Isa ka Butang nga Maayo pa sa Kabantugan

PANUGIRON NI CHARLES SINUTKO

Sang 1957, gintanyagan ako sing 13-ka-semana nga kontrata sa pagkanta sa Las Vegas, Nevada, E.⁠U.⁠A., nga may bayad nga isa ka libo ka dolyar kada semana, kag may posibilidad nga dugang pa nga 50 ka semana kon magmadinalag-on ang mga pagpasundayag. Dugang ini nga $50,000​​—⁠isa gid ka daku nga kantidad sadto. Pasugira ako kon paano ako nahatagan sining daku-sing-bayad nga tanyag kag kon ngaa mabudlay gid ang pagdesisyon kon bala batunon ko ini ukon indi.

NATAWO si Tatay, nga isa ka Ukrainian, sa nasidlangan nga Europa sang 1910. Sang 1913 gindala sia sang iya iloy sa Estados Unidos, diin nag-apas sia sa iya bana. Nangasawa si Tatay sang 1935, kag natawo ako pagligad sang isa ka tuig sa Ambridge, Pennsylvania. Sa amo nga tion, duha ka magulang nga lalaki ni Tatay ang nangin mga Saksi ni Jehova.

Sang kami sang akon tatlo ka manghod nga lalaki mga bata pa kag ang amon pamilya nagapuyo malapit sa New Castle, Pennsylvania, makadali nga nagtuon sa Biblia ang amon iloy upod sa mga Saksi. Wala nangin Saksi ang akon mga ginikanan sadtong tion, apang nagpati si Tatay nga ang iya mga magulang nga lalaki may kinamatarong sa pagpati suno sa luyag nila. Bisan pa ginpadaku kami ni Tatay nga mangin patriotiko, pirme niya ginpangapinan ang kinamatarong sang iban sa pagsimba suno sa gusto nila.

Pagkanta nga Karera

Nagpati ang akon mga ginikanan nga may duna ako nga abilidad sa pagkanta, gani ginhimo nila ang masarangan nila agod mapasanyog ang akon pagkanta. Sang seis ukon siete anyos pa lang ako, ginapatindog ako ni Tatay sa bar sa isa ka naytklab agod magkanta kag maggitara. Ginkanta ko ang kanta nga “Mother (Nanay).” Ginalaragway sang kanta ang mga kinaiya sang isa ka mahigugmaon nga iloy kag nagatapos sa makatalandog nga kresendo. Masami nga hubog na ang mga lalaki sa bar, kag nagahibi sila kag nagahulog sing kuarta sa kalo ni Tatay.

Sang 1945, natigayon ko ang akon una nga programa sa radyo sa New Castle sa WKST, nga nagakanta sing country music. Sang ulihi ginpasangkad ko ang akon pagkanta sing bantog nga mga ambahanon gikan sa Hit Parade, nga isa ka semanal nga programa sa radyo nga nagapatokar sing 10 ka pinakabantog nga ambahanon sa semana. Sang 1950, una ako nga naggua sa telebisyon sa programa ni Paul Whiteman. Ang iya bersion sang “Rhapsody in Blue” ni George Gershwin bantog gihapon. Pagkatapos sini, ginbaligya ni Tatay ang amon balay sa Pennsylvania, kag nagsaylo kami sa Los Angeles sa California nga nagalaum nga mapasanyog ang akon karera.

Bangod sang pagkapursigido ni Tatay, wala madugayi kag may yara na ako semanal nga programa sa radyo sa Pasadena kag isa ka tunga-sa-oras nga semanal nga programa sa telebisyon sa Hollywood. Nagrekord ako sing mga kanta sa Capitol Records upod sa orkestra ni Ted Dale nga may 100 ka miembro kag nangin manugkanta sa CBS nga radyo nga kompanya. Sang 1955, nagpagua ako sing musikal nga palaguaon sa Lake Tahoe sa naaminhan nga California. Sang didto ako, ang akon mga prioridad sa kabuhi nagbag-o sing daku.

