Mga Ginikanan—Mangin Huwaran sa Inyo mga Anak

“MAHIMO na untatan sang mga sikologo ang madugay na nila nga pagpangita sa kon ano ang pinakamaayo nga paagi sa pagpadaku sa isa ka maayo nga anak—indi bangod nasalapuan na nila ini, kundi bangod wala ini nagaluntad.” Amo ini ang ginsiling sang report sang magasin nga Time tuhoy sa isa ka libro bahin sa pagpadaku sa mga anak. Ang libro nagasiling nga masami nga ginailog sang mga kabataan ang palahinandigan sang ila mga katubotubo, kag indi ang iya sang ila mga ginikanan.

Indi mapanghiwala nga ang pag-ipit sang mga katubotubo mabaskog gid. (Hulubaton 13:20; 1 Corinto 15:33) Ang kolumnista nga si William Brown nagsiling: “Kon may isa ka wala labot sa relihion nga Dios para sa tin-edyer, ini amo ang Dios sang pagpakigbagay. . . . Para sa mga tin-edyer, ang mangin tuhay sa ila mga katubotubo amo ang pinakamalain nga butang nga mahimo mahanabo.” Kon ang mga ginikanan malugaw-an nga mangin mapinalanggaon kag malipayon ang kahimtangan sa puluy-an ukon wala nagahinguyang sing bastante nga tion upod sa ila mga anak—ini amo ang kinaandan nga kahimtangan sa masako nga kalibutan karon—daw ginatugutan nila ang ila mga anak nga maimpluwensiahan sang ila mga katubotubo.

Dugang pa, ang pamilya ginasalakay sa sining “katapusan nga mga adlaw” bangod, suno sa tagna sang Biblia, ang mga tawo masako sa pagpangita sing kuarta, kalipayan, kag sing makagod nga mga intereses. Kon amo, makibot bala kita kon makita naton ang mga kabataan nga nangin “di-matinumanon sa mga ginikanan, di-mapinasalamaton, di-mainunungon, wala sing kinaugali nga gugma”?—2 Timoteo 3:1-5.

Ang termino nga “kinaugali nga gugma,” suno sa paggamit sang Biblia, nagalaragway sang gugma para sa pamilya. Ini nga gugma isa ka kinaugali nga kaangtanan nga nagapahulag sa mga ginikanan nga atipanon ang ila mga anak kag sa mga anak nga palanggaon ang ila mga ginikanan. Apang kon ang mga ginikanan wala sing kinaugali nga gugma, ang mga anak magapangita sing pagpalangga sa gua sang pamilya—sa masami sa ila mga katubotubo kag mahimo nga ilugon nila ang ila mga palahinandigan kag mga panimuot. Apang, ini nga problema masami nga malikawan kon tugutan sang mga ginikanan ang mga prinsipio sang Biblia nga mangin giya sang ila pagkabuhi subong pamilya.—Hulubaton 3:5, 6.

Ang Pamilya —Isa ka Kahimusan Halin sa Dios

Sa tapos kaslon si Adan kag si Eva, ginhatag sang Dios ini nga sugo: “Magmabungahon kag magbuad kag magtugob sang duta.” Pagkatapos sini, ang pamilya—amay, iloy, kag mga anak—nagluntad. (Genesis 1:28, Ang Biblia, PBS; 5:3, 4; Efeso 3:14, 15) Agod buligan ang mga tawo sa pagpadaku sang ila mga anak, ginpat-od ni Jehova nga ang sadsaran nga mga aspekto sang pagpadaku kag pag-atipan sa mga anak mangin duna. Apang, indi kaangay sang mga sapat, kinahanglan sang tawo ang dugang nga bulig, amo nga nag-aman si Jehova sing nasulat nga mga giya para sa ila. Nalakip sa sini ang mga panuytoy tuhoy sa moral kag espirituwal nga mga butang kag tuhoy sa nagakaigo nga pagdisiplina sa mga anak.—Hulubaton 4:1-4.

