Gibati ba Nimong Nasaypan Ka Pagsabot?

NAHASOL si Antonio. Sa kalit lang ug sa dili-ikapatin-aw nga hinungdan, ang iyang suod nga higalang si Leonardo bugnaw nag tinagdan kaniya. a Sa lainlaing mga higayon ang pagtimbaya ni Antonio wala panumbalinga, ug kon magkuyog sila, morag dunay babag tali kanila. Si Antonio nahadlok nga lagmit duna siyay nahimo o nasulti nga nasaypan pagsabot sa iyang higala. Apan unsa man kana?

Komon ang mga dili-pagsinabtanay. Daghan niini ang ginagmay ra ug dali rang husayon. Ang uban makapahigawad kaayo, ilabina kon ang sayop nga mga hunahuna magpabilin bisan pag gihimo na ang tanang paningkamot sa pagwagtang niini. Nganong mahitabo ang mga dili-pagsinabtanay? Sa unsang paagi nag-apektar kini sa mga tawong nalangkit? Unsay imong mahimo kon nasaypan pagsabot sa uban ang butang nga imong gihimo? Hinungdanon ba gayod kon unsay hunahuna sa uban bahin kanimo?

Usa ka Tinuod nga Kahimtang nga Dili Malikayan

Tungod kay ang ubang mga tawo dili makabasa sa atong hunahuna ug tuyo, sa madugay o sa madali lainon ug sabot sa usa ka tawo ang atong gisulti o gibuhat. Daghan kaayog posibilidad nga dili-magkasinabtanay. Usahay, dili lang nato masulti ang atong hunahuna sa klaro ug tukma nga paagi. Ang kasaba sa palibot ug ang ubang mga butang nga makapalinga makapalisod tingali sa uban sa pagpaminaw pag-ayo kanato.

Ang pipila usab ka mga gawi ug mga kinaiya lagmit nga lainon ug sabot. Pananglitan, ang usa ka tawong maulawon basin sayop nga mahukman ingong di-mahigalaon, di-matinagdanon, o garboso. Ang nangaging personal nga mga eksperyensiya mosangpot tingali sa emosyonal inay kay sa makataronganong mga reaksiyon ngadto sa pipila ka kahimtang. Tungod sa kalainan sa kultura ug pinulongan dahomon nato nga motungha gayod ang dili-pagsinabtanay. Dugang pa, adunay dili-tukmang pagbalita ug tabitabi, ug dili nato ikatingala nga ang pagsabot niining mga butanga nga gisulti o gihimo lahi sa kon unsay tuyo sa sinugdan. Siyempre, kining tanan makahasol niadtong nakamatikod nga ang ilang mga tuyo gilain ug sabot.

Pananglitan, si Anna nga walay daotang tuyo mikomento bahin sa pagkapopular sa usa ka higala nga wala diha. Ang maong komento sayop  nga gibalita, ug unya, sa katingala ug kaguol ni Anna, kanang maong higala masuk-anong nag-akusar kaniya atubangan sa daghang tawo nga siya nasina sa pagtagad nga nadawat sa maong higala gikan sa usa ka lalaking kauban. Nasaypan gayod pagsabot ang komento ni Anna, ug ang tanan niyang paningkamot sa pagpasalig sa iyang higala nga wala siyay daotang tuyo wala molampos. Ang maong kahimtang nagpahinabog dakong kaguol, ug dugaydugay pa una bug-os mahusay ni Anna ang dili-pagsinabtanay.

Ang pagtimbangtimbang sa uban kanimo kasagaran nagdepende sa ilang pagsabot sa imong tuyo. Busa natural na lang nga mapikal ka sa dihang masaypan pagsabot sa mga tawo ang imong motibo. Basin maglagot ka, nga mobating walay katarongan nga masaypan ka pagsabot sa uban. Para nimo, ang maong mga pagtimbangtimbang maoy mapihigon, hinawayon, o sayop gayod, ug makapasakit gayod kini—ilabina kon gipabilhan nimo ang hunahuna niadtong naghimog dili makataronganong pagtimbangtimbang.

