Ang Maayo nga Amay

ANG isa ka artikulo sa magasin nga Economist tuhoy sa paghuyang sang pamilya nagsugod paagi sa makatawag-igtalupangod nga pinamulong: “Madali lang maghimo sing bata, apang mabudlay mangin isa ka maayo nga amay.”

Bisan pa madamo nga butang sa kabuhi ang mabudlay himuon, ang isa sa labing mabudlay​—⁠kag labing importante​—⁠amo ang kon paano mangin isa ka maayo nga amay. Dapat handumon sang tagsa ka amay nga mangin maayo nga amay, bangod nadalahig ang kaayuhan kag kalipay sang iya pamilya.

Kon Ngaa Indi Ini Mahapos

Sa simple nga hambal, ang isa ka daku nga rason kon ngaa indi mahapos ang mangin isa ka maayo nga amay amo ang napanubli nga pagkadihimpit​—⁠sang mga ginikanan kag sang ila mga anak. “Ang huyog sang tagipusuon sang tawo malaut kutob sa iya pagkapamatan-on,” siling sang Biblia. (Genesis 8:21) Amo kon ngaa ang isa ka manunulat sang Biblia nagbaton: “Sa sala ginpanamkon ako sang akon iloy.” (Salmo 51:⁠5; Roma 5:12) Ang huyog sa paghimo sing malain bangod sang napanubli nga sala isa lamang ka balagbag kon ngaa mabudlay ang mangin isa ka maayo nga amay.

Isa man ka daku nga balagbag ining kalibutan, ukon sistema sang mga butang. Ngaa? Bangod, subong sang ginapaathag sang Biblia, “ang bug-os nga kalibutan yara sa gahom sang isa nga malauton,” nga ginapakilala subong “ang ginatawag nga Yawa kag Satanas.” Ginatawag man sang Biblia si Satanas nga “dios sining sistema sang mga butang.” Indi katingalahan nga si Jesus nagsiling nga kaangay niya, dapat nga ang iya mga sumulunod “indi . . . bahin sang kalibutan”!​—⁠1 Juan 5:19; Bugna 12:⁠9; 2 Corinto 4:⁠4; Juan 17:16.

Agod mangin maayo nga amay, importante nga indi pagkalipatan ang aton napanubli nga pagkadihimpit, si Satanas nga Yawa, kag ining kalibutan nga iya ginagamhan. Ini nga mga balagbag indi handurawan lamang. Matuod gid ini! Apang sa diin makadto ang isa ka lalaki agod makatuon sia kon paano malandas ining mga balagbag kag kon paano mangin isa ka maayo nga amay?

Mga Halimbawa sang Dios

Agod mabuligan sia kon paano malandas ang mga balagbag nga bag-o lang nasambit, mahimo tun-an sang isa ka amay ang Biblia. Maayo nga mga halimbawa ang mabasa diri. Ginpakilala ni Jesus ang labing maayo nga halimbawa sang gintudluan niya ang iya mga sumulunod nga mangamuyo: “Amay namon nga yara sa mga langit.” Sa paglaragway sa aton langitnon nga Amay, ang Biblia simple  nga nagasiling: “Ang Dios gugma.” Paano dapat tamdon sang isa ka tawhanon nga amay ining mahigugmaon nga halimbawa? “Mangin mga manug-ilog kamo sang Dios,” laygay ni apostol Pablo, “kag padayon kamo nga maglakat sa gugma.”​—⁠Mateo 6:​9, 10; 1 Juan 4:⁠8; Efeso 5:​1, 2.

Kon ikaw isa ka amay, binagbinaga kon paano ka makatuon gikan sa isa lamang ka higayon sang nakig-angot ang Dios kay Jesus nga iya Anak. Ginasugiran kita sang Mateo 3:17 nga sang ginbawtismuhan si Jesus sa tubig, nabatian ang tingog sang Dios gikan sa langit, nga nagasiling: “Ini ang akon Anak, ang hinigugma, nga ginakahamut-an ko.” Ano ang matun-an naton gikan sa sini?

Una, hunahunaa ang mangin epekto sa isa ka bata kon ang iya amay may pagpabugal nga magasiling sa isa ka tawo, ‘Bata ko ini.’ Nagauswag ang mga bata kon makabaton sila sing atension sang ginikanan, ilabi na sing makapalig-on nga pagkilala. Mahimo gid nga mapahulag ang isa ka bata nga maghimakas agod mangin takus sa maayo nga pagkakilala sa iya.

