1. Jehova ye Musa dɛmɛ cogo di a k’ale lɔn? Mun na o kɔrɔtanin lo?

LOON dɔ, Ala y’a tɔgɔ n’a jogow fɔ Musa ye walisa a k’ale lɔn. Jehova tun be se ka sinsin a yɛrɛ ka sebagaya n’a ka hakilitigiya kan. Nka sanni a k’o kɛ, a kɔnna k’a ka makari n’a ka hinɛ lo kofɔ (Ɛkizɔdi 34:5-7 kalan). Mun na do? Sabu Musa tun b’a fɛ k’a lɔn ni Jehova bena ale dɛmɛ. Jehova sinsinna o jogow kan walisa k’a yira ko ale b’a fɛ k’a sagokɛlaw dɛmɛ (Ɛkiz. 33:13). K’a lɔn ko Jehova b’a janto an na kosɔbɛ, o be mun lo kɛ ele la? Barokun nin na, an bena kuma makari lo koo la. Mɔgɔ minw be tɔɔrɔla, o jogo b’an lasun ka hinɛ u la ani k’a ɲini k’u dɛmɛ.

2, 3. a) Mun lo b’a yira ko adamadenw dancogo b’a to u be se ka makari? b) Bibulu be min fɔ makari koo la, mun na i ka ɲi k’a ɲini k’o lɔn?

² Adamadenw danna Ala jaa la. O kama, a ka nɔgɔ u fɛ ka makari ani k’u janto tɔɔw la. Hali minw tɛ tiɲɛn Ala lɔn, olu fana ka teli ka makari (Zɛnɛzi 1:27). Mɔgɔ minw y’a yira k’u be makari tɔɔw la, u caaman ka maana lakalila Bibulu kɔnɔ. Ɲɛyirali fɛ, jatɔmuso fila tun be sɔsɔli kɛra deen dɔ koo la.  Walisa k’a lɔn jɔn lo ye deen bamuso ye, Solomani ko u ka deen tigɛ fila. Deen hinɛ y’a bamuso minɛ kosɔbɛ ani a ko Solomani ka deen di muso tɔɔ kelen ma (1 Mas. 3:23-27). Ɲɛyirali wɛrɛ ye Farahuna denmuso ye, min ye Musa kisi a denɲɛnin tuma na. Hali n’a tun b’a lɔn ko Yahutuw ka deen dɔ lo ani ko a man kan ka to niin na, a “makari y’a minɛ.” O kama, a y’a latigɛ k’o deen lamɔ i ko a yɛrɛ deen.—Ɛkiz. 2:5, 6.

³ Mun na i ka ɲi k’a ɲini ka dɔ lɔn tugun makari koo la? Sabu Bibulu b’i jija i ka Jehova ladegi (Efɛz. 5:1). Tiɲɛn lo ko adamadenw danna cogo dɔ la min b’a to u be se ka makari. Nka, an ka teli k’an yɛrɛ nafa lo ɲini sabu an ye mɔgɔ dafabaliw ye. Tuma dɔw la, a man nɔgɔ k’a latigɛ n’an bena tɔɔw dɛmɛ wala n’an bena an janto an yɛrɛ dɔrɔn lo la. Dɔw yɛrɛ be bondori kɛ o koo la tuma o tuma. Mun lo be se k’an dɛmɛ ka makari tɔɔw la kosɔbɛ? A fɔlɔ, Jehova ni tɔɔw be makari cogo min na, wagati ta ka jatiminɛ kɛ o koo la. A filanan, a filɛ i be se ka Ala ladegi cogo min na ani i bena nafa min sɔrɔ o la.

4. a) Mun na Jehova ye mɛlɛkɛ dɔw ci Sodɔmu? b) Lɔti n’a denmusow ka maana be mun lo yira an na?

