Puede Bala Mag-entra sa Inaway ang mga Cristiano?

“Sa ano nga talaksan sang moral nangin isa ka krimen ukon sala ang pagpakig-away? Makalilibog gid ini.”—Oliver O’Donovan, propesor sang Christian Ethics

ANG painting nga ginhingalanan Sacrifice, gindispley sa Canadian War Museum. Ginapakita diri ang patay nga mga soldado sang Bug-os Kalibutan nga Inaway I, ang makaluluoy nga mga nakalampuwas sa inaway, kag ang nagkalabilin nila nga mga pamilya. Sa ibabaw nayon makita si Jesucristo nga nalansang sa krus. Ang pila nga nakakita sini nga painting nakibot nga ang “Prinsipe sang Paghidait” ara sa tunga sang makasiligni nga inaway. (Isaias 9:6) Pero ang iban naman nalipay nga nagsakripisyo ang ila mga kasimanwa. Para sa ila, luyag sang Dios kag sang iya Anak nga makig-away ang mga Cristiano agod maamligan ang ila pungsod kag matigayon ang kahilwayan.

Halin sang una, ginapakita sang mga lider sang relihion paagi sa ila mga sermon nga ginasuportahan nila ang inaway. Sang tuig 417 C.E., ang teologo nga si Augustine nagsulat: “Indi ka dapat maghunahuna nga wala ginakahamut-an sang Dios ang mga soldado ukon ang mga nagakapot sing armas para sa inaway. . . . Ginabuligan ka sang iban paagi sa ila mga pangamuyo, ikaw naman nagabulig sa ila paagi sa pagpakig-away.” Sang ika-13 nga siglo, si Thomas Aquinas nagsiling nga “wala sing malain sa inaway basta ginahimo ini para proteksionan ang mga pigado kag ang bug-os nga pungsod batok sa mga kaaway.”

Pakamaayuhon bala sang Dios kon makig-away kita para sa kaayuhan sang aton pungsod kag para mahilway ang mga ginapigos? Ano sa banta mo? Ano nga “talaksan sa moral” ang makabulig sa mga Cristiano para mahibaluan ang pagtamod sang Dios sa sini?

Ang Halimbawa ni Jesucristo

Posible ayhan nga mahibaluan kon ano ang pagtamod sang Dios sa mga inaway karon? Amo man sini ang ginapalibugan ni apostol Pablo, gani namangkot sia: “Kay ‘sin-o ang nakahibalo sang hunahuna ni Jehova, agod matudluan niya sia?’ Apang kita may hunahuna ni Cristo.” (1 Corinto 2:16) Agod mahibaluan naton ang pagtamod sang Dios, ginpadala ni Jehova nga Dios si Jesus sa duta para mangin Huwaran naton. Ang mga ginhambal kag ginhimo ni Jesus nagapakita kon ano ang mga panghunahuna kag dalanon ni Jehova. Kon amo, ano ang pagtamod ni Jesus sa inaway? Nagaugyon bala sia sa sini?

Ang iban mahimo maghunahuna nga ang pinakamaayo nga rason sa pagpakig-away amo ang pagpangapin kay Jesucristo. Amo sini ang ginbatyag sang isa niya ka apostol. Sang gintraidoran si Jesus kag gindakop sang armado nga mga tawo, ang iya abyan nga si Pedro “naggabot sang iya espada kag ginlabo ang ulipon sang mataas nga saserdote kag nautas ang iya  dulunggan.” Husto bala ang ginhimo ni Pedro? Ginsilingan sia ni Jesus: “Itagob ang imo espada, kay ang tanan nga nagagamit sang espada mapatay paagi sa espada.”—Mateo 26:47-52.

Indi kita matingala sa reaksion ni Jesus. Mga duha ka tuig antes sini, sia nagsiling: “Nabatian ninyo nga ginsiling, ‘Higugmaon mo ang imo isigkatawo kag dumti ang imo kaaway.’ Apang, nagasiling ako sa inyo: Padayon nga higugmaa ang inyo mga kaaway kag ipangamuyo ang mga nagahingabot sa inyo; agod mangin anak kamo sang inyo Amay nga yara sa langit, kay ginapabutlak niya ang iya adlaw sa mga tawo nga malaut kag sa mga maayo kag nagapaulan sa mga tawo nga matarong kag di-matarong.” (Mateo 5:43-45) Puede bala higugmaon kag ipangamuyo sang isa ka Cristiano ang iya kaaway kon nagapakig-away sia sa ila?

Suno sa kasaysayan, madamo sing kaaway ang mga Cristiano sang una. Halimbawa, ginpamatbatan kag ginpapatay sang mga Romano si Jesucristo. Sang ulihi, bisan ang pagpangangkon nga Cristiano nangin isa na ka daku nga sala. Ginapaabot na ni Jesus nga bangod sa pagpamigos sang mga Romano, basi masulay ang mga Cristiano nga magkapot sing armas kag magbato. Kag amo gid sini ang ginhimo sang iban nga Judiyo. Gani ginsilingan niya ang iya mga sumulunod: “Indi sila bahin sang kalibutan, subong nga ako indi bahin sang kalibutan.” (Juan 17:16) Ang mga Cristiano sang una wala nag-entra sa pulitika kag sa inaway bisan pa ginpahog sila kag ginpigos ang ila pungsod.

