Inda koshikalimo

Inda koshikalimo

ETUKULWA 12

“MuKalunga omu na tuu mbela ouhenouyuki?”

“MuKalunga omu na tuu mbela ouhenouyuki?”

1. Oihopaenenwa oyo yokuhenouyuki otashi dulika i tu kume ngahelipi?

 NATU tye nee omufiyekadi omunamido okwa kufwa monanguwi oimaliwa yaye oyo a li a tuvikila. Okahanana oka ekelwashi kuina oo ehe na ohole. Omulumenhu umwe okwa tulwa modolongo, molwaashi a lundilwa kutya okwa ninga omunyonena wonhumba. Oto ke linyenga ngahelipi keenghalo odo? Onghalo keshe ya tumbulwa otashi dulika i ku nyemateke, naasho oshi shii okuudiwa ko. Otu na eliudo olo hali tu lombwele kutya shonhumba oshi li mondjila, ile osha puka. Ngeenge okuhenouyuki taku ningwa, ohaku tu nyemateke. Ohatu kala twa hala ovo va longelwa ominyonena va futilwe oinima yavo, naava va longa ominyonena da tya ngaho va katukilwe onghatu. Ngeenge osho inashi ningwa, otashi dulika tu kale hatu lipula kutya: ‘Mbela Kalunga oku wete ngoo okuhenouyuki kwa tya ngaho? Omolwashike ita katuka onghatu a yukife oinima?’

2. Habakuk okwa li e linyenga ngahelipi, eshi a mona okuhenouyuki kwopefimbo laye, nomolwashike Jehova ine mu hanyena?

2 Momukokomoko wondjokonona, ovapiya vaJehova ovadiinini navo ova li va pula omapulo a faafana naao e li mokatendo ka tetekela. Pashihopaenenwa, omuprofeti Habakuk okwa li a ilikana kuKalunga a ti: “Oshike Ove ho talifa nge osho inashi yuka, ndele ndi nokutala eshunduko? Heeno, owii noukolokoshi u li koshipala shange. Ope nondubo neemhata.” (Habakuk 1:3) Jehova ka li a hanyena Habakuk, eshi a li ta pula ngaho, molwaashi oye a shitila ovanhu oukwatya wouyuki. Doshili, Jehova okwe tu shita tu na oukwatya wouyuki ngaashi ye, ashike owa ngabekwa.

Jehova oku tonde okuhenouyuki

3. Omolwashike hatu dulu okutya Jehova oku wete filufilu okuhenouyuki oko taku ningwa e tu dule?

3 Jehova oku wete okuhenouyuki oko taku ningwa. Ombiibeli oya popya shi na sha nefimbo laNoa ya ti: ‘Omwene okwa mona owii wovanhu kombada yedu wa li uhapu, nomauko omadiladilo omitima davo okwa li mai efimbo alishe.’ (Genesis 6:5) Natu konakoneni eityo letumbulo olo. Luhapu, etaleko letu li na sha nokuhenouyuki ohali kala le likolelela koinima inini, oyo tashi dulika twa uda, ile twa mona. Mepingafano naasho, Jehova oha kala e wete okuhenouyuki akushe oko taku ningwa mounyuni aushe. Kakele kaasho, oha konakona yo omauko omitima, oo haa ningifa ovanhu va longe osho inashi yuka. — Jeremia 17:10.

4, 5. (a) Ombiibeli otai ulike ngahelipi kutya Jehova oku na ko nasha naavo tava ungaungwa navo shihe li pauyuki? (b) Ongahelipi Jehova a ningilwa okuhenouyuki?

