Go long ol haf insaed long hem

Go long lis blong ol haf

?I Tru Se God i Kea Long Ol Woman?

?I Tru Se God i Kea Long Ol Woman?

?I Tru Se God i Kea Long Ol Woman?

“Sin i stat fastaem long woman, mo bambae yumi evriwan i mas ded from.”—SIRAK, OL YIA 200 B.K.T. *

Yu nao yu rod we devel i yusum: Yu kakae frut blong tri we God i putum tabu long hem: Yu yu faswan blong brekem loa blong God. . . . Yu spolem man we i pija blong God.”—TERTULLIAN, THE APPAREL OF WOMEN, OL YIA 100 K.T. *

OL TOK ya oli no kamaot long Baebol. Plante yia finis, ol man oli yusum ol tok ya blong talem se i oraet nomo blong daonem ol woman. Tede yet, sam man oli yusum sam buk blong jos blong soemaot se i oraet blong bos long ol woman. Oli talem se ol woman nao oli stamba blong ol trabol long wol. ?Olsem wanem? ?God i wantem se ol man oli spolem mo daonem ol woman? ?Baebol i talem wanem? Bambae yumi luk.

?God i stap panisim ol woman?

Nogat. God i givim “panis” long “snek ya blong bifo we nem blong hem ‘Setan.’” (Revelesen 12:9; Jenesis 3:14) Taem God i talem se Adam bambae i “bos” long woman blong hem, hem i no stap talem se man i mas luk woman blong hem olsem slef blong hem. (Jenesis 3:16) Be God i stap tokbaot nogud frut we i kamaot from sin blong fas man mo woman.

Taswe, fasin ya we man i daonem woman, i no kamaot long God be i kamaot from sin we man i kasem. Baebol i no sapotem tingting ya se ol woman oli mas kam slef blong man blong olgeta, blong oli pembak sin we Iv i mekem.—Rom 5:12.

?God i mekem man i hae moa long woman?

Nogat. Jenesis 1:27 i talem se God “i mekem man, mo man ya i tekem fasin blong hem, i olsem hem stret. Fastaem, hem i mekem tu man nomo, wan we i man mo wan we i woman.” Tru ya, fastaem olgeta, God i mekem man mo woman we tufala i naf blong soemaot ol fasin blong hem. Nating se tingting mo bodi blong tufala i no sem mak, be God i givim sem wok long tufala tugeta, mo i givim sem raet long tufala.—Jenesis 1:28-31.

Bifo we God i mekem Iv, hem i talem se: “I moa gud mi mekem wan fren blong hem [Adam] we i olsem hem, blong i givhan long hem.” (Jenesis 2:18) ?Olsem wanem? ?Tok ya “givhan” i min se woman i daon moa long man? Nogat. Yu traem tingbaot tu man we i go long kenu blong kasem fis. Wan i huk mo wan i parel. ?Yu ting se hemia we i huk i save mekem wok blong hem sipos narafala i no stap? Nogat. I tru se man blong huk nao i stap kasem fis, ?be yu ting se hem i impoten moa long man we i stap parel? Ating nogat. Long sem fasin, God i mekem man mo woman blong tufala i wok gud tugeta, be i no blong wan i traem winim narawan.—Jenesis 2:24.

?Wanem i soemaot se God i kea long ol woman?

Long stat finis, Jehova i tingbaot wanem we ol sinman bambae oli mekem long ol woman, taswe hem i talemaot tingting blong hem blong protektem ol woman. Long buk ya La Bible au féminin (The Bible in the Feminine Gender) we Laure Aynard i raetem, hem i tokbaot Loa we God i givim long Moses long yia 1513, bifo long taem blong Jisas. Hem i talem se: “Taem kontrak blong Loa i tokbaot ol woman, plante taem hem i blong protektem olgeta.”

Wan long ol Loa ya i talem se man i mas ona mo respektem papa mo mama blong hem. (Eksodas 20:12; 21:15, 17) Hem i talem tu se man i mas tingbaot ol woman we oli gat bel. (Eksodas 21:22) Tede tu, ol loa ya blong God i protektem ol woman. Long plante kantri, i no gat loa olsem we i protektem ol woman. Mo i gat plante narafala samting we i soemaot se God i kea long ol woman.

Wan Loa We i Soemaot Tingting Blong God Long Ol Woman

Loa we Jehova God i givim long neson blong Isrel i givhan bigwan long ol man mo woman blong oli gat gudfala helt, oli gat ol gudfala fasin, mo blong oli fren gud wetem Jehova. Sipos oli lesin mo oli obei long Loa ya, God bambae i ‘mekem olgeta oli kam strong moa, i winim ol man blong ol narafala kantri long wol ya.’ (Dutronome 28:1, 2) ?Loa i givim wanem raet long ol woman? Yu traem tingbaot ol samting we i kam biaen.

