Ndokoni pa mphangwa

Pitani pa tsamba ya Pyankati

NSOLO WA PFUNDZIRO 17

Amai—Munapfundzanji na Citsandzo ca Eunise?

Amai—Munapfundzanji na Citsandzo ca Eunise?

‘Mwananga, bvesera kulanga kwa pai wako, pontho leka kupwaza cipfundziso ca mai wako. Thangwi ico ndi nthimba ya maluwa akubalika munsolo mwako na nkufu wadidi wakubalikisa khosi yako.’—MIS. 1:8, 9.

NYIMBO 137 Akazi Akukhulupirika, Alongo Acikristu

PINAFUNA IFE KUPFUNDZA *

Eunise, mai wace Timoti, pabodzi na yavu wace, Loide, ali akutsandzaya mu ndzidzi unaona iwo Timoti mbakabatizwa ninga Nkristu (Onani ndima 1)

1-2. (a) Eunise akhali ani, pontho ndi pinentso pipi pidathimbana na iye ninga mai? (b) Fokotozani foto iri patsamba yakutoma.

 MASEZE Bhibhlya nee isalonga thangwi ya ubatizo wa Timoti, mbwenye ife tinakwanisa kunyerezera kutsandzaya kudakhala na Eunise pa ntsiku ineyi. (Mis. 23:25) Nyerezerani kutsandzaya kudakhala na iye mu ndzidzi udaona iye Timoti mbali dzololo m’madzi. Eunise akhamwetulira mu ndzidzi wakuti Loidhi, yavu ace Timoti, akhali dhuzi na iye mbakam’phata. Pontho pidaona iye Timoti mbakabizwa m’madzi ntimace watsandzaya. Pidaona iye Timoti mbakabuluka m’madzi, iye akomerwa mbatoma kulira thangwi akhadatsandzaya kakamwe. Maseze pikhali pyakunentsa kuna Eunise kupfundzisa Timoti toera kufuna Yahova na Mwanace, Yezu Kristu, iye akwanisa kucita pyenepi. Ndi pinentso pipi pidathimbana na Eunise mu ndzidzi ukhawangisira iye toera kupfundzisa mwanace?

2 Timoti akuzwa na anyakubala akuti akhali mu uphemberi wakusiyana. Pai wace akhali n’Gerego, mbwenye mai wace na yavu wace akhali Ayuda. (Mabasa 16:1) Loidhi na Eunise pidakhala iwo Akristu, panango Timoti akhali m’phale. Mbwenye pai wace nee akhali Nkristu. Mphapo Timoti mbadasankhula kutowera ani? Panango iye akhali na thunga yakucita cisankhulo cace. Kodi iye mbadasankhula kutowera pai wace wakuti nee akhali Nkristu? Kodi iye mbadatowera misambo Yaciyuda idapfundza iye mu uwana wace? Peno mbadatawira kukhala nyakupfundza wa Yezu Kristu?

3. Mwakubverana na Misangani 1:8, 9, Yahova asaona tani basa inacita amai toera kupfundzisa anawo kuti akhale axamwali ace?

3 Munjira ibodzi ene lero, amai Acikristu asafuna kakamwe anthu a pabanja pawo. Kusiyapo pyenepi, iwo asafuna kakamwe kuphedza anawo toera akhale na uxamwali wakuwanga na Yahova. Mulungu wathu asakomerwa kakamwe na kuwangisira kwawo. (Lerini Misangani 1:8, 9.) Yahova asaphedza amai onsene anawangisira toera kupfundzisa anawo kuti adziwe undimomwene.

4. Ndi pinentso pipi pinathimbana na amai lero?

4 Midzidzi inango amai asabvundzika khala anawo anasankhula kutumikira Yahova ninga pidacita Timoti peno nkhabe. Anyakubala asadziwa kuti anawo asathimbana na mikakamizo mizinji mu dziko ino yakutongwa na Sathani. (1 Ped. 5:8) Kusiyapo pyenepi, amai azinji asathimbana na nkandzo wakukuza anawo okhene peno na mamuna wakuti nee asalambira Yahova. Mwacitsandzo, mulongo m’bodzi anacemerwa Kristina * alonga: “Mamunanga akhali pai wadidi, pontho akhatsalakana banja mwadidi. Mbwenye iye nee akhafuna kuti anathu akhale Mboni za Yahova. Mu pyaka pizinji ndalira kakamwe mbandibvundzika khala ananga mbadatumikira Yahova peno nkhabe.”

