PANUNOTEM daytoy nga eksena: Agmanmaneho ti maysa a lalaki iti kalsada a maiparit ti ag-overtake. Iti sangona, adda babai nga agpatpataray iti kalkalainganna. Para iti di makaan-anus a lalaki, kasla nakabumbuntog ti panagmaneho ti babai. Kalpasan ti delikado a panangipusna iti sumagmamano a minuto, din nakateppel ket pinaspasanna ti nag-overtake. Gapu iti dayta, sinukirna ti linteg ken inrisgona ti adu a biag.

Ti ngay babai nga awan pasensiana kadagiti katrabahuanna a saan a kas kenkuana ti kapartak wenno kalaingda? Wenno ti lalaki a matektekan nga agur-uray iti elebeytor isu a sangkatalmegna ti buton? Masansan kadi a maibus ti pasensiam kadagiti nataenganen a nagannakmo? Wenno maysaka kadi nga ama wenno ina a nagalisto a maawanan iti pasensia kadagiti ubbing pay nga annakmo? Nalakaka kadi a masuron iti kamali ti sabsabali?

Amintayo ket mabalin a di makaan-anus no dadduma. Ngem no inaldawtay a kasta, mabalin nga adda dagiti dakes a resultana.

 Sumagmamano laeng dagita kadagiti dakes nga ibunga ti kinaawan anus. Salaysayen ti sumaganad nga artikulo no kasano ti agbalin a naan-anus ken mangtaginayon iti dayta.

Adda pakainaigan ti kinaawan anus iti pannakadismaya, panagmuriot, ken panagpungtot pay ketdi. Dagita ti mangpakaro iti mapaspasarantayo nga stress a makadangran iti salun-attayo. Iti nabiit pay a panagadal nga impablaak ti American Medical Association, espesipiko nga impatuldona a ti kinaawan anus ket posible nga agresulta iti alta presion, uray kadagiti agkabannuag.

Adda pay dagiti problema iti salun-at a mainaig iti kinaawan anus. Sigun iti nabiit pay a panagadal, ti kinaawan anus ket mainaig iti sobra a kinalukmeg. “Natakuatan dagiti managsirarak a dagiti awan aanusanna ket dakdakkel ti posibilidadna nga agbalinda a nakaluklukmeg no idilig kadagiti naan-anus,” impadamag ti The Washington Post. Iti dadduma a lugar, alisto ti makagatang kadagiti nalaka a fast food iti aniaman nga oras, ken kasta ti gatangen ti adu a di makatuttutor.

Iti maysa a panagadal ti Centre for Economic Policy Research a nakabase idiay London, naammuan a dagiti di naanus ket posible a mayugalida ti panangitantan. Mapilitanda ngata a mangitantan kadagiti trabaho a mabayag nga aramiden gapu ta awan anusda a mangiringpas kadagita? Aniaman ti makagapu, mabalin a dakes dagiti ibunga ti panangitungtungkua para iti manangitantan ken uray iti ekonomia. Sigun iti diario a The Telegraph iti Britain, kinuna ti managsirarak a ni Ernesto Reuben a “ti panangitantan ket makaapektar unay iti kaadu ti mairingpas a trabahotayo ken mabalin a dakkel a pakalugian no kanayon nga itantan dagiti di naanus a tattao ti trabahoda.”

Kuna ti diario a South Wales Echo iti Britain: “Dagiti di makaan-anus ket mabalin nga ad-adda a mairaman iti kinaranggas a maigapu iti panagbartek iti rabii.” Napaliiw dayta dagiti managsirarak iti Cardiff University kalpasan nga inadalda ti kabibiag ti ginasut a lallaki ken babbai. Naammuan iti panagadal, kuna ti Echo, a dagiti “di makaan-anus ket dakdakkel ti posibilidadna nga agbartek ken alisto a mairaman iti kinaranggas.”

Natakuatan ti maysa a grupo ti analista iti Pew Research Center iti Washington, D.C. a dagiti di makaan-anus ket “masansan a makaaramid iti dinadarasudos ken di napagpanunotan a desision.” Kasta met laeng ti kinuna ni Dr. Ilango Ponnuswami, a propesor ken panguluen ti Department of Social Work iti Bharathidasan University idiay India. Inlawlawagna: “Dakkel ti pukawmo no awan aanusam. Mabalin a maawananka iti kuarta ken gagayyem, mabalin a masaktan ken agsagabaka wenno mapasaram ti dadduma pay nga epekto agsipud ta ti kinaawan anus ket masansan nga agresulta kadagiti di umiso a desision.”

Nainaig ti kinaawan anus iti “dakdakkel nga utang,” kuna ti Research Review nga impablaak ti Federal Reserve Bank of Boston, U.S.A. Kas pagarigan, mabalin a kayat ti darasudos a kakaskasar ti maaddaan iti komportable a pagtaengan, kalpasan unay ti kasarda, nupay dida kabaelan. Isu nga umutangda iti igatangda iti balay, muebles, appliance, lugan, ken dadduma pay. Mabalin a mangdadael dayta iti panagasawa. Kuna dagiti managsirarak iti University of Arkansas iti U.S.A. a “saan unay a naragsak dagiti kakaskasar a nakautang no idilig kadagiti kakaskasar a bassit wenno awan ti utangda.”

Kuna ti dadduma a ti kinaawan anus ti makagapu iti nabiit pay a panagsuek ti ekonomia iti United States. Sigun iti Forbes a magasin maipapan iti pinansial a bambanag, “ti kasasaad ti agdama nga ekonomia ket resulta ti nakaro a kinaawan anus a napakuyogan iti napalaus a kinaagum. Gapu ta dida makan-anus, rinibu nga ordinario a tattao ti mangikagkagumaan a maaddaan kadagiti sanikua a dakdakkel nga amang ti balorna ngem iti kabaelanda a bayadan. Isu a nagdakkel ti dagup ti inutangda a dida manamnama a mabayadan iti adu a tawen—ken iti dadduma a kasasaad, pulos a didan mabayadan dagita.”

Ti kinaawan anus ket mabalin a mangdadael iti abilidadtayo a makikomunikar. No awan anus ti maysa a tao a makipaset iti napateg a saritaan, mabalin nga agsao lattan a di agpampanunot. Nalabit masuron met no agsao ti dadduma. Dina mauray ti punto a kayat nga ibaga dagiti kasarsaritana. Isu nga agannayas a mangdagdag kadagiti kasarsaritana a mangiringpas iti ibagbagada babaen ti panangidiktarna iti isaoda wenno mangaramid iti dadduma a pamay-an tapno malpasen ti saritaan.

Ti kasta a di pannakaan-anus ket mabalin nga agresulta iti pannakapukaw ti gagayyem. Kinuna ni Dr. Jennifer Hartstein a nadakamat iti panid 3: “Asino ti mayat a makikadua iti tao a sangkapadekna dagiti sakana [wenno] sangkakitana ti relona?” Wen, ti kinaawan anus ket nakaal-alas nga ugali. Mapukawanka iti gagayyem no kastaka.