4 Ndele Jehova oha ningi shihapu shihe fi ashike okumona okuhenouyuki. Oku na ko nasha yo naavo tava ningilwa okuhenouyuki. Eshi oshiwana shaye sha li tashi hepekwa kovatondi vasho, okwa li a nyika oluhodi, “eshi va kema omolwovafininiki novahepeki vavo.” (Ovatokolipangeli 2:18) Otashi dulika wa didilika kutya, eshi ovanhu tava ende tava kenyanana kokuhenouyuki oko ve wete, ohashi va ningifa vaha kale vali tava kenukile ovo tava ningilwa okuhenouyuki. Ndele okuhenouyuki ihaku ningifa Jehova aha kale ita kenukile ovanhu. Jehova okwa kala ta tale okuhenouyuki akushe oko kwa kala taku ningwa momukokomoko womido 6 000 lwaapo da pita, ndele nande ongaho, oku ku tonde ashike natango. Ombiibeli oye tu shilipaleka kutya oinima ngaashi “elaka li noipupulu, nomake taa tileshi ohonde i he netimba” nosho yo “ondombwedi i noipupulu tai tandavelifa oipupulu” oyo oixuna kuye. — Omayeletumbulo 6:16-19.

5 Natu ka konakoneni yo shi na sha nanghee Jehova a li a ulika kutya ina panda okuhenouyuki kwovawiliki vomuIsrael. Okwa li a nwefa mo omuprofeti waye umwe e va pule ta ti: “Hanye tuu mu nokushiiva ouyuki hamba?” Konima eshi Jehova a hokolola pafaneko nghee hava longifa nai eenghono davo, okwa li a xunganeka shi na sha noilanduliko oyo ovalumenhu ovo va nyonauka va li tava ka mona, a ti: “Otava ka kuwila Omwene, ndelenee Ye ite ke va nyamukula. Ndelenee Ye ote ke va holeka oshipala shaye mefimbo tuu olo, molwaashi vo ova ninga eshi inashi yuka.” (Mika 3:1-4) Osho itashi ulike tuu kutya Jehova oku tonde okuhenouyuki! Jehova naye oha ningilwa okuhenouyuki. Oule womido omayovi, Satana okwa kala te mu lundile shihe li pauyuki. (Omayeletumbulo 27:11) Shimwe vali, okwa li a kumwa kokuhenouyuki kunyanyalifi oko kwa li kwa ningilwa Omona waye, oo “ina longa oulunde washa,” ndele okwa dipawa onga omukaulinyanga. (1 Petrus 2:22; Jesaja 53:9) Osha yela kutya Jehova oku na ko nasha novanhu ovo tava ningilwa okuhenouyuki.

6. Otashi dulika tu linyenge ngahelipi, ngeenge hatu ningilwa okuhenouyuki, nomolwashike?

6 Ngeenge tu wete okuhenouyuki taku ningilwa vamwe, ile hatu ku ningilwa, oshi li paushitwe okuhanduka neenghono. Otwa shitwa oshifeka shaKalunga, oo e tonde filufilu okuhenouyuki. (Genesis 1:27) Ndele mbela omolwashike Kalunga a efa okuhenouyuki ku kale po?

Omhata ya fimana

7. Hokolola nghee edina nosho yo onghedi yaJehova yokupangela ya li ya shongwa.

7 Enyamukulo kepulo olo li li mokatendo ka tetekela ola pambafana nomhata ya fimana. Ngaashi twe shi mona, Omushiti oku na oufemba wokupangela edu nosho yo oishitwa oyo i li ko. (Epsalme 24:1; Ehololo 4:11) Ndele nale pehovelo londjokonona yovanhu, edina laJehova nosho yo onghedi yaye yokupangela oya li ya shongwa. Osho osha enda ngahelipi? Jehova okwa li a lombwela omunhu wotete, Adam, kutya ina lya komuti wonhumba oo wa li moshikunino osho sha li eduumbo laye, Oparadisa. Oshike sha li tashi ka ningwa po, ngeenge okwa kala ina dulika? Kalunga okwe mu lombwela a ti: “Ove u noku ka fya shili.” (Genesis 2:17) Oshipango shaKalunga kasha li shidjuu kuAdam nomukulukadi waye, Eva. Ndele nande ongaho, Satana okwa li a itavelifa Eva kutya Kalunga okwe va ngabeka unene. Satana okwa ti kutya oshike tashi ka ningwa po, ngeenge okwa li komuti, oo wa dilikwa? Okwa lombwela Eva a ti: ‘Nye itamu ka fya shili. Ndelenee Kalunga oku shi shii nokutya, ngenge tamu li kuo, omesho eni otaa pashuka, opo mu shiive ngaashi Kalunga ouwa nowii.’ — Genesis 3:1-5.