5. Tinapfundzanji mu nsolo uno?

5 Khala ndimwe mai Wacikristu, imwe munakwanisa kupfundzisa ananu ninga pidacita Eunise. Mu nsolo uno, tinapfundza kuti munatowezera tani citsandzo cace pakupfundzisa ananu kubulukira mu pinthu pinalonga imwe na pinacita imwe. Pontho tinapfundza kuti Yahova anakuphedzani tani toera kucita pyenepi.

PFUNDZISANI ANANU KUBULUKIRA MU PINTHU PINALONGA IMWE

6. Mwakubverana na 2 Timoti 3:14, 15, ninji pidaphedza Timoti toera kukhala Nkristu?

6 Pikhali Timoti mwanang’ono, mai wace awangisira toera kumpfundzisa “malemba akucena” munjira ikhaabvesesa Ayuda. Mwandimomwene, mai wace nee akhadziwa pinthu pizinji, thangwi nee akhadziwa Yezu Kristu. Ngakhale tenepo, pidapfundza Timoti m’Bhibhlya pyam’phedza toera kukhala Nkristu. Kodi iye adzakhala Nkristu? Ninga m’phale, iye akhali na ufulu wakusankhula kukhala Nkristu. Mwakukhonda penula, cinthu cinango cidaphedza Timoti toera ‘kukhala na cinyindiro cakukhulupira’ undimomwene unalonga pya Yezu, ndi kuwangisira kwa mai wace. (Lerini 2 Timoti 3:14, 15.) Eunise akomerwa kakamwe pidaona iye kuti akwanisa kupfundzisa mwanace thangwi ya Yahova, maseze pikhali pyakunentsa. Mwandimomwene, iye acita pinthu mwakubverana na dzina yace, yakuti isabveka “kukunda.”

7. Eunise akhafunika kucitanji toera aphedze mwanace kuti apitirize kuthambaruka pakumala kubatizwa?

7 Ubatizo ukhali cinthu cakufunika kakamwe cidacita Timoti mu umaso wace. Mbwenye Eunise akhadzudzumika basi na mwanace. Panango akhabvundzika kuti Timoti mbadaphatisira tani umaso wace. Kodi iye mbadacita uxamwali na anthu a makhaliro akuipa? Mbadaenda kuxikola ya ku Atena mbatoma kukhulupira udziwisi wa anthu a dziko? Mbadaphatisira ndzidzi wace na mphambvu zace toera akhale na kobiri izinji? Eunise nee mbadakwanisa kusankhulira Timoti pinthu pikhafunika iye kucita, mbwenye mbadakwanisa kum’phedza toera acite pisankhulo mwandzeru. Kodi iye mbadacita tani pyenepi? Iye akhafunika kupitiriza kuwangisira kupfundzisa Timoti toera afune kakamwe Yahova na kupereka takhuta thangwi ya Mwanace. Anyakubala akuti ndzawo wa m’banja nee asatumikira Yahova, asanentseka toera kupfundzisa anawo. Pontho kuna ale akuti ndzawo wa m’banja asatumikira Yahova, pinakwanisambo kukhala pyakunentsa kuna iwo toera kupfundzisa anawo kuti atumikire Yahova. Mphapo anyakubala anapfundzanji na citsandzo ca Eunise?

8. Mulongo anacitanji toera aphedze mamunace wakuti ndi Nkristu toera apfundzise anawo?

8 Pfundzani Bhibhlya pabodzi na ananu. Mulongo, khala mamunanu ndi Nkristu, Yahova asafuna kuti mum’phedze kupfundzisa ananu thangwi ya iye. Njira ibodzi yakucita pyenepi ndi kuphedzera Kulambira kwa Banja masumana onsene. Longani pinthu pyadidi thangwi ya masasanyiro a kulambira kwa banja, pontho nyerezerani pinthu pyadidi pyakuti munakwanisa kupicita toera Kulambira Kwa Banja kukhale kwakutsandzayisa kakamwe. Panango munakwanisa kuphedza mamunanu toera acite masasanyiro akupfundza Bhibhlya munjira yakupambulika. Kusiyapo pyenepi, mungaona kuti ananu ali na thunga yakukwana toera kupfundza Bhibhlya mukuphatisira bukhu yakuti Seja Feliz para Sempre!, panango munakwanisa kuphedza mamunanu toera iwo apfundze.