Bag-o nga mga Prioridad

Sa amo nga tion, ginhatagan ako ni Tiyoy John​—⁠magulang nga lalaki ni Tatay nga nagsaylo man  halin sa Pennsylvania pakadto sa California​—⁠sing libro nga “Let God Be True.”⁠ *⁠ * Gindala ko ini sa Lake Tahoe. Pagkatapos sang amon katapusan nga palaguaon, nga pasado na sa tungang gab-i natapos, ginbasa ko ang libro agod makarelaks antes magtulog. Nalipay gid ako nga nasabat ang mga pamangkot tuhoy sa Biblia nga madugay ko na ginpaligban.

Pagkatapos sadto nga gab-i, nagaistambay ako sa naytklab pagkatapos sang trabaho kag nagapakighambal sa mga masigkamanuglingaw, sa masami tubtob sa kaagahon. Ginahambalan namon ang mga topiko subong sang kabuhi pagkatapos sang kamatayon, kon ngaa gintugutan sang Dios ang kalautan, kag kon bala laglagon gid sa ulihi sang tawo ang iya kaugalingon kag ang duta. Pila ka bulan sang ulihi, sang Hulyo 9, 1955, sa isa ka distrito nga kombension sang mga Saksi ni Jehova nga ginhiwat sa Wrigley Field sa Los Angeles, ginbawtismuhan ako bilang simbulo sang akon dedikasyon nga mag-alagad kay Jehova nga Dios.

Wala pa anom ka bulan sang ulihi, sang aga sang Krismas sang 1955, ginhagad ako sang isa ka Saksi nga si Henry Russell, nga magduaw kay Jack McCoy, nga yara sa patag sang kalingawan. Si Henry amo ang musikal direktor sang NBC. Bueno, sang mag-abot kami, ginpalingkod kag ginpapamati sa amon ni Jack ang iya tatlo ka kabataan kag ang iya asawa, bisan pa bag-o lang sila nagapamukas sang ila mga regalo sa Krismas. Sang ulihi, sila sang iya pamilya nangin mga Saksi.

Sa sini nga tion ginhiwatan ko sing pagtuon si Nanay, kag ginbaton gid niya ang kamatuoran sang Biblia. Sang ulihi nangin isa sia sa mga Saksi ni Jehova kag isa ka payunir, isa ka bug-os tion nga ebanghelisador. Sang ulihi, ginbawtismuhan man ang akon tatlo ka manghod nga lalaki kag nakigbahin sa payunir nga ministeryo sa pila ka tion. Sang Septiembre 1956, sa edad nga 20, nangin isa ako ka payunir.

Mga Desisyon Tuhoy sa Palangitan-an

Sa sini nga tion ang amigo sang akon ahente nga si George Murphy interesado sa pagbulig sa akon. Naggua si George sa madamo nga pelikula sang katuigan 1930 kag 1940. Bangod sang koneksion ni Murphy, sang Disiembre 1956, naggua ako sa programa ni Jackie Gleason sa New York City sa CBS-TV. Daku yadto nga buylo sa akon karera, sanglit ang programa ginbulubanta nga may tumalan-aw nga 20,000,000. Sang didto ako sa New York, nagkadto ako sa bug-os kalibutan nga ulong talatapan sang mga Saksi ni Jehova sa Brooklyn sa una nga higayon.

Sang naggua ako sa programa ni Gleason, nagpirma ako sing pito-ka-tuig nga kontrata sa pelikula sa MGM nga estudyo. Ginhatagan ako sing regular nga papel sa TV Western. Apang, pagligad sang pila ka tion gintublag ako sang akon konsiensia, sanglit ang akon ginatungdan nga papel isa ka sugarol kag sampaton sa pusil​—⁠mga papel nga nagapadaku sing imoralidad kag iban pa nga di-Cristiano nga paggawi. Gani nag-untat ako. Ang mga yara sa patag sang kalingawan naghunahuna nga nagbuang ako.