8. (a) Satana okwa popya oipupulu ilipi,- eshi a li ta popi naEva? (b) Satana okwa shonga shike shi na sha nedina laKalunga nosho yo ounamapangelo waye?

8 Satana ina lundila ashike Kalunga kutya okwa holeka Eva ouyelele umwe wa fimana, ndele okwe mu lundila yo kutya okwa lombwela Eva oipupulu. Satana okwa li a kuna omalimbililo muEva kombinga yaJehova. Osho otashi ulike kutya Satana ka li a fimaneka Jehova. Okwa li yo a shonga onghedi yaJehova yokupangela. Satana ka li a tula momalimbililo oushili oo kutya Kalunga oku li omunamapangelo aeshe. Ndele okwa shonga oufemba waKalunga wokukala omupangeli, kokutya okwa wana ngoo shili okupangela nonokutya oha pangele ngoo pauyuki. Noitya imwe, okwa ti kutya Jehova ita pangele pauyuki nomonghedi oyo tai etele ovapangelwa vaye ouwa.

9. Eshi Adam naEva va nyona, ova li va mona oilanduliko ilipi, nounashibofa wavo owa etifa po omapulo a fimana elipi? (b) Omolwashike Jehova a li ina hanauna po ovanashibofa?

9 Lwanima, Adam naEva ova ka tukulila Jehova oshibofa mokulya komuti oo a li e va kelela vaha lye ko. Ngaashi Jehova a li a popya, ova li va pewa ehandukilo lefyo omolwokuhadulika kwavo. Oipupulu yaSatana oya li ya pendula vali omapulo amwe a fimana ngaashi kutya: Mbela Jehova oku na ngoo shili oufemba wokupangela ovanhu, ile ovanhu ove na okulipangela vo vene? Jehova oha pangele ngoo monghedi iwa elela? Jehova okwa li ta dulu okulongifa eenghono daye dinenenene, opo a hanaune po ovanashibofa ovo meendelelo. Ashike omhata oyo ya holoka kai na sha neenghono daye, ndele oi na sha nedina laye olo la kwatela mo onghedi yaye yokupangela. Ngeno Kalunga okwa hanaunine po Adam, Eva nosho yo Satana, ngeno osho inashi yandja oumbangi kutya epangelo laye oli li pauyuki. Mepingafano naasho, osho ngeno otashi dulika sha pendula omalipulo mahapu e na sha nokupangela kwaye. Opa li pe na okupita efimbo lile, opo ku monike kutya ovanhu otava dulu ngoo okulipangela vo vene nomupondo va manguluka ko kuKalunga, ile hasho.

10. Ondjokonona oya holola shike shi na sha nokupangela kwopanhu?

10 Eshi Jehova a efa pa pite efimbo, osha ulika shike? Momukokomoko womido omayovi da pita, ovanhu ova kala tava hetekele omaludi aeshe omapangelo, mwa kwatelwa epangelo loukanyamukulwa, loudemokoli, lousosiale nosho yo loukomonisi. Omapangelo aeshe okwa ngongwa nawa mOmbiibeli, eshi ya ti: “Omunhu ta pangelele omukwao omupya.” (Omuudifi 8:9) Omuprofeti Jeremia okwa popya mondjila, eshi a ti: “Akutu, Omwene, ondi shi shii nokutya, ondjila yomunhu ihai kala mepangelo laye mwene, ile mepangelo lomulumenhu nhumbi ta ende, nhumbi ta yukifa eenghatu daye.” — Jeremia 10:23.

