Nto ya Butokwa Hahulu ku Fita Bupilo Bwa Luna Bwa Cwale

Taba ye Kandekilwe ki bo Murat Ibatullin

Ka 1987, ba Liluko la Makete la mwa Russia ba ni lumela kwa Uganda, mwa Africa. Ne ni lumezi ku yo beleka sina mualafi ka lilimo zee ne kwa naha yeo ku likana ni tumelelano ye ne lu ezize. Mane ne ni sa lati ku kutela kwa Russia hape, kono ne ni bata ku ba ni yeloseli ye tuna ku za bualafi, ili yeloseli ye ne ka ni tusa ku yo belekela kwa linaha ze cwale ka Australia, Canada, kamba United States of America. Kono ka silimo sa 1991, milelo ya ka ya cinca, mi na kutela kwa Russia. Kashe ni taluse libaka.

N E NI pepilwe ka silimo sa 1953 ili mwa tolopo ya Kazan’, muleneñi wa naha ya Tatarstan ye fumaneha mwa Central Russia. Bashemi ba ka ki ba puo ya si-Tatar, mi buñata bwa batu ba puo yeo ki Mamozilemu. Ni hupula nako ye ne ni sa li mwanana ha ne ni bonanga bo kuku ba baana ni ba basali ha ba kubama ni ku lapela ku mulimu ya bizwa Allah. Bana ba bona, ku kopanyeleza cwalo ni bashemi ba ka, ne ba lu bulelelanga kuli lu si ke lwa ba filikanya ni kuli lu zwe mwa muzuzu mo ne ba lapelela. Bashemi ba ka ne ba bonahalanga ku ikutwa maswabi bakeñisa kuli ne ba li ba Komyunizimu mi ka nako yeo ne ba sa lumeli kuli Mulimu u teñi.

Ha ne ni li wa lilimo zee ne, na kenelwa ki butuku bwa polio ka nako ye ne bu ambekile Soviet Union lwa mafelelezo. Ha ni hupulanga linako ze ne ni sa li mwanana, ni hupulanga hahulu ka za misipili ye ne lu tamanga ya ku ya kwa lipatela ni kwa libaka ze ñwi za likalafo ko ne ni yo tatubiwanga. Ni hupula nako yeo bo kuku ba baana ne ba lapezi ka za kuli ni fole. Ne ni bata ku ba ya ikanguzi sina banana ba bañwi, kacwalo ku si na taba kuli ne ni li sihole kwa lihutu, ne ni lahanga mbola ya mahutu ni ku eza lipapali ze ñwi ze tiisa mubili.

Ha ne ni nze ni hula, na kala ku ba ni takazo ya ku ba dokota. Ne ni si mutu ya naa tabela za bulapeli, kono hape ne ni sa lumeli kuli ha ku na Mulimu. Ne ni sa nahanangi feela ka za Mulimu. Ka nako yeo, ne ni nyaza lituto za Komyunizimu mi hañata ne ni kanananga ni bo ndate ni bo malume. Bo malume ne ba li baluti ba filosofi fa yunivesiti, mi bo ndate ne ba beleka kwa Katengo ka Likolo la Silelezo ya Naha, ka ka bizwa KGB. Ha ne ni felize lituto za bualafi, na itomela sikonkwani  sa ku ba dokota ya li caziba mwa likalafo za ku pazula ni sikonkwani sa kuli ite ni tutele kwa naha i sili.

Ku Bata Bupilo bo Bunde

Ka silimo sa 1984, na feza lituto za ka ze pahami za mwa ku tatubela matuku a ama liselusi za booko. Mi ka 1987, na lumelwa kwa Uganda kwa sipatela se ne si fumaneha mwa Mulago. Ne ni tutezi kwa naha ye nde yeo hamoho ni bo musalaa ka bo Dilbar, ni bana ba luna, ili Rustem ya naa na ni lilimo ze 7 ni Alisa ya naa li wa lilimo zee ne ka nako yeo. Kwa sipatela seo musebezi ne u li taata, mi ne u kopanyeleza ku pazula ni ku alafa batu ba ne ba na ni kokwani ya HIV. Hañata ne ni tamanga misipili ya ku ya kwa lipatela za mwa Uganda kaufela, bakeñisa kuli ka nako yeo mwa Uganda ne ku na ni feela madokota ba babeli ba ne ba li bapazuli ni licaziba za matuku a ama liselusi za booko.