Amo yadto ang tion nga gintanyagan ako sing daku-sing-bayad nga pagkanta sa Las Vegas, nga ginsambit sa umpisa. Magasugod ako kuntani sa semana sang pagduaw sang amon nagalakbay nga manugtatap. Kon indi ko pagbatunon ang trabaho, mawasi ko gid ang kahigayunan. Lainlain ang akon ginbatyag, sanglit ginalauman gid ni Tatay nga makakuarta ako sing daku! Sa banta ko nagakadapat sia balusan tungod sang tanan nga ginhimo niya sa pagpasanyog sang akon karera.

Gani ginpalapitan ko ang amon nagadumala nga manugtatap, si Carl Park, nga isa man ka musikero kag byolinista sa estasyon sang radyo nga WBBR sa New York sang katuigan 1920. Ginpaathag ko nga kon batunon ko ini nga kontrata, makapayunir ako sa bug-os ko nga kabuhi nga wala sing pinansial nga problema. “Indi ko madikta sa imo ang dapat mo himuon,” siling niya, “apang mabuligan ko ikaw sa paghimo sing desisyon.” Namangkot sia, “Malakat ka bala kon magduaw si apostol Pablo sa aton kongregasyon sini nga semana?” Nagsiling pa  sia, “Ano sa banta mo ang luyag ni Jesus nga himuon mo?”

Maathag gid yadto, hunahuna ko. Sang ginsilingan ko si Tatay nga indi ko pagbatunon ang trabaho sa Las Vegas, nagsiling sia nga ginaguba ko ang iya kabuhi. Sadto nga gab-i nagpulaw sia sa paghulat sa akon upod ang iya kalibre-38 nga pusil. Tuyo niya nga patyon ako, apang natulugan sia​—⁠bangod sang kahulugbon. Dason nagtinguha sia nga manginmatay sa garahe paagi sa aso halin sa tambutso sang awto. Gintawgan ko ang manugsalbar nga grupo, kag nasalbar nila sia.

Bangod madali maimpito si Tatay, nahadlok sa iya ang madamo sa amon kongregasyon, apang ang amon manugtatap sa sirkito, si Roy Dowell, wala mahadlok sa iya. Sang nakigkita sa iya si Roy, ginsambit ni Tatay sa iya nga sang natawo ako, haluson ako nga mabuhi. Nangako si Tatay sa Dios nga kon mabuhi ako, idedikar niya ako sa pag-alagad sa Iya. Ginpamangkot sia ni Roy kon bala nahunahuna na niya nga mahimo ginapaabot sang Dios nga tumanon niya ang iya pangako. Wala makatingog si Tatay. Dason nagpamangkot si Roy, “Kon ang bug-os tion nga pag-alagad bastante na para sa Anak sang Dios, ngaa indi ini bastante para sa imo anak?” Pagkatapos sadto, daw ginbaton ni Tatay ang akon desisyon.

Samtang, sang Enero 1957, nag-abot si Shirley Large halin sa Canada upod sa iya kaupod sa pagpayunir agod duawon ang pila niya ka abyan. Nagkilalahay kami ni Shirley sang nag-upod ako sa ila sang iya kaupod sa pagpamalaybalay nga ministeryo. Wala magdugay pagkatapos sadto, gin-updan ako ni Shirley sa Hollywood Bowl, diin nagkanta ako upod kay Pearl Bailey.

Pagpadayon sa Desisyon

Sang Septiembre 1957, nakabaton ako sing asaynment nga mag-espesyal payunir sa estado sang Iowa. Sang ginsugiran ko si Tatay nga batunon ko ang asaynment, nagpisngo sia. Indi niya mahangpan ang akon bag-o nga pagtamod sa kon ano gid ang importante. Nagkadto ako sa Hollywood kag ginbawi ang tanan ko nga kontrata. Ang isa nga may kontrata ako amo ang bantog nga orkestra kag lider sang koro nga si Fred Waring. Ginsilingan niya ako nga indi na ako makatrabaho liwat subong isa ka manugkanta kon indi ko pagtumanon ang akon kontrata. Gani ginpaathag ko nga bayaan ko na ang pagkanta agod mapasangkad ang akon ministeryo sa pag-alagad kay Jehova nga Dios.