11. Omolwashike Jehova a efa ovanhu va mone oixuna?

11 Jehova okwa kala e shi shii kutya okutukauka ko kwovanhu kuye, ile okulipangela vo vene, otashi ka etifa okumona oixuna kuhapu. Ndele mbela osho otashi ulike kutya Kalunga ke na ouyuki, eshi a efa eenghalo dii di twikile efimbo lile? Hasho nandenande! Oku shi faneka: Natu tye nee ngeno ou na okaana oko ka pumbwa okutandwa, opo ka hakulwe omukifi oo wa kwata moiti. Ou shii kutya okaana koye, ngeenge oka tandwa otaka kala taka vele neenghono, naasho otashi ke ku nyikifa oluhodi. Ashike ou shii kutya etando otali ka kwafela okaana koye ka kale noukolele muwa. Sha faafana, Kalunga oku shi shii nokwa xunganeka nokuli kutya, eshi a efa ovanhu ve lipangele vo vene otashi ke va etela omaupyakadi nokumona oixuna. (Genesis 3:16-19) Ndele oku shii yo kutya otashi ka etela ovanhu epepelelo lashili notali kalelele, ngeenge okwa efa ovanhu aveshe va mone oilanduliko younashibofa. Kungaho, omhata oyo otai ka xulifwa po filufilu fiyo alushe.

Omhata i na sha noudiinini wovanhu

12. Ngaashi sha ulikwa moshihopaenenwa shaJob, Satana okwa shonga ngahelipi ovanhu?

12 Ope na yo omhata imwe vali. Eshi Satana a shonga oufemba waKalunga wokupangela nonokutya oha pangele ngoo pauyuki, ka li ashike a shonga ounamapangelo waKalunga nosho yo edina laYe, ndele okwa li yo a shonga oudiinini wovapiya vaYe. Pashihopaenenwa, didilika osho Satana a li a lombwela Jehova shi na sha nomulumenhu omudiinini Job, eshi a ti: “Ove mwene, ndi shii, we mu amena keembinga adishe neumbo laye naaishe e i kwete. Ove wa nangeka noupuna oilonga yomake aye noimuna yaye ya hapupala neenghono moshilongo. Ndelenee nana eke loye u kume aishe e i kwete: ye ote ke ku liteeka shili moipafi yoye.” — Job 1:10, 11.

13. Satana okwa li ta tomhafana ngahelipi, eshi a li ta lundile Job, nongahelipi osho sha kwatela mo ovanhu aveshe?

13 Satana okwa li ta ti kutya Job okwa li ashike omudiinini kuJehova, molwaashi Jehova e mu amena. Kungaho, Satana okwa li a hala okutya oudiinini waJob kawa li washili nonokutya okwa li ta longele ashike Kalunga, molwaashi ta pewa sha. Okwa li ta tomhafana kutya, ngeenge Job okwa kufwa omanangeko noupuna, oo a pewa kuKalunga, ote ke mu liteeka. Satana okwa li e shi shii kutya Job okwa li “e he noshipo nomuyuki ndee ta tila Kalunga ndee ta kukuma owii.” a Ngeno Satana okwa ningifile Job a efe po oudiinini waye, osho ngeno osha ulika shike shi na sha novanhu aveshe? Osha yela kutya Satana okwa li a tula momalimbililo oudiinini wovanhu aveshe ovo va hala okulongela Kalunga. Doshili, Satana momhata omo okwa kwatela mo ovanhu aveshe, eshi a lombwela Jehova a ti: ‘Omunhu keshe [shihe fi ashike Job] osho e shi na, te shi yandjele omwenyo waye.’ — Job 1:8; 2:4.