⁴ Ɲɛyirali caaman be sɔrɔ Bibulu kɔnɔ minw b’a yira ko Jehova be makari. Miiri k’a filɛ a ye min kɛ Lɔti ye. Lɔti tun ye mɔgɔ tilennin ye ani “a tɔɔrɔnin” tun lo mɔgɔw ka kɛwale juguw kosɔn Sodɔmu ni Gomɔrɛ duguw la. O kama, Ala y’a latigɛ ko o mɔgɔw ka kan ka halaki u ka kakalayakow kosɔn (2 Piyɛri 2:7, 8). Ala ye mɛlɛkɛ dɔw ci ka na Lɔti kisi. U y’a fɔ ale n’a ka denbaya ye k’u ka boli ka bɔ Sodɔmu ni Gomɔrɛ duguw kɔnɔ sabu o duguw bena halaki. Bibulu b’a fɔ ko “Lɔti tun te teliyara minkɛ, [mɛlɛkɛ] nunu y’a bolo minɛ, a n’a muso, n’a denmuso fila, ka bɔ n’u ye dugu kɔnɔ, bari Masaba tun makarila u la.” (Zɛnɛzi 19:16). Koo min tun be Lɔti kan, Jehova y’o faamu. O cogo kelen na, gwɛlɛya o gwɛlɛya b’an kan, an be se ka la a la ko Jehova b’o kala ma.—Ezayi 63:7-9; Zaki 5:11; 2 Piyɛri 2:9.

5. Min fɔra Ala ka Kuma kɔnɔ, o b’an dɛmɛ cogo di ka makari tɔɔw la?

⁵ Jehova y’a yira ko ale yɛrɛ be makari. A y’a yira fana ko a sagokɛlaw ka ɲi ka makari ɲɔgɔn na. An ka miiri sariya dɔ koo la, a ye min di Israɛldenw ma. A tun fɔra o sariya kɔnɔ ko ni mɔgɔ dɔ ye juru don a tɔɲɔgɔn na, a tun be se k’o tigi ka derekeba bɔsi walisa a tigi k’a ka juru sara (Ɛkizɔdi 22:25, 26 kalan). * Nka, a tun ka ɲi ka derekeba segi a tigi ma sanni tile ka ben walisa a k’o fani don k’a yɛrɛ tanga nɛnɛ ma sufɛ. Jurudonla min tɛ makari, a tɛna a ɲini ka jurumantigi ka derekeba segi a ma. Jehova y’a fɔ a sagokɛlaw ye k’u kana kɛ mɔgɔ dusu gwɛlɛw ye. Nka, a y’a fɔ k’u ka ɲi ka makari ɲɔgɔn na. O sariya ka miiriya be mun lo yira an na? A b’a yira ko n’an kerecɛnɲɔgɔn dɔ mako be fɛɛn dɔ la wala ni gwɛlɛya dɔ b’a kan, an ka ɲi k’a dɛmɛ ni see b’an ye.—Kɔlɔs. 3:12; Zaki 2:15, 16; 1 Zan 3:17 kalan.

6. Hali ni Israɛldenw tun ye Jehova hakɛ ta, a tun be makari u la. O be mun lo yira an na?

⁶ Hali ni Israɛldenw tun ye Jehova hakɛ ta, a tun be makari u la. A fɔra ko: “Masaba u faaw ka Ala tora k’u lasɔmi a  ka cidenw sababu la, bari a ka jama makari y’a minɛ, [ani] a tun b’a fɛ a yɛrɛ ka sigiyɔrɔ ka to yen.” (2 Til. Kib. 36:15). Mɔgɔ minw tɛ Jehova lɔn fɔlɔ, olu be se ka nimisa u ka jurumuw na ani ka kɛ Jehova teriw ye. Yala an man kan ka makari olu fana na i ko Jehova makarila Israɛldenw na cogo min na wa? Jehova t’a fɛ mɔgɔ si ka halaki kititigɛlon nata la (2 Piyɛri 3:9). Sanni o kitilon ka se, an b’a fɛ k’an seko kɛ ka Ala ka lasɔmini kumaw lase bɛɛ ma ani k’u dɛmɛ ka Ala ka makari sɔrɔ.

7, 8. Mun na denbaya dɔ lanin b’a la ko Jehova tun makarila olu la?

⁷ Bi, ɲɛyirali caaman b’a yira ko Jehova be makari a sagokɛlaw la. An ka miiri bangebaga dɔw koo la. Deen dɔ tun b’u fɛ min be ni saan 12 ye ani a tɔgɔ ko Milan. Saan 1990 wagati la, siyakɛlɛ dɔ wulila Bɔsini jamana na. Milan, a dɔgɔcɛ, a bangebagaw ani Jehova Seere wɛrɛw donna mobili kɔnɔ u be tagara lajɛnba dɔ la Sɛrɛbi jamana na. Milan bangebagaw tun ka kan ka batɛmu ta o lajɛnba la. Nka u ka siya kosɔn, u sera Sɛrɛbi jamana donda la tuma min na, sɔrɔdasiw ko u ka jigi ka bɔ mobili kɔnɔ. O kɔ, u ye sira di balima tɔɔw ma. Tile fila o kɔ, sɔrɔdasiw ɲɛmɔgɔ min tun b’u kɔrɔsira, ale y’u ka ɲɛmɔgɔba weele walisa k’a ɲininga u ka ɲi ka min kɛ Milan n’a somɔgɔw la. O sɔrɔdasi tun lɔnin be Milan n’a somɔgɔw gɛrɛfɛ ani u ye ɲɛmɔgɔba ka jaabili mɛn. A ko: “A’ ye bɔ n’u ye k’u ci k’u faga!”