Ang Dios nagsiling ilabi na sa mga amay: “Ining mga pulong nga ginasugo ko karon sa imo dapat  mangin sa imo tagipusuon; kag ipatudok mo ini sa imo anak kag ihambal mo ini kon nagapungko ka sa imo balay kag kon nagalakat ka sa dalan kag kon nagahigda ka kag kon nagabangon ka.” (Deuteronomio 6:6, 7; Hulubaton 1:8, 9) Talupangda nga dapat anay ipatudok sang mga ginikanan ang kasuguan sang Dios sa ila mismo tagipusuon. Ngaa importante ini? Bangod ang sahi sang pagtudlo nga tunay nga nagapahulag sa iban wala lamang nasandig sa kon ano ang ginasiling sang isa ka tawo kundi sa kon ano ang ginapahulag sang iya tagipusuon nga himuon niya. Malab-ot lamang sang mga ginikanan ang tagipusuon sang ila mga anak kon ila mismo ginahimo ang ila ginatudlo. Mangin huwaran man sila sa ila mga anak, kay madali masat-uman sang mga anak kon ang ila mga ginikanan indi sinsero.—Roma 2:21.

Ang Cristianong mga ginikanan ginasugo nga tudluan ang ila mga anak sugod sa pagkalapsag sang “paghanas kag pagdisiplina kag laygay kag paandam sang Ginuo.” (Efeso 6:4, The Amplified Bible; 2 Timoteo 3:15) Sugod sa pagkalapsag? Huo! “Kon kaisa, kita nga mga ginikanan wala nagapati sa kon ano gid ang masarangan sang mga kabataan,” sulat sang isa ka iloy. “Ginapakadiutay naton ang ila mga ikasarang. May ikasarang sila nga mangin maayo nga mga anak. Subong mga ginikanan, dapat naton ini himuslan.” Huo, ang mga kabataan nalipay sa pagtuon, kag kon tudluan sang diosnon nga mga ginikanan, makatuon man sila sa paghigugma. Ang mga pagdumili nga ginapahamtang sang mga ginikanan sa sini nga mga kabataan magapabatyag sa ila nga luwas sa katalagman kag naamligan. Gani, ang madinalag-on nga mga ginikanan nagapanikasog nga mangin mahigugmaon nga mga kaupod, maayo nga mga manugkomunikar, kag mapasensiahon apang estrikto nga mga manunudlo, nga nagapaluntad sing maayo nga palibot diin magadaku ang ila mga anak. *

Amligi ang Inyo mga Anak

Sa isa ka sulat sa mga ginikanan, ang isa ka mabinalak-on nga prinsipal sa Alemanya nagsulat: “Luyag namon palig-unon kamo nga pinalangga nga mga ginikanan nga pakitaan ninyo sing dugang pa nga interes ang pagpadaku sa inyo mga anak kag indi pag-itulin sa telebisyon ukon sa indi maayo nga mga kaupdanan sa kasilingan ang inyo mismo [responsibilidad] sa pagdihon sang ila personalidad.”

Kon itulin ninyo ang inyo anak sa telebisyon ukon sa indi maayo nga mga kaupdanan sa kasilingan, daw ginapabay-an ninyo nga maimpluwensiahan sang espiritu sang kalibutan ang pagdaku sang bata. (Efeso 2:1, 2) Bangod nagapamatok gid sa espiritu sang Dios, ginapalid sining kalibutanon nga espiritu, kaangay sang mabaskog nga hangin, ang mga binhi sang “dutan-on, sapatsapaton, demonyohanon” nga panghunahuna kag ginatanom ini sa hunahuna kag tagipusuon sang mga inosente ukon mga buangbuang. (Santiago 3:15) Kaangay sang makahalalit nga mga hilamon, ini nga sahi sang panghunahuna nagapalain sa ulihi sang tagipusuon. Gin-ilustrar ni Jesus ang epekto sang kon ano ang ginasab-ug sa tagipusuon, nga nagasiling: “Ang maayo nga tawo nagapagua sang maayo gikan sa maayo nga bahandi sang iya tagipusuon, apang ang malain nga tawo nagapagua sang malain gikan sa iya malain nga bahandi; kay gikan sa kabuganaan sang tagipusuon nagapamulong ang iya baba.” (Lucas 6:45) Gani, ang Biblia nagalaygay sa aton: “Labaw sa tanan nga dapat bantayan, amligi ang imo tagipusuon, kay nagagikan sa sini ang mga tuburan sang kabuhi.”—Hulubaton 4:23.

