Bushe Abafwa Kuti Ba-afwilisha aba Mweo?
Bushe Abafwa Kuti Ba-afwilisha aba Mweo?
UMULUMENDO uwikala ku West Africa, uwe shina lya kuti Tamba, ali mupepi no kulemba amashindano. * Banyina bakoselepo fye ukumweba ukuti alekabila ukulomba ubwafwilisho ku fikolwe fyakwe ifyafwa pa kuti akapaase amashindano. Mu musumba wa Palermo, ku Sicily, abatandashi balaya mu kutandalila inshiishi sha bena kale umwaba ifitumbi ifingi ifya bantu abafwile kale sana. Bamo basumina ukuti ifi fitumbi ifyo baumika filacingilila aba mweo. Cila mwaka, abantu balaya kwi tauni lya Lily Dale, ilyabela ku masamba ya Citungu ca New York, ku America. Kuli ili tauni e kwikala abomfwana ne mipashi abengi. Ico abantu bailako, kufwaya ukuyalomba ubwafwilisho kuli balupwa nelyo ifibusa fyabo abafwa.
Mu calo fye conse, abengi basumina ukuti abafwa kuti ba-afwa aba mweo. Inga imwe mutontonkanyapo shani? Napamo e fyo na imwe mwaishiba nelyo abantu bamo abo mwaishibana na bo sana e fyo basuminamo. Mu cifyalilwa fye, tulafuluka abatemwikwa besu abafwa. Abomfwana ne mipashi batila kuti batwafwa ukulanda na bafwa. Magazini ya Time yatile umwanakashi umo uumfwana ne mipashi alandile ukuti “abafwa kuti bamwafwa inshita fye iili yonse.” Bushe ifi alandile fya cine? Bushe cine cine abafwa kuti ba-afwa aba mweo? Ifyo Baibolo yasuka aya mepusho kuti fyamupapusha.
Bushe Abafwa Balatwalilila aba Mweo ku Cifulo Cimbi?
Baibolo ilalondolola bwino ifyo abafwa baba kabili mu mashiwi ayayanguka ukumfwa. Moneni ifyo Lukala Milandu 9:5 isosa, itila: “Aba mweo balishiba ukuti bakafwa; lelo abafwa, tabaishiba akantu nangu kamo.” Bushe abafwa kuti batemwa umuntu nelyo ukumupata? Icikomo 6 casuka ukuti: “Ukutemwa kwabo no kupata kwabo no bufuba bwabo bafwila kumo na fyo, tabakwata icilambu na kabili umuyayaya muli conse icicitwa mwi samba lya kasuba.” Na kabili icikomo 10 cilanda ukuti “ku Nshiishi, uko uleya takwaba umulimo wa kubomba nangu kwelenganya nangu kwishiba nangu mano.” Nangu fye Malembo ya ciGriki na yo yalanda ukuti pa nshita imo Yesu ali ku nshiishi ilyo afwile.—Imilimo 2:31.
Ilyo Yesu ali no mweo, alyafwile abantu abengi, lelo alishibe ukuti aali no kufwa. Bushe ale-enekela ukuti akatwalilila ukwafwa abantu ilyo akaba mu nshiishi? Awe nakalya. Alingenye imfwa yakwe iyali mupepi kuli filya ciba ubushiku ilyo umuntu ashibomba nangu cimo. (Yohane 9:4) Yesu alishibe bwino ukuti abantu nga bafwa, tabacita nangu kamo.—Esaya 26:14.
Na kabili Yesu alilandilepo na fimbi ifilangilila ukuti abafwa tabaishiba icintu nangu cimo. Ilyo cibusa wakwe Lasaro afwile, Yesu apashenye imfwa ku kulaala utulo. (Yohane 11:11-13) Bushe batini kuti twaenekela umuntu uuleele ukutwafwa? Umuntu nga nalaala, teshiba nangu cimo, takwata amaka ya kwafwa bambi.
Bushe Umuntu nga Afwa Kulaba Cimo Icifumamo?
Abantu abengi babasambilisha ukuti umuntu nga afwa, kulaba cimo icifumamo. Lelo Baibolo te fyo isambilisha. Ibuuku lya kubalilapo fye mu Baibolo, ilya Ukutendeka, lilatulondolwela ifyo umuntu apangwa. Ukutendeka 2:7 kutila ilyo umuntu wa kubalilapo bamupangile, “aishileba uwa mweo.” Umuntu wine e mweo; inama na sho myeo. (Ukutendeka 1:20-25) Ici cilepilibula ukuti umuntu nga afwa nelyo inama nga yafwa, ninshi no mweo wafwa. Ifi fine, e fyo na Baibolo ilanda.—Esekiele 18:4.