Matinahuron nga ginpamatian ni G. Waring ang akon pagpaathag, kag nakibot ako sa iya malulo nga sabat: “Anak, ginakasubo ko ang pag-untat mo sa sining maayo nga karera, apang yara ako sa patag sang musika sa bug-os ko nga kabuhi kag nahibaluan ko nga may iban pa nga mga butang sa kabuhi nga mas importante sangsa musika. Kabay nga pakamaayuhon ka sang Dios sa imo ginahimo.” Madumduman ko pa nga nagpauli ako nga nagahibi sa kalipay, bangod nahisayran ko nga hilway na ako sa paghinguyang sang akon kabuhi sa pag-alagad kay Jehova.

“Diin Na ang Imo Pagtuo?”

Nag-alagad ako upod kay Joe Triff, sa Strawberry Point, Iowa, isa ka banwa nga may mga 1,200 ka pumuluyo. Nagbisita si Shirley, kag ginhambalan namon ang tuhoy sa pagpakasal. Wala kami nga duha sing sinuptan. Si Tatay ang nagauyat sang tanan ko nga kinitaan anay. Gani nagpaathag ako: “Luyag ko ikaw pangasaw-on, apang paano kita mabuhi? Ang akon lamang kuarta amo ang galastuhon ko sa pag-espesyal payunir nga $40 kada bulan.” Sa iya masami nga kalmado, talangkod kag prangka nga panimuot, nagsiling sia: “Apang, Charles, diin na ang imo pagtuo? Nagsiling si Jesus nga kon unahon naton ang Ginharian kag ang iya pagkamatarong, idugang niya sa aton ang tanan naton nga kinahanglanon.” (Mateo 6:33) Kag namat-od kami. Ginkasal kami sang Nobiembre 16, 1957.

May ginahiwatan ako sing pagtuon sa Biblia nga isa ka mangunguma sa gua sang Strawberry Point nga sa iya kagulangan may 12-pie-por-12-pie nga payag nga human sa kahoy. Wala ini sing elektrisidad ukon gripo kag wala sing kasilyas. Apang kon luyag namon, makaistar kami didto nga wala sing bayad. Simple lang gid ini, apang nahunahuna namon nga yara kami sa ministeryo sa bug-os nga adlaw kag kinahanglan lamang namon ang tululugan.

Nagsag-ub ako sing tubig sa malapit nga tuburan. Ginpainit namon ang payag paagi sa pagdabok sing kahoy kag nagabasa paagi sa kingki; nagaluto si Shirley paagi sa de-gas nga kalan. Gingamit namon sa pagpaligo ang daan nga lalabhan nga lababo. Nagpamati kami sa uwang sang mga lobo kon gab-i kag nagbatyag nga mapalaron nga magkaupod kami kag mag-alagad kay Jehova diin may mas daku nga pagkinahanglan sang Cristianong mga ministro. Si Bill Malenfant kag ang iya asawa nga si Sandra, nga nagaalagad karon sa ulong talatapan sang mga Saksi ni Jehova sa Brooklyn, mga espesyal payunir man sadto sa Decorah, Iowa, nga mga  100 kilometros ang kalayuon. Sa pulupanag-on, nagakadto sila sa amon kag maghinguyang sing isa ka adlaw nga pag-alagad sa latagon upod sa amon. Sang ulihi, may magamay nga kongregasyon nga mga 25 ka manugbantala sa Strawberry Point.

Paglakbay nga Hilikuton

Sang Mayo 1960 gin-agda kami nga mag-alagad sa sirkito, ang nagalakbay nga ministeryo. Ang amon una nga sirkito amo ang North Carolina, kag naglakip ini sang mga siudad sang Raleigh, Greensboro, kag Durham, subong man sang madamo nga magamay nga banwa sa kaumhan. Nag-uswag ang amon pangabuhi, bangod nagdayon kami sa madamo nga pamilya nga may elektrisidad kag ang iban may mga kasilyas pa gani sa sulod sang balay. Apang, makahalangawa ang paandam sang mga may kasilyas sa gua sang balay. Ginpaandaman nila kami nga mag-andam sa mga dalitan nga man-ug sa alagyan!