Sa pagkamatuod, ang mga bata magagawi gid subong sang mga bata, kag ang iban sa ila may huyog nga mangin batinggilan kag malalison pa gani. (Genesis 8:21) Ano ang mahimo sang mga ginikanan? “Ang kabuangan nahigot sa tagipusuon sang bata; ang bilugon sang disiplina amo ang magapahilayo  sini sa iya,” siling sang Biblia. (Hulubaton 22:15) Ginatamod ini sang iban nga mapintas kag karaan. Sa pagkamatuod, ang Biblia nagapamatok sa kasingki kag sa bisan ano nga sahi sang abuso. Ang “bilugon,” bisan pa nga kon kaisa literal, nagarepresentar sa awtoridad sang mga ginikanan nga ginapadapat sing estrikto apang sing mahigugmaon kag sing nagakaigo bangod sang pagkabalaka sa dayon nga kaayuhan sang mga anak.—Hebreo 12:7-11.

Maglingawlingaw Upod sa Inyo mga Anak

Nahibaluan sang tanan nga agod magdaku ang bata sing nagakaigo, kinahanglan nila nga maghampang kag maglingawlingaw. Ginahimuslan sang maalamon nga mga ginikanan ang mga kahigayunan agod pabakuron ang ginikanan-anak nga relasyon paagi sa paglingawlingaw upod sang ila mga anak kon san-o nga posible. Sa amo, indi lamang magiyahan sang mga ginikanan ang ila mga anak sa pagpili sing husto nga sahi sang kalingawan kundi mapakita man nila sa mga anak kon daw ano gid ka daku ang ila pagpabalor nga makaupod sila.

Isa ka Saksi nga amay ang nagsiling nga masunson anay sia nga nagahampang-bola upod sang iya anak nga lalaki pagpauli niya halin sa obra. Isa ka iloy ang nagsugilanon nga paborito anay nila sang iya mga anak ang maghampang sing board game. Isa ka anak nga babayi ang naghinumdom nga sang bata pa sia, ang ila pamilya malipayon nga nagabisikleta sing ulupod. Ining tanan nga mga bata dalagku na karon, apang ang ila gugma sa ila mga ginikanan kag kay Jehova labi pa gid nga nagabakod.

Sa pagkamatuod, ang mga ginikanan nga nagapakita paagi sa hambal kag sa buhat nga ginahigugma nila ang ila mga anak kag luyag nga makaupod sila may maayo nga epekto sa bata tubtob sa pagkahamtong. Halimbawa, madamo sang mga naggradwar sa isa ka klase sa Watchtower Bible School of Gilead ang nagsaysay nga ginhandum nila ang bug-os tion nga ministeryo bangod sang halimbawa kag pagpalig-on sang ila mga ginikanan. Daw ano gid ka makalilipay nga palanublion para sa mga anak kag daw ano gid nga pagpakamaayo para sa mga ginikanan! Matuod nga bangod sang sirkunstansia, indi tanan nga mga anak ang mahimo nga magsulod sa bug-os tion nga ministeryo pagdaku nila, apang ang tanan pat-od gid nga magabenepisyo kag magapadungog sa mahinadlukon-sa-Dios nga mga ginikanan, kay sila ang ila nangin pinakasuod nga mga abyan kag huwaran.—Hulubaton 22:6; Efeso 6:2, 3.

Ang Nagasolo nga mga Ginikanan Mahimo Magmadinalag-on

Sa karon, madamo nga kabataan ang ginapadaku sang nagasolo nga ginikanan. Walay sapayan nga mas mabudlay magpadaku sing anak nga nagaisahanon lamang, mahimo gihapon magmadinalag-on. Makapalig-on para sa nagasolo nga mga ginikanan ang halimbawa ni Eunice sa Biblia, nga isa ka Judiyo nga Cristiano sang unang siglo. Ang bana ni Eunice indi tumuluo kag ayhan wala nagasuportar sa iya sa matuod nga pagsimba. Walay sapayan sini, si Eunice huwaran sa pagtudlo kay Timoteo. Ang iya maayo nga impluwensia kay Timoteo sugod sa iya pagkalapsag, kag ang iya man sang lola ni Timoteo nga si Loida, mas mabaskog sangsa di-maayo nga impluwensia nga ayhan halin sa pila ka katubotubo ni Timoteo.—Binuhatan 16:1, 2; 2 Timoteo 1:5; 3:15.

Madamong pamatan-on karon nga nagdaku sa puluy-an nga ang isa ka ginikanan di-tumuluo ukon nga ang ginikanan nagasolo lang ang nagapakita sing maayo man nga mga kinaiya kaangay sang pamatan-on nga si Timoteo. Halimbawa, si Ryan, nga 22 anyos na karon kag isa ka bug-os tion nga ministro, ginpadaku sang nagasolo nga ginikanan upod sang iya magulang nga lalaki kag babayi. Ang ila  amay palahubog, kag ginbiyaan niya ang iya pamilya sang apat ka tuig pa lang si Ryan. “Determinado si Nanay nga ang amon pamilya padayon nga mag-alagad kay Jehova,” hinumdom ni Ryan, “kag naggawi sia nahisanto sa iya pamat-od sing bug-os tagipusuon.”

