1, 2. Nganong lisod ang kinabuhi sa katawhan sa Diyos karon? (Tan-awa ang mga hulagway sa sinugdan sa artikulo.)

DAGHANG doktor ug nars ang nag-atiman niadtong dunay mananakod nga sakit. Giatiman nila ang ilang mga pasyente kay gusto nilang matabangan kini. Pero, sa pagbuhat niana kinahanglan nilang proteksiyonan ang kaugalingon aron dili sila matakdan sa sakit nga ilang gitambalan. Sa susama, daghan kanato ang nagpuyo ug nagtrabaho uban niadtong may mga panglantaw ug kinaiya nga sukwahi sa diyosnong mga hiyas. Tingali lisod kini alang kanato.

² Niining kataposang mga adlaw, nagkaus-os ang moral nga sukdanan. Ang ikaduhang sulat ni apostol Pablo kang Timoteo naghisgot sa mga kinaiya sa mga tawong nahilayo sa Diyos, mga kinaiya nga mahimong komon kaayo samtang magkaduol ang kataposan. (Basaha ang 2 Timoteo 3:1-5, 13.) Bisag makuratan tingali ta sa pagdaghan sa mga tawong ingon nianag kinaiya, posibleng maimpluwensiyahan ta sa ilang batasan ug panglantaw. (Prov. 13:20) Niining artikuloha, atong hisgotan ang kalainan sa kinaiya sa mga tawo niining kataposang mga adlaw ug nianang sa katawhan sa Diyos. Hisgotan sab nato kon unsay himoon aron dili ta matakdan sa dili maayong kinaiya samtang nagtabang sa uban sa espirituwal nga paagi.

3. Kang kinsa mapadapat ang listahan sa mga kinaiya nga gihisgotan sa 2 Timoteo 3:2-5?

 ³ Si Pablo misulat nga “sa kataposang mga adlaw,” mahitabo ang “makuyaw nga mga panahong lisod sagubangon.” Dayon, iyang gilista ang 19 ka dili maayong batasan, o kinaiya, nga ipakita sa mga tawo niining panahona. Ang listahan susama nianang narekord sa Roma 1:29-31, pero ang listahan ni Pablo sa iyang sulat kang Timoteo may mga termino nga wala hisgoti sa ubang basahon sa Kristohanon Gregong Kasulatan. Gisugdan ni Pablo ang listahan sa dili diyosnong mga kinaiya pinaagi sa mga pulong “kay ang mga tawo unya . . . ” Ang terminong “mga tawo” angayng sabton ingong “katawhan,” kay ang maong mga kinaiya mahimong ipakita sa mga lalaki ug babaye. Pero, dili tanang tawo ang nagpakita nianang mga kinaiyaha. Ang mga Kristohanon lahi kaayog mga hiyas.​—Basaha ang Malaquias 3:18.

4. Unsaon nimo paghubit ang mga tawong garboso?

⁴ Human isulti ni Pablo nga daghan unya ang magmahigugmaon sa kaugalingon ug sa kuwarta, siya misulat nga ang katawhan mahimo pong mapagawalon, mapahitas-on, ug mangburot sa garbo​—mga kinaiya nga nagpakitang labaw ang usa tungod sa abilidad, hitsura, bahandi, o ranggo. Ang mga tawong ingon nianag kinaiya gustong dayegon. Usa ka eskolar misulat bahin sa tawong garboso: “Sa iyang kasingkasing dunay gamayng altar diin siya moyukbo sa iyang kaugalingon.” Ang pipila miingon nga ang garbo ngil-ad kaayo nga bisag ang tawong garboso dili ganahan nga makita kana diha sa uban.

5. Sa unsang paagi nahimong garboso bisan ang mga matinumanon?

⁵ Gidumtan gyod ni Jehova ang garbo. Dili siya ganahan niadtong may “mapahitas-ong mga mata.” (Prov. 6:16, 17) Ang garbo makapahilayo sa usa gikan sa Diyos. (Sal. 10:4) Kini kinaiya sa Yawa. (1 Tim. 3:6) Pero makapaguol nga bisan ang pipila ka maunongong alagad ni Jehova naimpluwensiyahan sa garbo. Si Uzzias, nga hari sa Juda, nagmatinumanon sa daghang katuigan. “Apan,” ang Bibliya nag-ingon, “sa diha gayod nga nagmakusganon na siya, ang iyang kasingkasing nagmapahitas-on hangtod nga kini nagpahinabog kadaot, sa ingon siya milihok nga dili-matinumanon batok kang Jehova nga iyang Diyos ug misulod sa templo ni Jehova aron sa pagsunog ug insenso diha sa halaran sa insenso.” Sa ulahi, si Haring Ezequias nagmapahitas-on usab, pero sa makadiyot lang.​—2 Cron. 26:16; 32:25, 26.

