Patien ti adu ita a no nasayaat ti kababalinmo, nasayaat met ti masakbayam. Padpadasenda ti agbalin a narespeto, paspasayaatenda ti ugalida, ikagkagumaanda ti maaddaan iti nadalus a konsiensia, ken ar-aramidenda ti papelda iti komunidad. “Para kaniak, no kanayon a napudnoak, sumayaat ti biagko,” kuna ti maysa a babai nga agnagan Linh a taga-Vietnam.

Adda met dagiti agaramid iti naimbag gapu ta isursuro ti relihionda. Imbaga ti maysa a lalaki nga agnagan Hsu-Yun a taga-Taiwan a “no nasayaat ti ar-aramiden ti maysa bayat a sibibiag, kanayonto a naragsak iti maikadua a biagna. Ngem no dakes ti ar-aramidenna, maparparigatto inton matay.”

Agpayso nga adu ti pagsayaatanna no naimbagtayo iti dadduma. Ngem nakita ti adu a mangar-aramid iti dayta a saan a kanayon a kas iti namnamaenda ti panangtrato kadakuada ti dadduma. “Napadasak a mismo a saan a kanayon a masubadan ti naimbag nga ar-aramidem iti dadduma,” kuna ti maysa a babai nga agnagan Shiu Ping a taga-Hong Kong. “Inaramidko ti amin tapno maaywanak ti pamiliak ken inaramidko ti naimbag. Ngem nagsinakami met latta ken lakayko. Pinanawannakami iti anakmi.”

Nakita met ti adu a saan nga amin a relihioso a tao ket naimbag. “Nakimiembroak iti maysa a relihion ken siak ti nangorganisar kadagiti aktibidad dagiti agtutubo,” kuna ti maysa a babai nga agnagan Etsuko a taga-Japan. “Nakigtotak idi nakitak ti kinababa ti moral dagiti karelihionak, ti panagiinnagawda iti posision, ken ti saan nga umiso a panangusarda iti pondo ti simbaanmi.”

Adu a deboto iti relihion ti naupay ta saan a masubsubadan ti kinaimbagda. Kasta ti narikna ti maysa a babai nga agnagan Van a taga-Vietnam. “Inaldaw idi a gumatangak iti prutas, sabong, ken makan tapno iyatangko kadagiti natay nga inapok ta ti ammok adunto ti maawatko a bendision,” kunana. “Uray adu a tawen a nagar-aramidak iti naimbag ken nakaad-adu a ritual ti sinurotko, nagsakit met latta iti nakaro ni lakayko. Sa idi ages-eskuela idiay abrod ti balasangmi, natay uray nakaub-ubing pay laeng.”

No saan a ti panagbalin a naimbag a tao ti manggarantia iti nasayaat a masakbayan, ania ngarud? Tapno masungbatan dayta, kasapulantayo ti mapagtalkan a giya a mangsungbat kadagiti saludsodtayo ken mangibaga no kasanotayo a maaddaan iti nasayaat a masakbayan. Ania dayta?