ንጉሳዊ ስርዓት ስጳኛ፡ ኣብ ትሕቲ ሓደ ሕጊ ዀይና እትመሓደር ክርስትያናዊት መንግስቲ ኽትህሉ እዩ ዚደሊ ነይሩ። ኰይኑ ግና፡ ሞሪስኮስ ከም ኣረማውያን ጌርካ ይርኣዩ ስለ ዝነበሩ፡ ንሳቶም ኣብ ስጳኛ ምህላዎም፡ ንኣምላኽ ኣዝዩ ኸም ዜጕህዮ ጌርካ ይሕሰብ ነበረ። ድሕሪ ነዊሕ ዓመታት ከኣ፡ ምስ ሞሪስኮስ ዚተሓሓዝ ሓደ ውሳነ ተገብረ። እቲ ውሳነ እንታይ እዩ ነይሩ፧ ሞሪስኮስ ካብ ስጳኛ ኺስጐጉ ነበሮም። a

ኣብ ስጳኛ፡ ሙዲኻር ዚብሃሉ ሒደት ዚቝጽሮም ሰዓብቲ እምነት ምስልምና ዝዀኑ ሞርስ ነይሮም እዮም፣ ኣብቲ ሰዓብቲ እምነት ካቶሊክ ዚቈጻጸርዎ ኸባቢ ድማ ንኣማእታት ዓመታት ብሰላም ይነብሩ ነይሮም እዮም። ንእተወሰነ እዋን ከኣ፡ ናታቶም ሕግን ባህልን ሃይማኖትን ንኺስዕቡ ዜኽእሎም ሕጋዊ መሰል ነይርዎም እዩ።

ይኹን እምበር፡ ብ1492 ዳግማይ ፈርዲናንድን ኢዛቤላን ዝስሞም ሰዓብቲ እምነት ካቶሊክ ዝነበሩ ገዛእቲ ስጳኛ፡ ነታ ኣብ ሓውሲ ደሴት ኣይቤርያ ኣብ ትሕቲ እስላማዊ መንግስቲ ዝነበረት ግረናዳ እትብሃል ናይ መወዳእታ ግዝኣት ስዒሮም ሓዝዋ። እታ ግዝኣት ክትተሓዝ ከላ፡ ነቶም ኣብኡ ዝነበሩ ሞርስ፡ ልክዕ ከምቲ ሙዲኻር ዝነበሮም ዓይነት መሰል ከም ዚህልዎም ተገብረ። ኰይኑ ግና፡ እቶም ሰዓብቲ እምነት ካቶሊክ ዝነበሩ ገዛእቲ ብዙሕ ከይጸንሑ፡ ነቶም ኣብ ግዝኣቶም ዝነበሩ ሰዓብቲ እምነት ምስልምና  መስጐጕቲ ኼውርዱሎምን ሃይማኖቶም ንኪቕይሩ ኼገድድዎምን ጀመሩ። እቶም ሞርስ ነዚ ንስምምዖም ዚጥሕስ ተግባር ብምቅዋም፡ ብ1499 ኣድማ ገበሩ። ሰራዊት መንግስቲ ነቲ ኣድማ እኳ እንተ በተኖ፡ ድሕሪኡ ግና ነቶም ኣብቲ ኸባቢ ዝነበሩ ሰዓብቲ እምነት ምስልምና፡ ወይ ሃይማኖቶም የቐይሮም ወይ ከኣ ይሰጕጎም ነበረ። ስጳኛውያን ነቶም ሃይማኖቶም ቀዪሮም ኣብ ስጳኛ ዚነብሩ ዝነበሩ ሰባት፡ ‘ሞሪስኮስ’ ኢሎም ይጽውዕዎም ነበሩ።

ብ1526 ምስልምና ኣብ መላእ ስጳኛ እኳ እንተ ተኣገደ፡ ብዙሓት ሞሪስኮስ ብምስጢር ሃይማኖቶም ይስዕቡ ነበሩ። ብሓፈሻኡ፡ ባህላዊ መንነቶም ዓቂቦም ይነብሩ ነበሩ።

ኣብ ፈለማ፡ ሞሪስኮስ ሃይማኖቶም ናብ ካቶሊክ ብምቕያር ብኸናፍሮም ጥራይ ዜቕርብዎ ዝነበሩ ኣምልኾ፡ ሸለል ተባሂሉ ነበረ። ከመይሲ፡ ኢደ ጥበበኛታትን ሰራሕተኛታትን ከፈልቲ ግብርን እዮም ነይሮም። ኰይኑ ግና፡ ምስ ህዝቢ ስለ ዘይሕወሱ፡ ይጽልኡ ነበሩ፣ ካብ መንግስቲ ይኹን ካብ ተራ ሰባት ድማ ኣድልዎ የጋጥሞም ነበረ። ከምኡ ኪኸውን ዝኸኣለ፡ ኣብ ቤተ ክርስትያን፡ ሞሪስኮስ ሃይማኖቶም ዝቐየሩሉ ምኽንያት ብቕንዕና ኸም ዘይኰነ ዚገልጽ ጥርጣረ እናወሰኸ ስለ ዝኸደ እዩ።

ነዊሕ ከይጸንሐ፡ ሸለል ምባል ሓዲግካ፡ ብሓይሊ ምግዳድ ተጀመረ። ብ1567 እቲ ንጉስ ዳግማይ ፊሊፕ ዘውጸኦ ንቛንቋን ንኣከዳድናን ንልምድን ንባህልን ሞሪስኮስ ዚኽልክል ውሳነ ተኣወጀ። እዚ ኸኣ ሓድሽ ዕልወትን ምፍሳስ ደምን ከም ዚጅመር ገበረ።

ጸሓፍቲ ታሪኽ ከም ዚገልጽዎ፡ ገዛእቲ ስጳኛ፡ “ሞሪስኮስ ኣይ ንፉዓት ክርስትያናት፡ ኣይ እሙናት ተገዛእቲ” ምዃኖም ኣሚኖም ነበሩ። በዚ ምኽንያት እዚ ድማ፡ ሞሪስኮስ ምስ ጸላእቲ ስጳኛ፡ ማለት ምስቶም ባርባሪ ዚብሃሉ ሽፍታ ባሕርን ምስ ፈረንሳውያን ፕሮተስታንትን ምስ ቱርካውያንን ከም ዝሓበሩ ጌርካ ተኸስሱ። እቲ ዓሲሉ ዝነበረ ጽልእን ሞሪስኮስ ኣብ መወዳእታኡ ኪኸድዑ ኸም ዚኽእሉ ዝነበረ ፍርህን ተደማሚሩ ኸኣ፡ ፊሊፕ ሳልሳይ ብ1609 ንሞሪስኮስ ካብ ስጳኛ ሰጐጎም። b ኣብቲ ስዒቡ ዝነበረ ዓመታት፡ ሞሪስኮስ ከም ዝዀኑ እተጠርጠሩ ሰባት፡ መስጐጕቲ ይወርዶም ነበረ። በዚ ዜዋርድ መገዲ እዚ፡ ስጳኛ ምሉእ ብምሉእ ሰዓቢት እምነት ካቶሊክ ኰነት።