Zazi le liñwi, ha ne lu li kwa sintolo sa libuka mwa Uganda, na ni bo Dilbar lwa bona Bibele ya mwa puo ya si-Russia lwa pili. Lwa leka kwa Libibele zeo ni ku li lumela kwa balikani ba luna ba kwa Soviet Union, bakeñisa kuli ka nako yeo ne ku li taata hahulu ku leka Libibele mwa Soviet Union. Ne lu balile likauhanyo li sikai mwa Bibele kono ne lu sa utwisisi ze ne lu bala mi hañihañi lwa tuhela ku bala.

Niteñi, ne lu yanga kwa likeleke ze shutana-shutana mwa Uganda ka lilimo ze talu, mi ne lu lika ku utwisisa litumelo za batu ba mwa naha yeo ni mo ne ba fumanela susuezo mwa bupilo. Hape na ikatulela ku ituta Koran ka ku i bala mwa puo mo ne i ñozwi lwa pili. Mane na ni Rustem lwa kalisa ku ituta puo ya si-Arabic. Hasamulaho wa likweli li sikai, ne se lu kona ku bulela si-Arabic se si bunolo, ili se ne si itusiswa ki batu ka zazi ni zazi.

Ibato ba ka nako yeo, lwa kopana ni balumiwa ba ne ba li baluti ba Bibele, bo Heinz ni bo Marianne Wertholz, ili ba ne ba simuluha kwa Germany ni kwa Austria. Ha ne lu ambozi ni bona lwa pili, ne lu si ka bulela ka za bulapeli ni hanyinyani. Ne lu zibani feela ni bona sina mo ba zibanelanga batu ba kwa Yurope ha ba kopana mwa Africa. Ne lu ba buzize libaka ha ne ba li mwa Uganda mi ba lu taluseza kuli ne ba li balumiwa ba Lipaki za Jehova ni kuli ne ba tilo tusa batu ku ituta Bibele mwa naha yeo.

Mi cwale na hupula kuli ha ne ni itutanga filosofi kwa yunivesiti ya kwa Russia, ne lu taluselizwe kuli Lipaki ki kakwata ka tuto ye keluhile ni kuli ba ezanga banana matabelo ni ku nwa mali a bona. Na taluseza bo Heinz ni bo Marianne ka za taba yeo, kakuli ne ni ikutwa kuli ne ba si ke ba yemela likezo ze cwalo. Na ni bo Dilbar lwa fiwa likopi za buka ya Wa Kona Ku Pila Ku Ya Ku Ile mwa Paradaisi fa Lifasi-mubu, mi lwa bala buñata bwa litaba za mwa buka yeo mwa lihora li sikai. Ha ne ni tuhezi ku bala ni ku buza bo Dilbar mo ne ba ikutwela, ba ni bulelela kuli ne ba tabiswa hahulu ki lika ze ne ba sweli ku bala kuli mane ne ba ikutwa ku melwa ki bana ba silami fa mubili! Na ba bulelela kuli ni na ne ni ikutwa cwalo.

Hasamulaho wa fo, ne lu nyolezwi ku ikambota ni bo Heinz ni bo Marianne hape. Ha ne lu kopani ni bona hape, lwa ambola litaba ze ñata. Ze ne lu itutile ka za Bibele ne li lu fitile hahulu kwa lipilu. Ne lu susuelizwe ku taluseza balikani ba luna ni batu be ne lu beleka ni bona litaba ze ne lu ituta. Batu bao ne ba kopanyeleza ndumeleti ya naa yemela mubuso wa Russia mwa Uganda, makwambuyu ba ne ba tokomela batu ba ba zwa kwa Russia ni kwa linaha ze ñwi, hamohocwalo ni muyemeli wa Vatican. Muyemeli wa Vatican naa lu komokisize ha naa bulezi kuli Testamente ya Kale “mukatumbi ki litangu feela.”

Lu Kutela Haboluna

Ha ne ku siyezi kweli iliñwi kuli lu kutele kwa Russia ka 1991, na ni bo Dilbar lwa eza keto ya ku ba Lipaki za Jehova. Ne lu hupula kuli hamulaho feela wa ku fita kwa Kazan’, ne lu ka yo zwelapili ku fumanehanga kwa mikopano. Kono ka bumai, ne ku fitile likweli ze talu lu sa fumani Ndu ya Mubuso mi mane ne ku sa bonahali kuli lu ka fumana balumeli ka luna! Kacwalo lwa kala ku ya fa  ndu ni ndu, sina mo ba ezezanga Lipaki za Jehova mwa lifasi kaufela, nihaike kuli ne lu na ni ku eza cwalo lu nosi. Ku eza cwalo ne ku lu tusize ku kalisa lituto za Bibele li sikai, mi ye ñwi ya lituto zeo ne li ye ne lu zamaisize ku musali yo muñwi ya naa bile Paki hasamulaho.