Sang temprano sang 1963 ginsaylo kami sa isa ka sirkito sa Florida, diin malubha nga nagbalatian ako sing pericarditis kag diutayan na lang mapatay. Ayhan napatay ako kon wala kami ginbuligan nanday Bob kag Ginny Mackey sang Tampa.⁠ * Gindala nila ako sa ila doktor kag ginbayaran pa gani ang tanan namon nga balayran.

Gingamit ang Paghanas nga Nabaton Ko

Sang tingadlaw sang 1963, gin-agda ako nga magpanghikot sa New York may kaangtanan sa daku nga kombension sang mga Saksi ni Jehova nga hiwaton didto. Gin-updan ko si Milton Henschel, isa ka humalambal para sa mga Saksi ni Jehova, sa isa ka programa sa radyo ni Larry King. Si G. King isa gihapon ka kilala nga host sa programa sa telebisyon. Matinahuron gid sia kag sa sulod sang mga isa ka oras pagkatapos sang iya programa, madamo sia sing ginpamangkot tuhoy sa amon hilikuton.

Sa amo man nga tingadlaw si Harold King, isa ka misyonero nga bag-o lang ginpagua sa bilangguan sa Komunista nga Tsina, nagbisita sa bug-os kalibutan nga ulong talatapan sang mga Saksi. Isa ka gab-i nagpamulongpulong sia sa mga 700 ka tumalambong, nga nagsaysay sang pila niya ka eksperiensia kag nagpaathag kon paano ang kapin sa apat ka tuig nga pagbartolina sa iya nagpalig-on sang iya pagtuo. Samtang sa bilangguan nakasulat sia sing mga ambahanon nga may tema nahanungod sa Biblia kag sa Cristianong ministeryo.

Sadtong di-malipatan nga gab-i nag-amba ako upod kay Audrey Knorr, Karl Klein, kag Fred Franz​​—⁠isa ka madugay na nga Saksi nga nahanas sa pagkanta sing tenor​—⁠sing ambahanon nga “Magpamalaybalay,” isa ka ambahanon nga ginlakip sang ulihi sa libro sang ambahanon nga ginagamit sang mga Saksi ni Jehova. Ginpangabay ako ni Nathan Knorr, nga amo anay ang nagadumala sa hilikuton sang mga Saksi, nga ambahon ini sa “Walay Katapusan nga Maayong Balita” nga Asambleya sa Yankee Stadium sa madason nga semana. Kag gin-amba ko ini.

Mga Eksperiensia sa Nagalakbay nga Hilikuton

Sang nagaalagad kami sa Chicago, Illinois, may duha ka hitabo nga indi ko gid malipatan. Una, sa isa ka sirkito nga asambleya, nakita ni Shirley si Vera Stewart, nga nagpanaksi sa ila sang iya iloy sa Canada sang tungatunga nga bahin sang katuigan 1940. Nakunyag si Shirley, nga 11 anyos sadto, nga mabatian ang tuhoy sa mga saad sang Dios sa Biblia. Ginpamangkot niya si Vera, “Sa banta mo makapuyo ako sa sinang bag-ong kalibutan?” Nagsabat si Vera, “Ngaa abi indi, Shirley.” Wala sing isa sa ila ang nalipat sa sadtong eksakto nga mga pulong. Sugod sadtong una niya nga pagpakigsugilanon kay Vera, nahibal-an ni Shirley nga ang pag-alagad kay Jehova amo ang luyag niya nga himuon.