Bisag mayugot ka tingali sa paagi nga gihukman ka sa mga tawo, angay gihapong tahoron ang hunahuna sa uban. Dili Kristohanong gawi ang pagsalikway sa gihunahuna sa uban, ug dili gayod nato buot nga ang atong mga pulong o mga lihok makadaot sa ubang tawo. (Mateo 7:12; 1 Corinto 8:12) Busa usahay basin gikinahanglan nimong maningkamot sa pagtul-id sa sayop nga hunahuna sa usa ka tawo bahin kanimo. Apan, ang sobrang kabalaka maylabot sa pag-uyon sa uban dili-mapuslanon, nga mosangpot sa pagkawala sa pagtahod sa kaugalingon o sa pagbati nga sinalikway. Kon buot hunahunaon, ang imong tinuod nga bili wala magdepende sa kon unsay gihunahuna sa uban.

Sa laing bahin, basin maamgohan nimo nga ang pagsaway batok kanimo dunay pasukaranan. Kana usab makapaguol, apan kon ikaw andam ug matinud-anon nga moila sa imong mga dili-kahingpitan, ang maong mga eksperyensiya mahimong mapuslanon, nga magpalihok kanimo sa paghimo sa gikinahanglang mga kausaban.

Negatibong mga Sangpotanan

Ang mga dili-pagsinabtanay mahimong motultol o dili sa seryosong mga sangpotanan. Pananglitan, kon nakadungog ka sa usa ka tawo nga nag-estorya nga dako ug tingog diha sa usa ka restawran, basin mohinapos ka nga siya mapasiatabon. Basin nasayop ka. Ang tawo nga iyang kaestorya basin bungol. O tingali ang usa ka tindera morag ngil-ad ug batasan, apan basig naglain ang iyang lawas. Bisan tuod ang maong dili-pagsinabtanay motultol sa negatibong mga hunahuna, lagmit dili kini mopatungha ug seryoso o dumalayon nga mga sangpotanan. Apan, usahay ang mga dili-pagsinabtanay maoy makaingon sa dakong kadaot. Palandonga ang duha ka hitabo sa kasaysayan sa karaang Israel.

Sa dihang si Nahas, ang hari sa Ammon, namatay, si David nagpadalag mga mensahero aron sa paghupay sa iyang anak lalaki nga si Hanun, kinsa mimando puli sa iyang amahan. Apan, ang pagduaw sa mga mensahero nasaypag sabot ingong pagpangespiya sa kaaway diha sa teritoryo sa mga Ammonhanon, nga nagtukmod kang Hanun sa pagpakaulaw sa mga mensahero ug dayon sa pagpakiggubat sa Israel. Ingong resulta, labing menos 47,000 ka tawo ang nangamatay—ang tanan tungod sa sayop nga pagsabot sa maayong tuyo.—1 Cronicas 19:1-19.

Sayosayo pa sa kasaysayan sa Israel, ang laing dili-pagsinabtanay nahusay sa lahi gayod nga paagi. Ang mga tribo ni Ruben ug Gad ug ang katunga sa tribo ni Manases nagtukod ug bantaaw kaayo nga altar sa daplin sa Suba sa Jordan. Ang ubang mga Israelinhon nag-isip niini ingong buhat sa pagkadi-matinumanon, usa ka pagrebelde batok kang Jehova. Busa sila nagtigom aron makiggubat. Apan sa wala pa mahinayak, ang ubang  mga Israelinhon nagpadala ug mga mensahero aron sa pagpahayag sa ilang kaligutgot batok sa gihunahunang buhat sa pagkadili-maunongon. Maayo na lang nga gibuhat nila kadto, kay ang mga magtutukod sa halaran mitubag nga wala silay plano nga talikdan ang putling pagsimba. Sa kasukwahi, ang halaran magsilbi diayng timaan sa ilang pagkamatinumanon kang Jehova. Kini nga dili-pagsinabtanay makapahinabo untag pagbanaw sa dugo, apan tungod sa kaalam nalikayan ang maong makalilisang nga mga sangpotanan.—Josue 22:10-34.