1. Oli fri blong mekem sam samting. Ol woman Isrel oli no olsem ol woman long narafala neson long taem bifo. Ol woman Isrel oli gat raet blong mekem sam samting. Ol man Isrel oli hed blong woman blong olgeta be oli trastem olgeta tu. Woman i save ‘lukaot graon we i gudwan, mo taem hem i faenem wan, hem i pemaot.’ Mo tu hem i save ‘wokem wan plantesen blong grep long graon ya.’ Sipos hem i gat gudhan blong wokem ol tred mo wivim ol kaliko, hem i save salem blong winim mane. (Ol Proveb 31:11, 16-19) Ol man oli luk ol woman Isrel olsem we oli gat raet blong mekem samting, be oli no olsem ol slef.

Long Isrel bifo, ol woman oli fren gud wetem God. Baebol i tokbaot Hana, we i prea long God blong talemaot samting we hem i wantem, mo i mekem wan promes long God we man blong hem i no save. (1 Samuel 1:11, 24-28) Wan woman long taon ya Sunem, i stap go luk profet Elisa long Sabat dei. (2 King 4:22-25) God i jusum Debora mo Hulda, blong oli toktok long nem blong hem. I gud blong save se ol haeman mo ol pris oli glad blong askem advaes long ol woman ya.—Jajes 4:4-8; 2 King 22:14-16, 20.

2. Oli save lanem samting. Ol woman tu oli stap insaed long kontrak blong Loa, taswe olgeta tu oli kam lesin taem oli ridimaot Loa. Hemia i givim janis long olgeta blong oli lanem samting. (Dutronome 31:12; Nehemaea 8:2, 8) Mo oli save kasem trening blong joen long sam haf blong wosip. Samfala oli “mekem wok” long haos tapolen, mo sam narafala oli joen long grup blong singsing.—Eksodas 38:8; 1 Kronikel 25:5, 6.

Plante woman oli gat save mo gudhan blong salem samting blong winim mane. (Ol Proveb 31:24) Long ol narafala neson long taem ya, papa nomo i tijim boe blong hem. Be long neson blong Isrel i defren. Ol mama oli givhan blong tijim pikinini boe blong olgeta kasem taem we oli kam bigwan. (Ol Proveb 31:1) I klia se ol woman Isrel oli gat save.

3. Ol narafala oli ona mo respektem olgeta. Ol Tenkomanmen oli talem klia se: “Yufala i mas ona long papa mo mama blong yufala.” (Eksodas 20:12) Waestok blong King Solomon i talem se: “Pikinini blong mi, yu yu mas lesin gud long ol samting we mi wetem mama blong yu, mitufala i stap tijim yu long hem, mo yu no mas lego ol samting ya.”—Ol Proveb 1:8.

Loa i talemaot klia wanem fasin we man we i no mared i mas mekem blong ona long ol gel mo ol woman. (Levitikas 18:6, 9; Dutronome 22:25, 26) Wan gudfala man i mas tingbaot se woman blong hem i no strong, mo hem i mas lukaot gud long hem taem hem i gat sik blong woman.—Levitikas 18:19.

4. Ol loa we i protektem olgeta. Long Baebol, Jehova i talem se hem i olsem wan papa we i “stap lukaot long ol pikinini we papa blong olgeta i ded, mo i stap mekem i gud long ol wido.” Hem i olsem Man we i Protektem olgeta we papa no man blong olgeta i no lukaot gud long olgeta. (Ol Sam 68:5; Dutronome 10:17, 18) Yumi luk samting ya long stori blong wan wido we man blong hem i wan profet. Taem man blong hem i laef yet, tufala i kaon long wan man. Mo naoia, man ya i wantem se wido ya i stretem kaon blong hem. Ale, Jehova i mekem wan merikel blong givhan long wido ya. Olsem nao, hem i gat naf samting blong stap laef, mo ol man oli no ting nogud long hem.—2 King 4:1-7.

Bifo we ol man Isrel oli go insaed long kantri ya we God i promes blong givim long olgeta, Jelofehad i ded we i no gat pikinini boe blong hem. Ol faef gel blong hem oli askem long Moses blong i givim wan “graon” long kantri ya. Jehova i talem long Moses blong i mekem i gud long ol gel ya. Hem i talem se: “Yufala i givim graon long ol famle blong papa blong olgeta, bambae yufala i mas makemaot haf i blong olgeta. Graon we i blong go long olfala blong olgeta, bambae i mas go long olgeta.” Stat long taem ya, ol woman Isrel oli save kasem graon we i blong papa blong olgeta, mo oli save givim i go long ol pikinini we oli kamaot biaen long olgeta.—Namba 27:1-8.

