Gindesinyo Bala Ini?

Ang Bentilasyon sang Bungsod

▪ Tumalagsahon gid ang pagkahuman sang mga bungsod sang anay. Human lamang ini sa duta kag laway, apang nagataas ini tubtob 6 metros. Ang dingding sini nga nagadamol sing 45 sentimetros, nagtig-a nga daw semento sa init sang adlaw. Ang iban nga mga bungsod nahuman sa sulod lamang sang isa ka gab-i.

Malapit sa tunga sang bungsod, nahamtang ang reyna sang mga anay, nga nagapangitlog sing linibo kada adlaw. Ginadala dayon ining mga itlog sang wala pakpak kag bulag nga “manugpangabudlay nga mga anay” sa ginhuman nga mga buho-buho. Diri ginaatipan ang mga itlog tubtob nga mabuto. Apang, ang labi nga tumalagsahon sa bungsod amo ang sistema sang bentilasyon sini.

Binagbinaga: Ang mga gikab amo ang nagakontrol sa hustuhan nga temperatura sa sulod sang bungsod​—bisan pa nagabag-o bag-o ang temperatura sa gua. Halimbawa, sa Zimbabwe, Aprika, ang temperatura sa gua sang bungsod nagatugnaw sing mga 2 °C sa gab-i kag nagainit sing kapin sa 38 °C kon adlaw. Apang, ang temperatura sa sulod nagapabilin nga 31 °C. Ngaa?

May katuyuan gid nga ginabuhuan sang mga anay ang idalom sang bungsod agod makasulod ang preska nga hangin, kag dayon masungaw ang daan nga hangin sa ibabaw. Ang mabugnaw nga hangin nagaagi sa mga gikab sa idalom sang duta kag nagalusotlusot sa mga alagyan kag buho. Ginasira kag ginabuksan sang mga anay ang mga buho agod makontrol ang temperatura suno sa kinahanglanon. Ang hustuhan nga temperatura importante gid agod mapatubo sang mga anay ang fungus nga amo ang ila panguna nga kalan-on.

Makadalayaw gid ang desinyo sang mga bungsod sang anay amo nga ginbasihan ini sang mga arkitekto sa ila desinyo sang isa ka bilding sa Zimbabwe. Ang bilding nagagamit lamang sing 10 porsiento nga enerhiya nga kinahanglan sa mga bilding nga may pareho man nga kadakuon.

Ano sa banta mo? Nagtuhaw lamang bala ang abilidad sang anay nga makakontrol sang temperatura sa sulod sang bungsod? Ukon pamatuod ini nga may isa nga nagdesinyo?

[Credit Lines sang retrato sa pahina 25]

Top: Stockbyte/​Getty Images; bottom: Scott Bauer/​Agricultural Research Service, USDA