BE WULI min afuɛ 1936 nun, Desamblu i le 10, Etazinin lɔ klɔ nga be flɛ i kɛ Wisita’n su. E ti ba nnan. Yɛ n ti be nun kpɛnngbɛn. Min si suan Wiliamun, yɛ min nin’n suan Jini. Be su Zoova. Min si i junman ng’ɔ dili i asɔnun’n nun’n, i kunngba’n yɛ andɛ’n asɔnun kpɛnngbɛn’m be lika siesiefuɛ’n di ɔ. Min nannan’n suan Ema Waginɛli. I yɛ ɔ kleli min nin’n i Ɲanmiɛn ndɛ’n niɔn. Ɔ kleli sran kpanngban be like wie. Be nun kun yɛle aniaan bla Zɛrtridi Stili m’ɔ yoli ngaliɛ difuɛ Pɔrto Riko lɔ’n. * (An nian ndɛ ng’ɔ o ja ngua lɔ’n.) Ɔ maan, sran nga n kwla nian be ajalɛ kpa’n su’n be sɔnnin.

Kɛ n ɲannin afuɛ nnun’n, Fue cɛn kun’n, e nin min si’n e ko jrannin akpɔ nuan. Yɛ e fa fluwa Sasafuɛ Tranwlɛ’n nin fluwa nga andɛ be flɛ i kɛ Réveillez-vous ! e mannin sran mun. Blɛ sɔ’n nun’n, e nvle’n dili Alɛ dan nɲɔn su’n wie. Min si’n w’a kunman alɛ’n wie. Cɛn kun’n, dɔɔtrɔ bian kun mɔ w’a nɔn nzan w’a bo’n, ɔ seli i kɛ ɔ ti srɛfuɛ i ti yɛ ɔ kɔman alɛ kunlɛ’n wie ɔ. Ɔ yoli kɛ ɔ́ fɛ́ i wunmuan’n bó min si’n i liɛ’n su sa. Kpɛkun, ɔ seli i kɛ: “?Ngue ti yɛ a boman  min ɔn? Srɛfuɛ tɛ!” Srɛ kunnin min dan. Sanngɛ, min si’n w’a tɛman su. Ɔ yoli min fɛ dan. Be nga be su nian be’n, ɔ fali fluwa mun mannin be. Kɛ sonja kun sín’n, dɔɔtrɔ bian’n seli i kɛ: “Nán yaci srɛfuɛ nga lɛ sa ngbɛn!” Sonja’n wunnin kɛ bian’n w’a bo. I sɔ’n ti, ɔ seli i kɛ: “Kɔ awlo kó ló wunmiɛn!” Be sran nɲɔn’n be jasoli e wun lɛ. Ń lá Zoova i ase. Afin i fanngan nun’n, n si trɛli i awlɛn. Min si’n le be ti yilɛ lika nɲɔn. Dɔɔtrɔ bian’n kɔ i ti yilɛ lɔ wie.

Kɛ n ɲannin afuɛ 8, min si nin min nin’n be yoli be sua’n nin be ti yilɛ lika’m be atɛ. Kpɛkun, be toli sua kaan kun. I sin’n, e ko trannin Gran Jɔnksiɔnun, afin be sa mian jasin bofuɛ wun lɔ dan. Min si nin min nin’n be yoli titi atin bofuɛ. Yɛ be fa be blɛ’n i wie di fie su junman. Yɛ be ta nnɛn. Be tuli be klun be boli jasin fɛ’n. Zoova kusu yrali be su. Ɔ maan, be takali asɔnun kun. Afuɛ 1948, Zuɛn 20 su’n, min si’n yoli min batɛmun. Cɛn sɔ’n nun’n, ɔ yoli sran wie mun ekun be batɛmun. Be nun wie yɛle Bili Nikɔzu nin i yi’n. Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, ɔ yoli akpasua sunianfuɛ. Be wa’n yoli sɔ wie.

E ɲannin janvuɛ kpa mun. Be nun wie yɛle Dɔn nin Elɛnin, Devu nin Zulia, yɛ Si nin Marti. Be kwlaa be ti Stili i awlofuɛ, yɛ be tu be klun be boli jasin fɛ’n. Cɛn wie’n, e nin be e koko Biblu’n nun ndɛ’n i su yalɛ. Be ajalɛ kpa’n i su yɛ n niannin ɔn. Be kleli min kɛ sran ng’ɔ tu i klun di Ɲanmiɛn junman’n, ɔ di aklunjuɛ dan.

