Abacaice Bepusha Ukuti . . .

Kuti Natunguluka Shani Ukwikala ku Calo Cimbi?

Uta asosa ukuti: “Ilyo nafikile pa cibansa ca ndeke, nalefwaya fye ukuya ku ng’anda! . . . Nalilabileko pa lwa kufwaya ukwikala ku calo cimbi na ku buseko bwa kwishiba ifipya. Ukwabula ukupita mu mbali kuti natila nafulwike ku ng’anda ifyo nshabala mfulukapo.

CINTU ca kutiinya ukuba fye weka mu calo mwana bene. Lelo nga fintu icipande cafumineko muli ifi fipande fikonkene calangilile, abacaice abengi balepingulapo ukuyaikala ku calo cimbi pa kashita. Bamo baya mu kusambilila nelyo ukukanshiwa mu fintu fimo. Bamo bafwaya ukusambilila ululimi lumbi. Bambi bafwaya fye ukupanga indalama. Lelo, bambi baya mu kubombela mu fyalo fimbi umo bakashimikila ba mbila nsuma balekabilwa.

Tutile uleikala ku calo cimbi pa milandu isuma—imilandu ilesanshamo ifyo ulekabila lwa ku mupashi na mabuyo *—cinshi wingacita ku kushininkisha ukuti wayaikala bwino?

Pampamina pa Kuteuluka

Ica ntanshi, ulingile ukuiteyanishisha ukuteuluka. Ico tacilelola mu kuleka ukukonka ifishinte fya Bwina Kristu nelyo imitantikile yobe iya fya ku mupashi. Lelo kuti capilibula ukutendeka ukutemwa ifya kulya ushalyapo, ukusambilila amafunde yapya aya mu bwikashi, nelyo ukucita ifintu mu nshila imbi. Iyi myata ipya kuti yapusaninina fye na ku fyo walecita ku mwenu. Lelo ifunde lya kwa Yesu ilya kuti “mwipingula” kuti lyabomfiwa pano. (Mateo 7:1) Kwena, takwaba umushobo uwacila imbi nelyo abantu abakwata intambi abengatila shalicila isha bambi. (Imilimo 17:26) Nga fintu fye abakalamba bashilingile ukulinganya abacaice ba ku kale ku ba lelo, e fyo na bacaice baba ku fyalo fimbi bashilingile kulinganya icalo cimbi ku calo bafuma. (Lukala Milandu 7:10) Upoose amano pa fisuma ifyaba mu calo ukuukileko ne ntambi shipya cakwata. Na kabili, nga wasambilila bwangu ululimi lwa ici calo, ukatendeka bwangu ukumfwa kwati ni ku ng’anda uli.

Umutumwa Paulo aliteulwike ukulingana ne ntambi shalekanalekana mu mulimo wakwe uwa bumishonari pa mulandu wa kuti ali uwaipekanya ukuba “fyonse kuli bonse.” (1 Abena Korinti 9:22) Imimwene imo ine kuti yakwafwa ukuteuluka. Adrianne ni au pair (e kuti aba muli programu ilenga abacaice ukubombela ulupwa lumo mu calo cimbi pa kuti bengakwata umwa kwikala ne filyo no kubomfya inshita yashalako ku kusambilila ululimi  lwa ico calo) uwikala mu Germany. Alondolola ukuti: “Nshilingile ukumiina kumo pantu te kuti njenekele bambi ukuteuluka ukulingana ne fyo ndefwaya.”

‘Ndefuluka ku Ng’anda!’

Mu milungu fye iya kubalilapo, ca nsambu nga uli uwa bulanda kabili ulefuluka ku ng’anda. Baibolo ilangilila ukuti Yakobo ‘alefulukisha ing’anda ya kwa wishi,’ nangu line aikele mu calo cimbi pa myaka ukucila pali 20! (Ukutendeka 31:30) E co wilapapa nga ca kuti limo walalila. Kwena, nga ca kuti lyonse uletontonkanya fye pa fyo washa, ukafusha fye ubulanda. (Impendwa 11:4, 5) Inshila yawamisha iya kupwishishamo ubulanda kubombela pa kubelesha imitantikile yobe iipya no bwikashi. Ilyo caliwama ukulaumfwana no lupwa lobe muli bakalata nelyo bafoni, ukutuma sana foni ku ng’anda kuti kwakulesha ukubelesha ing’anda ipya.