Nomba bamo kuti batila, ‘Inga yalya malyashi tumfwa ukuti abantu balomfwana na bafwa, balomfwa amashiwi yabo, nangu ukubamona?’ Amalyashi ya musango yu yaliseeka sana mu fyalo ifingi. Yalalenga abafwilwa ukuba ne subilo lya cimbepa, kabili yalenga abengi ukuya ku bantu abatila balomfwana na bafwa.
Bushe aya malyashi ya cine? Nga ya cine, bushe ninshi tayalepilikana na mashiwi ya mu Baibolo ayo tulandilepo kale? Kristu Yesu atile Icebo ca kwa Lesa e cine. (Yohane 17:17) Icine taci-ipilika. Na kuba, Baibolo yalitweba bwino bwino ifyo tufwile ukumona aya mang’umfung’umfu ya kuti abafwa kuti ba-afwa aba mweo. Baibolo ilatweba pa muntu umo uwalefwaya ubwafwilisho ukufuma ku bafwa. Ukubelenga ili lyashi kwalatwafwa ukwishiba icishinka.
Imfumu Yalomba Ubwafwilisho ku Wafwa
Kwali ubulwi ku kapinda ka ku kuso aka Israele. Imfumu Shauli na bashilika ba iko balelwa na bashilika abaPelishiti aba maka nga nshi. Ilyo Shauli amwene inkambi ya baPelishiti, “alitiinine, no mutima wakwe walitutwime nga nshi.” Pali iyi nshita ninshi Shauli alileka ukupepa Lesa wa cine. E ico, ilyo alombele kuli Yehova ukuti amwafwe, Yehova tamwaswike. Nomba ni kwi Shauli ali no kulomba ubwafwilisho? Pantu pali iyi nshita ninshi kasesema wa kwa Lesa Samwele alifwa.—1 Samwele 28:3, 5, 6.
Shauli aile ku mwanakashi uwalelanda ne mipashi ku En-dore. Amulombele ukuti: “Unjimishe Samwele” ku bafwa. Awe umwanakashi aimishe umupashi uwalemoneka kwati ni Samwele. Uyu mupashi waebele Shauli ukuti abaPelishiti bali no kucimfya abena Israele kabili Shauli na bana bakwe abaume bali no kufwa mu bulwi. (1 Samwele 28:7-19) Bushe ca cine ni Samwele e wabwelele ukufuma ku bafwa?
Taleni tontonkanyeni pali ifi. Baibolo itila umuntu nga afwa “abwelela ku mushili” kabili ninshi “amatontonkanyo yakwe yaloba.” (Amalumbo 146:4) Shauli na Samwele balishibe ukuti Lesa alikeenye abantu bakwe ukuya ku bantu abomfwana ne mipashi. Na kuba, inshita imo ku numa Shauli wine e wali solwesolwe mu kufumya ukupepa imipashi mu calo!—Ubwina Lebi 19:31.
Nomba taleni elenganyeni. Bushe Samwele uwali ne cishinka kuli Lesa aba umutuntulu mu mupashi, nga alitobele ifunde lya kwa Lesa no kumfwana no wa mipashi pa kuti fye amonane na Shauli? Yehova alikeene ukulanda na Shauli. Bushe kwena uwa mipashi e wingapatikisha Lesa Wa Maka Yonse ukumfwana na Shauli ukupitila muli Samwele uwafwile kale? Awe nakalya. Kanshi, uyu baimishe uo baleti ni Samwele tali ni kasesema wa cishinka uwa kwa Lesa. Wali mupashi, icibanda icabipa icalebepekesha ukuba Samwele uwafwile kale.
Ifibanda ni bamalaika abapondokele Lesa kale sana ilyo abantu bali fye abanono pa calo. (Ukutendeka 6:1-4; Yuda 6) Ifi fibanda fileshiba bwino abantu ilyo bali mweo; fileshiba ifyo bamoneka, ifyo bacita ne fyo balanda. Filafwaya sana ukulenga abantu ukusumina ukuti ifyo Baibolo isambilisha fya bufi. E mulandu wine Baibolo itusokela ukuti tatufwile ukulaumfwana ne yi mipashi nangu panono! (Amalango 18:10-12) Iyi mipashi yabipa ilabomba na ino ine nshita.
Kanshi twamona ico abantu abengi balandila ukuti “balomfwa amashiwi” nelyo “ukumona” abantu babo abafwa. Nangu ca kutila iyi mipashi limo ilamoneka kwati isuma, ico ifwaya, kulufya abantu. * (Abena Efese 6:12) Na kabili, tontonkanyeni pali ifi: Yehova ni Lesa uwakwata ukutemwa kabili uutusakamana. Nga ca kutila abafwa balaba no mweo ku cifulo cimbi kabili kuti ba-afwa ne fibusa fyabo na balupwa, bushe Kabumba wesu kuti atukaanya ukulaumfwana nabo no kutweba ukuti ukumfwana nabo kwa “bunani”? Nakalya! (1 Petro 5:7) Lelo bushe kwaliba uko twingasanga ukwafwa kwine kwine?
