Apay nga Agpegpeggadda a Maungaw?

I-PLAY

Apay nga Agpegpeggadda a Maungaw?

BABAEN ITI MANNURAT TI AGRIINGKAYO! IDIAY INDIA

DAGITI nangayed a kita ti tigre a maawagan iti Bengal tiger, atap nga aso, sarus a tipor, kadaanan a pawikan, ken elepante ti Asia—dagitoy ti sumagmamano laeng kadagiti kita ti animal ditoy India nga agpegpeggad a maungaw. Panunotem ti elepante, ti kadakkelan a mamalia iti takdang.

Nagadu ti makasapul kadagiti marfil a saong ti elepante. Ti Japan ti maysa kadagiti kaaduan nga agus-usar iti marfil ken kasta met la idiay China, a sadiay nalatak pay laeng dagiti marfil a chopstick. Kasano a nagdaksan ti elepante ti Asia ti kaadu dagiti agkasapulan iti marfil?

Sumagmamano a tawenen ti napalabas, kastoy ti inlawlawag ti The Times of India: “Saan a kas kadagiti elepante ti Africa, sumagmamano laeng kadagiti kalakian nga elepante ti Asia ti addaan kadagiti saong. Isu a dagiti nataenganen nga addaan iti dua a saong ti kangrunaan a puntiria. Sigun iti opisial a bilang, agarup sangagasut [a kalakian] ti mapapatay iti kada tawen ditoy India, isu a nabalbaliwan ti promedio a bilang dagiti kalakian no idilig kadagiti kabaian.” Nagpeggad ti mismo a panagbiag daytoy a kita ti animal gapu iti kasta a panangpapatay.

Tapno Magun-odan Laeng Dagiti Sarada

Panunotem met dagiti rhinoceros, ti maikadua a kadakkelan a mamalia iti takdang a sibibiag pay la agingga ita. Ditoy India ken idiay Nepal ti naudi a pakasalsalakniban ti maysa ti sarana a rhino. Nupay kasta, ti Pobitara Wildlife Sanctuary iti makin-amianan a daya ti estado ti Assam ditoy India ket agarup 38 a kilometro kuadrado laeng, medio bassit a pagdakiwasan dagiti rhino. Isu a pasaray agdakiwasda iti asideg a kataltalonan, a mabalin a pakapaltogan wenno pakasabidonganda.

Nakapanunot ti tao iti nasikap a pamay-an ti panangpapatayna iti rhino. Iti ngatuen ti Pobitara Sanctuary ti ayan ti dua a napigsa ti boltahena a kable. Agikawit ti mangnganup iti barut kadagitoy a kable babaen iti atiddog a bulo, ket aguyaoy ti barut iti asideg ti daga. Ti biologo kadagiti atap nga animal a ni Vivek Menon ilawlawagna ti napasamak idi nasagid ti rhino ti barut: “Bayat a nakoriente ti bagina, namindua a bimmang-es sa natumba a dagus . . . Awan pay maysa a segundo, natayen ti nagdakkel nga animal.”

Nakalkaldaang ta ti nagdakkel nga animal ket mapapatay gapu iti nagbassit a sarana nga agarup dua la a libra ti timbangna! Agpegpeggad ti kasasaad ti rhino gapu iti kasta unay a kinangina ti sarana a kaasping la unay ti kuko ti tattao.

Gapu iti Panagayatda iti Kagay a Shahtoosh

Ti antilop ti Tibet, wenno chiru, ket mangpataud iti maysa a kita ti de lana a maawagan iti shahtoosh. Nakapimpino dayta ta uray la a kakalima ti maysa a linabag ti buok. Mabalin nga aggatad iti inggat’ $16,000 ti kasta a kagay, isu a dayta ti maysa kadagiti kanginaan iti lubong. Ngem ania ti kaipapanan daytoy para iti antilop a mangpatpataud iti de lana?

“Ti maysa a shahtoosh a kagay kaipapananna ti ipapatay ti di kumurang a lima a chiru,” kuna ti The Indian Express. Maipagarup a 20,000 a chiru manipud iti patad a bantay ti Tibet ti maanupan iti kada tawen. Mapasamak daytoy uray no ti animal ket masalakniban koma iti sidong dagiti linteg a mangsaluad iti pannakaungaw ti nadumaduma a kita ti animal. Kanayonanna, idi 1979, naparitan ti pannakainegosio ti shahtoosh a de lana. Ngem sipud idin, nagtultuloy latta a bimmassit ti bilang dagiti chiru.

Gapu iti Lalat ken Tulangda

Agpegpeggad met ti panagbiag dagiti tigre ken dadduma pay a musang ditoy India. Iti sadinoman a lugar, maipagarup a naungawen ti dadduma a kita ti tigre kas iti Caspian, Java, ken Bali. Idi rugrugi ti maika-20 a siglo, agarup 40,000 a tigre ti agdakdakiwas kadagiti kabakiran ti India. Iti panaglabas dagiti tawen, bimmassit ti bilangda. Ngamin, in-inut a nadadael ti pagnanaedanda ken naanupan dagitoy gapu iti lalat ken sumagmamano a tulangda a maipagarup a makapaimbag sigun iti panangagas dagiti Tsino.

Maipapan iti epekto ti kinaawan ti masnup a pagnaedan dagiti tigre, kuna ti libro a The Secret Life of Tigers: “Umadu la dagiti tigre no lumawa ti pagnanaedanda iti kabakiran. No saan, makontrol dagiti tigre ti mismo a populasionda babaen ti makapapatay a panagaangatda gapu iti taraon ken teritoriada.”

Ania ngay ti kasasaad ti dadduma a musang ditoy India? Iti maysa a zoo idiay Junagadh, Gujarat, adda awan nagyanna a kulongan a nakita ti maysa a sangaili. Adda ladawan ti Asiatic cheetah iti karatula iti ruar ti kulongan sa kastoy ti mensahe a naisurat iti pagsasao a Gujarati: “Naungaw ti cheetah ditoy India idi dekada 1950.”

Ania ti Masakbayanda?

Kasla awan ti masakbayan dagiti parsua nga agpegpeggad a maungaw ditoy India. Nagadu ti ebidensia a siaagum a daddadaelen dagiti tattao ti daga, a pakairamanan ti pannakadadael ti kaaduan kadagiti nangayed nga atap nga animal. Anianto ti mapasamak? Ti adda autoridadna a sao ti Dios a nailanad iti Nasantuan a Biblia ipasimudaagna nga asidegen a matungpal daytoy a padto: “Nagpungtot dagiti nasion, ket dimteng ti bukodmo a pungtot [pungtot ti Dios], ken ti naituding a tiempo . . . tapno dadaelem dagidiay mangdaddadael iti daga.”—Apocalipsis 11:18.

Anianto ti ibungana inton madalusan ti daga kadagiti amin a mangdaddadael iti dayta ken kadagiti nakaskasdaaw nga atap nga animal? Nakaragragsakto la ketdi dayta a tiempo! Saanton a pagpeggaden dagiti tattao nga ungawen ti aniaman a kita ti animal. Mapasamakto dayta iti sidong ti panangituray ti Pagarian ti Dios nga insuro ni Jesu-Kristo nga ikararag dagiti tattao.—Isaias 11:6-9; Mateo 6:10.

[Dagiti Ladawan iti panid 26]

Sumagmamano kadagiti agpegpeggad a maungaw nga animal iti India

Sarus a tipor

Bengal tiger

Elepante ti Asia

Maysa ti sarana a rhinoceros

Antilop ti Tibet

[Credit Lines]

AGRIINGKAYO!