Abena Kristu bacaice abengi basanga ukuti ukubwelela ku mitantikile yabo iya fya ku mupashi cintu icisuma sana mu kupwisha ukutalalilwa. (Abena Filipi 3:16) Amber ebukisha imilungu ya kubalilapo ku calo cimbi, atila: “Calenkosela mu cungulo bushiku, lintu kushaleba fya kucita, e co nalesambilila ifintu fimbi nelyo ukubelenga icitabo.” Rachel wacaice, au pair umwina Britain uwikala mu Germany, apanda amano ukulingana ne fyo apitamo pa kusosa ukuti: “Tendeka ukulongana ilyo line fye.” Pa kubala kuti wakabila ubwafwilisho pa kuya mu kulongana. Lelo mu cilonganino ca Bwina Kristu, kuti wasanga ifibusa fisuma ifingaba nga ‘bamunyina, ne nkashi, na banoko.’—Marko 10:29, 30.

Ukubombako mu mulimo wa kubila uwa Bwina Kristu na ko kwaba lubali lwacindama mu mitantikile isuma iya fya ku mupashi. Ukushimikila kukakwafwa lwa ku mupashi, no kuteuluka ukulingana ne ntambi shipya no kwishiba ululimi lupya.

Mu kulekelesha, ulepepa lyonse no kusambilila. Ifi fyalicindama nga uli no kuba na bumupashi busuma. (Abena Roma 12:12; 1 Timote 4:15) Pa mulandu wa ici, Adrianne, uo tulandilepo kale, ashininkishe ukuti asenda impapulo sha Baibolo mu lulimi lwa ku mwabo.

Ukwikala no Lupwa Lulekusunga

Abena Kristu bacaice bamo balitantika ukwikala ne ndupwa shasumina ilyo bali ku calo cimbi. Ilyo tatwingenekela ulupwa lulekusunga ukuba no mulimo wa bufyashi, kuti lwaba kubishanya kusuma no kukukoselesha lwa ku mupashi.—Amapinda 27:17.

Nangu ni fyo, ukulanshanya no lupwa lulekusunga calicindama nga muli no kulaumfwana. (Amapinda 15:22; 20:5; 25:11) Amber asosa ukuti: “Ulingile ukwishiba ifyo uli no kulacita. Ulingile ukwishiba ifyo abalekusunga balefwaya. Kabili na bo balingile ukwishiba ifyo ulefwaya.” Ipusha amafunde ya mu ng’anda aya ulo lupwa ne milimo ya pa ng’anda iyo ulingile ukubombako. Imilandu ya musango yu ilingile ukulanshanishiwapo bwino.

Ku ca kumwenako, ubwikalo kuti bwakosa nga ca kuti uleikala no lupwa ulushasumina mu fyo wasumina. Apo ulo lupwa talwingomfwikisha ifyo wasenda ifishinte fya Baibolo, kuti waisanga mu mibele ingakulenga ukususuka ku fishinte fyobe. (Amapinda 13:20) Ukupinda kwa kuti ubombe imilimo ya pa ng’anda kuti kwapumfyanya ifyo ulingile ukucita lwa ku mupashi, pamo ngo kusangwa ku kulongana kwa Bwina Kristu. E co nga ca kuti imibele ishingasengaukwa ya kulenga ukwikala  no lupwa lushasumina mu fyo wasumina, lyene ulingile ukucitapo ifintu fimo.

Rachel, au pair wafuma ku Britain uwikala mu Germany, apandile amano ukusosa ukuti: “Shininkisha ukuti nabeshiba ati uli Mwina Kristu. Caliwama ukubeba mu bufumacumi ilyo line fye.” Ukulondolola ifipimo fyobe ifya mipepele ne mibele kuti kwa kucingilila. Na kabili, ulingile ukulondolwela uwa kwingisha incito ifyo ukulongana kwa Bwina Kristu no kushimikila fyacindama kuli iwe. Mu kulekelesha, ca mano ukushininkisha ukuti ifyacindama pamo nga amaawala ya kubomba, inshita ya kutuusha, ne ndalama sha kulipilwa fyalembwa ilyo ushilatendeka incito. Ici kuti cakulenga ukuti tawishilekalifiwa.