Ikaduha, ginpabutyag sang Dios kon paano niya ginatamod si Jesus, paagi sa pagpatuhoy sa iya subong “ang hinigugma.” Pat-od gid nga nalipay si Jesus sa sining mapinalanggaon nga mga pulong sang iya Amay. Mapalig-on man ang imo mga anak kon ipakita mo paagi sa imo mga pulong​—⁠sa imo man tion, atension, kag kabalaka​—⁠nga palangga mo gid sila.

Ikatlo, ginsingganan sang Dios ang iya Anak: “Nahamuot ako sa imo.” (Marcos 1:11) Importante man ina nga himuon sang isa ka amay, nga amo, sugiran ang iya mga anak nga nahamuot sia sa ila. Matuod, masami makasala ang bata. Amo man kita tanan. Apang subong isa ka amay, nagapangita ka bala sing mga kahigayunan agod mahatagan mo sing komendasyon ang maayong mga butang nga nahimo ukon nahambal sang imo mga anak?

Nakatuon sing maayo si Jesus gikan sa iya langitnon nga Amay. Sang yari sia sa duta, ginpakita niya sa pulong kag sa buhat kon paano ginatamod sang iya Amay ang Iya dutan-on nga mga anak. (Juan 14:9) Bisan sang masako si Jesus kag ginalisdan, naghinguyang sia sing tion sa paglingkod upod sa mga bata kag makighambal sa ila. “Pabay-i ninyo ang mga bata nga magpalapit sa akon,” siling niya sa iya mga disipulo, “indi sila pagpunggi.” (Marcos 10:14) Kamo nga mga amay, sarang bala ninyo mailog sing dugang pa ang halimbawa ni Jehova nga Dios kag sang iya Anak?

Importante ang Maayong Halimbawa

Importante gid ang pagpahamtang sing maayong halimbawa para sa imo mga anak. Mahimo nga indi gid magmadinalag-on ang imo panikasog nga ‘padakuon sila sa disiplina kag sa nagatadlong nga panghunahuna ni Jehova’ kon ikaw mismo wala nagapasakop sa pagdisiplina sang Dios kag ginatugutan ini nga magtuytoy sa imo kabuhi. (Efeso 6:4) Apang, sa bulig sang Dios, malandas mo ang bisan ano nga balagbag agod matuman mo ang iya sugo nga atipanon ang imo mga anak.

Binagbinaga ang halimbawa ni Viktor Gutschmidt, isa sa mga Saksi ni Jehova sa anay Unyon Sobyet. Sang Oktubre 1957, ginsentensiahan sia sing napulo ka tuig nga pagkabilanggo bangod  naghambal sia tuhoy sa iya pagtuo. Ginbiyaan niya ang iya duha ka anak nga babayi kag ang iya asawa nga si Polina. Samtang bilanggo sia, gintugutan sia nga magpadala sing mga sulat sa iya pamilya apang gindumilian sa paghambal sing bisan ano tuhoy sa Dios ukon relihion. Walay sapayan sini, determinado si Viktor nga mangin isa ka maayo nga amay, kag nahibaluan niya nga importante man nga tudluan ang iya mga anak tuhoy sa Dios. Gani ano ang iya ginhimo?

“Nakakita ako sing materyal sa magasin sang Sobyet nga Young Naturalist kag Nature,” saysay ni Viktor. “Nagadrowing ako sa mga postcard sing mga laragway sang mga sapat kag mga tawo kag nagalakip ako sing isa ka sugilanon ukon eksperiensia tuhoy sa kinaugali.”

“Pagkabaton namon sining mga postcard,” siling ni Polina, “ginaangot namon ini dayon sa mga topiko sa Biblia. Halimbawa, kon ang mga postcard nagalakip sang katahom sang kinaugali, mga kagulangan, ukon mga suba, ginabasa ko ang Isaias kapitulo 65,” nga nagasugid tuhoy sa mga saad sang Dios nga himuon ang duta nga isa ka paraiso.

Ang anak ni Viktor nga si Yulia nagsaysay: “Nian nagapangamuyo si Mama upod sa amon, kag nagahibi kami. Daku gid ang nabulig sining mga kard sa pagpadaku sa amon.” Nagsiling si Polina nga subong resulta sini, “ginhigugma gid sang mga bata ang Dios halin sang gamay pa sila.” Ano ang kahimtangan sini nga pamilya karon?