Hamulaho wa fo, lwa potelwa ki Paki wa musupali ya naa amuhezi keyala ya luna ku zwelela kwa Lipaki za kwa Uganda. Ku zwa fo, lwa kala ku kopananga ni sikwata sa batu ba 15 ba ne ba ezezanga mikopano mwa ndu ya muzuzu u li muñwi. Bo Heinz ni bo Marianne ne ba zwezipili ku ikambotanga ni luna ka luwaile mi mane nako ye ñwi ne ba tilo lu potela kwa Kazan’. Hasamulaho, ne lu izo ba potela kwa Bulgaria, naha ye tatama ko ne ba lumezwi ku yo sebeleza, ili ko ba sa sebeleza sina balumiwa ni la kacenu le.

Naha ya Hesu I Tahisa Siselo se Sinde

Fo ni fumanelanga kolo kaufela, ni kutazanga niti ya Bibele kwa batu be ni beleka ni bona mwa lipatela za mwa Russia. Halaa nako ye se fitile, batu ba bañata, ba ba kopanyeleza ni be ni belekisana ni bona mwa litaba za makete ba amuhezi niti mi ba bile Lipaki za Jehova. Ka 1992, ili hasamulaho wa silimo si li siñwi ku zwa fo ne lu fitezi mwa Kazan’, sikwata sa Lipaki ba mwa Kazan’ sa ekezeha ku fita fa batu ba 45; mi silimo se ne si tatami, sikwata seo sa ba ni batu ba ba fitelela 100. Kacenu mwa Kazan’ se ku na ni liputeho ze 7 za Lipaki—ze 5 kwa liputeho zeo li itusisa puo ya si-Russia, iliñwi ki ya si-Tatar, mi ye ñwi ki ya puo ya bosusu. Hape ku na ni likwata za lipuo za si-Armenia ni Sikuwa.

Ka 1993, ne ni ile kwa mukopano wa baalafi o ne u ezelizwe kwa New York City, mi teñi ko ne ni bile ni kolo ya ku yo pota kwa sibaka se situna sa tamaiso sa Lipaki za Jehova se si kwa Brooklyn. Na kopana ni bo Lloyd Barry, ili ba ne ba tusa mwa ku swalisanisa musebezi wa Lipaki za Jehova wa ku kutaza mwa lifasi kaufela. Ku si na taba ni mipateho ya bona, bo Lloyd Barry ne ba bile ni nako ya ku ambola ni na.

Ne lu ambozi ni bona ka za kuli ne ku tokwahala lihatiso ze tomile fa Bibele za mwa puo ya si-Tatar. Hasamulaho wa lilimo ku zwa fo, mwa Russia ne ku onga-ongilwe sikwata sa batoloki ba mwa puo ya si-Tatar, mi kwa kala ku hatiswanga lihatiso za mwa puo yeo. Ne lu tabile hahulu ha ne lu kalile ku amuhelanga Tawala ya Mulibeleli, ili magazini ye lukiselizwe ku itusiswa kwa ku ituta Bibele! Hasamulahonyana wa fo, kwa tomiwa puteho ya pili ya mwa puo ya si-Tatar.

Ku Alafa ka Mialafelo ye sa Tokwi ku Itusisa Mali

Ni mamela milao ya Mulimu kaufela, ku kopanyeleza cwalo ni mulao o fumaneha kwa Likezo 15:20 o laela batanga ba Mulimu kuli ba “itime . . . kwa mali.” Timana 29 i zwelapili ku talusa kuli batanga ba Mulimu ba swanela ku “[itima] ku ze tabezwi milimu, ni kwa mali, ni ku ze kamilwe, ni kwa buhule.”

Kacwalo Lipaki za Jehova ha ba bata likalafo, ba kupanga madokota kuli ba kuteke mibonelo ya bona ya kuli ba alafiwe ka ku sa itusisa mali. Ne ni belekile ka nakonyana mwa Katengo ka Kutwano ni ba Sipatela ka mwa Kazan’. * Ka 1997, kwa tolopo ya Novosibirsk ne ku na ni mbututu wa silimo si li siñwi ya bizwa Pavel ili ya naa tokwa ku pazulwa kapili-pili, mi bo mahe ba kupa tuso ku luna. Ka nako yeo, mwa Russia ne ku na ni feela madokota ba sikai ba ba cuukile ba ne ba itakaleza ku alafa ka ku pazula ba sa itusisi mali. Ne lu lumezi ku fumanela bo mahe Pavel dokota ya naa ka alafa Pavel ka ku itusisa likalafo ze sa tokwi mali.

