1, 2. Yihooway nuussi immido alˈˈo imotay aybee? (b) Nuuni keehi ufayssiya deˈuwaa deˈanawu maaddana mala Yihooway nuussi ay immidee?

 YIHOOWAY nuussi ubbaassi maalaalissiya imota immiis. Hegee deˈuwaa imotaa. (Doomettaabaa 1:27) I nuuni keehi ufayssiya deˈuwaa deˈanaadan koyees. Hegaa gishshawu nuuni waati loˈˈobaa kuuyana danddayiyaakko eranaadan maarata i nuussi immiis. ‘Iitaa kehaa shaakkanawu’ nuna maaddana mala nuuni he maarata goˈettana bessees. (Ibraawe 5:14) Nuuni yaatiyo wode, suure qoppanaadan Yihooway nuna loohissana mala eeno goos. Nuuni Xoossay kessido maarati yootiyoogaadan deˈiyo wodenne eti nu deˈoy giiga gidanaadan waati maaddiyaakko eriyo wode, eti keehi loˈˈo gidiyoogaa akeekoos.

² Deˈoy metiyaaba gidana danddayees. Geeshsha Maxaafan higge odettibeenna hanotati darotoo merettana danddayoosona. Leemisuwawu, akkamuwawu suuttaa goˈettiyoogaa xeelliyaagan nuuni kuuyana koshshees. Nuuni Yihoowa ufayssiyaabaa waati kuuyana danddayiyoo? Yihooway deˈuwaanne suuttaa waati xeelliyaakko nuuni eranaadan maaddiya maarati Geeshsha Maxaafan deˈoosona. Nuuni he maarata akeekikko, loˈˈobaa kuuyiyaageetanne ubbatoo loˈˈo kahay deˈiyoogeeta gidana. (Leemiso 2:6-11) He maaratuppe amaridaageeta ane pilggoos.

3, 4. (a) Xoossay I suuttaa waati xeelliyaakko woygi qonccissidee? (b) Suuttay aybee?

³ Suuttay deˈo gidiyo gishshawu geeshsha gidiyoogaa Geeshsha Maxaafay yootees. Qassi Yihooway deˈuwaa xoqqu ootti xeellees. Qaayeeli ba ishaa wori simmin, Yihooway ayyo, “Ne ishaa suuttai biittaappe taakko waassees” yaagiis. (Doomettaabaa 4:10) Aabeela suuttay A deˈuwaa; Yihooway Aabeela suuttaabaa yootiyo wode Aabeela deˈuwaabaa yootiis.

⁴ Nohe wode Bashshaa Haattaappe simmin, asay ashuwaa maanaadan Xoossay yootiis. SHin I, “Biron shemppoora de7iya suuttai a giddon de7iyo ashuwaa mooppite” yaagiis. (Doomettaabaa 9:4) He azazoy nuna gujjin, Nohe zare ubbawu hanees. Yihooway suuttaa deˈodan xeelliyoogee qoncce. Qassi nuuni suuttaa aagaadan xeellana koshshees.—Mazamure 36:9.

5, 6. Yihooway deˈuwaanne suuttaa waati xeelliyaakko Muuse Higgee waati qonccissii?

⁵ Yihooway Muuseyyo immido Higgiyan hagaadan giis: “Ooninne suutta miikko, he suuttaa miya asa bollan taani ta sinttaa tukkana; taani he bitaniyaa asaa giddon bohana. Aissi giikko asho maayida ubbaa de7oi a suuttaa giddon de7ees.”—Wogaabaa 17:10, 11.

⁶ Muuse Higgee issi uri maanawu mehiyaa woy doˈaa shukkiyo wode suuttaa saˈan gussanaadan yootees. Hegee mehiyaa woy doˈaa suuttay geeshsha gidiyoogaanne Yihoowabaa gidiyoogaa bessiyaaba. (Zaarettido Wogaa 12:16; Hizqqeela 18:4) SHin Yihooway Israaˈeelati mehiyaa woy doˈaa shukkiyo wode suuttaa muleera cingganaadan koyibeenna. Eti mehiyaappe woy doˈaappe suuttaa gussanawu banttawu danddayettida keenaa oottikko, bantta kahay qumˈˈennan he ashuwaa maana danddayoosona.  Mehiyaa woy doˈaa suuttaa bonchchiyoogan, eti deˈuwaa Immida Yihoowa bonchchiyoogaa bessidosona. Qassi Israaˈeelati bantta nagaray kamettana mala mehiyaa yarshshanaadan Higgee azazees.—Wurssetta Qofaa 19⁠nne 20.