Mga Sumalakdag sang Ginharian sang Dios

Ginasunod sang matuod nga mga Cristiano si Jesus amo nga nagapabilin sila nga neutral. Binagbinaga ang natabo sa Iconio, isa ka dumaan nga siudad sa Asia Minor. ‘Sang ang mga tawo sang mga pungsod kag ang mga Judiyo upod ang ila mga manugdumala masingki nga nagatinguha nga pakahuy-an kag batuhon sanday Pablo kag Bernabe, nagpalagyo sila, bangod ginpahibalo sila sini, sa mga siudad sang Licaonia, Listra kag Derbe kag sa mga duog sa palibot; kag didto padayon nila nga ginpahayag ang maayong balita.’ (Binuhatan 14:5-7) Talupangda nga bisan mapintas nga ginhingabot ang mga Cristiano, wala sila nagkapot sing armas ukon nagbalos. Sa baylo, padayon sila nga nagwali sing “maayong balita.”

Ano ang maayong balita nga ila ginwali? Ini amo ang mensahe nga ginwali man ni Jesus. Sia  nagsiling: “Dapat ko ibantala ang maayong balita sang ginharian sang Dios.” (Lucas 4:43) Ginsakdag ni Jesus kag sang iya mga sumulunod ang Ginharian sang Dios. Wala gid naggamit si Jesus sang mga soldado para proteksionan ini nga Ginharian. “Ang akon ginharian indi bahin sini nga kalibutan,” siling niya. “Kon ang akon ginharian bahin sini nga kalibutan, ang akon mga alagad nakig-away kuntani agod indi ako matugyan sa mga Judiyo. Apang, ang matuod, ang akon ginharian indi gikan sa sini.”—Juan 18:36.

‘Maghigugmaanay Kamo’

Makilala ang matuod nga relihion bangod nagapabilin sila nga neutral sa tion sang inaway. Nagsiling si Jesus: “Paagi sa sini ang tanan makahibalo nga kamo mga disipulo ko, kon nagahigugmaanay kamo.” (Juan 13:35) Minilyon ang nalipay nga makita ang isa ka grupo nga nagapakita sing gugma, bisan pa prisuhon sila, yagutaon, ukon patyon bangod indi sila mag-uyat sing armas.

Sa mga bahin sang Europa nga nasakop sang mga Nazi, ginabulubanta nga mga 10,000 ka Saksi ni Jehova ang ginpriso bangod sa ila Cristianong neutralidad kag mga 3,000 ang gindala sa mga kampo konsentrasyon. Sa amo man nga tion, sobra sa 4,300 ka Saksi ni Jehova sa Estados Unidos ang ginpriso kay indi sila magsoldado. Wala sing German ukon Amerikano nga Saksi ang nag-uyat sing armas kag nakig-away batok sa ila Cristiano nga mga utod ukon kay bisan sin-o man. Siempre, indi nila ini mahimo kay ginahigugma nila ang ila mga utod kag isigkatawo.

Ginahunahuna sang madamo nga ang pag-entra sa militar pagdepensa lamang sa kaugalingon. Pero binagbinaga ini: Bisan pa nga ginhingabot kag ginpintasan ang mga Cristiano sang unang siglo, wala sila nagbato. Wala man nasarangan nga ubuson sang gamhanan nga Emperyo sang Roma ang tanan nga Cristiano. Nagadamo pa gani subong ang matuod nga mga Cristiano bisan pa neutral sila. Sa baylo nga magbalos, ginatugyan na lang nila ini sa Dios. Ang iya Pulong, ang Biblia, nagsiling: “Indi kamo magtimalos, mga hinigugma, kundi pabay-i ini sa kasingkal sang Dios; kay nasulat na: “Akon ang pagtimalos; ako ang magabalos, siling ni Jehova.”—Roma 12:19.

[Kahon sa pahina 30]

MGA INAWAY NGA GINPAKAMAAYO SANG DIOS

May mga tion nga ang Israel sang una, ang pungsod nga ginpili sang Dios antes gintukod ang Cristianismo, gintugutan nga magtipon sang mga soldado kag mag-entra sa inaway. Antes sila makasulod sa Canaan, ang duta nga ginsaad sang Dios kay Abraham, ginsilingan ni Jehova ang mga Israelinhon: “Ang GINOO nga imo Dios magtugyan sa [pito ka pungsod] sa atubangan mo, kag dag-on mo sila; niyan laglagon mo sila sing bug-os; dili ka magpakigkatipan sa ila, ukon magpakita sing kalooy sa ila.” (Deuteronomio 7:1, 2) Gani, napierde sang Heneral sang mga Israelinhon nga si Josue ang kaaway nga mga pungsod “subong sang ginsogo sang GINOONG Dios sang Israel.”—Josue 10:40.

Makagod bala kag wala sing kaluoy ang Israel kay gin-agaw nila ang iban nga pungsod? Indi gid. Ini nga mga pungsod nagasimba sa mga imahen, nagapamatay, kag nagahimo sing seksuwal nga imoralidad. Ginahalad pa gani nila ang ila mga bata sa kalayo. (Numeros 33:52; Jeremias 7:31) Bangod ang Dios balaan, may hustisya, kag nagahigugma sa iya katawhan, gindula niya ang tanan nga kahigkuan sa Canaan. Bisan pa amo sini ang ginhimo ni Jehova, gin-usisa niya ang tagipusuon sang mga tawo kag ginpatawad ang mga mahinulsulon kag luyag mag-alagad sa iya. Indi ini mahimo sang bisan sin-o nga kumander sang militar.

[Retrato sa pahina 31]

Nagpaabot bala si Jesus nga makig-away ang iya mga sumulunod para proteksionan sia kag ang ila kaupod nga mga Cristiano?

[Retrato sa pahina 31]

Isa ka grupo sang mga Saksi ni Jehova sang ginpagua sila sa kampo konsentrasyon sang Buchenwald sang 1945