Husaya ang mga Butang Diha sa Espiritu sa Gugma

Duna kitay makuhang pagtulon-an sa pagtandi niining maong mga asoy. Dayag, ang paghusay sa isyu mao ang maalamong buhaton. Sa hitabo nga bag-o pang gihisgotan, kinsay nasayod kon pila ka kinabuhi ang naluwas unta tungod lamang kay nag-estoryahay ang duha ka pundok? Sa kadaghanang kaso, dili mameligro ang mga kinabuhi kon masayop ka pagsabot sa tinuod nga tuyo sa usa, apan basin mameligrong mabungkag ang mga panaghigalaay. Busa kon gibati nimo nga dunay milihok sa sayop nga paagi nganha nimo, segurado ka ba nga nasabtan nimo ang tinuod nga kahimtang, o nasaypan lang nimog sabot kana? Unsa may mga motibo sa maong tawo? Pangutan-a siya. Gibati ba nimong nasaypan ka pagsabot? Hisgoti kana. Ayawg tugoti ang garbo nga mobabag kanimo sa pagpakig-estorya.

Gihatag ni Jesus ang kinamaayohang panukmod sa paghusay sa mga dili-pagsinabtanay: “Nan, kon ikaw nagadala sa imong gasa ngadto sa halaran ug didto mahinumdom ka nga ang imong igsoon may butang nga batok kanimo, biyai ang imong gasa didto atubangan sa halaran, ug lakaw; pakigdait una sa imong igsoon, ug unya, sa makabalik ka na, ihalad ang imong gasa.” (Mateo 5:23, 24) Busa ang hustong butang nga buhaton mao ang pagduol sa maong tawo nga kamokamo ra, nga dili ilakip ang uban. Dili makatabang kon ang nakasilo unang makabati sa imong reklamo gikan sa laing tawo. (Proverbio 17:9) Angay nga ang imong tumong mao ang pagpakighusay diha sa espiritu sa gugma. Sa kalmadong paagi isaysay ang suliran sa klaro, yano, dili-matulisokon nga mga pulong. Isaysay kon unsay imong gibati sa maong kahimtang. Dayon pamati nga dili-mapihigon sa panglantaw sa maong tawo. Ayaw pagdalidali sa paghunahuna nga duna siyay daotang mga motibo. Magmaandam sa pagsalig nga ang maong tawo walay daotang motibo. Hinumdomi, ang gugma “motuo sa tanang butang.”—1 Corinto 13:7.

Siyempre, bisan pag nahusay na ang mga dili-pagsinabtanay, basin duna pa gihapoy kasilo o nagpadayon nga dili-maayong mga sangpotanan. Unsa may mahimo? Kon gikinahanglan, angayan ang sinserong pagpangayog pasaylo, duyog sa lain pang lihok nga makataronganong himoon maylabot sa pagtul-id sa mga butang. Nianang tanang kahimtang, angayng sundon sa nasilo ang dinasig nga tambag: “Magpadayon sa pag-antos sa usag usa ug kinabubut-on nga magpasaylo sa usag usa kon ang usa adunay reklamo batok sa lain. Ingon nga si Jehova kinabubut-on nga nagpasaylo kaninyo, buhata usab ninyo ang ingon. Apan, gawas pa niining tanang butanga, isul-ob ninyo ang gugma, kay kini maoy usa ka hingpit nga bugkos sa panaghiusa.”—Colosas 3:13, 14; 1 Pedro 4:8.

