TIN-AW ang giingon sa Bibliya: Ang bana angayng ‘maghigugma sa iyang asawa sama sa iyang kaugalingon.’ Ang asawa usab angayng magpakitag “halawom nga pagtahod sa iyang bana.” Angay nilang tumanon ang ilang papel ingong “usa ka unod.” (Efe. 5:33; Gen. 2:23, 24) Paglabay sa panahon, ang relasyon sa magtiayon magkalig-on, maingon man ang ilang gugma sa usag-usa. Ikatandi kana sa mga gamot sa duha ka kahoy nga nagkulapot samtang tapad nga nagtubo. Ang pagbati sa malipayong bana ug asawa magkalawom ug mas magpasuod kanila.

Apan komosta kon namatay ang bana o ang asawa? Ang maong bugkos, nga dili mabugto samtang buhi pa, naputol na. Ang nabalo sagad mobatig kasakit, kamingaw, ug lagmit masuko o makonsensiya pa gani. Sulod sa 58 ka tuig nga kaminyoon ni Daniella, daghan siyag kaila nga namatyag kapikas. * Apan dihang namatay ang iyang bana, siya nakaingon: “Ingon ani diay ning mamatyag kapikas. Masabtan lang nimo ni kon mahitabo na kanimo.”

Matod sa pipila ka tigdukiduki, wala nay mas makapaguol pa kay sa pagkamatay sa minahal nga kapikas. Daghang balo ang mouyon niana. Ang bana ni Millie dugay nang namatay. Sila 25 ka tuig nang minyo. Sa paghubit sa iyang kinabuhi ingong balo, siya miingon, “Mora kog napiangan.”

Kaniadto, gihunahuna ni Susan nga sobra ra ang gibati sa mga biyuda nga naguol gihapon bisag  dugay nang namatay ang ilang bana. Dayon namatay ang iyang bana human sa 38 ka tuig nilang panag-uban. Kapin nag 20 ka tuig ang milabay, pero matod niya, “Adlaw-adlaw kong mahinumdom niya.” Sagad mohilak siya kay gimingaw pag-ayo sa iyang bana.

Gipakita sa Bibliya nga sakit kaayong mawad-ag kapikas ug dugay kining mawala. Pagkamatay ni Sara, ang iyang bana nga si Abraham “misulod aron sa pagminatay alang kang Sara ug sa paghilak tungod kaniya.” (Gen. 23:1, 2) Bisag nagtuong may pagkabanhaw, naguol pag-ayo si Abraham dihang namatay ang iyang minahal. (Heb. 11:17-19) Human mamatay ang pinalanggang asawa ni Jacob nga si Raquel, siya wala dayon malimot kaniya. Mabination siyang nag-estorya bahin kang Raquel ngadto sa iyang mga anak.—Gen. 44:27; 48:7.

Unsay atong makat-onan niini nga mga pananglitan sa Bibliya? Bisag daghang tuig na ang milabay, ang mga balo sagad mobati gihapon ug kasakit. Dili nato angayng isipon nga kahuyangan ang ilang mga luha ug mga kaguol. Normal kini nga mga pagbati sa mga namatyag kapikas. Basin gikinahanglan nila ang atong empatiya ug pagpaluyo sulod sa taas nga panahon.

Ang kinabuhi sa usa ka balo dili kay basta lang pagbalik sa pagkatagsaanon. Sulod sa daghang tuig nga minyo, ang bana sagad nahibalo kon unsaon niya paghupay ug pagdasig ang iyang asawa dihang kini masubo o maluya. Kon wala na siya, wala nay tighupay ug magmahal sa iyang asawa. Sa baylo, ang asawa nahibalo kon unsay himoon aron ang iyang bana malipay ug dili sobrang mabalaka. Ang iyang hapohap, makapahupay nga mga pulong, ug gipakitang atensiyon sa interes ug panginahanglan sa iyang bana wala gayoy sama. Kon siya mamatay, ang iyang bana basin mobatig kahaw-ang sa iyang kinabuhi. Mao nga ang uban nga nawad-ag kapikas nabalaka ug nahadlok sa ilang umaabot. Unsang prinsipyo sa Bibliya ang makatabang kanila nga mobatig kasegurohan ug kalinaw?

