Ang pag-ila sa limitasyon sa usa; ingon man usab ang kaputli o personal nga kalunsay. Ang Hebreohanon nga lintunganayng berbo nga tsa·naʽʹ gihubad nga “makasaranganon” diha sa Miqueas 6:​8, ang bugtong teksto diin kini makita. Ang kaamgid nga adhetibong tsa·nuʹaʽ (makasaranganon) makita diha sa Proverbio 11:​2, diin kini gitandi ingong kaatbang sa pagkamapangahason. Bisan tuod ang pipila ka modernong mga eskolar nagtuo nga ang diwa niini nga lintunganayng pulong maoy “magmabinantayon, mainampingon, maalamon sa paghukom,” daghan ang nagtuo nga kini nagkahulogang “magmakasaranganon.” Pananglitan, ang A Hebrew and English Lexicon of the Old Testament (ni Brown, Driver, ug Briggs, 1980, p. 857) nag-ingon nga ang lintunganayng pulong nagpasabot sa ideya sa usa nga hilomon, makasaranganon, o mapainubsanon. Ang “pagkamakasaranganon” maoy hubad sa Grego nga ai·dosʹ. (1Ti 2:9) Ang ai·dosʹ nga gigamit diha sa moral nga diwa nagpahayag sa ideya sa pagkamatinahoron, kataha, pagtahod sa pagbati o opinyon sa uban o sa kaugalingong tanlag ug busa nagpasabot ug kaulaw, pagtahod sa kaugalingon, dungog, kaugdang, ug pagkamakasaranganon. (A Greek-English Lexicon ni H. Liddell ug R. Scott, girebisar ni H. Jones, Oxford, 1968, p. 36) Sa pagtandi sa ai·dosʹ uban sa mas komon nga Gregong pulong alang sa “kaulaw” (ai·skhyʹne; 1Co 1:27; Flp 3:19), ang leksikograpo nga si Richard Trench nag-ingon nga ang ai·dosʹ mao “ang mas maligdong nga pulong, ug nagpasabot sa mas maligdong nga motibo: diha niini nalangkit ang usa ka kinaiyanhong moral nga pag-ayad sa pagbuhat sa makauulawng buhat, nga ang maong moral nga pag-ayad halos o dili gayod makaplagan diha sa [ai·skhyʹne].” Siya miingon nga “[ang ai·dosʹ] kanunayng magpugong sa usa ka maayong tawo gikan sa salawayong buhat, samtang [ang ai·skhyʹne] usahay magpugong sa usa nga daotan.” (Synonyms of the New Testament, London, 1961, pp. 64, 65) Busa, ang tanlag ilabinang nalangkit sa pagpugong nga gipasabot sa ai·dosʹ.

Atubangan sa Diyos. Kon bahin sa pagkamakasaranganon, nga nagpunting sa hustong panglantaw sa kaugalingon, ang Kasulatan naghatag ug daghang tambag. “Ang kaalam anaa sa mga makasaranganon,” nag-ingon ang proverbio. Kini tungod kay ang tawo nga makasaranganon molikay sa kaulawan nga nalangkit sa pagkamapangahason o pagkamapasigarbohon. (Pr 11:2) Siya nagasubay sa dalan nga giuyonan ni Jehova, maong siya maalamon. (Pr 3:​5, 6; 8:​13, 14) Si Jehova nahigugma ug naghatag kaniya ug kaalam. Usa sa mga kinahanglanon aron mabatonan ang pag-uyon ni Jehova mao ang ‘paglakaw nga makasaranganon uban kaniya.’ (Miq 6:8) Nalangkit niini ang hustong pag-ila sa posisyon sa usa ka tawo atubangan sa Diyos, nga nag-ila sa iyang makasasalang kahimtang kon itandi sa pagkadako, kaputli, ug pagkabalaan ni Jehova. Kini usab nagkahulogan nga ang usa ka tawo moila nga siya maoy linalang ni Jehova, nga bug-os nagadepende Kaniya ug ilalom sa  Iyang soberanya. Si Eva napakyas sa pag-ila niini. Siya milapas aron makabaton sa bug-os nga pagkaindependente ug kagawasan sa pagbuhat sa iyang gusto. Ang pagkamakasaranganon makatabang unta kaniya aron wad-on gikan sa iyang kaisipan ang paghunahuna nga “mahisama sa Diyos, nga mahibalo sa maayo ug sa daotan.” (Gen 3:​4, 5) Si apostol Pablo nagtambag batok sa sobrang pagsalig ug pagkamapangahason, nga nag-ingon, “Magpadayon kamo sa pagpanlimbasog sa inyong kaugalingong kaluwasan uban ang kahadlok ug pagpangurog.”​—Flp 2:12.