Samtang dili pa kita hingpit, duna gayoy mga dili-pagsinabtanay ug kasilo. Si bisan kinsa masayop o mosulti sa paagi nga morag makapasakit o dili-maluloton. Ang Bibliya nag-ingon: “Kitang tanan mangapandol sa makadaghan. Kon adunay dili mapandol sa pulong, siya usa ka tawong hingpit, nga makahimo usab sa pagrenda sa iyang tibuok lawas.” (Santiago 3:2) Sanglit si Jehova nga Diyos nasayod gayod niini, gihatagan niya kita niini nga mga instruksiyon: “Ayaw pagdalidali sa imong espiritu sa pagkasuko, kay ang pagkasuko nagapuyo sa sabakan sa mga hungog. Dugang pa, ayaw ipatagad sa imong kasingkasing ang tanang pulong nga isulti sa mga tawo, aron dili mo madungog ang imong alagad nga magapanghimaraot kanimo. Kay ang imong kasingkasing nahibalo pag-ayo nga gani sa makadaghan ikaw, ikaw mismo, nakapanghimaraot sa uban.”—Ecclesiastes 7:9, 21, 22.

“Si Jehova Nagatimbang sa mga Kasingkasing”

Komosta kon morag imposibleng matul-id ang sayop nga hunahuna sa usa ka tawo bahin  kanimo? Ayaw paglunga. Padayon sa pag-ugmad ug pagpasundayag ug Kristohanong mga hiyas sa labing maayo nga imong maarangan. Hangyoa si Jehova nga tabangan ka sa pagpauswag sa angay nimong pauswagon. Dili gayod ang ubang mga tawo ang magtino sa imong tinuod nga bili ingong tawo. Si Jehova lamang ang makahimog tukma nga ‘pagtimbang sa mga kasingkasing.’ (Proverbio 21:2) Bisan si Jesus wala tahora ug gitamay sa mga tawo, apan wala kana mag-apektar sa panglantaw ni Jehova kaniya. (Isaias 53:3) Bisan tuod ang uban sayop tingaling maghukom kanimo, ikaw ‘makabubo sa imong kasingkasing’ ngadto kang Jehova, nga masaligon nga siya makasabot kanimo, “kay ang pagtan-aw sa tawo dili sama sa pagtan-aw sa Diyos, tungod kay ang tawo nagatan-aw sa makita sa iyang mga mata; apan alang kang Jehova, siya nagatan-aw sa kasingkasing.” (Salmo 62:8; 1 Samuel 16:7) Kon magpadayon ka sa pagbuhat kon unsay maayo, kadtong adunay daotang hunahuna bahin kanimo, sa ngadtongadto, makaamgo sa ilang sayop ug mag-usab sa ilang opinyon.—Galacia 6:9; 2 Timoteo 2:15.

Nahinumdoman ba nimo si Antonio, nga gihisgotan sa sinugdanan sa artikulo? Nakabaton siyag kaisog sa pagsunod sa tambag sa Kasulatan, ug nakigsulti siya sa iyang higala nga si Leonardo, nga nangutana kon unsay iyang nahimo nga nakapasuko kaniya. Ang resulta? Natingala si Leonardo. Matod niya wala gayoy nahimo si Antonio nga nakapasuko kaniya ug nagpasalig kaniya nga wala sa iyang buut nga wala siya motagad kang Antonio. Kon bugnaw tingali ang iyang tinagdan, lagmit duna lang siyay gihunahuna. Si Leonardo nangayog pasaylo nga sa wala tuyoa napasakitan niya ang iyang higala ug nagpasalamat kaniya tungod sa pagsulti kaniya sa maong butang. Siya miingon pa nga sa umaabot, siya labi pang mag-amping aron dili maghunahuna ang uban nga nasuko siya kanila. Ang dili-pagsinabtanay basta nawala na lang, ug ang duha ka managhigala nahimong mas suod pa kay sukad masukad.

Dili gayod makapalipay nga mobating nasaypan ka pagsabot. Apan, kon himoon nimo ang tanang posibleng mga lakang sa paghusay sa mga butang ug sa pagpadapat sa Kasulatanhong mga prinsipyo sa gugma ug pagpasaylo, lagmit gayod nga makab-ot usab nimo ang susamang maayong mga resulta.

[Footnote]

[Mga hulagway sa panid 23]

Ang paghusay sa mga butang diha sa espiritu sa gugma ug pagpasaylo mahimong mosangpot sa kalipay