Pamangkot sang mga Pamatan-on

Ano Abi Kon Naghikog ang Akon Utod?

Nagbag-o gid ang kabuhi ni Karen sang adlaw nga ginpahibalo sia sang iya amay sang natabo. “Wala na si Sheila” amo lang gid sina ang nabungat sang iya amay. Dayon naghaksanay sila kag nagnguyngoy, kag gintinguhaan nga hangpon ang mabudlay hangpon nga hitabo. Naghikog ang manghod ni Karen. *

KON mapatay ang isa ka pamatan-on nga anak, ang mga nagalugpay masami nga nagaulikid lamang sa mga ginikanan. Ginapamangkot nila ang utod sang napatay, “Kamusta na ang imo amay kag iloy?” apang nalipat sila mamangkot, “Ikaw naman ‘ya kamusta?” Busa, mahimo nga napasapayanan ang mga utod sang napatay nga nagakinahanglan man sing lugpay.

Ginapakita sang mga pagpanalawsaw nga may daku nga epekto sa isa ka pamatan-on ang kamatayon sang iya utod. “May daku gid ini nga halit sa kapagros, pamatasan, pag-eskwela, pagtamod sa kaugalingon, kag pag-uswag sang isa ka pamatan-on,” siling ni Dra. P. Gill White sa iya libro nga Sibling Grief​—Healing After the Death of a Sister or Brother.

Apektado man ang mas magulang nga utod. Si Karen nga ginsambit sa ibabaw, nagaedad na sing 22 anyos sang nanginmatay ang iya manghod nga si Sheila. Apang sa gihapon, kon kaisa daw indi niya madala ang iya kasubo. “Indi ko masiling nga mas labi ang akon kasubo sangsa akon mga ginikanan,” siling niya, “apang sa banta ko mas nabudlayan ako sa pag-atubang sang kasubo sangsa ila.”

Kaangay ka man bala ni Karen nga namatyan sing utod? Mahimo nagabatyag ka kaangay ni salmista David, nga nagsulat: “Naluyahan ako kag nagasioktut sing tama; nagakalisud ako sa bug-os nga adlaw.” (Salmo 38:6) Paano mo malandas ang imo kasubo?

“Kon Tani . . .”

Ang pagpanginmatay sang isa ka utod mahimo magapakonsiensia sa imo. ‘Kon tuhay lang tani ang ginhimo ko, siguro buhi pa ang akon utod,’ mahimo masiling mo sa imo kaugalingon. Ina nga panghunahuna daw may basihan. Amo sina ang pagpati ni Chris nga 21 anyos sang nanginmatay ang iya manghod nga 18 anyos. “Ako ang katapusan nga nasugilanon sang akon utod,” siling ni Chris, “amo nga naghunahuna ako nga dapat nahibaluan ko nga may ginabuko sia nga himuon. Nangrason ako sa akon kaugalingon nga  kon nangin mas mabuot tani ako, mahimo nagtuad sia sa akon.”

Nadugangan pa gid ang kasubo ni Chris bangod indi sila mayuhay sang iya manghod. “Nagbilin sia sing sulat nga nagsiling nga kon tani nangin mas maayo ako nga utod sa iya,” hinumdom ni Chris nga nagahibubun-ot. “Bisan pa nakahibalo ako nga indi balanse ang iya emosyon sadto, pirme gihapon nagabalikbalik sa akon ina nga panghunahuna.” Masami nga ining masakit nga balatyagon nagadugang pa gid kon madumduman sang isa ang ila pagbaisay sang iya utod antes ini nanginmatay. “Madamo nga namatyan sing utod ang nagsugid sa akon nga ginakonsiensia sila gihapon sang pagbaisay nga natabo sang nagligad pa nga bulan ukon bisan tinuig pa gani ang nagligad,” siling ni Dra. White sa Magmata!

Kon ginakonsiensia ka sa paghikog sang imo utod, pamangkuta ang imo kaugalingon, ‘May tawo bala nga bug-os nga makakontrol sa desisyon nga pagahimuon sang iban nga tawo?’ Nagsiling si Karen, “Wala ka sing bug-os nga kontrol sa pag-antos nga luyag tapuson sang isa, kag sa makasiligni nga paagi sang iya pagtapos sa sini.”

Apang, paano kon indi mo gid malipatan ang masakit nga mga tinaga nga ginhambal mo anay sa imo utod? Ang Biblia makabulig nga mangin balanse ang imo pagtamod sa sini. Nagsiling ini: “Kita tanan nagakasandad sing madamong beses. Kon ang bisan sin-o wala nagakasandad sa pulong, himpit sia nga tawo.” (Santiago 3:2; Salmo 130:3) Matuod, magapalala lamang sa imo kasubo kon pirme mo hunahunaon ang mga natabo anay nga sa pagbanta mo indi maayo ang ginsiling ukon pagtratar mo sa imo utod. Masakit man para sa imo ang nagligad, ang matuod indi ikaw ang gintunaan sang kamatayon sang imo utod. *

Paglandas sang Kasubo

Indi palareho ang aton pag-atubang sa kalisod. Ang iban hayag nga nagahilibion, kag wala sing malain sa sina. Ang Biblia nagsiling nga si David “naghinibi sing tama gid” sa tapos mapatay ang iya anak nga si Amnon. (2 Samuel 13:36) Bisan gani si Jesus “nagtulo ang luha” sang makita niya ang kasubo nga tuga sang kamatayon sang iya abyan nga si Lazaro.​—Juan 11:33-35.