Kon Unsay Ipasigarbo. Ang pagkamapasigarbohon maoy kaatbang sa pagkamakasaranganon. Ang lagda mao: “Padayega kanimo ang usa ka estranyo, ug dili ang imong kaugalingong baba; pahimoa niana ang usa ka langyaw, ug dili ang imong kaugalingong mga ngabil.” (Pr 27:2) Ang kaugalingong mga pulong ni Jehova mao: “Ayaw papanghamboga ang maalamong tawo tungod sa iyang kaalam, ug ayaw papanghamboga ang gamhanang tawo tungod sa iyang pagkagamhanan. Ayaw papanghamboga ang datong tawo tungod sa iyang bahandi. Apan siya nga nagapanghambog papanghamboga tungod niining butanga mismo, ang pagkabaton ug hait nga salabotan ug ang pagkabaton ug kahibalo kanako, nga ako si Jehova, ang Usa nga nagapakita ug mahigugmaong-kalulot, hustisya ug pagkamatarong diha sa yuta; kay niining mga butanga ako mahimuot.”​—Jer 9:​23, 24; itandi ang Pr 12:9; 16:​18, 19.

Ang Pagtamod sa Diyos sa mga Makasaranganon. Gipakita ni apostol Pablo ang pagtamod sa Diyos sa mga makasaranganon ug usab gihisgotan ang iyang kaugalingong panggawi diha sa kongregasyon ingong panig-ingnan sa pagkamakasaranganon. Siya misulat ngadto sa mga Kristohanon sa Corinto: “Kay inyong nakita ang iyang pagtawag kaninyo, mga igsoon, nga dili daghan ang maalamon sa unodnong paagi ang gitawag, dili daghan ang gamhanan, dili daghan ang hamili ug kagikan; kondili gipili sa Diyos ang binuang nga mga butang sa kalibotan, aron iyang mapakaulawan ang mga tawong maalamon; ug gipili sa Diyos ang mahuyang nga mga butang sa kalibotan, aron iyang mapakaulawan ang kusganong mga butang; ug gipili sa Diyos ang tinamay nga mga butang sa kalibotan ug ang mga butang nga gipakaubos, mga butang nga wala magalungtad, aron iyang mawagtang ang mga butang nga nagalungtad, aron walay unod nga makapanghambog sa panan-aw sa Diyos . . . ingon sa nahisulat: ‘Siya nga nagapanghambog, manghambog siya diha kang Jehova.’ Ug busa, sa dihang ako mianha kaninyo, mga igsoon, ako wala moanha nga may paghinobra sa sinultihan o sa kaalam sa pagpahayag sa sagradong tinago sa Diyos nganha kaninyo. Kay gihukom ko ang dili pagkahibalo sa bisan unsa bahin kaninyo gawas kang Jesu-Kristo, ug kaniya nga gilansang. Ug ako mianha kaninyo sa kahuyang ug sa kahadlok ug uban ang labihan nga pagkurog; ug ang akong mga pulong ug ang akong giwali dili pinaagig makapakombinsir nga mga pulong sa kaalam kondili pinaagig pagpasundayag sa espiritu ug sa gahom, aron nga ang inyong pagtuo magasukad, dili sa kaalam sa tawo, kondili sa gahom sa Diyos.”​—1Co 1:26–​2:5.

“Ayaw Pagsaylo sa mga Butang nga Nahisulat.” Sa ulahi, diha sa iyang sulat gipasiugda ni Pablo ang panginahanglan sa pagkamakasaranganon sa tanan, maingon nga siya nagpasundayag ug pagkamakasaranganon, usa ka hustong panglantaw sa iyang kaugalingon. Ang mga taga-Corinto nahulog sa lit-ag nga ipanghambog ang pipila ka tawo, sama kang Apolos, ug bisan mismo kang Pablo. Gitul-id sila ni Pablo ug gisultihan sila nga sa ilang pagbuhat niini, sila maoy unodnon, dili espirituhanon, ug miingon: “Karon, mga igsoon, kining mga butanga akong gibalhin aron ikapadapat sa akong kaugalingon ug kang Apolos alang sa inyong kaayohan, aron nga sa among kahimtang kamo makakat-on unta sa lagda: ‘Ayaw pagsaylo sa mga butang nga nahisulat [sa ato pa, ayaw pagsaylo sa mga utlanan nga gilatid sa Kasulatan alang sa mga tawo maylabot sa ilang tinamdan sa usag usa ug sa ilang kaugalingon],’ aron ang tagsatagsa kaninyo dili magpaburot sa pagdapig sa usa batok sa usa. Kay kinsa bay naghimo kanimo nga lahi sa uban? Sa pagkatinuod, unsay anaa kanimo nga wala nimo madawat? Kon, karon, tinuod man nga nadawat nimo kini, nganong ikaw manghambog nga daw wala nimo kini madawat?” Ang paghupot niini diha sa hunahuna magpugong sa pagkamapahitas-on ug pagkamapasigarbohon sa kaugalingon o sa uban kon bahin sa kaliwat sa banay, rasa, bulok o nasyonalidad, pisikal nga katahom, abilidad, kahibalo, kautokan, ug uban pa.​—1Co 4:​6, 7.

