Kana Mwa Kona ku Utwana Hahulu ni Mulimu Ya Sa Bonahali?

Mu kana mwa buza kuli, ‘Ni kona ku utwana hahulu cwañi ni mutu ye ni sa koni ku bona?’ Puzo yeo i kana ya bonahala ku ba ye utwahala. Kono mu nahanisise taba ye:

PONO i butokwa cwañi mwa ku ba ni liswalisano ze lilato ili ze inelela? Kuli lika ze sa bonwi ni zona haki za butokwa cwalo, kamba mane ku fita? Kaniti luli! Kabakaleo batu ba bañwi ba fitile fa ku utwana hahulu ni ba bañwi ka ku ñolelana kamita, mi mañolo a bona a bile a’ bonisa ha buniti ze ba lata, ze ba sa lati, milelo ya bona, litumelo za bona, lishea la bona, ni mikwa ye miñwi kamba litato ze ñwi.

Libofu ni bona ba bonisa kuli pono haki ye butokwa hahulu mwa ku utwana hahulu ni mutu yo muñwi. Mu nyakisise mutala wa bo Edward ni Gwen, bosinyalana ba ba li libofu. * Edward n’a kopani ni Gwen kwa sikolo sa libofu. Sibeli sa bona ne ba li baituti ba bahulu. Edward n’a tabezi mikwa ya Gwen, sihulu buniti bwa hae mwa ku bulela ni muzamao, ni maikuto a hae a mande kwa neku la musebezi. Mi Gwen yena n’a ize n’a tabela Edward kabakala kuli “n’a na ni mikwa kaufela yeo ha ne ni sa utiwa ne ni lutilwe kuli ki yona ya butokwa.” Libato la kala, mi lilimo ze talu hasamulaho ba nyalana.

Edward u li, “Ha mu li hamoho, bubofu ha bu na hahulu taba mwa ku utwana ni mutu yo muñwi. Ni ko mu sa koni ku bonana, maikuto ona h’a na bubofu.” Kacenu le, hamulaho wa lilimo ze 57, ba sa latana hahulu. Ba talusa kuli lika z’e ne ze, li kondisize hahulu swalisano ya bona: (1) ku lemuha mikwa ya yo muñwi, (2) ku nahana mikwa yeo ni ku i tabela, (3) ku ambolisana hande kamita, ni (4) ku eza lika hamoho.

Lisupo z’e ne zeo li tokwahala hahulu mwa swalisano kaufela ye nde, ibe ya balikani, bosinyalana, kamba sihulu-hulu, ya batu ni Mulimu.

[Litaluso za kwatasi]