?Klɔ sran’m be kwla yo maan alɛ’m be wie?
Sa nga ti yɛ sran’m be kun alɛ’n ɔ ti fanunfanun. Wie’m be liɛ’n politiki annzɛ sika ndɛ ti yɛ be kun alɛ-ɔ. Wie’m be liɛ’n be yo sɔ naan sran’m be yaci be lufle bulɛ. Wie’m be kusu’n ninnge kɛ asiɛ annzɛ sika ɔkwlɛ m’ɔ o lika wie’m be nun’n, be ti yɛ be kun alɛ-ɔ. Wie’m be liɛ’n, kɛ mɔ be aniɛn’n annzɛ be Ɲanmiɛn sulɛ wafa’n timan kun’n, i ti yɛ be kun alɛ-ɔ. ?Ajalɛ benin yɛ sran’m be fa naan b’a yaci alɛ kunlɛ naan b’a tran fɔun nun-ɔn? ?Ajalɛ sɔ’m be kwla yo maan alɛ’m be wie?
Drazen_/E+ via Getty Images
AWA’M BE MIAN BE ƝIN NAAN SIKA NDƐ’N W’A YOMAN KEKLE
Like nga be kunndɛ’n: Be kunndɛ kɛ bé yó naan sran’m be ɲan ninnge nga be sa mian be wun’n. I liɛ’n wie’m be su ɲanman sika traman wie. Annzɛ sika nga sran wie’m be ɲɛn i’n, ɔ su sɔnman dan traman be wiengu’m be liɛ’n. Afin sa nga ti yɛ sran’m be kun alɛ’n i kun yɛ ɔ o lɛ-ɔ.
?Ngue ti yɛ i sɔ yolɛ’n ti kekle-ɔ? Sɛ be waan bé yó sɔ’n saan bé káci junman nga be fa be sika’n be di’n. Kusu afuɛ 2022 nun’n, fluwa sifuɛ’m be waan mɛn wunmuan’n nun’n, sika nga awa’m be fa ukali sran mun naan b’a ɲan ninnge nga be sa miɛn i wun’n, ɔ ti Amlɛnkɛn’m be sika’n nun miliaa 34 cɛ. Sanngɛ sika nga be fa wlɛli i alɛ kunlɛ ninnge’m be nun afuɛ kunngba sɔ’n nun’n, ɔ tra ngalɛ’n lele kpɛ 90 tra su.
ONU i su kpɛn mɔ be flɛ i kɛ Antonio Guterɛsi’n ɔ seli kɛ: “Sika nga e fa uka be nga alɛ tɔ be su’n, ɔ tra nga e fa uka sran mun naan b’a kunman alɛ’n.”
Ndɛ nga Biblu’n kan’n: Awa’n nin anuannzɛ nga sran’m be kpɛli be ba’n be kwla uka yalɛfuɛ mun. Sanngɛ be kwlá yoman naan sran’m b’a diman yalɛ kun.—Mmla’n 15:11; Matie 26:11.
NVLENVLE’M BE MIAN BE ƝIN NAAN BÉ TÍ BE WUN ANIƐN
Like nga be kunndɛ’n: Be koko be afiɛn yalɛ yɛ be nuan sɛ ninnge wie’m be su, kɛ ɔ ko yo naan ndɛ dan w’a tɔman be afiɛn annzɛ kusu b’a siesie ndɛ ng’ɔ tɔ be afiɛn’n ti.
?Ngue ti yɛ i sɔ yolɛ’n ti kekle-ɔ? Wie liɛ’n be nga ndɛ o be afiɛn’n be nun kun annzɛ be nun wie’m be kunndɛman kɛ be siesie ndɛ’n, annzɛ kusu be kunndɛman kɛ be bu be lufle bɔ kaan sa, annzɛ kusu ajalɛ kwlaa nga be fa’n wie fi timan be liɛ su. Wie liɛ kusu’n ndɛ nga be nuan sɛ su’n, kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n be diman su.
Amlɛnkɛn’m be fluwa sifuɛ kun mɔ be flɛ i Rɛmɔn’n seli kɛ: “Ajalɛ nga nvlenvle’m be fa naan b’a ti be wun aniɛn’n, nán blɛ kwlaa nun yɛ ɔ yo ye-ɔ. Wie liɛ bɔbɔ’n kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n i sɔ’n kpɛ ndɛ uflɛ ba.”
