Estoriaannakami man maipapan iti biagmo?

Mannakimisa, mapagpiaran, ken nagaget dagiti nagannakko a nangpadakkel kaniak. Pinaregtadak a gumun-od iti nangato nga adal isu a nangalaak iti commerce iti University of New South Wales. Nakitak a magustuak ti agsirarak isu nga inkeddengko a pagbalinen a propesion ti panangisuro.

Ania a tay-ak iti panagsirarak ti pinilim?

Kayatko unay a maammuan no kasano ti panagandar dagiti stock market (merkado). * Kadagiti stock market, mabalin a gumatang ken aglako dagiti tattao iti bingayda (share) kadagiti kompania a mangus-usar iti kuarta wenno pondoda a mangpataray kadagiti negosioda. Karaman kadagiti sirsirarakek ket dagiti banag a mangapektar iti presio dagiti bingay ti kompania.

Mangtedka man iti pagarigan?

Dagiti kompania ket manamnama a regular a mangireport kadagiti maganansiada. Dagita a report ket adalen dagiti imbestor tapno maammuanda ti pinansial a kasasaad ti maysa a kompania. Ngem dadduma a pamay-an a mangireport kadagiti ganansia ket agduduma. Mabalin nga ibilang dayta dagiti kritiko kas pamay-an dagiti kompania tapno mailimedda ti agpayso a pinansial a kasasaad ken ganansiada. Kasano a maammuan dagiti imbestor ti umiso ken kompleto nga impormasion? Ania nga impormasion ti kasapulan dagiti mangimanmanehar (regulators) tapno masigurado a patas ti panagandar dagiti pinansial a merkado?  Madama nga am-ammuenmi kadagiti katrabahuak dagiti sungbat kadagita a saludsod.

Ania ti dati a relihionmo?

Agkakaduakami idi kadagiti nagannakko a kanayon a makimismisa iti Presbyterian Church. Ngem idi tin-edyerakon, bimmaaw ti interesko iti relihion. Mamatiak iti Namarsua ken raraemek ti Biblia ngem panagkunak, saan a makatulong ti relihion no maipapan kadagiti problema iti biag. Para kaniak, dagiti relihion ket kasla asosasion laeng. Idi nagpasiarak iti sumagmamano a dadakkel a simbaan idiay Europa, pinampanunotko no apay ngata a nakabakbaknangda idinto ta nagadu ti nakapobpobre ditoy lubong. Talaga a makapadismaya dayta a panagduma isu a napukaw ti panagtalekko iti relihion.

Apay a nagbalbaliw ti kapanunotam?

Rinugian ni baketko a Jennifer ti makipagadal iti Biblia kadagiti Saksi ni Jehova ken agatender kadagiti gimongda. Napanunotko a nasaysayaat sa no kaduaek tapno maam-ammok ida. Nasdaawak idi naamirisko a nagbassit gayam ti ammok maipapan iti Biblia! Gapu iti dayta, rinugiak metten ti nakipagadal iti Biblia kadagiti Saksi.

Talaga a bilibak iti pamay-an dagiti Saksi a mangyadal. Agsaludsodda, agkalapda kadagiti ebidensia ken analisarenda dagita, sada mangaramid kadagiti lohikal a konklusion. Dagita a teknik ti us-usarek iti trabahok a panagsirarak iti unibersidad! Idi 1999, sumagmamano a tawen kalpasan a nabautisaran ni Jennifer, nagpabautisarak metten kas maysa kadagiti Saksi ni Jehova.

Ti kadi pannakaammom iti economics napabilegna ti panagtalekmo iti Biblia?

Siempre. Kas pagarigan, adda urnos iti Linteg nga inted ti Dios iti nagkauna nga Israel a mangsolbar kadagiti problema iti ekonomia a di pay la interamente a marisut dagiti ekonomista agingga ita. Sigun iti Linteg, masapul a mangilasin dagiti Israelita iti paset ti apitda para kadagiti napanglaw (maysa a kita ti panagbuis ken insurance), dida patawan iti interes ti ipautangda kadagiti nakurapay (pammasiguro nga adda mabalin a pagutangan), ken kada 50 a tawen, masapul nga isublida dagiti tawid a daga kadagiti orihinal a makinkukua (mangsaluad kadagiti kalintegan iti sanikua). (Levitico 19:9, 10; 25:10, 35-37; Deuteronomio 24:19-21) Dagita ken dadduma pay a probision maipapan iti ekonomia ti nakatulong kadagiti umili iti tallo a napateg a wagas: Dagita ti nakatulong kadakuada (1) no adda problemada iti pinansial, (2) tapno makalung-awda iti nabayag a kinakurapay, ken (3) tapno mapabassitda ti bilang dagiti marigrigat—ket addan amin dagita nasurok a 3,000 a tawen sakbay pay a nangrugi ti economics kas tay-ak ti siensia!

Isursuro met ti Biblia dagiti ugali ken kababalin a makatulong iti natalged nga ekonomia. Kas pagarigan, isursurona dagiti tattao nga agbalin a mapagpiaran, mapagtalkan, naasi, ken naparabur. (Deuteronomio 15:7-11; 25:15; Salmo 15) Kalpasan ti nabiit pay a panagsuek ti sangalubongan nga ekonomia, makapainteres ta addan dagiti organisasion ken eskuelaan iti panagnegosio a nangrugi a nangparegta kadagiti kompania ken propesional iti pinansial a panangimanehar nga ikarida nga annurotenda dagiti moral a pagannurotan. Para kaniak, dagiti moral a pagannurotan ti Biblia ket adayo a nasaysayaat ngem kadagita.

Kasano a nakatulong kenka a mismo ti panamatim nga adda Dios?

Maragsakanak ta imbaga kaniak ni baketko a mas rasonableak itan. Dati a perpeksionistaak ken estriktoak unay. Nalabit dayta ti makagapu a nalaingak kadagiti prinsipio iti accounting! Ti panangyaplikarko kadagiti prinsipio ti Biblia ti talaga a nakatulong kaniak nga agbalin a mas balanse. Naragragsakak itan ken uray ti pamiliak. Magusgustuanmi met nga ipakaammo ti makatulong a sirib nga isursuro ti Biblia. Ti panagadal iti Biblia ti kasayaatan pay laeng nga “investment-ko.”