6. Unsa untay makapahimo kang David nga garboso, pero nganong nagmapainubsanon siya?

⁶ Ang pipila ka tawo nahimong garboso tungod sa ilang maayong hitsura, pagkainila, talento sa musika, pagkakusgan, o taas nga posisyon. Si David nakabaton dili lang usa sa maong mga hiyas kondili nianang tanan; pero, nagmapainubsanon siya sa tibuok niyang kinabuhi. Human mapatay ni David si Goliat, si Haring Saul miingon nga puwedeng pangasaw-on ni David ang anak sa hari. Pero si David miingon: “Kinsa ba ako ug kinsa ang akong kabanayan, ang banay sa akong amahan, diha sa Israel, nga mahimo akong umagad sa hari?” (1 Sam. 18:18) Unsay nakatabang kang David sa pagpabiling mapainubsanon? Nahibalo siya nga nabatonan niya ang maong mga hiyas, abilidad, ug pribilehiyo kay ang Diyos ‘nagpaubos’ sa paghatag ug pagtagad kaniya. (Sal. 113:5-8) Nahibalo sab siya nga ang tanang maayong butang nga iyang nabatonan naggikan kang Jehova.​—Itandi ang 1 Corinto 4:7.

7. Unsay makatabang nato sa pagpaubos?

⁷ Sama kang David, ang katawhan ni Jehova karon naningkamot sa pagpaubos. Nahingangha ta sa pagkahibalo nga si Jehova, ang kinalabwan sa uniberso, nagpakitag pagkamapainubsanon. (Sal. 18:35) Atong gipadapat  ang inspiradong tambag: “Isul-ob ninyo ang malumong mga pagmahal sa pagkamabination, kalulot, pagpaubos sa hunahuna, kalumo, ug hataas-nga-pailob.” (Col. 3:12) Nahibalo sab ta nga ang gugma “dili manghambog, dili magpaburot.” (1 Cor. 13:4) Kon magpaubos ta, ang mga tawo mahimong madani kang Jehova. Maingon nga ang mga bana makabig nga walay pulong pinaagi sa panggawi sa ilang asawa, ang uban madani sa Diyos pinaagi sa pagkamapainubsanon sa iyang katawhan.​—1 Ped. 3:1.

8. (a) Unsay panglantaw sa pipila karon maylabot sa pagkamasinupakon ngadto sa ginikanan? (b) Unsay gisugo sa Kasulatan ngadto sa mga anak?

⁸ Gihisgotan ni Pablo kon sa unsang paagi ang mga tawo sa kataposang mga adlaw magtratar sa usag usa. Siya misulat nga sa kataposang mga adlaw, ang mga anak dili magmasinugtanon sa mga ginikanan. Bisag ang maong panggawi dalawaton usahay ug ginadasig pa gani diha sa mga libro, pelikula, ug programa sa TV, kini nakadaot sa labing importanteng yunit sa katilingban​—ang pamilya. Kini nga prinsipyo dugay nang nasabtan. Makapainteres nga sa karaang Greece, kon dagmalan sa usa ang iyang ginikanan, mawad-an siya sa tanan niyang sibil nga katungod; sa balaod sa Roma, kon dapatan sa usa ang iyang amahan, sama ra siyag nakapatay. Ang Hebreohanong Kasulatan ug Kristohanon Gregong Kasulatan parehong nagsugo sa mga anak nga pasidunggan ang ilang ginikanan.​—Ex. 20:12; Efe. 6:1-3.

9. Unsay makatabang sa mga batan-on nga magmasinugtanon sa ilang ginikanan?

⁹ Ang mga anak dili maimpluwensiyahan sa pagkamasinupakon karon kon ilang hunahunaon ang nahimo sa ilang ginikanan para nila. Mahimo sab silang mas mapasalamaton kon ilang masabtan nga ang pagkamasinugtanon sugo sa Diyos, ang Amahan natong tanan. Pinaagi sa pagsultig maayo bahin sa ilang ginikanan, ang mga batan-on makatabang sa ubang batan-on sa pagtahod sa kaugalingon nilang ginikanan. Siyempre, kon ang mga ginikanan walay kinaiyanhong pagbati sa ilang mga anak, malisdan tingali ang mga anak sa pagtuman kanila nga kinasingkasing. Sa laing bahin, kon gibati sa usa ka batan-on nga gihigugma gyod siya sa iyang ginikanan, mapalihok siya sa pagtuman kanila bisag tentalon siya sa pagsupak. Si Austin miadmitir: “Pirme kong maghunahuna sa pagbuhat ug di maayo, pero ang akong ginikanan maghimog rasonableng mga balaod, magsaysay sa rason niana, ug kanunayng makig-estorya nako. Nakatabang ni nako nga magmasinugtanon. Akong gibati nga pinangga ko nila, mao nga gusto nakong malipay sila.”