Sa pihak nga bahin, ang iban wala nagapangasubo gilayon, ilabi na kon hinali ang kamatayon. “Daw wala ako sing balatyagon,” hinumdom ni Karen. “Daw indi ako kabalo sang akon himuon sa sina nga tion.” Masami nga amo sini ang ginabatyag sang utod sang nanginmatay. “Ang pagpanginmatay makapakibot gid,” siling ni Dra. White sa Magmata!, “kag dapat anay hatagan sing tion nga mabaton ini nga hitabo antes maglalaw. Ang pila nga nagaaman sing propesyonal nga pag-atipan nagapilit sa mga namatyan nga maghibi kag magkasubo bisan indi pa sila handa. Indi pa sila makabatyag bangod sa kakibot.”

Ang pagbaton sa kamatayon sang isa ka utod nagakinahanglan sing tion, kag halangpanon gid ina bangod sa natabo. “Ang amon pamilya daw kaangay sa isa ka plorera nga nabuka kag gintapiktapik liwat,” siling ni Chris. “Daw nabudlayan na kami karon sa pag-atubang bisan sa magagmay nga problema.” Agod mabuligan ka  sa pag-atubang sang kahimtangan, tilawi ang masunod:

▪ Listaha ang makapaumpaw nga mga bersikulo sa Biblia, kag basahon ini bisan makaisa lang sa isa ka adlaw.​—Salmo 94:19.

▪ Makighambal sa isa ka mahinangpanon nga abyan. Makabuhin ini sang imo kabug-atan.​—Hulubaton 17:17.

▪ Pamalandungi ang saad sang Biblia tuhoy sa pagkabanhaw.​—Juan 5:28, 29.

Mahimo makabulig man ang pagsulat sang imo mga ginabatyag sa tagsa ka adlaw agod magbag-o ang imo pagtamod sa imo mga ginabatyag. Subong halimbawa, ngaa indi mo tilawan nga sabtan ang kahon sa ubos?

Magsalig nga “ang Dios labaw pa sa aton tagipusuon kag nakahibalo sang tanan nga butang.” (1 Juan 3:20) Mas labi sia nga nakahibalo sangsa kay bisan sin-o nga tawo sang mga rason kag kahimtangan nga nagdul-og sa pagpanginmatay sang imo utod. Kag mas kilala ka niya sing maayo sangsa pagkilala mo sa imo kaugalingon. (Salmo 139:1-3) Busa, makasalig ka nga nahangpan gid niya ang imo ginaantos. Kon daw indi mo na masarangan ang imo kasubo, dumduma ang ginasiling sang Salmo 55:22: “Itungtung sa GINOO ang imo lulan, kag sia mag-alay-ay sa imo; indi sia magtugut nga malingkang ang matarung.”

Ang dugang pa nga mga artikulo sa serye sang “Young People Ask” masapwan sa Web site nga www.watchtower.org/​ype

[Mga Nota]

HUNAHUNAA

▪ Kay sin-o ka mahimo makighambal sa tion nga daw indi mo na madala ang imo problema?

▪ Paano mo mabuligan ang isa ka pamatan-on nga nagapangasubo?

[Kahon sa pahina 20]

Daku ang mabulig sang pagsulat sang imo ginahunahuna agod malandas ang tuman nga kasubo. Mahimo makabulig ang pagsabat mo sang masunod.

▪ Tatlo ka maayo ko nga handumanan upod sa akon utod:

1 ․․․․․

2 ․․․․․

3 ․․․․․

▪ Amo sini ang luyag ko kuntani ihambal sa akon utod sang buhi pa sia:

․․․․․

▪ Ano ang ihambal mo sa isa ka bata nga nagabasol sang iya kaugalingon sa kamatayon sang iya utod?

․․․․․

▪ Diin sa sini nga mga kasulatan ang makapaumpaw sa imo, kag ngaa?

□ “Ang GINOO malapit sa mga boong sing tagiposoon, kag nagaluwas sang mga mahinulsulon sa espiritu.”​​—⁠Salmo 34:18.

□ “Wala sia magtamay ukon magkangil-ad sang kapipit-an sang napiotan; kag wala sia magpalipud sang iya nawung gikan sa iya, kondi sang nagtuaw sia sa iya, nagpamati sia.”​​—⁠Salmo 22:24.

□ “Magaabot ang tion nga ang tanan nga yara sa handumanan nga mga lulubngan makabati sang iya [ni Jesus] tingog kag magagua.”​​—⁠Juan 5:​28, 29.