Agimtuod Dagiti Agtutubo . . .

Kasano a Maibagak Kenkuana ti Riknak?

“Kayatko a maammuan no siasino ti rumbeng nga agarem​—​ti lalaki wenno ti babai?”​—Laura. *

NABIIT pay a naam-ammom wenno mabalin a nabayagen​—ket kayatmo nga agbalin a nobiom. Patiem a kursonadanaka met ngem nakapuy ti pakinakemna wenno mabain la ngamin a mangibaga kenka. Dayta ti gapuna a pampanunotem no nasayaat ngata a sikan ti umuna a mangibaga kenkuana. *

Sakbay nga agpatuloytayo, panunotentayo nga umuna ti rikna dagiti adda iti aglawlawmo​—ti pamiliam ken dagiti kailiam. Kas pagarigan, kaugalian aya iti lugaryo a dagiti nagannak kenka ti mangsapul iti pakiasawaam? * Ipapantayon a nalabit personal a banag ti panaginnarem ken panagasawa. Nupay kasta, ikagumaan dagiti Kristiano a dida masair ti sabsabali. Kayatda met nga ikabilangan ti rikna dagiti miembro ti pamiliada ken dagiti ay-ayatenda.

Ngem iti adu a lugar ita, talaga a gagangay kadagiti babbaro ken babbalasang nga isuda a mismo ti agpili iti armenda ken agarem kadakuada sakbay nga ikeddengda no agkasardanto. Naalas aya para iti maysa a babai nga isu ti agarem iti maysa a lalaki? Nalabit rumbeng nga ikabilangam manen dagiti rikna ti pamiliam ken dagiti kailiam. Maklaat wenno alasen aya ti adu no aramidem ti kasta?

Ania pay ti ilawlawag ti Biblia maipapan iti daytoy a saludsod no mabalin a ti maysa a babai ti umuna a mangibaga iti riknana? Idi panawen ti Biblia, inasitgan ti managbuteng iti Dios a babai nga agnagan iti Ruth ti maysa a lalaki nga agnagan iti Boaz maipapan iti panagasawa. Ket binendisionan ni Jehova a Dios dagiti panagreggetna! (Ruth 3:1-13) Siempre, saan idin nga agtutubo ni Ruth; maysa idin a balo ken nabatad a nataenganen tapno makiasawa. Saan met a nangipakita ni Ruth iti kinagarampang ken ni Boaz. Imbes ketdi, naan-anay a tinungpalna dagiti linteg ti Dios maipapan iti panagasawa.​—Deuteronomio 25:5-10.

Nalabit nataenganka metten tapno panunotemon ti makiasawa, ket adda baro a magustuam. Nupay kasta, delikado ken napeggad ti panangibagam iti riknam iti maysa a baro nga awan panagriknana kenka. Kas man la innalam ti pusom sa impaiggemmo iti sabali a tao. Iggamannanto aya a siaannad wenno ibbatanna? Ti kasayaatan ket annurotem dagiti prinsipio ti Biblia tapno maliklikam ti maibabain wenno masaktan.

Agtignayka a Nainsiriban

Naglaka nga arapaapen ti panagayatmo iti maysa a lalaki. Nalabit pampanunotem payen ti  panagkasaryo ken ti biagyo kalpasanna. Ngem nupay mabalin a makaparagsak dagita nga arapaap, ilusion laeng dagita. Mabalin a mangpataudda kadagiti nasged a tarigagay a saanmo a mapennek. Kas kuna ti Biblia, “ti inanama a maitantan pagsakitenna ti puso.” (Proverbio 13:12) Ti panagarapaap ballikugenna met ti pangngeddengmo. Nupay kasta, kuna ti Proverbio 14:15: “Daydiay nasaldet utobenna dagiti addangna.” Ti panagbalin a nasaldet kaipapananna nga usarem ti sentido kumonmo ken agbalinka a manakem. Kasanoka nga agbalin a nasaldet no agayatka?