14. Ondjokonona oya ulika shike shi na sha nelundilo olo Satana a lundila ovanhu?

14 Mepingafano nelundilo laSatana, ondjokonona oya ulika kutya ngaashi Job, ovanhu vahapu ova kala va kanyatela oudiinini wavo kuJehova momayeleko. Ova hafifa omutima waJehova omolwoudiinini wavo, naasho osha pa Jehova omhito a nyamukule Satana, oo a popya nounhwa a ti kutya ovanhu otava ka efa okulongela Jehova, ngeenge otava mono oixuna. (Ovaheberi 11:4-38) Doshili, ovanamitimadiwa ohava kala va tokola toko okuhapilamena Kalunga. Nokuli nonande ova kale va wililwa po keenghalo dinyikifa oluhodi, ohava kala ve lineekela filufilu kutya ote ke va pa eenghono, opo ve lididimike. — 2 Ovakorinto 4:7-10.

15. Epulo lilipi tali dulu okuholoka po li na sha nomatokolo aKalunga omonakudiwa nosho yo omonakwiiwa?

15 Okutula moilonga ouyuki kwaJehova inaku kwatela mo ashike okuungaunga nomhata i na sha nounamapangelo waye nosho yo oudiinini wovanhu. MOmbiibeli omu na oihopaenenwa i na sha nanghee Jehova a li a tokola oohandimwe nosho yo oiwana. Omu na yo omaxunganeko e na sha nomatokolo oo ta ka ninga monakwiiwa. Omolwashike hatu dulu okukala nelineekelo kutya Jehova oha tokola alushe nota ka tokola pauyuki?

Ouyuki waKalunga owa denga mbada

Jehova ita ‘ka nyonauna po omuyuki pamwe nomuhenakalunga’

16, 17. Oihopaenenwa ilipi tai ulike kutya ovanhu ove na omataleko a ngabekwa e na sha nouyuki washili?

16 Osha yukila ko, eshi taku popiwa shi na sha naJehova taku ti: “Eendjila daye adishe [oda yuka, OB-1986].” (Deuteronomion 32:4) Kape na umwe womufye ta dulu okupopya kutya osho e li ngaho, molwaashi luhapu omataleko etu a ngabekwa ohae tu imbi tu kale tu wete alushe kutya oshike sha yuka okuninga monghalo yonhumba, ile yongadi. Pashihopaenenwa, natu konakoneni shi na sha naAbraham. Okwa li a ilikana kuJehova shi na sha nehanauno laSodom omo oukolokoshi wa li apeshe. Okwa pula Jehova a ti: “Ove to ka nyonauna tuu omuyuki pamwe nomuhenakalunga?” (Genesis 18:23-33) Enyamukulo ola li oahowe. Jehova okwa li ashike ‘a lokifila Sodom osulfuri nomundilo’ konima eshi omuyuki Lot novanakadona vaye va fika moshilando shaSoar. (Genesis 19:22-24) Mepingafano naAbraham, Jona okwa li a “handuka” eshi Kalunga a fila onghenda Ovaninive. Molwaashi Jona okwa li e va lombwela shi na sha nehanauno lavo, okwa li a hala va hanaunwe po nokuli nonande ova li ve livela ombedi shili. — Jona 3:10–4:1.

17 Jehova okwa li a shilipaleka Abraham kutya iha ulike ashike ouyuki waye mokuhanauna po ovakolokoshi, ndele ohe u ulike yo mokuxupifa ovayuki. Ndele, Jona okwa li a fininikwa e lihonge kutya Jehova omunanghenda. Ngeenge ovanyoni ove lialuluka, Jehova ohe va ‘kufile po.’ (Epsalme 86:5) Mepingafano novanhu vamwe ovo hava ningi oinima, opo va kaleke po eendodo davo, Jehova iha tokolele ovanhu etokolo la kwata moiti, opo ngeno a ulike eenghono daye, ye iha efa okuudila oukwao wananghali ovanhu, molwaashi ngeno a tila okutalika ko omunghundi. Oha file ovanhu onghenda, ngeenge ope na etomheno loku shi ninga. — Jesaja 55:7; Hesekiel 18:23.

