Bushe Mulamona Ukucila pa Fyo Amenso Yenu Yamona?

BANAMUTEKENYA ba myotoka te kuti bamone pa cinshoko. Lelo nga ca kutila pa cinshoko pene babikapo icilola, kuti bamona imyotoka shileisa ku ntanshi no kucincintila amasanso ya pa musebo. Mu nshila imo ine, abantu te kuti bamone Kabumba uushimoneka. Bushe kwaliba inshila twingeshibilamo ukuti Uwa musango uyo e ko aba?

Kalemba wa mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo alumbwile inshila ya kumwenamo ico tushingamona. Alembele ukuti: “Ifishimoneka [fya kwa Lesa]—amaka yakwe ya pe na buLesa bwakwe pamo—fyamonekesha, bafiilukila ku fibumbwa. E ico babulwe ca kuleseshamo.”—Abena Roma 1:20.

Tontonkanyeni pa lwa ico. Bushe mulamona umucetekanya mu fyabumbwa ifyo tumona fintu umuntu ashingaba na maka ya kupanga? Bushe ifibumbwa filamwafwa ukumona “ku menso ya muntontonkanya wenu” ukuti kwaliba uwacila pa muntu? Natulande pa fya kumwenako fimo.—Abena Efese 1:18, King James Version.

Ukusambilila ku Bubumbo

Bushe mwalibala amupapa pa fyo umuulu wabengeshima uwaisulamo intanda ucindama mu nshita ya bushiku ilyo kushili umweshi, no kumona ukuti bushininkisho bwa kuti Kalenga Wakulisha eko aba? Umo uwa ku kale uwaletamba mu muulu alipapushiwe kabili atile: “Imyulu ilelondololo bukata bwa kwa Lesa, ne ulu lilelongolo mulimo wa minwe yakwe.” “Ilyo nalolesho muulu, umulimo wa minwe yenu, umweshi ne ntanda ifyo mwabumbile, ntila, Wa nshi umuntunse, apo mumwibukisha, no mwana wa muntu, apo mumupempula?”—Amalumbo 8:3, 4; 19:1.

 Ca lyonse fye ukuti tulepapa pa bubumbo bwa kusungusha ubo abantu bashingapangako. Amashiwi ya nshintu ayalumbuka yamo yatila: “Lesa e ka e wingapanga icimuti.” Cimbi icacilapo ukusungusha caba mipangilwe ya kanya, iishikabila ikambisho lya bafyashi pa lwa mipangilwe ya kako. Lintu akalume ka kwa wishi kakumana na kalini ka kwa nyina, fyonse pa lwa mwana filalembwa apo pene muli DNA ya lusandesande lupya ulupangilwe pa kuti umwana apangwe. Cashimikwe ukuti, “Nga kufilemba fyonse” pa lwa mwana, e kuti amakambisho ya muli DNA “kuti fyaisusha ifitabo 1000 ifya mabula 600 cimo cimo.”

Apo e pa kutendeka fye. Ulusandesande lwa kubalilapo lulaakanikanamo shibili, lyene shine, e lyo cinekonsekonse, ifyo fine. Pa numa ya nshiku mupepi na 270, umwana uwapangwa ne mintapendwa ya nsandesande ishabamo ubumi isha misango yalekanalekana ukucila pali 200 alafyalwa. Kabili mwandi ca kupapusha nga watontonkanya na pa lusandesande lwa kutendekelako uluba ne fyebo fikabilwa pa kuti kube ukupanga insandesande shimbi ishalekanalekana no kuti isho nsandesande shipangwe pa nshita fye iyalinga! Bushe ici cilamulenga ukulumbanya Kalenga wesu? Umfweni ukutasha kwa kwa kemba wa malumbo uwalembele ukuti: “Imwe mwabumbile imfyo shandi; mwampikile mwi fumo lya kwa mayo. Ndemutootela, pa kuti nalengelwe mu musango wa kutiinya kabili uwa kupapa.”—Amalumbo 139:13-16.

Abo bonse abasoma ifi “fipapwa” balekatwa umwenso. Dokota James H. Hutton, uwali kale umukalamba wa Chicago and Illinois State Medical societies, atile alipapile pa kumona ifyo insandesande shaba na “maka ya kupisha ifyebo shilefwaya ku nsandesande shili no kupyanikwapo. Mwandi ca kupapusha ukuti basayantisti abasapika ifya kusapika sapika balisambilila pa lwa fintu fya musango yu. Lelo ukwabula no kutwishika mucetekanya wa buLesa e waelengenye ifi fipapwa.”

Dokota Hutton alundilepo ukuti: “Bukalapashi bwandi pa fya nsandesande, ukusoma pa fyo umubili ufumya ama hormoni yakabilwa mu mubili no kubongoloka kwa yako kulunda fye pa bushinino bwa kuti Amaka ya buLesa e yapangile ifi fintu fya kusungusha kabili ifyapikaana kumo ne mibombele ya fiko.” Asondwelele ukuti: “Ukutontonkanya pali ifi fipapwa waba mulandu uwanenga ukusumina ukuti uushapeleela mu maka kabili uwaishiba fyonse e waelengenye ububumbo bonse, no kufileka fitwalilile ukulabomba kabili alafitungulula.”

Pa numa ya uko kulingulula, Dokota Hutton aipwishe ukuti: “Bushe ni Lesa wa cine cine ulya wine uwashiba no kupona kwa luseba?” Umwine ayaswike ukuti: “Kwena ndatwishika ico. Kabili nshisumina ukuti Alangwa na ku mibombele yandi iishacindama iya cila bushiku.”

Mulandu nshi abengi abasumina no kusumina ukuti umucetekanya walimoneka mu “fipapwa” fyabumbwa batwishikila ukubako kwa kwa Lesa wa cine cine uwangwa abantu?

Bushe Cine Cine Lesa Alatusakamana?

Abengi bapelulula ukuti nga ca kutila Lesa e ko aba, te kuti aleke abantu balecula umusango yu. Icipusho caseeka bamo bepusha ca kuti, “Bushe Lesa ali kwi ilyo twalemukabila?” Umuntu umo uwapuswike ilyo abaNazi baipayaulwile imintapendwa ya bantu mu Nkondo ya Calo iya 2 alikalifiwe sana pa kumona abantu balecula ica kuti atile: “Nga wamyangile umutima wandi, kuti wafwa kuli sumu.”

E co abengi calibafya. Nga fintu uwa ku kale uwaletamba umuulu uo tulumbwile mu kubangilila asosele, ubushininkisho bwa kuti Kalenga e ko aba bumoneka lintu twabebeta umuyano wa kupapa uwa fintu ne mipangilwe ya fiko. Lelo, bushe Lesa nga alasakamana, mulandu nshi Engasuminishisha ukucula kwa musango yu ukwabipisha? Nga tulefwaya ukumfwikisha no kupepa Lesa mu nshila isuma, tulingile ukusanga icasuko ci ngomfwika kuli ico cipusho. Ni kwi twingacisanga?

Tulemulalika ukupokako broshuwa atila Bushe Lesa Mu Cituntulu Alatusakamana? Pe bula 32 ilya uno Loleni!, palelanga fintu mwingapokako uyu broshuwa. Tulesubila ukuti ukubebeta bwino bwino ifipande fitila: “Umulandu Lesa Asuminishisha Ukucula” na “Cinshi Caba ica Kufumamo ca Kupondoka?” kukamupeela ifyasuko fya umfwika.

[Ifikope pe bula 10, 11]

Bushe muli ifi fintu mulamonamo ubushinino bwa kuti kwaliba Kalenga?