7. Daawiti suuttaa xoqqu ootti xeelliyoogaa waati bessidee?

⁷ Daawiti Pilisxxeematuura olettido wode, suuttaa xoqqu oottidi xeelliyoogaa I oottidobaappe akeekana danddayoos. Daawita asati I keehi saamettidoogaa akeekido gishshawu, eti bantta shemppuwaa shenehoo giidi iita morkketu moottaa kanttidi haattaa ehaanawu biidosona. SHin eti hegaa Daawitayyo ehiido wode, I uyennan ixxiis; qassi ‘Yihoowa sinttan tigiis.’ Daawiti hagaadan giis: “Abeet GODAU, hagaa uyanaagee taappe haakko! Ha haattai bantta shemppuwaa shenehoo giidi xalidi biida asatu suuttaa gidennee?” Daawiti Xoossay deˈuwaanne suuttaa keehi xoqqu ootti xeelliyoogaa akeekiis.—2 Sameela 23:15-17.

8, 9. Ha wodiyan Kiristtaaneti suuttaa waati xeellana bessii?

⁸ Beni Kiristtaanetu wode, Xoossaa asay mehiyaa yarshshuwaa yarshshana bessenna. SHin eti suuttaa maara xeellana koshshees. Higgiyaa giddon Kiristtaaneti naaganaadan Yihooway koyiyo amaridabaappe issoy “suutta uyoppite” giyaagaa. Hegee shaaramuxiyoogaappe woy eeqassi goynniyoogaappe haakkiyoogaa keena keehi koshshiyaaba.—Oosuwaa 15:28, 29.

⁹ Hanotay ha wodiyankka issi mala. Nuuni Kiristtaane gidiyo gishshawu, Yihooway deˈuwawu Pultto gidiyoogaanne ubba deˈoy abaa gidiyoogaa eroos. Qassi suuttay geeshshanne deˈo gidiyoogaa akeekoos. Hegaa gishshawu nuuni akkamuwawu suuttaa goˈettiyoogaa xeelliyaagan kuuyiyo wode Geeshsha Maxaafay yootiyo maarata hassayana koshshees.

10, 11. (a) Kumetta suuttaa woy A giddon deˈiya waanna kifileta akkamuwawu goˈettiyoogaa xeelliyaagan Yihoowa Markkatu xeelay aybee? (b) Ubba Kiristtaaneti kuuyana koshshiyoobay aybee?

¹⁰ “Suutta uyoppite” giyoogee suuttaa uyennan aggiyoogaa xalla gidennaagaa Yihoowa Markkati akeekoosona. Hegee nuuni suuttaa ayba ogiyankka goˈettennaagaa bessiyaaba. Hegee akkamettiyo wode suuttaa goˈettana koshshennaagaa, suuttaa immana woy nu suuttaa dagayi wottidi guyyeppe goˈettana koshshennaagaa bessees. Hegee suuttawu oyddu waanna kifileta, hegeetikka zoˈo suuttaa seeleta, bootta suuttaa seeleta, piletileetetanne pilazimaa akkamuwawu goˈettennaagaakka bessiyaaba.

¹¹ Issi issi akkamiyo ogiyan, suuttawu oyddu waanna kifileti suuttaa suuppa kifileta giyo shaahotun shaahettoosona. Kiristtaaneti ubbay suuttawu suuppa kifileta ekkanaakko ekkennaakko kuuyana bessees. Hiimodayaliisis, hiimodayluushininne seel salveej geetettiyaageetu mala akkamiyo ogiyaa goˈettanaakko goˈettennaakko ubba Kiristtaaneti kuuyana bessees; he akkamo ogetu ubban issi uraa suuttaa dagayi wottennan ayyo goˈettoosona.—Wurssetta Qofaa 21.

12. (a) Nuuni nu kahan kuuyiyoobay Yihoowa keehi qofissiyoy aybissee? (b) Akkamuwaara gayttidaagan nuuni loˈˈobaa waati kuuyana danddayiyoo?

¹² Nuuni nu kahan kuuyiyoobay Yihoowa tumuppe qofissii? Ee, A qofissees. Aybissi? Hegee nu wozanan deˈiyaabaa bessiyo gishshataassanne nuuni qoppiyoobaanne nuuyyo siyettiyaabaa Yihooway eranawu koyiyo gishshataassa. (Leemiso 17:3; 24:12 nabbaba.) Yaatiyo gishshawu, nuuni akkamuwaara gayttidaagan kuuyiyo wode Yihoowa kaaletuwaa demmanawu woossana, qassi he akkamuwaabaa pilggana koshshees. Hegaappe simmin,  nuuni kuuyanawu Geeshsha Maxaafan loohida nu kahaa goˈettoos. ‘Nuna gakkidabay inttena gakkiyaakko waatuuteetii?’ giidi nuuni harata oychchana bessenna; qassi harati nubaa kuuyanawu malana bessenna. Ubba Kiristtaaneti ‘bantta toohuwaa tookkana.’—Galaatiyaa 6:5; Roome 14:12.