Nagpaathag si Viktor, “Ang akon mga anak nga babayi lunsay nga kasal na karon sa Cristianong mga gulang, kag pareho nga malig-on sa espirituwal ang ila mga pamilya nga may mga anak nga nagaalagad sing matutom kay Jehova.”

Ang pagpahamtang sing maayo nga halimbawa masami nga nagakinahanglan indi lamang sing ikasarang sa pagpangita sing mga paagi kundi sing daku man nga panikasog. Mahimo gid nga matandog ang tagipusuon sang mga bata kon makita nila nga nagatinguha gid ang ila amay. Ang isa ka anak nga lalaki nga nagaalagad subong bug-os tion nga ministro sa madamo nga tinuig mainapresyahon nga nagsiling tuhoy sa iya amay, “Kon kaisa kapoy kaayo si Tatay halin sa trabaho amo nga daw tuyotuyo gid sia, apang ginahiwat namon ang amon pagtuon sa Biblia walay sapayan sini, kag nakabulig ini sa amon nga apresyahon ang pagkaserioso sini.”

Maathag nga importante gid ang pagpahamtang sing maayo nga halimbawa​—⁠sa pulong kag sa buhat​—⁠agod mangin isa ka maayo nga amay. Dapat mo himuon ini kon luyag mo nga magmatuod sa imo ang hulubaton sa Biblia nga nagasiling: “Hanasa ang bata suno sa dalanon nga para sa iya; bisan kon magtigulang na sia indi sia magtalikod sa sini.”​—⁠Hulubaton 22:6.

Gani, dumduma nga indi lamang ang ginahambal mo ang importante; kundi ang imo gid ginahimo​—⁠ang imo halimbawa. Ang isa ka taga-Canada nga eksperto sa pagtudlo sa mga bata nagsulat: “Ang labing maayo nga paagi agod mahaylo naton ang aton mga kabataan nga maggawi [suno sa luyag naton] amo ang aton mismo pagpakita sang aton ginahandum nga paggawi.” Sa pagkamatuod, kon luyag mo nga pabaloran sang imo mga anak ang espirituwal nga mga butang, kinahanglan nga ikaw mismo ang magpakita sini.

 Mangita sing Tion Para sa Ila!

Dapat makita sang imo mga anak ang imo maayong halimbawa. Nagakahulugan ini nga dapat ka maghinguyang sing tion upod sa ila​—⁠madamo gid nga tion, indi kon kaisa lamang. Maalamon nga pamatii ang laygay sang Biblia nga ‘baklon ang tion,’ buot silingon, sikwayon ang indi tanto ka importante nga mga butang agod makaupod mo sila. (Efeso 5:​15, 16) Kay sa pagkamatuod, ano pa ang mas importante sangsa imo mga anak? Amo bala ang daku nga TV, pangpropesyonal nga set sang mga gamit para sa golf, isa ka matahom nga balay, ang imo trabaho?

May yara pamilyar nga hulubaton, ‘Bayad anay, ukon bayad sa ulihi.’ Ang mga amay nga may mga anak nga nangin imoral ukon nagbugnaw sa espirituwal masami nga nagahinulsol gid. Nagakasubo sila nga wala sila maghinguyang sing kapin nga tion upod sa ila mga anak sang kinahanglan gid nila ang ila amay.

Dumduma nga ang tion sa paghunahuna kon ano ang mangin resulta sang imo mga desisyon amo kon bata pa ang imo mga anak. Ginatawag sang Biblia ang imo mga anak nga “palanublion gikan kay Jehova,” butang nga ginsalig sa imo sang Dios mismo. (Salmo 127:3) Gani indi gid pagkalimti nga manabat ka sa Dios tungod sa ila!

Matigayon ang Bulig

Ang isa ka maayo nga amay nalangkag sa pagbaton sing bulig nga makahatag sing kaayuhan sa iya mga anak. Sang ginsugiran sang anghel ang asawa ni Manoa nga manganak sia, nangamuyo si Manoa sa Dios: “Palihug, pabalika sia sa amon kag tudluan kami kon ano ang dapat namon himuon sa bata nga matawo.” (Hukom 13:​8, 9) Kaangay sang mga ginikanan karon, ano nga sahi sang bulig ang ginkinahanglan ni Manoa? Tan-awon naton.