Be flɛ e janvuɛ kun kɛ Asti. Cɛn kun’n, ɔ seli min kɛ e ko yo atin bofuɛ Etazinin i ngua lɔ lika’n nun. Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, nn n le afuɛ 19. Akpasua sunianfuɛ’n seli e kɛ e ko tran Ristɔnun lɔ, afin lɔ aniaan kpanngban b’a yaci jasin fɛ’n i bolɛ. Ɔ seli e kɛ sɛ sran’m be baman aɲia’m be bo bɔbɔ’n, maan e yo aɲia’m be ngba lemɔcuɛ kwlaa nun. E ɲannin e aɲia yowlɛ kun. E yoli aɲia kwlakwla. Sanngɛ, e sran nɲɔn cɛ yɛ e yia ɔ. Kɛ sran kun tinngɛ aɲia’n, kunfuɛ’n tɛ kosan’m be kwlaa be su. Sɛ ɔ fata kɛ e yi ninnge’m be nglo’n, e sran nɲɔn’n yɛ e fu cenje’n su ɔ. E leman ndɛ tiefuɛ. Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, aniaan bla kpɛnngbɛn kun wa trannin aɲia’m be bo. Kpɛkun be nga e kle be Biblu’n nun like’n, nin aniaan nga be yacili jasin bolɛ’n, be nun wie’m be ukali e su. Ɔ maan, e kacili asɔnun.

Cɛn kun’n, e nin Asti e wunnin bian kun. Ɔ kɔ Ɲanmiɛn sulɛ wafa kun nun. Yɛ ɔ kan Ɲanmiɛn ndɛ’n sin. Biblu’n nun ndɛ mma ng’ɔ boli be su’n, n siman be. I sɔ’n ti, n wunnin kɛ ɔ fata kɛ m bu like nga n lafi su’n i su akunndan kpa. N fali lemɔcuɛ kun n suannin Biblu’n nun like lele kɔnguɛ mbluniɛn’n nun naan ń wún kosan ng’ɔ usali be’n be su tɛlɛ’n. I sɔ’n yoli min ye. Afin e nin Zoova e afiɛn’n wa mantannin kpa. Ɔ maan, n kunndɛli kɛ ń wún be nga be kan Ɲanmiɛn ndɛ’n be sin’n, naan ḿ bó jasin fɛ’n ń klé be.

W’a cɛman, akpasua sunianfuɛ’n seli min kɛ n wɔ Ɛl Dorado naan n ko uka aniaan nga be o lɔ’n. Kɛ n juli lɔ’n, n ɔli Kolorado kpɛ sunman sonja’m be su kpɛn wie’m be ja su. Be yɛ be kle sran ng’ɔ fata kɛ ɔ di sonja’n niɔn. Cɛn kun’n, kɛ e nin atin bofuɛ wie mun é kɔ́ lɔ’n, e yoli asidan Tɛkzasi lɔ. Min loto’n sacili mlɔnmlɔn. E flɛli aniaan kun naan w’a fa e w’a wɔ i awlo. Kpɛkun, ɔ fa e wɔli aɲia’n i bo. Be kan kleli aniaan mun kɛ e yoli asidan. Ɔ maan, be mannin e sika. Aniaan ng’ɔ  sikeli e’n, ɔ yoli min loto’n i atɛ kotokun 12 gua su kan.

E kwla juli Wisita lɔ. E janvuɛ kun o lɔ. Ɔ ti atin bofuɛ. E flɛ i kɛ Dɔku. Ɔ le ba nda yasua nɲɔn. Kun suan Flanki, yɛ kun suan Flansisi. E nin be e te yo janvuɛ kpa. Be le loto nvuɛn kun. Be yoli i atɛ min sa nun kotokun 12 gua su kan wie. Ɔ nin min loto nga be toli’n i gua’n ti kun sɛsɛsɛ. Kɛ ɔ fɛ i lɛ’n, n wunnin kɛ sran ng’ɔ dun mmua fɛ i wun man Zoova maan ɔ sie i’n, Zoova mɛn i like nga i sa miɛn i wun’n. Aniaan bian Dɔku fa min kleli aniaan bla klanman kpa kun. Be flɛ i kɛ Betɛli Krani. Be flɛ i nin’n kɛ Riti. I kusu boli jasin fɛ’n juejue su Wɛlingitɔnun lɔ. Kɛ ɔ́ ɲán afuɛ 90, nn ɔ te yo atin bofuɛ. Afuɛ 1958 nun’n, n jali Betɛli. Yɛ e yoli atin bofuɛ Ɛl Dorado lɔ.

