Ir al contenido

Ir al índice

Ama kay mundomanta runas jina yuyanachu

Ama kay mundomanta runas jina yuyanachu

‘Allinta qhawakuychej, pajtataj pipis presota jina apakapusunkichejman runaj yachayninwan, qhasi manakaj yachachiykunawan, kay mundoj yuyayninman jinataj’ (COL. 2:8).

38, 31 TAKIYKUNA

1. Apóstol Pablo Colosasmanta cristianosman, ¿imatataj nisqa? (Patapi kaj dibujota qhawariy).

KAY 60, 61 wata chaynejta, apóstol Pabloqa Romapi wisqʼasqa kasharqa. Ajina wisqʼasqa kashajtin Colosasmanta cristianosman uj cartata qhelqarqa. Pay nerqa: ‘Diospa munayninta allinta rejsinaykichejta munayku’, nispa (Col. 1:9). Chantá Pablo nillarqataj: “Chaytaqa nini, ama pipis sumajman rijchʼakoj palabraswan pantachisunaykichejpaj. Allinta qhawakuychej, pajtataj pipis presota jina apakapusunkichejman runaj yachayninwan, qhasi manakaj yachachiykunawan ima. Chaykunaqa ñaupa runaspa yachachiyninkumanta jamun, kay mundoj yuyayninmantawan, manataj Cristomantachu”, nispa (Col. 2:4, 8). Chayta niytawan Pabloqa sutʼincharqa, imaynatachus kay mundomanta runas yuyasqankuta, imaraykutajchus chay yuyaykuna runasman gustasqantapis. Kay mundomanta runasqa, yuyachiwasunman, may yachayniyoj kasqanchejta, wajkunamanta nisqataj aswan sumaj kasqanchejta. Chayrayku Pabloqa Colosasmanta hermanosman nerqa, ama kay mundomanta runas jina yuyanankuta, nitaj paykuna jina imatapis ruwanankuta (Col. 2:16, 17, 23).

2. ¿Sajra yuyayninkuta kay mundomanta runas chimpaykuchiwasunmanchu?

2 Kay mundomanta runasqa mana Diospa munayninman jinachu kausakunku. Chayrayku allinta qhawarikunanchej tiyan, paykuna jina mana yuyanapaj. Imajtinchus paykuna jina yuyasunchej chayqa, pisimanta pisi Jehová Diosmanta karunchakusunman. Kay mundomanta runasqa, ichapis sajra yuyayninkuta chimpaykuchiwasunman telenejta, Internetnejta, llankʼayninchejmanta compañerosnejta, escuelamanta compañerosnejtapis. Qhepan parrafospi yachakusunchej imastachus ruwananchejta, kay mundomanta runas jina mana yuyanapaj.

DIOSPI CREENAPUNI

3. 1) ¿Imatataj ashkha runas ninku? 2) ¿Imaraykutaj ajinata ninkuman?

3 Ashkha runasqa ninku: “Diospi mana creespapis kʼacha runas kasunman”, nispa. Ichapis ajinata ninku, Diosta mana rejsisqankurayku. Chayraykutaj munasqankuta ruwanku (Salmo 14:1 leey). Wakin runastaj ninku: “Diospi mana creespapis, allillanta kausakusaj”, nispa.

4. Diospi mana creej runawan, ¿imamantataj parlarisunman?

4 Ichapis ashkha runasqa Diospi mana creenkuchu, wakin yachayniyoj runas kausay jinallamanta rikhurisqanta nisqankurayku. Ichapis Diospi mana creej runawan, uj wasimanta parlarisunman. Uj waseqa mana sapanmanta rikhurinmanchu, runaj ruwasqanpuni. Wasimanta nisqataj, runasqa tʼukunapaj jina ruwasqa kanchej. Makinchejta khuchurpakojtinchejqa, tiemponman sanoyapunman. Uj wasi lajrakojtintajrí, mana sapanmanta allinchakunmanchu. Kayqa reparachiwanchej, Jehová Diospuni ruwawasqanchejta. Bibliaqa nin: “Arí, sapa wasipis wasichajniyojpuni. Tukuy imata ruwajtajrí Diospuni”, nispa (Heb. 3:4).

5. ¿Pejpaj yanapaynillanwantaj reparayta atisunman imachus allin imatajchus mana allin kasqanta?

5 Diospi mana creejkunamanta Biblia nin: “Paykunataqa kikin sonqonku reparachin, ruwasqanku allinchus manachus kasqanta”, nispa. Jinapis aswan allin riwasunchej, Diospa munayninman jina kausakojtinchej (Rom. 2:14, 15). Ichapis Diospi mana creej runaqa, tatamamanta kasukunman respetanmantaj. Jinapis Jehová Diospa nisqasninta mana kasukojtenqa, ashkha chʼampaykunapi rikukonqa (Isa. 33:22). Chayrayku ashkha runasqa reparanku, Dioslla kay mundomanta llakiykunata chinkachiyta atisqanta (Jeremías 10:23 leey). Arí, Jehová Diospa yanapaynillanwan reparayta atinchej, imachus allin imatajchus mana allin kasqanta (Sal. 146:3).

