita ba Alzemira na ba Antônio balibatishiwa. Ba Antônio balabomba bwino sana mu cilonganino, ica kuti balabombela pamo na balumendo na bakashana mu mulimo wa kushimikila.

Ifi, e fimo fimo ifyatucitikile pa myaka ukucila pali 20 iyo twabombeele mu Teresópolis. Ku kutendeka kwa mwaka wa 1988, batwebele ukuti twali no kutendeka ukubombela mu musumba wa Niterói, uku na ko twabombeleko imyaka isano, kabili batutumine ku Santo Aleixo. Lyena batutumine ukuya mu kubomba ne cilonganino ca mwi tauni lya Japuíba icabela mu kati ka musumba ukalamba uwa Rio de Janeiro kabili twalipaalilwe ica kuti twalitendeke ne cilonganino cipya ica Ribeira.

Tatwakwata Fyuma Lelo Yehova Alitupaala

Pa myaka yonse iyo twabomba, ine na ba Floriano twalyafwa abantu kucila pali 300 ukuipeela kuli Yehova. Fino tulelanda, bamo balebomba pa maofesi ya Nte sha kwa Yehova, bambi ni bapainiya baibela, bambi ni baeluda kabili bambi babomfi batumikila. Ndatasha sana Yehova pa fyo aabomfya ifwe babili ukupitila mu mupashi wakwe uwa mushilo ukwafwa abantu abengi nga nshi!—Marko 10:29, 30.

Ca cine ukuti ba Floriano balalwalilila sana. Lelo te mulandu no kulwala, balishangila, baliba ne nsansa, kabili balicetekela Yehova. Ilingi line balitemwa ukulanda ukuti: “Ukuba ne nsansa muli cino calo te kutila kano taukwete ubwafya nangu bumo iyo. Umuntu kuti aba ne nsansa ilyo Yehova alemwafwa nangu nakwata amafya.”—Amalumbo 34:19.

Mu 2003, bansangile na kansa mu linso lya ku kuso. Naile ku opareshoni uko bailemfumyamo ilinso lyandi no kubikamo ilya kupanga fye, kabili ilinso lya kupanga lifwaikwa ukulaliwamya imiku iingi cila bushiku. Te mulandu no bu bwafya, Yehova alimpeela amaka ya kutwalilila ukumubombela umulimo wa bupainiya bwaibela.

Ca cine ukuti ifyuma fyena nshakwata, lelo Yehova alimpaala ilyo momba umulimo wandi kabili alinenga ukuba umukankaala pantu ndamupepa. Filya ulya mishonari mwanakashi alandile pa mulimo wa kushimikila mu Afrika, e fyo na ifwe twasanga kuno ku Brazil. Ala mwandini, Yehova cine cine alimpaala nga nshi mu mulimo wa bumishonari uo nalefwaya sana ukubomba ukufuma fye ku bwaice!

[Icikope pe bula 9]

Ndi na ba pa ng’anda mu 1953

[Icikope pe bula 9]

Ilyo naleshimikila ku Ireland, mu 1957

[Icikope pe bula 10]

Ilyo nali ku Brazil, mu 1959, na bamishonari banandi. Ukufuma ku kuso: Ine, Inger Hatfield, Doreen Hines, na Sonia Springate

[Icikope pe bula 10]

Na bena mwandi