13. Yihooway suuttaa xeelliyaagan kessido higgiyaappenne maaraappe nuuni abaa ay tamaariyoo?

¹³ Yihooway nuuni oottanaadan oychchiyo ubbabay nu goˈˈaassa; qassi hegee I nuna siiqiyoogaa bessees. (Mazamure 19:7-11) SHin nuuni A azazoti nuna maaddiyo gishsha xallawu azazettokko. Nuuni A siiqiyo gishshawu ayyo azazettoos. Nuuni Yihoowa siiqiyoogee akkamuwawu suuttaa goˈettennaadan nuna denttettees. (Oosuwaa 15:20) Hegee nu payyatettaakka naagees. Akkamuwawu suuttaa goˈettiyoogee kaalettiyo issi issi metuwaa ha wodiyan daro asay erees; qassi daro dottoreti suuttaa goˈettennan shukkiyoogee sahettida uraa payyatettawu loˈˈo gidiyoogaa ammanoosona. Yihoowa ogeti loˈˈonne siiquwaa bessiyaageeta gidiyoogee qoncce.—Isiyaasa 55:9 nabbaba; Yohaannisa 14:21, 23.

14, 15. (a) Yihooway ba asay naagettanaadan immido higgee aybee? (b) Neeni he higgetussi denddo gidida maarata waata oosuwan peeshshana danddayay?

¹⁴ Xoossaa higgee ubbatoo A asaa maaddees. Yihooway beni Israaˈeelati qohiyaabaappe naagettanaadan etawu higgiyaa immiis. Leemisuwawu, issi higgee keettaaway ba keettaa bolli dembbayidi giigissido sohuwaappe ooninne kunddennaadan yuushuwan zemppidi attiyoobaa giigissana koshshiyoogaa yootees. (Zaarettido Wogaa 22:8) Hara higgee mehiyaara gayttidaagaa. Issi uri qayciya booraa  haarikko, he booray oonanne qohennaadan woy worennaadan naagana koshshees. (Kessaabaa 21:28, 29) Israaˈeela asi he higgeta azazettennan ixxidoogaa gaasuwan issi uri hayqqikko, hegee azazettennan ixxida asa mooro.

¹⁵ Yihooway deˈuwaa xoqqu oottidi xeelliyoogaa he higgetuppe akeekana danddayoos. Hegaa eriyoogee nuna waati maaddii? Nuuni nu keettaanne nu kaamiyaa oyqqiyo ogiyan, nu kaamiyaa laaggiyo ogiyaaninne nuuni wodiyaa aattiyoobaa dooriyo ogiyan deˈuwaa bonchchiyoogaa bessana koshshees. Issi issi asay, ubba qassi yelagati bantta bolli aynne iitabay gakkana danddayenna giidi qoppiyo gishshawu, eti bantta shemppuwaa daafaban yeggoosonanne qohana danddayiyaabaa xaasayidi xeelloosona. SHin Yihooway koyiyoy nuuni hegaadan hananaadan gidenna. Nuuni nu deˈuwaanne haratu deˈuwaa xoqqu oottidi xeellanaadan I koyees.—Eranchchaa 11:9, 10.

16. SHahaaraa kesissiyoogaa Yihooway waati xeellii?

¹⁶ Yihooway ubba asaa deˈuwaa xoqqu oottidi xeellees. Ubba I biron yelettibeenna naˈa deˈuwaakka xoqqu oottidi xeellees. Muuse Higgiyan, issi uri abbe ixeta maccaasiyo akeekennan qohikko, qassi A hayqqikko woy boshettikko, Yihooway he asa shemppo worida uradan xeellees. Hegaa giyoogee, akeekennan hanidaba gidikkonne issi asa worido gishshawu, hayqqida shemppuwaa gishshaa gumiyaa qanxxana koshshees giyoogaa. (Kessaabaa 21:22, 23 nabbaba.) * Xoossay biron yelettibeenna naˈa paxa deˈiya  asadan xeellees. SHahaaraa kesissiyoogaa xeelliyaagan A qofay ayba gaada qoppay? Miilooniyan qoodettiya, yelettibeenna naati layttan layttan hayqqiyoogaa beˈiyo wode ayyo aybi siyettees gaada qoppay?