DIOSMAN QAYLLAYKUSPAQA KUSIKUNCHEJ

6. ¿Imaraykutaj wakin runas mana iglesiaman riyta munankuchu?

6 Runasqa ninku: “Kusisqa kanapajqa mana uj iglesiaman rinapunichu tiyan”, nispa. Ashkha runasqa nillankutaj, iglesiaman riy qhasi manakaj kasqanta. Imajtinchus iglesiaspeqa sajra runas infiernoman rinankuta ninku. Wakin iglesiaspitaj diezmota mañanku, wakinpitaj uj partidota yanapanankuta ninku. Chayrayku ashkha runasqa ninku: “Ni mayqen iglesiaman rispa, allillan kashani”, nispa. Wakintaj jinata ninku: “Diospi creeni, jinapis, ¿imapajtaj iglesiaman riymanri?”, nispa.

7. Diospa llajtanpi, ¿kusisqachu kasunman?

7 Llulla religionpi kaspaqa, mana allintachu kausakusunchej. Jehová Diosman qayllaykusparí, allinta kausakunchej, kusisqataj kasunchej (1 Tim. 1:11). Arí, Jehová Diosqa tukuy imata allinninchejrayku ruwan (Hech. 20:35). Payqa llajtanman pusamuwarqanchej. Chaypitaj familianchejwan kusisqa kanchej. Imajtinchus Jehová Diosqa, yachachiwarqanchej warminchejta chayri qosanchejta mana wasanchanata. Chantapis yachachillawarqanchejtaj familia ukhupi munanakunata, respetanakunata, imaynatachus wawasta uywanatapis. Jehová Diospa munasqanman jina kausakoyqa, yanapawanchej congregacionpi mana chʼajwas kananpaj. Yanapallawanchejtaj hermanospura munanakunapaj, ujchasqataj kanapaj (Isaías 65:13, 14 leey).

8. Mateo 5:3 versículo nisqanman jina, ¿imataj kusichiwasunman?

8 Reparanchej jina Jehová Diosta sirvispalla kusisqa kasunman. Jinapis wakin runasqa kusisqa kanku, profesional kaspa, uj sumaj futbolista kaspa chayri imallatapis sumajta ruwayta yachaspa. Wakintajrí kusisqa kanku, familiankuta chayri amigonkuta cuidaspa. Arí, chaykunata ruwayqa kusichiwasunman. Jinapis Diosmanta yachakuy, astawan kusichiwanchej. Imajtinchus Diospa rijchʼayninman jina ruwasqa kanchej (Mateo 5:3 leey). Chantapis hermanoswan Diosta yupaychaspa kusisqallataj kanchej, kallpachasqataj (Sal. 133:1). Chantá kusisqallataj kanchej mundontinmanta hermanoswan uj familia jina kaspa, llimphu sonqoyoj kaspa, uj sumaj kausaytataj suyakuspa.

DIOSPA KAMACHIYKUNASNINTA NECESITANCHEJ

9. 1) ¿Imatataj runas ninku qhariwarmi jina puñuykuymanta? 2) ¿Imatataj Biblia nin khuchichakuy juchamanta?

9 Runasqa ninku: “Pillawanpis puñuykoyqa mana juchachu”, nispa. Ichá runasqa niwasunman, “paywan puñuykojtiyki, ¿imapunitaj kanmanri?”, nispa. Jinapis Bibliaqa nin, khuchichakuy juchamanta tʼaqakunanchejta (1 Tesalonicenses 4:3-8 leey). * Jehová Diosqa leyesta churapuwarqanchej, ruwawasqanchejrayku. Diosqa nin, casarasqa kajkunalla qhariwarmi jina puñuykuyta atisqankuta. Chay kamachiytataj munakuwasqanchejrayku churapuwarqanchej. Kamachiykunasninta kasukojtinchejtaj, allinta kausakusun. Familia ukhupi Diospa munasqanman jina kausakojtinchejqa, purajmanta munanakusunchej, respetanakusunchejtaj, nitaj imamantapis manchachikusunchu. Mana kasukojkunatatajrí, Dios juzganqa (Heb. 13:4).

10. ¿Imatataj ruwasunman mana khuchichakuy juchapi urmanapaj?