⁸ K’o sɔrɔdasi ɲɛmɔgɔ to kuma na n’a ka sɔrɔdasiw ye, lonan fila gwɛrɛla Milan n’a somɔgɔw la. U y’a fɔ u ye dɔɔni dɔɔni k’olu ye Jehova Seerew ye ani ko min y’u sɔrɔ, balimaw y’o lakali olu ye. Komi u tɛ denmisɛnw ka papiyew filɛ, o balima fila y’a fɔ Milan n’a dɔgɔcɛ ye k’u ka taga don mobili kɔnɔ. U y’a fɔ Milan bangebagaw ye k’olu ka tagama ka tɛmɛ Bɔsini jamana daan na ka don Sɛrɛbi k’u kunbɛn yen. Milan m’a lɔn n’a ka ɲi ka yɛlɛ wala n’a ka ɲi ka kasi. A bangebagaw ye ɲiningali kɛ ko: “Aw b’a miiri k’u bena an to yen an ka taga ten wa?” Nka u tagatɔ, a tun be komi sɔrɔdasiw ɲɛɛ t’u la. Milan n’a dɔgɔcɛ y’u bangebagaw kunbɛn Sɛrɛbi ani u tagara ɲɔgɔn fɛ lajɛnba la. U lanin b’a la ko Jehova tun y’u ka deliliw jaabi! Bibulu b’a fɔ an ye ko tuma bɛɛ tɛ Jehova b’a sagokɛlaw tanga cogo kabakoman na ten (Kɛw. 7:58-60). Nka Milan y’a fɔ ko: “Ne fɛ, a tun be komi mɛlɛkɛw tun ye sɔrɔdasiw ɲɛɛw fin ani ko Jehova lo y’an kisi.”—Zab. 97:10.

9. Jama min tun be tugura Yezu kɔ, a tun b’u jati cogo di? (Jaa lajɛ, barokun daminɛ na.)

⁹ Yezu fana ye ɲɛyirali ɲuman ye makari koo la. A ye jama ye tuma min na, u hinɛ donna a la sabu “u sigɛnnin tun lo, u dusu kasinin tun lo fana. U tun be i ko sagaw, dɛndɛbaga te minw na.” Yezu ye mun lo kɛ do? “A y’a daminɛ k’u kalan fɛɛn caaman na.” (Mat. 9:36; Mariki 6:34 kalan). Yezu ni Fariziɲɛw tɛ kelen ye hali dɔɔni sabu olu t’a fɛ ka mɔgɔw dɛmɛ (Mat. 12:9-14; 23:4; Zan 7:49). I ko Yezu, yala i b’a fɛ ka mɔgɔw dɛmɛ sɔbɛ la ani k’u kalan Jehova koo la wa?

10, 11. Yala a bɛnnin lo an ka makari tɔɔw la koo bɛɛ la wa? A ɲɛfɔ.

¹⁰ Nka, o kɔrɔ tɛ ko an ka ɲi ka makari tɔɔw la koo bɛɛ la. An ye Bibulu ka ɲɛyirali minw lajɛ, olu b’a yira ko Ala makarila mɔgɔ dɔw la sabu o tun bɛnnin lo. Ɲɛyirali fɛ, Jehova tun y’a fɔ Sayuli ye ko a ka Amalɛkiw ka masacɛ Agagi n’u ka bɛgɛnw bɛɛ faga. Nka, masacɛ Sayuli m’o kɛ. N’a sɔrɔ a tun b’a miirila ko ale be makarila u la le, k’a sɔrɔ Agagi tun ye Israɛldenw jugu ye. Komi Sayuli ma mɛnni kɛ Jehova fɛ, Jehova banna a la ko  a tɛna kɛ masacɛ ye Israɛl kun na tugun (1 Sam. 15:3, 9, 15). Jehova ye kititigɛla tilennin ye. A be mɔgɔ kɔnɔnako lɔn ani a b’a lɔn a ka ɲi ka makari mɔgɔ min na ani a man kan ka makari min na (Dusukas. 2:17; Ezek. 5:11). Yanni dɔɔni, mɔgɔ minw be ban ka mɛnni kɛ Ala fɛ, a bena kiti tigɛ u bɛɛ kan (2 Tes. 1:6-10). O wagati la, Jehova bena minw jati mɔgɔ juguw ye, a bɛnnin tɛ a ka makari olu la sabu makari wagati tɛmɛna. A bena u halaki ani ka mɔgɔ tilenninw kisi. O la, a bena a yira cogo ɲuman na ko a be makari mɔgɔ tilenninw na.