Ol Man Oli Twistim Tok Blong God

Aninit long Loa blong Moses, ol man oli ona long ol woman mo oli respektem raet blong olgeta. Stat long ol yia 400 B.K.T., skul blong ol man Jiu i stat blong folem waes blong ol man Gris. Olgeta ya oli lukluk ol woman se oli daon moa long ol man.—Yu lukluk bokis ya, “Ol Buk Blong Bifo We Oli Daonem Ol Woman.”

Yu traem tingbaot man Gris ya Hesiod we i laef long ol yia 700 B.K.T. Hem i talem se trabol we ol man oli kasem tede, i fol blong ol woman. Insaed long buk ya Theogony, hem i se “laen blong ol woman i mekem denja long laef blong man.” Tingting ya i kam antap bigwan long skul blong ol man Jiu long taem bifo. Buk ya Talmud i givim woning ya i go long ol man se: “Yufala i no storian tumas wetem ol woman, samting ya i save lidim yufala blong mekem rabis fasin.”

Tingting ya i mekem se long ol yia we oli kam afta, ol man oli no moa trastem ol woman. Ale ol woman oli no moa save mekem wan samting. Long taem blong Jisas, ol man oli blokem ol woman blong oli no go long ol narafala eria long tempol, be oli save go nomo long Yad blong ol Woman. Ol man nomo oli save kasem ol tijing blong jos. Mo long ol haos prea, ol woman oli stap olgeta nomo, oli no joen wetem ol man. Long buk ya Talmud, i gat tok blong wan Rabae we i talem se i nogud we man i tijim gel blong hem long Torah [buk blong Loa]. Ol lida blong skul blong ol man Jiu oli twistim tingting we God i gat long saed blong ol woman. Ale ol man oli stap daonem ol woman.

Fasin ya i kamaot long kastom blong man nomo. Taem Jisas i stap long wol, hem i luk fasin ya. (Matiu 15:6, 9; 26:7-11) ?Olsem wanem? ?Tijing ya i spolem fasin we Jisas i mekem long ol woman? ?Yumi lanem wanem long fasin blong Jisas? ?Kristin skul i givhan long ol woman? Haf we i kam biaen bambae i ansa long ol kwestin ya.

[Ol futnot]

^ par. 2 B.K.T. i minim Bifo Kristin Taem.

^ par. 3 K.T. i minim Kristin Taem.

[Bokis blong pija long pej 7]

Ol Buk Blong Bifo We Oli Daonem Ol Woman

Stat long taem blong ol fas Kristin, ol man we oli stap raetem buk, olsem Philo blong Aleksandria, oli stat blong yusum waes blong ol man Gris, mo oli jenisim stori we i stap long buk blong Jenesis. Philo i talem se sin we Iv i mekem, hemia se hem i slip wetem Adam. Taswe, long ful laef blong Iv, hem i “no moa fri blong mekem samting we hem i wantem, mo hem i stap aninit long rul blong man blong hem, we i fren blong hem.” Toktok ya i soemaot se Philo i no tinghae long ol woman nating. Skul blong ol man Jiu i stat blong gat sem tingting ya. Mo tingting ya i stap long ol buk blong ol lida blong jos.

Long buk ya blong ol man Jiu, Midrash Rabba, wan Rabae i eksplenem from wanem hem i harem se ol woman oli mas kavremap hed blong olgeta long kaliko. Hem i talem se: “Woman i mas mekem olsem se hem i rong mo hem i sem.” Wan man blong stadi long ol tok blong Baebol, we nem blong hem Tertullian, i tijim se ol woman oli gat rong olsem Iv, taswe taem oli wokbaot, “oli mas soemaot se oli sore mo oli tanem tingting blong olgeta.” Tok blong hem i gat bigfala paoa long tingting blong ol man bifo. Plante taem, ol man oli tingbaot ol tijing ya olsem we i kamaot long Baebol, be tingting blong olgeta i rong. Mo samting ya i mekem se plante moa man oli daonem ol woman.

[Tok blong pija long pej 5]

God i mekem Iv blong i kam fren blong Adam mo i givhan long hem

[Tok blong pija long pej 6]

Ol woman long Isrel bifo oli joen blong mekem ol defren wok