10, 11. (a) Unsang dili maayong mga kinaiya ang nagpakita sa kawalay gugma sa mga tawo sa usag usa? (b) Kinsay apil sa pakitaag gugma sa tinuod nga mga Kristohanon?

¹⁰ Gilista ni Pablo ang ubang dili maayong kinaiya nga nagpakita sa kawalay gugma sa mga tawo sa usag usa. Haom lang nga ang ‘pagkadili-masinugtanon sa mga ginikanan’ gisundan sa pagkadili-mapasalamaton kay mao niy kinaiya niadtong kulag apresasyon sa kaayo nga gipakita kanila. Ang mga tawo usab dili magmaunongon. Sila dili ikasabot, nga nagpakitang dili nila gustong makig-uli sa uban. Sila mahimong mapasipalahon ug mabudhion, nga nagasultig daotan batok sa mga tawo ug bisan sa Diyos. Ug duna poy mga tigbutangbutang, mga tawong nagasultig bakak aron daoton ang maayong reputasyon sa uban. *

¹¹ Lahi sa mga tawo karon nga kulag gugma, kadtong nagsimba kang Jehova dunay tinuod nga gugma sa ilang isigkatawo. Tinuod gyod kini. Si Jesus miingon nga ang gugma sa  silingan, usa ka matang sa a·gaʹpe, mao ang ikaduha sa labing importanteng sugo diha sa Moisesnong Balaod, nga ikaduha sa gugma sa Diyos. (Mat. 22:38, 39) Miingon usab si Jesus nga ang gugma sa usag usa maoy hiyas nga magpaila sa tinuod nga mga Kristohanon. (Basaha ang Juan 13:34, 35.) Ang maong Kristohanong gugma mapakita gani ngadto sa mga kaaway.​—Mat. 5:43, 44.

12. Sa unsang paagi si Jesus nagpakitag gugma sa uban?

¹² Si Jesus nagpakitag dakong gugma sa uban. Mibiyahe siya gikan sa usa ka siyudad ngadto sa lain, nga nagsangyaw sa maayong balita sa Gingharian sa Diyos. Iyang giayo ang mga buta, bakol, sanlahon, ug bungol. Gibanhaw niya ang mga patay. (Luc. 7:22) Gihatag pa gani ni Jesus ang iyang kinabuhi alang sa katawhan, bisag daghan ang nagdumot niya. Hingpit nga gisundog ni Jesus ang gugma sa iyang Amahan. Sa tibuok yuta, ang mga Saksi ni Jehova nagpakitag diyosnong gugma sa uban.

13. Sa unsang paagi ang atong gugma sa uban makatabang nila nga masuod kang Jehova?

¹³ Ang atong gipakitang gugma sa uban makadani sa mga tawo ngadto sa atong langitnong Amahan. Pananglitan, natandog ang usa ka lalaki sa Thailand dihang nakita niya ang gugma nga gipakita sa mga igsoon sa usag usa panahon sa rehiyonal nga kombensiyon. Pag-uli niya, mihangyo siyang magpa-Bible study kaduha sa usa ka semana. Iyang gisangyawan ang tanan niyang paryente, ug unom lang ka bulan human sa kombensiyon, mihatag siya sa iyang unang bahin sa pagbasag Bibliya diha sa Kingdom Hall. Aron masusi kon may gugma ba gyod ta sa uban, mahimong pangutan-on nato ang kaugalingon: ‘Naningkamot ba kong tabangan ang uban diha sa akong pamilya, kongregasyon, ug ministeryo? Naningkamot ba kong makita diha sa uban ang nakita ni Jehova kanila?’

14, 15. Unsang samag hayop nga mga kinaiya ang gipakita sa daghan, pero sa unsang paagi nagbag-o ang uban?

¹⁴ Ang ubang kinaiya sa mga tawo sa kataposang mga adlaw naghatag ug dugang rason kon nganong ang mga Kristohanon angayng  magpahilayo nila. Ang mga dili diyosnon walay gugma sa pagkamaayo, o sumala sa pipila ka hubad, “nagdumot sa pagkamaayo” o “supak sa tanang pagkamaayo.” Sila walay pagpugong sa kaugalingon, mabangis. Ang uban gahig ulo, o mobuhat ug mga butang nga wala hunahunaa daan ug way pagpakabana sa uban.