“Ayaw gayod kamo kabalaka bahin sa sunod nga adlaw, kay ang sunod nga adlaw adunay iyang kaugalingong mga kabalaka. Igo na sa matag adlaw ang iyang kaugalingong pagkadaotan.” (Mat. 6:34) Ang mga pulong ni Jesus partikular nga nagtumong sa materyal nga mga panginahanglan sa kinabuhi, apan kini nakatabang sa daghan sa pagsagubang sa kamatayon sa ilang minahal. Pipila ka bulan human mamatay ang iyang asawa, ang biyudong si Charles misulat: “Mingawon gihapon kaayo ko kang Monique. Usahay morag mas misamot pa kini. Pero akong naamgohan nga normal lang kini ug paglabay sa panahon momenos ra kini.”

Oo, kinahanglang sagubangon ni Charles kanang “paglabay sa panahon.” Giunsa niya kana paghimo? Matod niya, “Sa tabang ni Jehova, akong gisagubang ang matag adlaw nga moabot, nga dili usa hunahunaon ang ugma.” Si Charles wala magpadaog sa iyang kaguol. Ang iyang kasakit wala dayon mawala, apan wala siya malumsi niini. Kon namatay ang imong kapikas, paningkamoting atubangon lang kon unsay naa sa matag adlaw. Wala ka mahibalo  kon unsang kaayohan o pagdasig ang moabot sa sunod adlaw.

Ang kamatayon dili bahin sa orihinal nga katuyoan ni Jehova. Sa kasukwahi, lakip kini sa “mga buhat sa Yawa.” (1 Juan 3:8; Roma 6:23) Gigamit ni Satanas ang kamatayon ug ang pagkahadlok niini, aron daghan ang maulipon ug mawad-ag paglaom. (Heb. 2:14, 15) Si Satanas malipay dihang ang usa mawad-ag paglaom nga makabatog tinuod nga kalipay ug katagbawan, bisan sa bag-ong kalibotan sa Diyos. Busa ang kasakit ug pag-antos sa mga nabalo maoy resulta sa sala ni Adan ug sa mga panglingla ni Satanas. (Roma 5:12) Bug-os wagtangon ni Jehova ang kadaot nga gipahinabo sa mapintas nga hinagiban ni Satanas, ang kamatayon. Lakip sa ipahigawas sa Diyos gikan sa kahadlok nga gigamit ni Satanas mao kadtong namatyag kapikas, sama tingali kanimo.

Labot niadtong banhawon sa yuta, seguradong daghang kausaban ang mahitabo sa tawhanong mga relasyon. Hunahunaa ang mga ginikanan, apohan, ug ubang katigulangan nga banhawon ug mahingpit uban sa ilang mga anak ug mga apo. Mawala na ang mga epekto sa pagkatigulang. Mahimong lahi na kaayo ang panglantaw sa bag-ong mga henerasyon sa ilang mga katigulangan kay sa karon. Ang maong mga kausaban magpauswag sa tawhanong pamilya.

Daghang pangutana ang motungha bahin sa pagkabanhaw, sama pananglit niadtong namatyag duha ka kapikas o kapin pa. Ang mga Saduseo nangutana bahin sa usa ka babaye nga pito ka beses  nabalo. (Luc. 20:27-33) Unsa unyay relasyon nilang tanan human sa ilang pagkabanhaw? Wala kita mahibalo, ug walay kapuslanan nga managhap o mabalaka bahin niana. Ang importante nga mosalig kita sa Diyos. Usa ka butang ang segurado—bisag unsay himoon ni Jehova sa umaabot, kini maayong palaaboton ug dili angayng kahadlokan.