Ukupwisha Amafya

Te mulandu no kubombesha kobe, limo kuti kwabako amafya. Ku ca kumwenako, ni shani nga ca kuti abalekusunga batila ufume pa ng’anda? Ici kuti caba ica bulanda nga nshi. Nga ca kuti mwapusana na balekusunga, kuti waesha ukulanshanya na bo mu nshila iisuma kabili iyabamo ukupelulula. (Amapinda 15:1) Wishimunuka ukusumina ifilubo fyonse ifyo wacita. Napamo kuti banashako umutima. Nga te ifyo ulingile ukufwaya kumbi ukwa kwikala.

Amafya yambi kuti yakabila ukuti walomba ubwafwilisho ku muntu umbi. Ku ca kumwenako, kuti wabulisha indalama nelyo walwala. Pa kutiina ukuti abafyashi bobe kuti baisakusenda, kuti napamo washingashinga ukubeshibisha ifilecitika. Na kabili, bali ukutali kabili te kuti beshibe ifya kubomba ne mibele ya musango yo mu calo cimbi. Lelo, baeluda ba mu cilonganino waba kuti balishiba ifya kubomba na mafya ya musango yo kabili limbi kuti bakupandako amano. Kuti bakwafwa no kupingulapo nga ca kuti ulingile ukwishibisha abafyashi bobe pali ci.

Ukubwelela ku Ng’anda

Te mulandu na mafya, ukwikala ku calo cimbi pa kashita kuti kwaba cintu ca kulambula, na kucilisha nga waile kulya pa mulandu wa fya ku mupashi. Kwena, inshita ikesa lintu ukakabila ukubwela ku ng’anda. Andreas atila: “Pa kutontonkanya pa fisuma—nasukile naleka ukutontonkanya pa fya bulanda—calinkosele ukufumako.” Nangu ni fyo, wienekela ifibusa fyobe nelyo ulupwa ku ng’anda ukwalula inshila bacitilamo ifintu pantu fye nawisa na mano yapya ayo usambilile ku calo cimbi. Na kabili, taulekabila ukulabakalifya pa kubacinkulako lyonse pa lwa fyo ifintu ficitwa kumbi. Ciba fye ca cifyalilwa ukufwaya ati ushimikileko bonse ulwa fyo cali, lelo wikalipa nga te bonse batemenwe ukumfwa.

Cailanga fye apabuta ukuti, ukupingulapo ukuyaikala ku calo cimbi pa kashita cintu ca kutontonkanyapo sana. Nga ca kuti pa numa ya kulanshanya na bafyashi bobe, wapingulapo ukuti naukwata imilandu isuma iya kuyila ku calo cimbi, uipekanye ukubomba na mafya ukapitamo. Nga fintu ca ba fye na ku fikalamba upingulapo mu bumi, ca mano ukupenda ifipooswa.—Luka 14:28-30.

[Futunoti]

[Akabokoshi ne Cikope pe bula 11]

Ifya Kuicingilila

● Ulesunga ifipepala fyobe ifya kwendelapo, indalama, ne tikiti lya kubwelela apasuma.

● Panga amakope ya fipepala fyobe ifya kwendelapo pamo ne fipepala filekusuminisha ukwingila mu calo cimbi nelyo visa, itikiti lyobe ilya kubwelela, ne fipepala fimbi ifyacindama. Sunga kope umo na umo uwa ifi fipepala, e lyo tumina abafyashi nelyo abanobe ku ng’anda kope umo na umo uwa ifi fipepala.

● Lyonse uleenda ne nambala ya foni ya bafyashi bobe, nelyo iya fibusa ku ng’anda ne ya lupwa lulekusunga.

● Uleisunga ilyo uli na baume, nampo nga ba mu lupwa lulekusunga, ba pa sukulu, ba ku ncito, nelyo ba ku fifulo fimbi.

● Sambililako fye nangu amashiwi ya kutendekelako mu lulimi lwa calo wileko.

● Kapimwe ku cipatala ilyo ushilaya. Shininkisha ukuti naukwata umuti walinga uulekabilwa.

[Icikope pe bula 10]

Nga ca kuti mwapusana no lupwa lulekusunga, lanshanya na bo mu nshila isuma