Ikaduha, namangkot ang isa ka Saksi kon bala nadumduman ko pa nga nakakita ako sing 20-kilos nga sako sang patatas sa amon balkon sang tigtulugnaw sang 1958. Huo, nadumduman ko pa. Nakita  namon ini pag-abot namon sa payag sang isa ka gab-i sa tapos nabudlayan sa pagpauli bangod sang bagyo! Bisan pa wala kami makahibalo kon diin ini naghalin, ginpatungod namon kay Jehova ini nga aman. Lima ka adlaw nga wala kami makahalin sa payag bangod sang madamol nga niebe apang nalipay kami sa pagkaon sing tinapay nga patatas, bingka nga patatas, pinirito nga patatas, ginmasa nga patatas, kag sabaw nga may patatas! Wala na kami sing iban nga kalan-on. Indi kami kilala sang Saksi kag wala sia makahibalo kon diin kami nagaistar, apang nabatian niya nga ang pila ka payunir sa malapit ginabudlayan gid. Siling niya, may nagpahulag sa iya nga mamangkot kon diin nagaistar ining lamharon nga mag-asawa. Nahibaluan sang mga mangunguma ang tanan nga butang tuhoy sa ila mga kaingod, gani gintudlo sa iya ang amon payag kag gindala niya ang patatas bisan pa naganiebe.

Mapinasalamaton Tungod sa Akon Desisyon

Sang 1993, pagligad sang 33 ka tuig sa nagalakbay nga hilikuton, nagpigaw ang akon panglawason amo nga dapat na ako mag-untat sa sining pribilehiyo sang pag-alagad. Kami ni Shirley nangin infirm ukon may kasablagan sa lawas nga mga espesyal payunir, tubtob karon. Bisan pa ginakasubo ko nga indi ko na masarangan ang nagalakbay nga hilikuton, nalipay ako nga ginhinguyang ko ang akon kusog sa bug-os tion nga pag-alagad.

Tuhay ang ginpili sang akon tatlo ka manghod nga lalaki. Ang tagsa sa ila naghingamo sing materyal nga kamanggaran, kag wala na sila karon nagaalagad kay Jehova. Sang 1958, ginbawtismuhan si Tatay. Madamo sila ni Nanay sang nabuligan nga mga tawo nga makilala si Jehova, magdedikar sang ila kabuhi sa Iya, kag magpabawtismo. Napatay sila nga duha sang 1999. Sa amo, ang akon desisyon nga talikdan ang kabantugan kag kamanggaran sa kalibutan nagkahulugan sing kabuhi para sa akon amay kag subong man sa madamo nga ginpaambitan nila ni Nanay sang kamatuoran sang Biblia. Masami ko ginahunahuna, ‘Nagpadayon ayhan ako sa pag-alagad kay Jehova kon wala ako magdesisyon sing subong sadto?’

Pagligad sang mga lima ka tuig nga nagbiya ako sa pag-alagad sa sirkito, nag-ayoayo ang akon panglawason, kag napasangkad ko ang akon ministeryo. Nagaalagad ako karon subong nagadumala nga manugtatap sa isa ka kongregasyon sa Desert Hot Springs, sa California. May pribilehiyo man ako nga magtal-us sa pag-alagad sa sirkito, nagaalagad sa hudisyal nga mga komite kag, kon kaisa, nagatudlo sa Pioneer Service School.

Tubtob karon si Shirley ang akon pinakasuod nga abyan. Nalipay gid ako sa pagpakig-upod sa iya. Regular kami nga nagahambalanay tuhoy sa makapapagsik nga espirituwal nga mga butang, kag nakunyag kami sa mga kamatuoran sang Biblia nga ginabinagbinag namon. Madumduman ko gihapon nga may pagpasalamat ang iya kalmado nga pamangkot kapin sa 47 ka tuig na ang nagligad, “Apang, Charles, diin na ang imo pagtuo?” Kon magpamangkutanay lang ang lamharon nga Cristianong mga mag-asawa sini nga pamangkot, indi ko mapaktan kon pila sa ila ang makatigayon man sing kalipay kag mga pagpakamaayo nga natigayon namon sa bug-os tion nga ministeryo.

[Mga nota]

[Retrato sa pahina 20]

Si Tiyoy John sang 1935, ang tuig nga ginbawtismuhan sia

[Retrato sa pahina 22]

Ang amon payag nga human sa kahoy

[Retrato sa pahina 23]

Retrato sang akon mga ginikanan sang 1975, nga nagpabilin nga matutom tubtob sa ila kamatayon

[Retrato sa pahina 23]

Upod kay Shirley karon