10 Bibliaqa niwanchej imatachus ruwanata, mana khuchichakuy juchapi urmanapaj. Khuchichakuy juchapi mana urmanapajqa, ama imatapis qhawanallachu. Jesús nerqa: “Pillapis uj warmita munapayaspa qhawallanpuni chayqa, ñapis chay warmiwan sonqonpi qhenchachakunña. Chayrayku, sichus paña ñawiyki pantachishasunki chayqa, sikʼispa wijchʼuy”, nispa (Mat. 5:28, 29). Chayrayku amapuni qhawanachu mana ropayoj warmista chayri qharista. Nillataj uyarinachu khuchichakuymanta parlaj takiykunata. Apóstol Pablo nerqa: ‘Wañuchiychej qankunapi kaj sajra imasta. Ama khuchichakuy juchapi urmanaykichejpaj’, nispa (Col. 3:5). Chayrayku khuchichakuy juchamanta mana parlanallanchejpischu tiyan, nitaj chayta munapayanallanchejpischu tiyan (Efe. 5:3-5).

¿PROFESIONNIYOJPUNICHU KANANCHEJ TIYAN?

11. ¿Imajtintaj runas niwasunman profesional kananchejta?

11 Runasqa ninku: “Profesional kanki chayqa, kusisqa kanki”, nispa. Runasqa niwasunman: “Qhapaj kanaykipaj, profesional kanayki tiyan”, nispa. Ajinata ashkha runas yuyasqankurayku, noqanchejpis ichá paykuna jina yuyayta qallarisunman.

12. Profesional kaspa, ¿kusisqachu kasun?

12 Profesional kaspaqa, ichá qhapajyasunman chayri may rejsisqa kasunman. Jinapis mana kusisqachu kasunchej. Chayta sumajta reparanapaj Diablomanta parlarina. Payqa kapuyniyoj, may rejsisqataj kayta munarqa. Kay tiempopitaj Diabloqa kapuyniyojpuni, may rejsisqataj. Jinapis mana kusisqachu kashan, manaqa manchay phiñasqa kashan (Mat. 4:8, 9; Apo. 12:12). Noqanchejpa sonqonchejrí mayta qhallallarin, runasman Diosmanta yachachispa, uj sumaj kausaymanta willarispa ima. Chaytaj ni mayqen profesionwan kikinchakunchu. Wakin profesionniyoj runasqa envidiosos kanku, imallamantapis phiñakunku, nitaj ni imawanpis contentakunkuchu. Bibliataj nin profesionniyoj kayta maskʼay ‘wayrata japʼiyta munay jinalla’ kasqanta (Ecl. 4:4).

13. 1) ¿Trabajonchejta ñaupajmanchu churana kasqa? 2) ¿Imataj apóstol Pablota kusichej?

13 Necesitasqanchej imasta rantikunapajqa, trabajanapuni kashan. Jinapis kausayninchejpeqa, mana trabajonchejchu ñaupajpi kanan tiyan. Imajtinchus Jesús nerqa: “Mana pipis iskay patronesta ujllapi sirviyta atinmanchu, imaraykuchus ujninta chejnenqa ujnintataj munakonqa, ujninman kʼaskakonqa ujnintataj pisipaj qhawanqa. Qankunaqa mana atinkichejchu ujllapi Diostawan qolqetawan sirviyta”, nispa (Mat. 6:24). Jehová Diosta sirvispalla, runasman Bibliamanta yachachimuspallataj, may kusisqa kasunchej. Apóstol Pablomanta parlarina. Payqa joven kashaspa uj sumaj profesionniyoj karqa, jinapis mana kusisqachu karqa. Runasman Diosmanta yachachiyta qallarisqantawanraj sonqo juntʼasqa karqa. Imajtinchus rikorqa imaynatachus runas ñaupa kausayninkuta saqepusqankuta (1 Tesalonicenses 2:13, 19, 20 leey). Arí, Jehová Diosta sirvispalla, runasta yanapaspallataj may kusisqa kasunchej.

Runasman Bibliamanta yachachimuspalla may kusisqa kanchej. (12, 13 parrafosta qhawariy).

RUNASQA LLAKIYKUNATA MANA CHINKACHIYTA ATINKUCHU

14. ¿Imaraykutaj runas ninku problemasta allinchanapaj mana Diosta necesitasqanchejta?

14 Runasqa ninku: “Problemasta allinchanapajqa, mana Diosta necesitanchejpunichu”, nispa. Ajinata runas ninku, munasqallankuta ruwayta munasqankurayku. Chantapis nillankutaj guerras, suwas, onqoykuna, wajchayaypis pisiyashasqanta. Uj noticiapipis jinata nikorqa: “Kay mundopi chʼajwas, tukuy ima llakiykunapis pisiyashan. Runas allinta kausakuyta maskʼasqankurayku”, nispa. Chay nisqanku jinapunichus manachus kasqanta, qhawarina.

15. ¿Imastataj runas mana chinkachiyta atinkuchu?