9. Mai wakuti mamunace nee ndi Mboni wa Yahova, anagumana kupi ciphedzo?

9 Amai anango asafunika kupfundzisa Bhibhlya anawo thangwi asakuza anawo okhene, peno thangwi mamunawo nee ndi Nkristu. Khala ndi pyenepi pinacitika pabanja panu, lekani kudzudzumika kakamwe. Yahova anakuphedzani. Phatisirani mabukhu anatipasa gulu ya Yahova toera mukwanise kupfundzisa nawo ananu. Imwe munakwanisa kubvundza anyakubala akuti asapfundzisa mwadidi anawo toera kudziwa kuti iwo asaphatisira tani mabukhu anewa pakulambira kwawo kwa banja. * (Mis. 11:14) Imwe munakwanisa kuphemba Yahova toera akuphedzeni kucita mibvundzo yakuti inacitisa ananu kulonga pinanyerezera iwo na mabvero awo. (Mis. 20:5) Mungacita mbvundzo wakukhonda nentsa ninga ‘Ndi cinentso cipi cinathimbana na iwe kakamwe kuxikola?’ imwe munakwanisa kucedza mwadidi na mwananu.

10. Munacitanji pontho toera muphedze ananu kuti apfundze thangwi ya Yahova?

10 Sakani miyai toera kupfundzisa ananu thangwi ya Yahova. Longani thangwi ya Yahova na pinthu pizinji pyadidi pidakucitirani iye. (Deut. 6:6, 7; Iza. 63:7) Pyenepi ndi pyakufunika kakamwe makamaka khala nee musakwanisa kupfundza na ananu masumana onsene panyumba. Kristina adalongwa pa ndima 4 athimiza: “Ine nee ndikhali na miyai mizinji toera kucedza na ananga thangwi ya Yahova. Natenepa ndikhaphatisira miyai ikhali na ine. Ife tikhabuluka panyumba mbatienda na kufamba peno tikhaenda ku bara mbaticapa mwadiya, uku mbatikacedza thangwi ya Yahova na pinthu pyakudzumisa pidacita iye toera ananga akhale na uxamwali wakuwanga na iye. Mu ndzidzi udathuthuka ananga, ine ndaapanga toera apfundze Bhibhlya okhene.” Kusiyapo pyenepi, longani pinthu pyadidi pinacita gulu ya Yahova na abale na alongo. Lekani kulonga mwakuipa akulu a mpingo. Thangwi pinthu pinalonga imwe pinakwanisa kucitisa ananu kufuna kucedza na akulu a mpingo peno pinaacitisa kucalira kulonga na akulu a mpingo angafuna ciphedzo.

11. Mwakubverana na Tiyago 3:18, thangwi yanji mphyakufunika kuwangisira toera kukhala antendere pabanja?

11 Wangisirani toera mukhale antendere pabanja. Ndzidzi onsene citani pinthu pinapangiza kuti musafuna mamunanu na ananu. Longani mwacilemedzo na mwaufuni thangwi ya mamunanu, pontho pfundzisani ananu toera acitembo pibodzi pyene. Mungacita pyenepi, munacitisa kuti banja yanu ikhale na ntendere, pontho munacitisa kuti ananu afune kupfundza thangwi ya Yahova. (Lerini Tiyago 3:18.) Onani citsandzo ca m’bale m’bodzi anacemerwa Jozsef, wakuti ndi mpainiya wakupambulika ku Romênia. Mu ndzidzi ukhakula iye, pai wace nee akhafuna kuti iye, mai wace na abale ace atumikire Yahova. Jozsef alonga: “Mai wanga akhacita pyonsene toera tikhale na ntendere pabanja. Mu ndzidzi ukhalonga pai wanga mwakuipirwa kakamwe, mai wanga akhantawira mwadidi. Iye angaona kuti nee tikhalemedza, pontho nee tikhabvera pai wathu akhaleri na ife lemba ya Aefesi 6:1-3. Buluka penepo, iye akhatipanga makhaliro adidi a pai wathu, pontho akhatipanga kuti thangwi yanji tikhafunika kumulemedza. Pyenepi pyaphedza toera banja yathu ikhale na ntendere.”