Ndɛ nga Biblu’n kan’n: Ɔ fata kɛ sran’m be ‘mian be ɲin naan be nin be wiengu’m be di anuansɛ.’ (Jue Mun 34:14) Sanngɛ andɛ’n sran kpanngban ‘be nin be wiengu’m be nantiman klanman,’ ‘be kunndɛman kɛ be nin be wiengu’m bé tí be wun aniɛn,’ yɛ ‘be kpɛ be wiengu’m be bo waka.’ (2 Timote 3:1-4) I sɔ’n yo maan kannzɛ bɔbɔ polikifuɛ wie’m be kunndɛ kɛ bé síesíe sran’m be afiɛn’n, ɔ ti kekle.
ALƐ KUNLƐ NINNGE’M BE NUNUNUNLƐ
Like nga be kunndɛ’n: Nvlenvle’m be kunndɛ kɛ bé núnnún be alɛ kunlɛ ninnge nga be kwla yo sran’m be abɔlɛ tɛtɛ kpa’n, annzɛ bé yó naan b’a sɔnman kun.
?Ngue ti yɛ i sɔ yolɛ’n ti kekle-ɔ? Nvle sunman be se be wun kɛ sɛ be nunnun be alɛ kunlɛ ninnge mun’n be su sroman be kun, yɛ sɛ alɛ tɔ’n be su kwlá kpliman be ti. Asa’n alɛ kunlɛ ninnge’m be nunnunlɛ’n, ɔ kwlá yoman naan sa nga ti yɛ sran’m be kun alɛ’n w’a wie.
Fluwa kun seli kɛ: “Kɛ afuɛ 1991 sinnin’n, nvle kpanngban be fali ajalɛ kɛ bé núnnún be alɛ kunlɛ ninnge mun. Asa’n be fali ajalɛ wie mun naan sran’m b’a yoman be wiengu like yaya dan kun, naan mɛn’n nun ndɛnnganndɛnngan’m b’a kan ase, naan cɛn wie lele’n mɛn’n tɔ fɔun. Sanngɛ b’a kwlá yoman sɔ.”
Ndɛ nga Biblu’n kan’n: Ɔ fata kɛ sran’m be nunnun be alɛ kunlɛ ninnge mun naan ‘be fa be tokofi mun be yo tokpo.’ (Ezai 2:4) Sanngɛ i sɔ ngunmin kwlá yoman naan alɛ’m b’a wie. Afin sran i awlɛn’n nun yɛ be wiengu’m be like yaya yolɛ’n fin-ɔn.—Matie 15:19.
AENGUƐ MƆ NVLENVLE’M BE TRA’N
Like nga be kunndɛ’n: Nvlenvle’m be tra aenguɛ naan b’a kwla kpli be ti. Be bu i kɛ sɛ be bo ti kun’n, nvle uflɛ su kunndɛman kɛ ɔ́ fá alɛ wlá be sin.
?Ngue ti yɛ i sɔ yolɛ’n ti kekle-ɔ? Nán kɛ nvle kun nin nvle uflɛ be tra aenguɛ’n, i ti yɛ be su faman alɛ be wlɛmɛn i sin-ɔn. Blɛ sunman’n nvlenvle’m be diman nda nga be tali be wiengu’n su. Wie liɛ kusu’n be nuan sɛman like ng’ɔ fata kɛ be fa yo be kpɔfuɛ kun’n, ɔ nin blɛ ng’ɔ fata kɛ be yo sɔ’n su.
Fluwa kun seli kɛ: “Anuannzɛ nga be flɛ i kɛ Société des Nations mɔ i sin’n be wa flɛli i ONU’n ɔ miɛnnin i ɲin lele naan nvlenvle’m b’a tra aenguɛ. Sanngɛ i sɔ’n w’a yoman naan alɛ w’a tɔman.”
Ndɛ nga Biblu’n kan’n: Kɛ sran’m be ukauka be wiengu’n blɛ sunman’n be kwla jran kekle. (Akunndanfuɛ’n 4:12) Sanngɛ klɔ sran’m be awa nin be anuannzɛ mun be kwlá yoman naan sran’m b’a tran fɔun. Biblu’n se kɛ: “Nán amun fa amun wla gua sran dandan’m be su, nán amun fa amun wla gua klɔ sran m’ɔ kwlá deman sran’n i su. I wunmiɛn’n wie, ɔ sɛ i sin kaci fa, cɛn kunngba sɔ’n nun’n, ɔ kwlá buman akunndan kun.”—Jue Mun 146:3, 4.
Nvle sunman be mian be ɲin naan sran’m b’a tran fɔun, sanngɛ alɛ’m be te o lɛ.