18. Yandja oshihopaenenwa okudja mOmbiibeli, osho tashi ulike kutya Jehova iha wilikwa komaliudo ongaho.

18 Jehova iha wilikwa komaliudo ongaho. Eshi oshiwana shaye sha li hashi longele oikalunga, okwa li e shi lombwela sha yukilila a ti: “Handi ku tokola pakweenda kwoye, nohandi efa oixuna aishe i ku hange. Ndele eisho lange itali ke ku tala nolukeno, ndee itandi filonghenda, ndelenee handi efa eendjila doye di ku hange.” (Hesekiel 7:3, 4) Ngeenge ovanhu itava longo osho sha yuka, Jehova ohe va tokola she likolela keenghatu davo. Ashike etokolo laye ohali kala la kanghamena koumbangi wa kola. Onghee hano, eshi Jehova a uda onghuwo i na sha naSodom naGomorra, okwa ti: “Ame nda hala okukolokela poshi nokutala ngenge va ninga tuu shili ngaashi onghuwo molwavo ya fika kuame.” (Genesis 18:20, 21) Inatu pandula tuu, eshi Jehova ina fa ovanhu vahapu, ovo hava fiki pexulifodiladilo ofimbo inava uda ouyelele we lixwa po! Doshili, Jehova oku li ngaashi Ombiibeli ye mu popya, eshi ya ti: ‘Oye Kalunga koudiinini, oo ehe na ouhenouyuki.’ — Deuteronomion 32:4, yelekanifa NW.

Kala we lineekela ouyuki waJehova

19. Otu na okuninga shike, ngeenge otwa limbililwa ouyuki waJehova, ngeenge tashi uya poinima yonhumba?

19 Ombiibeli inai kundafana epulo keshe li na sha neenghatu odo Jehova a li a katuka monakudiwa; inai yandja yo oumbangi aushe u na sha nanghee Jehova ta ka tokola ovanhu pauhandimwe, ile paengudu monakwiiwa. Ngeenge otwa limbililwa shi na sha nomahokololo onhumba, ile nomaxunganeko, oo taa hangwa mOmbiibeli nokape na sha osho sha yelifa moule oinima ya tya ngaho, nafye ohatu dulu okuulika oikala youdiinini ngaashi omuprofeti Mika, oo a shanga a ti: “Handi teelele Kalunga kexupifo lange.” — Mika 7:7.

20, 21. Omolwashike hatu dulu okukala noushili kutya Jehova oha longo alushe osho sha yuka?

20 Ohatu dulu okukala noushili kutya monghalo keshe, Jehova ota ka ninga osho sha yuka. Nonande ovanhu otava monika vehe na ko nasha nokuhenouyuki oko taku longwa, Jehova okwa udaneka a ti: “Ehandu olange, ame handi futu.” (Ovaroma 12:19) Ngeenge otu na oikala yokuteelela, nafye ohatu ka kala twa tomwa ngaashi omuyapostoli Paulus, oo a ti: “MuKalunga omu na tuu mbela ouhenouyuki? Nandenande.” — Ovaroma 9:14.

21 Paife otu li ‘momafimbo madjuu.’ (2 Timoteus 3:1) Okuhenouyuki nosho yo ‘omahepeko’ manene okwa etifa okumona oixuna kuhapu. (Omuudifi 4:1) Ndelenee, Jehova ina lunduluka. Natango oku tonde okuhenouyuki noku na ko nasha shili naavo tava ningilwa okuhenouyuki. Ngeenge otwa kala ovadiinini kuJehova nokuyambidida ounamapangelo waye, ote ke tu pameka, opo tu lididimike fiyo efimbo laye la fika, eshi ta ka xulifa po okuhenouyuki akushe pefimbo lepangelo lOuhamba waye. — 1 Petrus 5:6, 7.

a Jehova okwa popya shi na sha naJob a ti: “Ove wa didilika tuu omupiya wange Job?” (Job 1:8) Job otashi dulika a li ko konima yefyo laJosef nofimbo Moses ina nangekwa po e li omuwiliki wOvaisrael. Onghee hano, pefimbo opo okwa li taku dulu okutiwa kutya kape na omunhu e na oudiinini wa fa waJob.