Panig-ingnan ni Jesu-Kristo. Si Jesu-Kristo mao ang labing maayong panig-ingnan sa pagkamakasaranganon. Gisultihan niya ang iyang mga tinun-an nga siya dili makahimo ug usa ka butang sa iyang kaugalingong pagbuot, apan kon unsa lamang ang iyang nakita nga ginabuhat sa Amahan, ug nga ang iyang Amahan labaw pa kay kaniya. (Ju 5:​19, 30; 14:28) Si Jesus midumili sa pagdawat ug mga titulo nga dili angay kaniya. Sa dihang ang usa ka magmamando nagtawag kaniya nga “Maayong Magtutudlo,” si Jesus mitubag: “Nganong gitawag mo ako nga maayo? Walay bisan kinsa nga maayo, gawas sa usa, ang Diyos.” (Luc 18:​18, 19) Ug gisultihan niya ang iyang mga tinun-an nga  ingong mga ulipon ni Jehova sila dili magpaburot, bahin sa mga butang nga nalampos diha sa pag-alagad sa Diyos o kaha tungod sa ilang bili ngadto sa Diyos. Hinunoa, sila angayng magbaton sa tinamdan, sa dihang ila nang nabuhat ang tanang butang nga gipabuhat kanila, nga “kami maoy walay-silbi nga mga ulipon. Ang among nabuhat mao ang angay namong pagabuhaton.”​—Luc 17:10.

Dugang pa, si Ginoong Jesu-Kristo, ingong usa ka hingpit nga tawo dinhi sa yuta, labaw gayod kay sa iyang dili-hingpit nga mga tinun-an ug naghupot usab ug dakong awtoridad gikan sa iyang Amahan. Bisan pa niana, sa iyang pagpakiglabot uban sa iyang mga tinun-an, siya may konsiderasyon sa ilang mga limitasyon. Siya mainampingon sa pagbansay kanila ug nakigsulti kanila sa tukmang paagi. Siya wala magpapas-an kanila ug labaw kay sa ilang maarangan niadtong tungora.​—Ju 16:12; itandi ang Mat 11:28-30; 26:​40, 41.

Sa Pamesti ug sa Ubang mga Kabtangan. Sa pagsugo sa magtatan-aw nga si Timoteo aron matino nga gikapasundayag ang hustong panggawi diha sa kongregasyon, si Pablo miingon: “Gitinguha ko nga ang mga babaye magdayandayan sa ilang kaugalingon sa mahapsay nga sinina, uban ang pagkamakasaranganon ug maayong panghunahuna, dili pinaagi sa mga estilo sa pagsalapid sa buhok ug sa bulawan o sa mga perlas o sa mahalon kaayong sapot, kondili sa paagi nga nahiangay sa mga babaye nga nagpaila nga masimbahon sa Diyos, sa ato pa, pinaagi sa maayong mga buhat.” (1Ti 2:​9, 10) Dinhi ang apostol wala magtambag batok sa kahinlo ug sa matahom, maanindot nga panagway, kay siya nagrekomendar sa “mahapsay nga sinina.” Apan iyang gipakita nga dili haom ang pagkamapasigarbohon ug pagkamapagawalon labot sa pamesti​—nga sa ingon naghatag ug pagtagad sa kaugalingon o sa kahinguhaan sa kinabuhi sa usa ka tawo. Nalangkit usab ang pagkamakasaranganon maylabot sa pagtahod sa mga pagbati sa uban ug sa pagtahod-sa-kaugalingon ug pagkadungganon. Ang paagi sa pagpamesti sa Kristohanon kinahanglang dili salawayon, dili sukwahi sa moral nga mga pagbati sa kongregasyon, nga makapandol sa uban. Kini nga tambag bahin sa pagpamesti angayng mohatag ug dugang katin-awan sa tinamdan ni Jehova bahin sa hustong panglantaw ug paggamit sa ubang materyal nga mga kabtangan nga tingali nabatonan sa usa ka Kristohanon.​—Tan-awa ang PAGPAUBOS, PAGKAMAPAINUBSANON.