“Halimbawa,” siling ni Ryan, “ginpat-od ni Nanay nga nagapakig-upod kami sa mabuot nga mga kaedad namon. Wala gid niya kami gintugutan nga makig-upod sa ginalaragway sang Biblia nga malain nga mga kaupdanan, sa gua ukon sa sulod man sang kongregasyon. Ginpatudok man niya sa amon ang husto nga pagtamod sa edukasyon nga matigayon sa eskwelahan.” Bisan pa nga ang iloy ni Ryan pirme masako kag kapoy sa trabaho, wala ini mag-upang sa iya agod pakitaan sing mahigugmaon nga interes ang iya mga anak. “Luyag niya pirme nga makig-upod kag makighambal sa amon,” siling ni Ryan. “Mapailubon sia apang estrikto man sia nga manunudlo, kag ginhimo niya ang bug-os niya nga masarangan agod pat-uron nga may regular kami nga pagtuon sa Biblia subong isa ka pamilya. Kon bahin sa mga prinsipio sang Biblia, wala sa bokabularyo niya ang tinaga nga ‘kompromiso.’”

Sa paghinumdom sang iya pagkabata, maathag gid kay Ryan nga ang pinakadaku nga impluwensia sa iya kabuhi kag sa iya mga magulang amo ang iya iloy nga nagahigugma gid sa Dios kag sa iya mga anak. Gani kamo nga Cristianong mga ginikanan—minyo man ukon balo, may tumuluo nga tiayon man ukon wala—indi kamo magpangampo bangod sang pagluya sing buot ukon sang temporaryo nga mga problema samtang ginapanikasugan ninyo nga tudluan ang inyo mga anak. Kon kaisa, mahimo nga talikdan sang iban nga mga kabataan, kaangay sang buhaha nga anak, ang kamatuoran. Apang kon makita nila kon daw ano gid ka walay pulos kag walay balatyagon ang kalibutan, mahimo sila magbalik. Huo, “ang matarong nagalakat sa iya integridad. Malipayon ang iya mga anak sa ulihi niya.”—Hulubaton 20:7; 23:24, 25; Lucas 15:11-24.

[Nota]

[Kahon/Mga retrato sa pahina 11]

Ang mga Ginikanan ni Jesus Ginpili sang Dios

Sang ginpadala niya ang iya Anak agod mabun-ag subong tawo, ginpili sing maayo ni Jehova ang mga ginikanan ni Jesus. Ginpili niya ang mapainubuson kag mahunahunaon sa espirituwal nga mag-asawa nga wala magpagusa kay Jesus kundi nagtudlo sa iya sang Pulong sang Dios kag sang importansia sang kapisan kag responsibilidad. (Hulubaton 29:21; Panalabiton 3:27) Gintudluan ni Jose si Jesus sang pagpamanday, kag pat-od gid nga ginpabulig nanday Jose kag Maria ang ila panganay nga si Jesus sa pag-atipan sa ila anom pa ka anak.—Marcos 6:3.

Sa panahon sang Paskwa, mahanduraw mo ang pamilya ni Jose nga nagabinuligay sa paghanda para sa ila tuigan nga paglakbay sa Jerusalem—ang 200 kilometros nga paglakbay pakadto-pakari nga wala sing moderno nga transportasyon. Pat-od gid nga ang pamilya nga may siam ukon kapin pa ka katapo kinahanglan gid nga organisahon sing maayo para sa sadtong malawig nga paglakbay. (Lucas 2:39, 41) Walay sapayan sang mga kabudlayan, ginpabaloran gid nanday Jose kag Maria ini nga mga okasyon, ayhan ginhimuslan ini agod tudluan ang ila mga anak tuhoy sa nagligad nga mga hitabo sa Biblia.

Samtang nagadaku, “padayon [si Jesus] nga nagpasakop” sa iya mga ginikanan, kag padayon nga “nagdaku, nga nagauswag sa kaalam, kag labi pa nga ginkahamut-an sang Dios kag sang mga tawo.” (Lucas 2:51, 52) Huo, sanday Jose kag Maria takus gid nga saligan ni Jehova. Huwaran gid sila para sa mga ginikanan karon!—Salmo 127:3.