17. Yihoowa eranaappe kase shahaaraa kesissida issi maccaasiyo minttettana danddayiyaabay aybee?

¹⁷ SHahaaraa kesissiyoogaa Yihooway waati xeelliyaakko issi maccaasiyaa tamaaranaappe kase A shahaaraa kesissikko shin? Yesuusa yarshshuwaa baggaara Yihooway iyyo atto gaana danddayiyoogaa A ammanettana danddayawusu. (Luqaasa 5:32; Efisoona 1:7) Kase hegaa mala balaa oottida maccaasiyaa wozanappe azzanikko bana mooranchchadan xeellana bessenna. “GODAI qarettiyaagaanne maariyaagaa; . . . Awai mokkiyoosaappe awai wulliyoosai haakkiyoogaadan, hegaadankka GODAI nu mooruwaa nuuppe haassees.”—Mazamure 103:8-14.

18. Nuuni ixxiyoogaa agganawu nuuyyo danddayettida ubbabaa oottana koshshiyoy aybissee?

¹⁸ Xoossay immido deˈuwaa imotaa bonchchiyoogee wozanan doommees. Hegee harata xeelliyaagan nuuyyo siyettiyaabaara gayttidaba. Kiitettida Yohaannisi, “Ba ishaa ixxiya ooninne shemppo woridaagaa” yaagiis. (1 Yohaannisa 3:15) Nuuni harata dosennaagee, akeekennan eta ixxanaadan oottana danddayees. Ixxiyoogee issi uri harata bonchchennaadan, eta wordduwan mootanaadan, woy eti hayqqana mala amottanaadan oottana danddayees. Hara asaa xeelliyaagan nuussi aybi siyettiyaakko Yihooway erees. (Wogaabaa 19:16; Zaarettido Wogaa 19:18-21; Maatiyoosa 5:22) Nuuni issi ura ixxiyoogaa akeekikko, hegaa agganawu baaxetana koshshees.—Yaaqooba 1:14, 15; 4:1-3.

19. Nuuni deˈuwaa xoqqu oottidi xeelliyoogaa bessana danddayiyo hara ogee aybee?

 ¹⁹ Nuuni deˈuwaa xoqqu oottidi xeelliyoogaa bessana danddayiyo hara ogee deˈees. Mazamure 11:5y Yihooway ‘hanttaarabaa siiqiyaageeta keehippe ixxiyoogaa’ yootees. Nuuni wodiyaa aattanawu hanttaarabaa doorikko, hegee nuuni hanttaarabaa siiqiyoogaa bessiyaaba gidana danddayees. Iita haasayaa, iita qofaanne iita misiliyaa nu guuggiyaa kunttanawu aybissi koyiyoo? Nuuni geeshshanne woppu gaanaadan oottiyaaban nu guuggiyaa kunttana koyoos.—Piliphphisiyuusa 4:8, 9 nabbaba.

20-22. (a) Yihooway Seexaanaa alamiyaa waati xeellii? (b) Xoossaa asay ‘alamiyaa bagga gidennaagaa’ waati bessana danddayii?

²⁰ Seexaanaa alamee deˈuwaa bonchchenna; qassi Yihooway hegaa suuttan ashettiyaabadan woy asa woridabadan xeellees. Aadhdhida daro xeetu layttan, kawotettati daro Yihoowa ashkkarata gujjin, miilooniyan qoodettiya asay hayqqanaadan oottidosona. Geeshsha Maxaafay he kawotettata meqetti baynnanne iita doˈatudan qonccissees. (Daaneela 8:3, 4, 20-22; Ajjuutaa 13:1, 2, 7, 8) Ha wodiyan, olaa miishshaa bayzziyoogee gita zalˈˈe. Woriya he olaa miishshata bayzziyoogan asay daro woriyaa demmees. ‘Ha mule saˈaykka xalahe halaqan haarettiyoogee’ qoncce.—1 Yohaannisa 5:19.

²¹ SHin tumu Kiristtaaneti “sa7aassa [alamiyaa bagga] gidokkona.” Yihoowa asay polotikaabaaninne olan oossinne exatenna. Eti asa worokkona; qassi asa woriyaa ay dirijjitiyaakka maaddokkona. (Yohaannisa 15:19; 17:16) Kiristtaaneta yedetay gakkiyo wode, eti iitaban kushiyaa zaarokkona. Yesuusi nuuni nu morkketakka siiqana bessiyoogaa tamaarissiis.—Maatiyoosa 5:44; Roome 12:17-21.