Umuna, ikagumaam ti ‘agtignay a buyogen ti pannakaammo.’ (Proverbio 13:16) Kas kinuna ti maysa nga agtutubo a babai, “sa la maayatmo a talaga ti maysa a tao no am-ammomon a naimbag.” Sakbay nga idatonmo ti pusom iti maysa a lalaki, paliiwem ti ar-aramiden ken panagsasaona. Paliiwem no kasano ti panangtratona kadagiti tattao. “Damagem ti kababalinna kadagiti gagayyemna ken kadagiti nataengan a makaam-ammo unay kenkuana,” kuna ti maysa nga agtutubo a lalaki. ‘Naimbag aya ti damagna’ kadagiti kakongregasionna? (Aramid 16:2) Kasta met, kuna ti maysa nga agtutubo a babai nga agnagan iti Isabel, “mabalin a makatulong unay ti panagpasiarmo a kadua ti maysa a grupo ken ti pannakiam-ammom iti pamiliana.” No agpasiarka a kadua ti maysa a grupo, saanka unay a marigatan nga agpaliiw.

Kasapulan ti tiempo ken anus tapno maam-ammom ti maysa a tao iti kastoy a wagas. Ngem dayta ti makatulong kenka tapno makitam ti kababalin, ugali, ken kalidadna sakbay a patalgedam wenno balbaliwam ti riknam. Kuna ti Proverbio 20:11: “Babaen a mismo iti ar-aramidna ipabigbig ti maysa nga ubing [wenno agtutubo a lalaki] ti bagina no ti aramidna nasin-aw ken nalinteg.” Wen, inton agangay, dagiti tignayna ti mangipalgak iti pudno a kinataona.

No kasta, nainsiriban a pengdam ken dimo sapsapaen nga ibaga ti riknam. No darasudoska ken kayatnaka met, mabalin a matakuatamto a saan gayam a maitutop a pakiasawaam. * Gapu ta inyebkasmon ti panagayatmo kenkuana, no gupdem ti relasionyo mabalin a masair unay dayta a baro.

Ti Impresion nga Aramidem

Mabalin a palpaliiwennaka met daytoy a baro! Agtigtignayka aya iti wagas a mangiparangarang nga ad-adda kadagiti nadiosan a kalidadmo? “Nadlawko nga adu a babbai ti saan a nanakman ti panagkawkawesda,” kuna ni Isabel. “No kayatmo a madlawnaka ti maysa a naespirituan a tao, masapul nga agkaweska a sinanakman.” Aniaman ti uso iti lubong, ti panangarkosmo iti bagim “iti naimbag-pannakaurnosna a kawes, buyogen ti kinaemma ken kinasimbeng ti panunot,” ti mamagbalin kenka nga ad-adda a makaay-ayo iti lalaki a managbuteng iti Dios.​—1 Timoteo 2:9.

Iparparegta met ti Biblia a dagiti agtutubo a Kristiano ket rumbeng nga agbalinda a “pagulidanan . . . iti panagsao.” (1 Timoteo 4:12) Ti panagsasaom dakkel ti ipalgakna maipapan iti kinataom. Ania ti rumbeng nga aramidem no rumsua dagiti gundaway a makasaritam ti maysa a baro? No managbabain, mabalin nga alusiisen ken nerbioso. Kuna ti maysa nga agtutubo a babai nga agnagan iti Abbie, “Mabalin a sika ti mangirugi iti saritaan tapno makitam no kasano ti reaksionna.”

Kasano? No adun ti nasaom maipapan iti bagim, mabalin a pagarupenna a managimbubukodan ken narabaw ti pannakaammom. Isingasing ti Biblia “nga itultuloyyo a kitaen, saan a ti personal a panaginteres iti laeng bukodyo a bambanag, no di ket kasta met ti personal a panaginteres iti bambanag ti sabsabali.” (Filipos 2:4) Ti panagimtuod iti sumagmamano a maitutop a saludsod maipapan kenkuana wenno kadagiti paginteresanna ti mabalin a makatulong kenkuana nga agsao a siwayawaya.