Si Brent Burgoyne, isa ka maestro sa University of Cape Town, sa South Africa, nagsiling: “Ang isa sa labing daku nga mga regalo nga mahatag sang isa sa isa ka bata amo ang tudluan sia sing maayo nga mga prinsipio.” Ang katunayan nga dapat tudluan sini ang mga kabataan makita gikan sa isa ka report sa Daily Yomiuri sang Japan, nga nagsiling: “Ginapakita sang [isa ka] surbe nga 71 porsiento sang Hapones nga mga kabataan ang wala gid gintudluan sang ila mga amay nga indi sila dapat magbinutig.” Indi bala makapasubo ina?

Sin-o ang makahatag sing masaligan nga mga prinsipio? Ang nagtuytoy man kay Manoa​—⁠ang Dios mismo! Agod makahatag sing bulig, ginpadala sang Dios ang iya mismo ginahigugma nga Anak, si Jesus, subong Manunudlo​—⁠ang termino nga pirme ginatawag sa iya. Ang libro nga Magtuon Gikan sa Daku nga Manunudlo, nga nagaunod sing mga leksion tuhoy sa mga panudlo ni Jesus, matigayon karon sa madamo nga lenguahe nga magamit mo kon nagatudlo ka sa mga kabataan.

Wala lamang ginapaathag sang libro nga Magtuon Gikan sa Daku nga Manunudlo ang mga prinsipio nga napasad sa Pulong sang Dios kundi ginailustrar man sini ang kaundan sini sa kapin sa 160 ka laragway nga may mga pamangkot nga naangot sa sini. Halimbawa, ang kapitulo 22, nga natig-uluhan “Kon Ngaa Indi Kita Dapat Magbinutig,” nagaunod sang laragway nga ginapakita sa pahina 32 sini nga magasin. Ang nasulat sa pahina nga makita ini nga laragway nagasiling: “Ayhan ang bata nga lalaki nagsiling sa iya amay: ‘Indi ako ang nagsipa sang bola sa sulod sang balay.’ Apang ano kon sia matuod ang nagsipa sini? Sayop bala isiling nga indi sia ang nagsipa?”

Makapahulag nga mga leksion ang ginatudlo man sa mga kapitulo nga natig-uluhan “Ang Pagkamatinumanon Nagaamlig sa Imo,” “Dapat Naton Pamatukan ang mga Pagsulay,” “Isa ka Leksion Tuhoy sa Pagkamainayuhon,” “Indi Gid Magpangawat!,” “Nahamuot Bala ang Dios sa Tanan nga Party?,” “Kon Paano Mapahalipay ang Dios,” kag “Kon Ngaa Dapat Kita Magpangabudlay,” sa pagsambit sang pila lamang sa 48 ka kapitulo sa libro.

Ang introduksion sang libro nagahinakop sang: “Dapat gid tuytuyan ang mga kabataan padulong sa Tuburan sang tanan nga kaalam, ang aton langitnon nga Amay, si Jehova nga Dios. Amo sini pirme ang ginhimo ni Jesus, ang Daku nga Manunudlo. Nagalaum gid kami nga ini nga libro makabulig sa inyo kag sa inyo pamilya sa pagdihon sang inyo kabuhi agod mangin kalahamut-an kay Jehova, kag padyaan kamo tubtob sa walay katubtuban.” *

Maathag nga agod mangin isa ikaw ka maayo nga amay, kinahanglan nga maghatag ka sing maayo nga halimbawa para sa imo mga anak, maghinguyang sing madamo nga tion upod sa ila, kag buligan sila sa pagkabuhi nahisuno sa mga talaksan sang Dios nga iya ginpahayag sa Biblia.

[Nota]

[Retrato sa pahina 8]

Bisan pa nabilanggo sia, nahimo ni Viktor Gutschmidt nga mangin isa ka maayo nga amay

[Mga retrato sa pahina 8, 9]

Samtang bilanggo sia tungod sa iya pagtuo, gindrowing ni Viktor ini nga mga laragway agod tudluan ang iya mga anak

[Retrato sa pahina 9]

Mga anak ni Viktor sang 1965

[Retrato sa pahina 10]

Dapat mangin aktibo ang mga amay sa pagtudlo sa ila mga anak