 ²² Haymaanooteekka miilooniyan qoodettiya asay hayqqanaadan gaaso gidiis. Worddo haymaanoote ubbaa xaaxa waaxiya, Gita Baabiloono xeelliyaagan Geeshsha Maxaafay hagaadan gees: “Hananabaa yootiyaageetu suuttai, geeshshatu suuttainne sa7an worido ubbatu suuttai iini beettido gishshau, Baabiloona qaxxayettaasu.” Yihooway, “Ta asau, ippe kiyite!” giidi nuna azazidoy aybissakko akeekay? Yihoowawu goynniyaageeti worddo haymaanootiyaa bagga gidokkona.—Ajjuutaa 17:6; 18:2, 4, 24.

23. Gita Baabiloonippe ‘kiyanawu’ waatana koshshii?

²³ Nuuni Gita Baabiloonippe ‘kiyanawu’ worddo haymaanootiyaa yame gidiyoogaa aggana koshshiyoogee qoncce. Leemisuwawu, haymaanootiyaa yametu mazggabaappe nu sunttay kiyanaadan oottana koshshees. SHin hegaa xallay gidenna. Qassi nuuni worddo haymaanootee oottiyo iitabaa ixxananne eqettana bessees. Worddo haymaanootiyan pokkobay, polotikaabaynne yaaretiyoogee kumiis. (Roome 12:9 nabbaba; Ajjuutaa 18:7, 9, 11-17) Hegaappe denddidaagan, daro layttan miilooniyan qoodettiya asay hayqqiis.

24, 25. Yihoowa eriyoogee nuussi sarotettaanne loˈˈo kahaa waati dammissana danddayii?

²⁴ Nuuni Yihoowa eranaappe kase Seexaanaa alamee oottiyo iitabawu exatoos. SHin haˈˈi laamettida. Nuuni wozuwaa ammanidanne nuna Xoossawu sheedhdhida. Nuuyyo “Godaa matappe ayyaanaa minotettaa wodee” yees. Nuuni Yihoowa ufayssiyoogaa eriyoogee, nuuyyo sarotettaynne loˈˈo kahay deˈanaadan maaddees.—Oosuwaa 3:19; Isiyaasa 1:18.

²⁵ Nuuni kase deˈuwaa bonchchenna dirijjitiyaa yame gidikkokka, Yihooway wozuwaa baggaara nuuyyo atto gaana danddayees. Yihooway immido deˈuwaa imotaa  nuuni wozanappe nashshoos. Nuuni harati Yihoowabaa eranaadan, Seexaanaa alamiyaappe kiyanaadaaninne Xoossaara mata dabbotaa medhdhanaadan maaddanawu nuuyyo danddayettida ubbabaa oottiyoogan deˈuwaa imotaa nashshiyoogaa bessoos.—2 Qoronttoosa 6:1, 2.

26-28. (a) Yihooway Hizqqeelawu immido oosoy aybee? (b) Ha wodiyan nuuni ay oottanaadan Yihooway koyii?

²⁶ Beni Israaˈeelan, mata wode Yerusalaamee xayanaagaa asawu yootanaadaaninne eti attanawu waatana koshshiyaakko eta tamaarissanaadan Yihooway hananabaa yootiya Hizqqeelawu odiis. Hizqqeeli asawu yootana xayikko, eta shemppuwaa gishshaa Yihooway A oychchana. (Hizqqeela 33:7-9) Hizqqeeli ha keehi koshshiyaabaa yootanawu bawu danddayettida ubbabaa oottiyoogan deˈuwaa xoqqu ootti xeelliyoogaa bessiis.

²⁷ Seexaanaa alamee mata wode xayanaagaa asawu yootiyo, qassi eti Yihoowa eranaadan maaddiyoonne bashshaappe attidi ooratta alamiyaa gelanaadan maaddiyo aawatettaa Yihooway nuussi immiis. (Isiyaasa 61:2; Maatiyoosa 24:14) Hegaa haratuyyo yootanawu nuuyyo danddayettida ubbabaa oottanawu koyoos. “Intteppe issi urai bayikkokka taani hegan gelennaagaa [“a suuttan ashettennaagaa,” NW] . . . yootais. Aissi giikko, Xoossai oottanau qoppidobaa ubbaa intteyyo ainne ashshennan yootaas” yaagida PHawuloosa qofaa nuunikka maayoos.—Oosuwaa 20:26, 27.

²⁸ Nuuni Xoossaa siiquwan deˈanawu deˈuwaanne suuttaa Yihoowagaadan xeelliyoogaa xallay gidenna. Nuuni Yihoowa sinttan geeshsha gididi deˈana koshshees. Nuuni ha yohuwaa kaalliya shemppuwan pilggana.