E kunndɛli kɛ é nían be nga e si be e bakan nun’n be ajalɛ kpa’n su. I sɔ’n ti, e fuali kɛ é dí junman kwlaa nga Zoova i Anuannzɛ’n man e’n. Be seli e kɛ e yo ngunmin atin bofuɛ Walnɔtu Riji lɔ. Afuɛ 1962 nun’n, be flɛli e kɛ e ko di Gileadi suklu’n wie. Kɛ e tili i kɛ e nin aniaan bian Dɔn Stili é dí suklu sɔ’n i likawlɛ’n, ɔ yoli e fɛ dan. Kɛ e wieli suklu’n i di’n, be fa e nin Betɛli ɔli Kenia. Kɛ é jáso Niyɔki lɔ’n, w’a yoman e fɛ. Sanngɛ, kɛ e juli Kenia lɔ mɔ e wunnin kɛ aniaan’m be bali e atin kpalɛ alapla jranwlɛ lɔ’n, e wla’n guali ase.

W’a cɛman lele, Kenia lɔ tranlɛ’n nin lɔ jasin fɛ’n bolɛ’n yoli e fɛ. Be nga e dun mmua e kleli be Biblu’n nun like mɔ be suli Ɲanmiɛn’n, yɛle Klisi nin Mali Kanaya. Andɛ nin andɛ be te yo blɛ kwlaa nun Ɲanmiɛn junman difuɛ. Kɛ afuɛ kun sinnin’n, be seli e kɛ e wɔ Uganda. E ti nvle sɔ’n nun lɔ ngaliɛ difuɛ’m be nun klikli’n. E kleli lɔ sran kpanngban be Biblu’n nun like. Ɔ maan, be kacili e niaan Klistfuɛ. Sanngɛ, kɛ e dili afuɛ nsan nin sin’n, e sali e sin  Etazinin lɔ naan é wú ba. Kɛ é jáso Niyɔki lɔ’n, ɔ yoli e ya. Sanngɛ, kɛ é jáso sran ble mɛn’n nun lɔ’n, ɔ yoli e ya trali su. E kloli sran ble mun. Yɛ e lafili su kɛ cɛn kun’n, é sá e sin lɔ.

E wɔli Kolorado. Lɔ yɛ min si nin min nin’n be tran ɔn. Kɛ e wuli e wa bla’n, e flɛli i kɛ Kimbɛrli. Kɛ ɔ dili anglo 17, e wuli ba kun ekun. E flɛli i kɛ Stefanin. E mma’m be lika nianlɛ’n yoli e cinnjin kpa. E tuli e klun e kleli be Ɲanmiɛn ndɛ’n. E kunndɛli kɛ é nían ajalɛ kpa nga sran wie’m be kleli e’n su. E si kɛ ba’m be kwla nian sran kpa’m be ayeliɛ’n su. Sanngɛ, e kwlá seman kɛ saan fii bé sú Zoova. Min sinma nɲɔn, bla kun nin yasua kun be yacili Zoova sulɛ. Cɛn wie lele’n, atrɛkpa’n bé fá ajalɛ kpa nga be kleli be’n su.

E mma’m be lika nianlɛ yoli e fɛ. Yɛ e nin be e yoli ninnge wie mun titi. Kɛ e ko trannin Aspɛnin i wun koko lɛ’n, e nin be e suannin laglasi su ngowa kanlɛ naan e nin be é kán ngowa likawlɛ. Blɛ sɔ’n nun’n, kɛ e nin be é kán laglasi su ngowa’n, e koko ninnge sunman be su yalɛ. Cɛn wie’n, e nin be e kɔ lika wie mun. E kpɛ ngblaliɛ. Kpɛkun kɛ e ti sin mɔ e trɔli’n i wun’n, e nin be e koko yalɛ fɛfɛ kpa. Kannzɛ be ti bakan’n, sanngɛ be usa kosan cinnjin wie mun. Be usa kɛ: “?Sɛ n yo kpɛnngbɛn’n, ngue yɛ ń yó ɔ?” “?Sran wafa benin yɛ n kunndɛ kɛ ɔ ja min ɔn?” E yoli like kwlaa nga e kwla yo’n naan e mma’m be klo Zoova. Asa ekun’n, e wlali be fanngan titi naan cɛn wie lele’n, be yo blɛ kwlaa nun Ɲanmiɛn junman difuɛ naan be ja sran ng’ɔ klo i sɔ junman wie’n. Yɛ e yoli naan be wun i wlɛ kɛ maan be yo kaklaka naan b’a ja bian. E se be kpɛ sunman kɛ: “Sɛ amun nin a ɲanman afuɛ 23, nán an ja bian.”