¹¹ A gwɛnnin lo ko anw lo man kan ka kiti tigɛ mɔgɔw kan k’a fɔ n’u bena halaki wala n’u bena kisi. Nka, an ka ɲi k’an seko bɛɛ kɛ kabi sisan walisa ka mɔgɔw dɛmɛ. An be se ka makari koɲuman tɔɔw la cogo di? An ka ladili damanin lajɛ o koo la.

12. I be se k’a yira loon o loon cogo di ko i be makari tɔɔw la?

¹² An ka mɔgɔw dɛmɛ loon o loon. Jehova b’a ɲini kerecɛnw fɛ u ka makari u kerecɛnɲɔgɔnw na ani u sigiɲɔgɔnw fana na (Zan 13:34, 35; 1 Piyɛri 3:8). Ka makari, o kɔrɔ dɔ ye “ka tɔɔrɔ ɲɔgɔn fɛ.” Mɔgɔ min be makari, o tigi b’a ɲini ka tɔɔw dɛmɛ n’u be tɔɔrɔla. N’a sɔrɔ a be sababu bɛɛ ɲini k’u dɛmɛ k’u ka gwɛlɛyaw ɲɛnabɔ. E fana k’o ɲɔgɔn kɛ! Ɲɛyirali fɛ, i be se ka mɔgɔ dɔ dɛmɛ n’i b’a ka baara dɔ kɛ a ye wala n’i be taga a ka cira dɔw kɛ a ye.—Mat. 7:12.

13. Ala sagokɛlaw be mun lo kɛ balawo tuma na?

¹³ Dɛmɛ don yɔrɔ minw na balawow kɛra. N’an y’a ye ko mɔgɔw be tɔɔrɔla balawo dɔ kosɔn, u makari b’an minɛ. Mɔgɔ caaman b’a lɔn ko Jehova Seerew be tɔɔw dɛmɛ gwɛlɛyaw wagati la (1 Piyɛri 2:17). Saan 2011, dugukoloyɛrɛyɛrɛ kɛra Zapɔn ani jii ye tiɲɛnin kɛ. Tiɲɛnin kɛra yɔrɔ minw na, balimamuso dɔ tun b’o yɔrɔ dɔ la. A y’a fɔ ko balima dɔw sɔnna ka bɔ Zapɔn ani jamana wɛrɛw la walisa ka na boonw ni Masaya Boonw lalaga. A ko o balimaw y’ale “jija kosɔbɛ ani k’a dusu saalo.” A  y’a sɛbɛ ko: “O koo ye ne dɛmɛ k’a faamu ko Jehova b’a janto an na ani an kerecɛnɲɔgɔnw fana b’u janto ɲɔgɔn na. Ka fara o kan, an balimacɛw n’an balimamuso minw be duniɲa faan bɛɛ la, olu caaman be delili kɛra an ye.”