PFUNDZISANI ANANU KUBULUKIRA MU PINTHU PINACITA IMWE

12. Mwakubverana na 2 Timoti 1:5, citsandzo ca Eunise caphedza tani Timoti?

12 Lerini 2 Timoti 1:5. Eunise akhali citsandzo cadidi kuna Timoti. Iye panango ampfundzisa kuti mabasa anacita ife anapangiza kuti tiri na cikhulupiro candimomwene. (Tiya. 2:26) Mwakukhonda penula, Timoti akwanisa kuona kuti pinthu pikhacita mai wace pikhapangiza kuti iye akhafuna kakamwe Yahova, pontho akhakwanisa kuona kuti mai wace akhali wakutsandzaya thangwi yakutumikira Yahova. Kodi citsandzo ca Eunise caphedza tani Timoti? Mpostolo Paulu alonga kuti Timoti akhali na cikhulupiro cakuwanga ninga mai wace. Pyenepi nee pyacitika mwasusudeu. Eunise akhali na cikhulupiro cakuwanga, pontho Timoti atowezera citsandzo cace. Munjira ibodzi ene lero, amai azinji asakwanisa kupfundzisa anthu a pabanja pawo thangwi ya Yahova, kubulukira mu pinthu pinacita iwo, ‘tayu thangwi ya mafala.’ (1 Ped. 3:1, 2) Imwe munakwanisambo kucita pibodzi pyene. Munjira ipi?

13. Thangwi yanji mai asafunika kuikha pa mbuto yakutoma uxamwali wace na Yahova?

13 Ikhani pa mbuto yakutoma uxamwali wanu na Yahova. (Deut. 6:5, 6) Ninga amai anango, imwe musawangisira kakamwe toera kuphedza ananu. Imwe musaphatisira ndzidzi wanu, kobiri yanu, midzidzi inango nee musagona, pontho musacita pinthu pinango toera kutsalakana ananu. Mbwenye nee musafunika kukhala wakuphatika kakamwe m’basa yakutsalakana ananu mbamusowa ndzidzi wakuwangisa uxamwali wanu na Yahova. Musafunika kusaka ndzidzi wakucita phembero panu mwekha mwakukhonda phonya, kupfundzira Bhibhlya na kugumanika pa misonkhano ya mpingo. Mungacita pyenepi, munawangisa uxamwali wanu na Yahova, pontho munakhala citsandzo cadidi kuna anthu a pabanja panu na anthu anango.

14-15. Mwapfundzanji na citsandzo ca Leanne, Maria na João?

14 Onani pitsandzo pingasi pya ana adapfundza undimomwene unalonga pya Yahova mban’nyindira thangwi ya kuona citsandzo ca amai awo. Mwana wa Kristina, anacemerwa Leanne, alonga: “Ife nee tikhapfundza Bhibhlya mu ndzidzi wakuti pai wathu akhali panyumba. Mbwenye ndzidzi onsene mai wathu akhagumanika pa misonkhano. Maseze ife nee tikhadziwa pizinji thangwi ya Bhibhlya, pinthu pikhacita mai wathu pyatiphedza toera kukhala na cikhulupiro cakuwanga. Ife tikhadziwa kuti Mboni za Yahova zisapfundzisa undimomwene mbatidzati kutoma kugumanika pa misonkhano.”

15 Maria, wakuti midzidzi inango pai wace akhatcunyusa anthu a pabanja pace thangwi yakuenda ku misonkhano, alonga: “Mai wanga ndi m’bodzi mwa alongo acipapo kakamwe anadziwa ine. Pikhali ine mwana, midzidzi inango ndikhakhonda kucita pinthu thangwi yakugopa anthu. Mbwenye kuona cipapo cikhali na mai wanga na kuona kuti ndzidzi onsene iye asaikha Yahova pa mbuto yakutoma mu umaso wace, pyandiphedza toera ndikhonde kugopa anthu.” João, wakuti pai wace akhakhondesa anthu a pabanja pace kucedza thangwi ya Yahova peno Bhibhlya, alonga: “Panango cinthu cidandiphedza kakamwe ndi kuona kuti toera kukomeresa pai wanga, mai wanga akhali dzololo toera kusiya pinthu pyonsene, mbwenye nee akhali dzololo toera kusiya kutumikira Yahova.”

16. Citsandzo ca mai cinakhuya tani anango?

16 Amai, kumbukani kuti citsandzo canu cinakwanisa kuphedza anango peno nkhabe. Munjira ipi? Onani kuti mpostolo Paulu akhuyiwa tani na citsandzo ca Eunise. Paulu alemba kuti cikhulupiro cakusowa umpfakafaka ca Timoti, pakutoma “capangizwa na . . . Eunise.” (2 Tim. 1:5) Ndi ulendo upi wakutoma udaona Paulu kuti Eunise akhali na cikhulupiro? Panango ukhali ulendo wace wakutoma ninga misionaryo pidaonana iye na Loidhi na Eunise ku Listra, pontho panango aaphedza toera akhale Akristu. (Mabasa 14:4-18) Nyerezerani basi: Pakupita kwa pyaka 15 pidalemba Paulu tsamba kuna Timoti, iye akhapitiriza kukumbuka pinthu pyadidi pikhacita Eunise, pontho am’phatisira ninga citsandzo cakuthema kutowezerwa. Mwakukhonda penula, citsandzo cace cawangisa kakamwe mpostolo Paulu. Kusiyapo pyenepi, panango cawangisambo Akristu anango a mu ndzidzi unoyu. Khala muli kukuza ananu mwekhene peno khala ndzanu wa m’banja nee asalambira Yahova, khalani na cinyindiro cakuti citsandzo canu cadidi cisawangisa, pontho cisaphedza ale anakuonani.