E niannin e si nin e nin’m be ajalɛ kpa’n su. E nin e mma mun e ɔli aɲia’m be bo, yɛ e nin be e boli jasin fɛ’n i likawlɛ titi. Wie liɛ’n, e sike blɛ kwlaa nun Ɲanmiɛn junman difuɛ mun. Asa ekun’n, e kan kleli be kɛ ngaliɛ dilɛ junman’n yoli e fɛ dan. E kunndɛli kɛ cɛn wie lele’n e sran nnan’n e wɔ sran ble mɛn’n nun. E mma’m be kunndɛli kɛ e yo sɔ sakpa.

E suli Ɲanmiɛn awlo lɔ titi. Cɛn wie’n e yi sa ng’ɔ kwla ju suklu lɔ’n i nglo. Yɛ ba’m be yo kɛ b’a wɔ jasin fɛ’n i bolɛ naan be su tɛ sran kun i kosan’m be su sa. Like suanlɛ’n i kɛ ngalɛ’n sa’n, ɔ yoli be fɛ. Kpɛkun, ɔ yoli be ye. Kɛ bé ɲín’n, cɛn wie’n be kloman kɛ e suan like. Cɛn kun’n, n fali ya. N seli be kɛ be ko la naan e su suanman like. Yɛ be tɔli sunlɛ wun ɔn. Be seli kɛ bé súan like. Ɔ maan, e wunnin i wlɛ kɛ be su klo Zoova i su like suanlɛ. Kɛ ɔ́ cɛ́ kɔ́’n, like suanlɛ’n wa yoli be fɛ. Yɛ be kannin be  klun ndɛ be kleli e. Cɛn wie’n, be kan ndɛ kun mɔ Biblu’n kan mɔ be bu i kɛ ɔ timan su’n i ndɛ. Kɛ e ti i sɔ’n, ɔ yo e ya dan. Sanngɛ, e wunnin akunndan nga be bu’n i wlɛ. Kɛ e nin be e koko i su yalɛ kpa’n, be wun kɛ Zoova i mmla’m be ti kpa dan.

Blɛ nga e fa niannin e mma’m be lika’n, ɔ sinnin e ɲrun ndɛndɛ kpa. Like nga Ɲanmiɛn i Anuannzɛ’n kle e’n ti’n, e ukali e mma mun lele be kloli Zoova. Kɛ be wieli be suklu’n di mɔ be yoli atin bofuɛ’n, ɔ yoli e fɛ dan. Be suannin ninnge wie’m be yolɛ naan b’a kwla ɲan sika. Be nin aniaan bla nɲɔn be ko trannin Klevɛlandi lɔ, afin be sa mian jasin bofuɛ wun lɔ kpa. E wla loli be. Sanngɛ, kɛ e si kɛ be ti blɛ kwlaa nun Ɲanmiɛn junman difuɛ’n, ɔ yoli e fɛ. E nin Betɛli e yoli atin bofuɛ ekun. Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, n yoli akpasua sunianfuɛ’n i ukafuɛ. Kpɛkun, n siesieli aɲia dandan mun wie.

Kwlaa naan e mma’m b’a wɔ Klevɛlandi’n, be ko nianniannin Betɛli ng’ɔ o Angle lɔ’n nun lɔ. Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, nn Stefanin le afuɛ 19. Ɔ wunnin gbanflɛn kun lɔ. Be flɛ i kɛ Pɔlu Nɔrtɔnun. Cɛn kun ekun’n, Kimbɛrli wunnin gbanflɛn kun m’ɔ nin i be dili junman’n. Be flɛ i kɛ Brian Lewɛlinin. Kɛ Stefanin ɲannin afuɛ 23, ɔ jali Pɔlu. Kɛ afuɛ kun sinnin’n, Kimbɛrli jali Brian. Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, nn ɔ le afuɛ 25. E seli be kɛ sɛ be nin a ɲanman afuɛ 23, nán be ja bian. Be bian ja’n yoli e klun su.