Saan a tiempo dayta tapno agusarka iti “ulbod a bibig” wenno “manangallilaw a dila” ti pammasablog. (Salmo 120:2) Madlaw ti mannakaawat a lalaki a di napasnek ti kasta a panagsasao. Kasta met a saanka nga agsao kadagiti banag gapu laeng ta pagarupem a kayatna a denggen dagita. Agpayso dayta nangruna no mangrugin a pagsaritaanyo dagiti serioso a banag kas kadagiti naespirituan a kalatyo. Saanka nga aginkukuna,  agbalinka a napasnek ken napudno. Dayta laeng ti pamay-an tapno maammuam no agpada dagiti kalatyo.

No Awan ti Reaksionna

Kasano ngay no agpapan pay kadagiti panangikagumaam, dina man la ipakita a kursonadanaka? Nalabit sumagmamano a lawas​—wenno bulbulan​—ti limmabasen ngem kaskasdi a saan nga interesado kenka. Rumbeng kadi a pagarupem a mabain la ngamin? Nalabit iyimtuodmo iti bagim: ‘No talaga a managbabain, nakasagana kadin a mangasawa? No isu ti pakiasawaak, kabaelannanto aya nga idauluan ti pamilia, wenno namnamaenna a siak ti mangaramid iti dayta?’ (1 Corinto 11:3) Panunotem pay, ‘Talaga aya a managbabain wenno saannak a kursonada?’ Nasaem a panunoten no saannaka a kursonada. Ngem ti panangakseptar iti dayta ti mangigaga kenka iti pannakaibabainmo a mangibaga iti romantiko a riknam iti lalaki a saan met nga agkursonada kenka.

Mabalin a pagarupem a nakakitakan iti ebidensia a kursonadanaka. Pagarupem a nabannayat la ngamin a mangibaga iti dayta ken mabalin nga ibagana ti riknana kenka no medio maparegta. Nalabit. Ngem no ikeddengmo a sikan ti mangyun-una, masapul a panunotem a peligroso dayta. Saan la a ti ibagam ti panunotem a naimbag no di ket no kaano ti maitutop a panangibagam iti dayta.

Kas pagarigan, mabalin nga ikeddengmo a ti panangipasimudaag a maragsakanka iti ipakpakitana nga atension ket nasaysayaat ngem iti panangibagam nga “ay-ayatem.” Iti kalmado ken maitutop a lugar, mabalin nga ibagam a kayatmo laeng a maam-ammo a naimbag. Dika madanagan no medio nakababain ti panangibagam. Mabalin nga ad-adda nga epektibo nga amang ti kinapasnekmo ngem kadagiti mismo nga ibagam. Laglagipem met nga ibagbagam laeng ti tarigagaymo a mangirugi iti panaginnarem, saanmo nga isingsingasing nga ikasarnaka. Nupay kasta, mabalin a daytoy ti mangkellaat kenkuana, isu nga ikkam iti tiempo a manganag iti imbagam.

No naam-ammomon a naimbag daytoy a baro ken nakitam a mismo a naasi ken nakonsiderasion, saanka a maamak a pabainannakanto. Ngem ania ngay ti aramidem no siaasi ngem sititibker nga ibagana a saannaka a kursonada? Ket kasano ti rumbeng a panagtignay ti maysa a baro iti kasta a kasasaad? Addanto artikulo iti masanguanan a mangsungbat kadagitoy a saludsod.

[Footnotes]

[Ladawan iti panid 22]

Ti panangpaliiw iti kababalinna ti mabalin a mangbalbaliw iti riknam kenkuana

[Ladawan iti panid 22]

No kursonadam ti maysa a tao, makisaritaka kadagiti manakem a nataengan a makaam-ammo kenkuana