Pisaphemba ndzidzi toera kupfundzisa mwana kuti afune Yahova. Lekani bwerera nduli. (Onani ndima 17)

17. Munacitanji mungaona kuti mukuwangisira toera kupfundzisa mwananu, mbwenye iye nee asafuna kutumikira Yahova?

17 Ndiye tani khala muli kuwangisira kupfundzisa mwananu, mbwenye iye nee asakubverani? Kumbukani kuti pisaphemba ndzidzi toera kupfundzisa mwana. Ninga pinapangizwa pa foto, mungabzwala mbeu panango munabvundzika khala inamera mbikhala muti wakuti unabala misapo. Maseze imwe nee munakwanisa kucitisa kuti muti unoyu ukule mbubala misapo, imwe munapitiriza kuuthirira na cidikhiro cakuti unakula mbubala misapo. (Marko 4:26-29) Munjira ibodzi ene, ninga mai panango munabvundzika khala kuwangisira kwanu kusaphedza ananu toera kufuna Yahova peno nkhabe. Imwe nee munakwanisa kuacitira pisankhulo. Mbwenye mungapitiriza kucita pyonsene pinakwanisa imwe toera kuapfundzisa, imwe munaaphedza toera akhale axamwali a Mulungu.—Mis. 22:6.

NYINDIRANI CIPHEDZO CA YAHOVA

18. Yahova anaphedza tani ananu toera akhale axamwali ace?

18 Kutomera ndzidzi wakale, Yahova asaphedza ana azinji toera akhale axamwali ace. (Masal. 22:9, 10) Ananu angafuna, iye anaaphedzambo toera akhale axamwali ace. (1 Akor. 3:6, 7) Ngakhale kuti ananu nee asatumikira Yahova na ntima wawo onsene, iye anapitiriza kuafuna. (Masal. 11:4) Iwo angapangiza kuti ‘asafuna kutawira undimomwene,’ Yahova ali dzololo toera kuaphedza. (Mabasa 13:48; 2 Pya dziko. 16:9) Yahova anakuphedzani toera mulonge pinthu pyakuthema pa ndzidzi wakuti ananu asafuna kakamwe kupibvesera. (Mis. 15:23) Peno iye anaphatisira m’bale peno mulongo mu mpingo toera kuphedza ananu. Maseze ananu akule, Yahova anaaphedza toera akumbuke pinthu pidaapfundzisa imwe. (Juwau 14:26) Mungapitiriza kupfundzisa ananu kubulukira m’mafala anu na pinthu pinacita imwe, Yahova anakupasani nkhombo.

19. Munacitanji toera mukhale wakutawirika kuna Yahova?

19 Ufuni uli na Yahova kuna imwe nee usanyindira pisankhulo pinacita ananu. Iye asakufunani thangwi imwe musanfuna. Khala musakuza ananu mwekhene, Yahova asapikira kuti anakhala Baba wa ananu, pontho anakutsidzikizani. (Masal. 68:5) Imwe nkhabe kwanisa kucitisa ananu toera atumikire Yahova peno akhonde kuntumikira. Mbwenye mungapitiriza kunyindira ciphedzo ca Yahova mbamucita pyonsene pinakwanisa imwe, munakhala wakutawirika kuna iye.

NYIMBO 134 Anapiana Ndi Muoni wa Mulungu

^ ndima 5 Nsolo uno unapangiza kuti amai Acikristu anaphedzeka tani na citsandzo ca Eunise, mai wace Timoti, pontho anaphedza tani anawo toera adziwe na kufuna Yahova.

^ ndima 4 Madzina anango acinjwa.

^ ndima 9 Mwacitsandzo, onani nsolo 50 wa bukhu yakuti Seja Feliz para Sempre! na nsolo wakuti “Ideias para adoração em família e estudo pessoal” mu A Sentinela ya 15 de Agosto de 2011, tsa. 6-7.