Ang usa sa kinatin-awang mga pagtulon-an sa Pulong sa Diyos mao nga banhawon ang namatay nga mga minahal. Ang mga asoy sa Bibliya bahin sa mga gibanhaw kaniadto naggarantiya nga ‘ang tanan nga anaa sa handomanang mga lubnganan makadungog sa tingog ni Jesus ug manggula.’ (Juan 5:28, 29) Ang mga buhi nianang panahona malipayng motagbo sa mga binanhaw. Ug dili gyod nato matukib ang kalipay nga bation usab sa mga binanhaw.

Panahon sa pagkabanhaw, ang yuta mapuno sa kalipay nga wala sukad mahitabo. Ang binilyong nangamatay kanhi makig-uban pag-usab sa mga buhi. (Mar. 5:39-42; Pin. 20:13) Ang paghanduraw niining umaabot nga milagro makahupay sa tanan nga namatyag mga minahal.

May rason pa bang maguol nianang panahona? Wala. Ang Isaias 25:8 nag-ingon nga “lamyon gayod [ni Jehova] ang kamatayon hangtod sa kahangtoran.” Lakip niana ang bug-os nga pagwagtang sa sakit nga epekto sa kamatayon, kay ang tagna padayong nag-ingon: “Ang Soberanong Ginoong Jehova tinong magpahid sa mga luha gikan sa tanang nawong.” Kon masulub-on ka karon kay namatay ang imong kapikas, ang pagkabanhaw seguradong makapalipay nimo.

Walay tawo nga bug-os makasabot sa tanang butang nga himoon sa Diyos sa bag-ong kalibotan. Si Jehova miingon: “Ingon nga ang mga langit mas taas kay sa yuta, mao man usab ang akong mga dalan mas taas kay sa inyong mga dalan, ug ang akong mga hunahuna kay sa inyong mga hunahuna.” (Isa. 55:9) Ang saad ni Jesus bahin sa umaabot nga pagkabanhaw maghatag kanatog kahigayonan nga mosalig kang Jehova, sama kang Abraham. Ang importanteng himoon sa matag Kristohanon karon mao ang pagbuhat sa gisugo sa Diyos aron kita ‘isipong  takos nga makabaton nianang sistemaha sa mga butang’ uban sa mga banhawon.—Luc. 20:35.

Imbes mabalaka, palig-ona ang imong paglaom. Para sa kadaghanan, dulom ang umaabot. Apan gihatagan kita ni Jehova ug maayong butang nga laoman. Wala kita eksaktong mahibalo kon unsaon ni Jehova pagtagbaw ang tanan natong panginahanglan ug tinguha. Apan dili kita angayng magduhaduha niana. Si apostol Pablo misulat: “Ang paglaom nga makita dili paglaom, kay sa dihang makita sa usa ka tawo ang usa ka butang, siya ba magalaom pa niini? Apan kon kita magalaom sa wala nato makita, kita magpadayon [sa] paghulat niini uban ang paglahutay.” (Roma 8:24, 25) Kon hugot ang imong paglaom sa mga saad sa Diyos, kana motabang nimo sa paglahutay. Kon molahutay ka, imong masinati ang nindot kaayong kaugmaon diin ‘ihatag ni Jehova ang mga hangyo sa imong kasingkasing.’ Iyang tagbawon “ang tinguha sa tanang buhing butang.”—Sal. 37:4; 145:16; Luc. 21:19.

Sa hapit nang mamatay si Jesus, ang iyang mga apostoles naguol pag-ayo, nahadlok, ug naglibog. Sila gihupay ni Jesus: “Ayaw tugoti nga mabalisa ang inyong mga kasingkasing. Pagpasundayag ug pagtuo sa Diyos, pagpasundayag usab ug pagtuo kanako.” Iyang giingnan sila: “Dili ko kamo biyaan nga nagbangotan. Ako moanhi kaninyo.” (Juan 14:1-4, 18, 27) Ang iyang mga pulong maghatag sa iyang dinihogang mga sumusunod latas sa kasiglohan ug rason nga molaom ug molahutay. Sa susama, dili angayng mawad-ag paglaom kadtong nangandoy nga mabanhaw ang ilang mga minahal. Sila dili pasagdan ni Jehova ug sa iyang Anak nga magbangotan. Makaseguro ka niana!