E mma’m be seli e kɛ e nin be nannan mun e kleli be ajalɛ kpa. I sɔ’n ti, kannzɛ sika ndɛ yo kekle be su’n, “be dun mmua fa be wun man Nyanmiɛn” maan ɔ sie be. (Matie 6:33) Afuɛ 1998, Avrili nun’n, be flɛli Pɔlu nin Stefanin naan be ko di Gileadi suklu’n. I sin’n, be fa be ɔli Malawi. Blɛ kunngba sɔ’n nun’n, be flɛli Brian nin Kimbɛrli kɛ be ko di junman Betɛli ng’ɔ o Angle lɔ’n i nun. Kpɛkun i sin’n, be fa be ɔli Betɛli ng’ɔ o Malawi lɔ’n nun. Kɛ e wun kɛ e mma’m be di Ɲanmiɛn junman’n i mlɔnmlɔn’n, i sɔ’n yo e fɛ dan.

Afuɛ 2001, Zanvie nun’n, Izaki Marɛ flɛli min telefɔnun nun. Min flɛlɛ sɔ’n yɛ m boli su ndɛ’n i bo bolɛ’n nun lɔ’n niɔn. Aniaan bian Marɛ ti be nga be kaci ndɛ mun aniɛn’m be nun’n, be su nianfuɛ. Ɔ seli min kɛ aniaan’m be su di junman kun naan be kwlaa nga be kaci e fluwa’m be nun ndɛ mun aniɛn’m be nun’n, be kle be like. Naan be wun ndɛ nga be klɛli i Angle nun’n i wlɛ kpa. N le afuɛ 64. Sanngɛ, be kunndɛ kɛ bé klé min like naan n kusu n ko kle aniaan sɔ mun wie. E nin Betɛli e srɛli Ɲanmiɛn. Kpɛkun, e usali e nin’m be ngwlɛlɛ afɛ. B’a yo oke. Yɛ ɔ fata kɛ e nian be lika. Sanngɛ, be nɲɔn’n be seli e kɛ e kplin su. N flɛli aniaan bian Marɛ. N seli i kɛ e sɔli junman cinnjin sɔ mɔ Anuannzɛ’n waan e di’n nun.

I sin’n, min nin’n wunnin i wlɛ kɛ ɔ le tukpacɛ nga be flɛ i kɛ kansɛli’n. I sɔ’n ti, n seli i kɛ e su kɔman kun naan e nin min niaan bla Linda é níɛn i lika. Min nin’n w’a kplinman su. Ɔ seli kɛ: “Sɛ amun a ɔman’n, min wun su kpajaman min kaan sa.” Linda jrɛnnin i sin. Ajalɛ sɔ mɔ be fali’n, ɔ yoli e fɛ dan. Ajalɛ nga aniaan nga be o e akpasua’n su’n be fali’n, ɔ yoli e fɛ dan wie. Kɛ e juli Patɛrsɔnun lɔ’n i aliɛ m’ɔ́ cɛ́n’n, Linda flɛli e. Ɔ seli e kɛ e nin’n w’a wu. E nin’n wlali e fanngan kɛ e tu e klun e  di junman uflɛ nga b’a man e’n. I sɔ yɛ e yoli ɔ.

Kɛ e tili i kɛ Betɛli ng’ɔ o Malawi lɔ’n, i nun yɛ é kó dí e junman’n, ɔ yoli e fɛ. Afin e mma mun nin be wun’m be o lɔ wie. Kɛ e ngba e ti ko yiali lɔ’n, ɔ yoli e fɛ dan. I sin’n, be fali e ɔli Zimbabue nin Zambi. Kɛ e kleli aniaan’m be like afuɛ nsan nin sin’n, e sali e sin Malawi. E ko klɛli aniaan nga be o nvle sɔ’n nun lɔ mɔ be sein nantilɛ’n ti, be kleli be ɲrɛnnɛn’n, be su ndɛ. *—An nian ndɛ ng’ɔ o ja ngua lɔ’n.

Afuɛ 2005 nun’n, e jasoli sran ble mɛn’n nun lɔ ekun. Ɔ yoli e ya kpa. E sali e sin Kolorado lɔ. E ko trannin e klɔ lɔ. E nin Betɛli e te yo atin bofuɛ. Afuɛ 2006 nun’n, Brian nin Kimbɛrli be wa trannin e wun koko lɛ naan bé nían be wa ba bla nɲɔn’n, Makɛnzi nin Elizabɛti, be lika. Pɔlu nin Stefanin be te o Malawi lɔ. Pɔlu o Betɛli komite’n nun. N le afuɛ kɔe 80. Kɛ n wun gbanflɛn nga e nin be dili junman likawlɛ’n, ɔ yo min fɛ dan. E niannin ajalɛ kpa nga sran wie’m be kleli e’n su. E yoli sɔ naan e mma nin e anunman’m be nian su. I sɔ’n ti, e di aklunjuɛ dan.