Hañihañi lwa fumana sipatela mwa Kazan’ ko ne ba fa likalafo za ku pazula kwa pilu ili ko ne ku na ni madokota ba ne ba lumezi ku alafa Pavel ka ku mu pazula. Ka la 31 March, 1997, madokota ba alafa Pavel hande-nde-nde ka ku mu pazula ba sa itusisi mali ili ku mu alafa butuku bwa kwa pilu bo bu bizwa tetralogy of Fallot. Ka la 3 April, mutende o bizwa Vechernyaya Kazan ne u bihile kuli: “Mushimani sa ikutwa hande mi ha sa tokwa ku alafiwa  pilu . . . Bo mahe Pavlik [ka mwa naa bizezwanga ka lishea] cwale ne ba ikutwa ku imuluha hasamulaho wa likweli ze 11.” Mwa nako ye kuswani, Pavel a kala ku fola kwa naa pazuzwi mi a tamboka lwa pili mwa kozwana ya mwa sipatela.

Ka nako ya cwale, Pavel u ikanguzi mi u ipilela hande. U lata hahulu lipapali za ku tapa, ku bapalela fa litwa, ni ku laha mbola ya mahutu. U kena sikolo mwa giledi 8, mi u lapela Mulimu hamoho ni bo mahe ka ku swalisana ni puteho ya Lipaki za Jehova ye fumaneha mwa tolopo ya Novosibirsk. Hamulaho wa kezahalo ye, madokota ba kwa sipatela se si swana seo ne ba alafile Lipaki za Jehova ba bañwi ba ne ba kula lipilu ka ku ba pazula ku si na ku itusisa mali. Mwa Tatarstan ku sa zwelapili ku eziwa lipatisiso za likalafo, mi likalafo za ku pazula bakuli ku si na ku itusisa mali se li atile.

Musebezi wa ka Kacenu

Na ni bo musalaa ka, hamohocwalo ni Lipaki ba bañwi, lu beleka mwa sipatela se si fa likalafo ze ipitezi ka ku itusisa limeshini ze zwezipili kwa ku alafa bakuli ba ba katazwa ki matuku a ama liselusi za booko ni matuku a pilu. Lu alafa batu ka mipazulelo ye shutana-shutana, sihulu kwa bakuli ba ba sa lati likalafo za ku itusisa mali. Ni sebeza sina dokota ya alafa matuku a ama liselusi za booko mi ni lika ku fumana linzila za ku alafa batu ku si na ku sinya liselusi za mubili kamba ku itusisa mali. Ka ku ba dokota ya li caziba ili ya sebeza mwa liluko le li talima za matuku a ama liselusi za booko kwa Kazan’ State Medical University, ni lutanga bana ba sikolo ba ba ituta za bualafi ni madokota ba bañwi mi ni likanga ku ba tusa ku utwisisa bunde bwa likalafo ze sa tokwi ku itusisa mali. *

Bo musalaa ka ba beleka hamoho ni na mwa sipatela, mi bona ki bo caziba ku za ku tatuba lilama ze mwa mubili ka ku itusisa mishini. Lu ikola musebezi wa luna bakeñisa kuli lu tusa batu. Kono lu fumana tabo ye tuna hahulu ka ku bona mo niti ya Bibele i tuseza batu kwa moya. Lipilu za luna li talanga tabo ha lu nze lu taluseza batu sepiso ya Mulimu ya kuli hona cwale-cwale fa, mwa lifasi “ha ku na mutu ya . . . ka ipulela kuli: Na kula.”—Isaya 33:24.

[Litaluso za kwatasi]

[Siswaniso se si fa likepe 26]

Ka nako ye ne ni sebeza sina dokota mwa Africa

[Siswaniso se si fa likepe 27]

Na ni musalaa ka ha ne lu kalile ku ituta Bibele ni Lipaki za Jehova ka 1990

[Siswaniso se si fa likepe 28]

Ha ne ni pota-pota ni bo Lloyd Barry ha ne ni ile kwa Brooklyn, New York, 1993

[Siswaniso se si fa likepe 29]

Pavel ni bo mahe kacenu

[Siswaniso se si fa likepe 29]

Na ni bo musalaa ka bo Dilbar inze lu li mwa bukombwa