Uwingafwa aba Mweo na Bafwa
Twamona ukuti abafwa tabakwata amaka ya kwafwa aba mweo. Na kabili, ukufwaya ukuti abafwa baletwafwa kwa fye kabili kwalibipa icine cine, pantu kutoba amafunde ya kwa Lesa kabili kuti kwalenga twatekwa ubusha ku fibanda.
Baibolo ilatweba uwingatwafwa, no yu ni Kabumba wesu, Yehova. Kuti atupususha fye na ku mfwa. (Amalumbo 33:19, 20) Na pali ino ine nshita kuti atwafwa. E wingatupeela isubilo line line, ilyapusana no bufi ubo abomfwana ne mipashi bengatubepa.
Tamba, uo tulandilepo pa mubalo, ali-imwenene ubupusano bwaba pa bufi ubo abomfwana ne mipashi bengatubepa ne cine ico Yehova atusambilisha. Aba mipashi bamwebele ukuti nga tatuulile ilambo ku fikolwe fyakwe ifyafwa, ninshi akapona amashindano. Tamba alesambilila Baibolo ne Nte sha kwa Yehova. Alisambilile ifyo abafwa baba kabili alishibe no kuti ifibanda e fi-ifungushanya ukuba ifikolwe ifyafwa. Nangu ca kutila banyina balemupatikisha ukuya ku bomfwana ne mipashi, Tamba alikeene, abebele ukuti “Nga napona, uyu mwaka uleisa nkabombesha pa kuti nkapaase.”
Nomba bushe cali shani pa numa? Tamba e wakwete amatoni ayengi pali bonse! Banyina balipapile, balilekele ukucetekela aba mipashi, kabili tabatalile abalanda pa kupepa ifikolwe na kabili. Tamba alisambilile ukuti Yehova alitusoka ukuti tatufwile ‘ukwipushishako aba mweo ku bafwa.’ (Esaya 8:19) Ukusambilila Baibolo kwalengele Tamba ukucetekela ukuti nga atemwa amafunde ya kwa Lesa, akatunguluka.—Amalumbo 1:1-3.
Nomba cikaba shani kuli balupwa lwesu abafwa? Bushe kwaliba isubilo lya kuti tukabamona na kabili? Ukulunda pa kwafwa fwe ba mweo, Yehova alilaya no kwafwa ababa mu nshiishi. Pa numa ya kulondolola ukuti abafwa tabakwata amaka, moneni ifyo kasesema Esaya alandile mu cipandwa 26, icikomo 19, atile: “Abantu bobe abafwa bakaba no mweo. . . . Shibukeni no kusekelela, mwe bekashi ba mu lukungu!” Ukusesema kutwalilila ukulanda no kuti “abafwa” bakaba aba mweo na kabili.
Taleni elenganyeni ifyo cikawama! Iminshipendwa ya bafwa, abalaala mu nshiishi bakabuuka! Na kuba, Baibolo itila Yehova ‘alafuluka’ ukupeela abafwa umweo. (Yobo 14:14, 15) Bushe mulemona kwati ifi alaya te kuti ficitike? Yesu Kristu alicetekele sana ukuti ubu bulayo bukafikilishiwa ica kuti atile, kuli Yehova abafwa baba nga ba mweo.—Luka 20:37, 38.
Bushe na imwe te kuti mutemwe ukukwata ili subilo? * Twalilileni ukusambilila Baibolo pa kuti mukeshibe bwino ifyo ilanda. Ilyo mulesambilila, mukashininwa ukuti Yehova kuti ayafwa aba mweo na bafwa no kuti amalayo yakwe ya “cishinka kabili ya cine.”—Ukusokolola 21:4, 5.
[Amafutunoti]
^ para. 2 Te shina lyakwe.
^ para. 18 Nga mulefwaya ukwishibilapo na fimbi pali ili lyashi, belengeni akatabo katila Imipashi ya Bafwa—Bushe Kuti Yakwaafwa Nelyo Ukukucena? Bushe mu Cituntulu Eko Yaba? Abalemba aka katabo ni Nte sha kwa Yehova.
^ para. 26 Nga mulefwaya ukwishibilapo na fimbi pa bulayo bwa mu Baibolo ubwa kubuuka, belengeni icipandwa 7 mu citabo citila Bushe Cinshi Baibolo Isambilisha? Abalemba ici citabo ni Nte sha kwa Yehova.
[Amashiwi pe bula 19]
Mu cifyalilwa fye, tulafuluka abatemwikwa besu abafwa
[Icikope pe bula 20]
Bushe kasesema Samwele e wabwelele ku bafwa no kwisalanshanya ne Mfumu Shauli?