15 Runasqa mana guerrasta tukuchiyta atinkuchu. Runasqa 60 millonesmanta astawan wañorqanku, kay Ñaupaj kaj Guerra Mundialpi jinallataj Iskay kaj Guerra Mundialpipis. Kay 2015 watakamaqa, 65 millones runas lugarninkumanta riporqanku, guerrasrayku chayri qhatiykachasqa kasqankurayku. Kay 2015 watallapi 12,4 millones runas waj lugaresman riporqanku. Wakin lugarespi suwas, abusajkuna ima pisiyajtinpis, runasqa sajra ruwaykunata mana chinkachiyta atinkuchu. Imajtinchus runasqa Internetnejtañataj suwanku, sajra imastawan ruwanku. Wakintaj familia ukhupi maqanakuspalla tiyakunku. Wakin lugarespitaj runasta wañuchinankupaj bombasta churanku, wakin runastaj autoridadesta llukʼiykunku. Chantapis runasqa onqoykunata mana chinkachiyta atillankutajchu. Kay 2013 watapi, uj noticiapi jinata nikorqa: “Runas niraj 60 watasta juntʼashajtinku, sapa wata 9 millones wañunku onqoyrayku. Wakin runasqa wañunku sonqonku sayapusqanrayku chayri cáncer onqoyrayku. Wakintaj wañunku tuberculosiswan chayri mina onqoywan, wakintajrí diabetes nisqa onqoywan, waj onqoykunawan ima”, nispa. Runasqa wañushallankupuni, wakin onqoykunapaj jampista ruwajtinkupis. Chantapis runasqa mana wajchayayta chinkachiyta atillankutajchu. Kay Banco Mundialmanta autoridades nisqankuman jina, kay 1990 watapi Africapi, 280 millones wajcha runas karqanku. Kay 2012 watapitaj 330 millones wajcha runas karqanku.

16. 1) ¿Pillataj tukuy llakiykunata chinkachinman? 2) Biblia nisqanman jina, ¿imastataj Jehová Dios tumpamantawan chinkachenqa?

16 Reparanchej jina runasqa, guerrasta, sajra ruwaykunata, onqoykunata, wajchayaytapis manapuni chinkachenqankuchu. Imajtinchus kay tiempopi autoridades, empresasmanta patronespis paykunaj allinnillankuta maskʼanku. Tukuy llakiykunataqa Diospa Gobiernollan chinkachenqa. Jehová Diosqa chinkachenqa guerrasta, chejninakuyta, llukʼiykuyta, llulla religionta, Diablotawan (Sal 46:8, 9). Chantapis chinkachillanqataj suwa runasta, abusajkunatapis. Kay tiempopitaj Jehová Diosqa, yachachishawanchej purajmanta munanakunata, yanapanakunatapis. Chaytataj ni mayqen gobiernopis ruwayta atinmanchu (Isa. 11:9). Biblia nisqanman jina, tumpamantawan Jehová Diosqa, tukuy imaymana onqoykunata chinkachenqa, sumajta kausakunanchejpaj (Isa. 35:5, 6). Wajchayaytapis chinkachillanqataj, jinamanta tukuyninchej kusisqas kausakusunchej, Diosmantaj astawan qayllaykusunchej. Jehová Diosqa maytapuni bendeciwasunchej, chaytaj ni imawan kikinchakonqachu (Sal. 72:12, 13).

ALLIN YACHAYLLAWANPUNI KAUSANA

17. Kay mundomanta runas mana umanchejta muyuchinawanchejpaj, ¿imastataj ruwasunman?

17 Ichapis runasqa umanchejta muyuchiyta munawasunman. Runas ama umanchejta muyuchinawanchejpajqa, imatachus Biblia nisqanta qhawaykuna, chayman jinataj ruwana. Chantapis experienciayoj hermanowan chayri hermanawan parlarisunman. Chantataj tʼukurina imajtinchus ashkha runas ajinata yuyasqankuta. Chantá sumajta yuyaycharikuna kay mundomanta runas jina mana yuyanapaj. Apóstol Pabloj nisqantataj kasukuna. Pay nerqa: ‘Mana creejkunaj ñaupaqenkupi, allin yachayllawanpuni kausaychej. Ajinamanta yachankichej, sapa runaman imaynatachus kutichinaykichej kasqanta’, nispa (Col. 4:5, 6).

^ párr. 9 Bibliamanta ashkha unay qhelqasqaspi, mana rikhurinchu Juan 7:53 versiculomantapacha 8:11 versiculokama. Wakin runasqa, chay versiculosta leespa ninku, mana juchayoj runalla khuchichakoj runata juzgayta atisqanta. Jinapis Diosqa israelitasman ajinata kamacherqa: “Sichus uj qhareqa wajpa warminwan puñushaspa taripachikunman chayqa, iskayninku wañuchisqa kanqanku”, nispa (Deu. 22:22).