¹⁵ Daghan nga samag hayop ug kinaiya kaniadto ang nagbag-o. Kini nga pagbag-o nindot kaayong gitagna sa Bibliya. (Basaha ang Isaias 11:6, 7.) Atong mabasa ang bahin sa ihalas nga mga hayop, sama sa lobo ug leyon, nga nagpuyong malinawon uban sa anad nga mga hayop, sama sa karnero ug baka. Matikdi nga mahitabo kanang malinawong kahimtang tungod “kay ang yuta mapuno sa kahibalo kang Jehova ingon sa katubigan nga nagtabon sa dagat mismo.” (Isa. 11:9) Kay ang mga hayop dili man makakat-on bahin kang Jehova, ang espirituwal nga katumanan niana mapadapat sa mga tawo.

16. Sa unsang paagi ang Bibliya nakatabang sa mga tawo sa pagbag-o sa ilang personalidad?

¹⁶ Daghan nga sama ka bangis sa lobo kaniadto ang makigdaiton na karon. Mabasa nimo ang pipila sa ilang mga eksperyensiya diha sa seryeng “Ang Bibliya Makabag-o sa Kinabuhi,” nga makita sa jw.org. Kadtong nakaila ug nag-alagad kang Jehova dili sama niadtong nagbaton sa dagway sa diyosnong pagkamahinalaron apan nagpanghimakak sa gahom niini, kinsa nagsimba kunohay sa Diyos pero dili kana makita sa ilang binuhatan. Hinunoa, ang kanhing bangis nga mga tawo ‘nagsul-ob sa bag-ong pagkatawo nga gilalang sumala sa kabubut-on sa Diyos sa matuod nga pagkamatarong ug pagkamaunongon.’ (Efe. 4:23, 24) Samtang ang mga tawo nakakat-on bahin sa Diyos, ilang nakita nga kinahanglan nilang sundon ang iyang mga sukdanan. Dayon, mapalihok sila sa pagbag-o sa ilang tinuohan, panglantaw, ug binuhatan. Ang maong mga kausaban dili sayon pero posible kay ang espiritu sa Diyos motabang niadtong sinserong nagtinguha sa pagbuhat sa kabubut-on sa Diyos.

17. Unsay atong himoon aron dili ta maimpluwensiyahan sa mga dili diyosnon?

¹⁷ Nagkaanam ka klaro ang kalainan tali sa nag-alagad sa Diyos ug niadtong wala. Kita nga nag-alagad sa Diyos kinahanglang magbantay nga dili maimpluwensiyahan sa dili matarong nga panglantaw sa uban. Maalamon natong sundon ang tambag nga magpahilayo niadtong gihisgotan sa 2 Timoteo 3:2-5. Siyempre, dili nato bug-os malikayan ang mga tawong dili diyosnon. Tingali makauban nato sila sa trabahoan, eskuylahan, o puy-anan. Pero malikayan nato nga maimpluwensiyahan sa ilang panghunahuna ug kinaiya. Aron mahimo kana, palig-onon nato ang atong espirituwalidad pinaagi sa pagtuon sa Bibliya ug pagpakigsuod niadtong determinadong moalagad kang Jehova.

18. Sa unsang paagi ang atong sinultihan ug panggawi makatabang sa uban sa espirituwal?

¹⁸ Kinahanglan sab tang maningkamot sa pagtabang sa uban sa espirituwal. Pangitag kahigayonan sa pagsangyaw, ug pangayog tabang kang Jehova nga makasulti ka sa hustong pulong sa hustong panahon. Kinahanglang ipahibalo nato nga kita mga Saksi ni Jehova. Pinaagi niana, ang atong maayong kinaiya makahatag ug pagdayeg sa Diyos ug dili kanato. Gibansay ta “sa pagsalikway sa pagkadili-diyosnon ug sa kalibotanong mga tinguha ug sa pagkinabuhi uban ang maayong panghunahuna ug pagkamatarong ug diyosnong pagkamahinalaron taliwala niini nga sistema sa mga butang.” (Tito 2:11-14) Kon mogawi ta sa diyosnong paagi, ang uban makamatikod niana, ug ang pipila tingali makaingon pa gani: “Mouban kami kaninyo, kay kami nakadungog nga ang Diyos nagauban kaninyo.”​—Zac. 8:23.