14. I be se ka banabagatɔw ni mɔgɔkɔrɔbaw dɛmɛ cogo di?

¹⁴ Banabagatɔw ni mɔgɔkɔrɔbaw dɛmɛ. N’an y’a ye ko mɔgɔw be tɔɔrɔla Adama ka jurumu nɔfɛkow kosɔn, u makari b’an minɛ. An kɔrɔtɔnin lo bana ni kɔrɔya ka ban. O lo kama, an be Ala deli a ka Masaya ka na. Sanni o cɛ, mɔgɔ minw mako be dɛmɛ na, an b’an seko kɛ k’u dɛmɛ. Gafe sɛbɛbaga dɔ kumana a bamuso koo la. A bamuso kɔrɔla ani kɔrɔya bana dɔ b’a la (Alzheimer). A y’a sɛbɛ ko loon dɔ, a bamuso y’a ka fani nɔgɔ. A tun b’a fɛ k’a yɛrɛ saniya ani mɔgɔ dɔw ye daa kɔkɔ. Muso fila tun lo ani u tun ye Jehova Seerew ye. U tun be to ka na baro kɛ ni Jan bamuso ye. U y’o musokɔrɔba ɲininga n’u be se k’a dɛmɛ. A y’u jaabi ko: “Maloyako lo, nka aw be se ka n’ dɛmɛ.” Balimamusow y’a dɛmɛ k’a yɛrɛ saniya. O kɔ, u ye tee dɔ labɛn a ye ani u sigira ka baro kɛ n’a ye. O muso dencɛ y’o balimamusow waleɲuman lɔn kosɔbɛ. A y’a sɛbɛ ko: “Ne be o Jehova Seerew tando kosɔbɛ. U be mɔgɔw kalan koo minw na, olu yɛrɛ b’o lo kɛ.” Yala i be makari banabagatɔw ni mɔgɔkɔrɔbaw la, fɔɔ o b’i lasun k’i seko bɛɛ kɛ walisa k’u dɛmɛ wa?—Filip. 2:3, 4.

15. An ka waajuli baara be sababu jumanw lo di an ma?

¹⁵ Mɔgɔw dɛmɛ u ka Jehova lɔn. Gwɛlɛya ni hami minw be mɔgɔw kan, o b’an lasun k’u dɛmɛ u ka Jehova lɔn. An be se k’o kɛ cogo fisaman min na, o ye k’u kalan Ala koo la ani a k’a ɲɛfɔ u ye Ala ka Masaya bena min kɛ adamadenw ye. Ka fara o kan, an be se k’u dɛmɛ u k’a faamu nafa min b’a la ka ɲɛnamaya kɛ ka kɛɲɛ ni Ala ka sariyaw ye (Ezayi 48:17, 18). Yala i be se ka dɔ fara i ka waajuli baara kan wa? O baara sababu fɛ, i be bonya la Jehova kan ani i b’a yira ko i be makari tɔɔw la.—1 Tim. 2:3, 4.

16. Mɔgɔ minw be makari tɔɔw la, olu be nafa juman lo sɔrɔ o la?

¹⁶ Dɔgɔtɔrɔ dɔw be hakiliɲagami bana furakɛ. Olu b’a fɔ ko n’i be makari tɔɔw la, o b’a to i ka kɛnɛyako be fisaya ani i be jɛnɲɔgɔnya ɲuman kɛ ni tɔɔw ye. Minw be tɔɔrɔla, n’i b’u dɛmɛ o bena a to i be ninsɔndiya kosɔbɛ ani i bena koow jati cogo ɲuman na. I bena a ye ko i tɛ i kelen na ani miiriya juguw tɛna i sɛgɛn. Tiɲɛn na, n’i be makari tɔɔw la, o bena i nafa (Efɛz. 4:31, 32). Ni kanuya b’an lasun ka tɔɔw dɛmɛ, an bena kɛ ni dusukun ɲuman ye sabu an b’a lɔn ko Jehova be min fɛ, an b’o lo kɛra. N’an be makari tɔɔw la, o bena a to an be kɛ bangebaga, teri ani furucɛ wala furumuso ɲumanw ye. Minw ka teli ka makari tɔɔw la, mɔgɔw ka teli k’olu dɛmɛ gwɛlɛya wagati la.—Matiyo 5:7; Luka 6:38 kalan.

17. Mun na i b’a fɛ ka makari tɔɔw la?

¹⁷ N’i be makari tɔɔw la, o be ele yɛrɛ nafa. Nka, o dɔrɔn lo man kan k’i lasun k’a ɲini ka kɛ n’o jogo ye. Min ka ɲi k’i lasun, o ye k’a ɲini ka Jehova Ala ladegi ani ka nɔɔrɔ la a kan. Mun na do? Sabu ale lo ye kanutigi ani makaritigi Ala ye (Talenw 14:31). A be ɲɛyirali min di an ma, o dafanin lo. O la, an k’an seko bɛɛ kɛ k’a ka makari ladegi. N’an y’o kɛ, o bena a to kanuya be kɛ balimaw ni ɲɔgɔn cɛ ani jɛnɲɔgɔnya ɲuman bena kɛ an n’an sigiɲɔgɔnw cɛ.—Gal. 6:10; 1 Zan 4:16.