“Ere Ng’at Mariek Kuomu, Kendo Mong’eyo?”

“Ere ng’at mariek kuomu, kendo mong’eyo? Ber mondo onyis timne kobedo gi rieko mamuol, kendo koritore maber.”​—JAK. 3:13.

1, 2. En ang’o minyalo wach kuom thoth jo miparo ni riek?

IPARO ni ng’ano mariek gadier? Be dibed ni gin jonyuolni, jaduong’ moro ma hike ng’eny, koso profesa mar kolej? Paro ma in-go kuom jal mineno ni riek luwore gi kama iponie koda chalni. Kata kamano, jotich Nyasaye ohero winjo paro ma Nyasaye chiwo moloyo.

² Ok ni ji duto ma jopiny kawo ni riek, riek gadier e wang’ Nyasaye. Kuom ranyisi, Ayub nowuoyo gi chwo ma ne kawore kendgi ka joma wacho weche mag rieko, to kata kamano nowachonegi ni: “Ok anwang’ ng’a mariek kuomu.” (Ayub 17:10) Kowuoyo kuom jomoko ma ne kwedo ng’eyo mar Nyasaye, jaote Paulo nondiko kama: “Ne giketore ni giriek, to ne gidoko jo mofuwo.” (Rumi 1:22) Kendo kokalo kuom janabi Isaya, Jehova wuon nowacho ratiro ni: “Yaye jogo maparo giwegi ka gin jo mariek.”​—Isa. 5:21.

3, 4. Mondo ng’ato obed mariek gadier, en ang’o madwarore?

³ Kuom adier, onego wang’e gino mamiyo ng’ato bedo mariek gadier, mondo eka obed ng’ama Nyasaye oyiego. Ngeche 9:10 wachonwa maber ni: ‘Luoro Jehova en chakruok mar rieko, kendo ng’eyo Ng’a Maler miyo tiend weche donjoni.’ Ng’at mariek nyaka bed gi luor makare kuom Nyasaye, koluoro chikene. Kata kamano, nitie gik mamoko madwarore bende, to ok mana yie gi pachi ni Nyasaye nitie kendo ni en gi chikene. Japuonjre Jakobo jiwo pachwa kuom wachni. (Som Jakobo 3:13.) Ne gima owacho: ‘Ber mondo onyis timne koritore maber.’ Rieko madier onego onenre kuom gigo mitimo kendo miwacho pile ka pile.

⁴ Rieko madier en bedo gi nyalo mar ng’ado paro e yo maber, kitiyo gi ng’eyo miseyudo e yo makelo kony. Gin timbe mage mabiro nyiso ni wan gi rieko ma kamano? Jakobo kwano gik moko mabiro nenore e timbe joma riek. * En ang’o ma nowacho manyalo konyowa bedo gi winjruok maber gi Jokristo wetewa kaachiel gi joma ni oko mar kanyakla?

Timbe Ng’ato Ema Nyiso Ni Oriek Gadier

5. Ng’at mariek gadier biro bedo gi timbe mage?

⁵ Ber nwoyo ni Jakobo ne otudo rieko gi timbe mabeyo. To nikech luoro Jehova e chakruok mar rieko, ng’at mariek temo matek mondo timbene oluwore gi yore koda chike Nyasaye. Ok onyuolwa gi rieko mar Nyasaye. Kata kamano, wanyalo yudo riekono ka wapuonjre Muma pile, kendo paro matut kuome. Timo kamano biro konyowa timo gima Jo Efeso 5:1 wachonwa kama: “Beduru jo ma luwo tim Nyasaye.” Kaka wamedo timo gik moko kaluwore gi tim Jehova, e kaka wabiro medo nyiso rieko e timbewa. Yore Jehova ni malo ahinya maloyo mago mag dhano. (Isa. 55:8, 9) Omiyo, kaka wamedo luwo yor Jehova mar timo gik moko, e kaka joma oko  biro neno ni nitie pogruok e kindwa gi jomoko.

6. Ang’o momiyo muolo en gima nyiso luoro Nyasaye, to ng’ato nyiso kidoni nade?

⁶ Jakobo nyiso ni yo achiel mwanyalo chalogo gi Jehova en bedo gi “rieko mamuol.” Kata obedo ni ng’at mamuol nyalo nenre ni nyap, muolo mare kaka Jakristo miyo obedo motegno e mako chik Muma, kae to konye ng’ado paro kotimo gik moko e yo mowinjore. Kata obedo ni en gi teko mang’eny ma onge giko, Nyasaye muol, kendo ok waluor sudo machiegni kode. Wuod Nyasaye nonyiso muolo ka mar Wuon mare e yo maber ahinya, omiyo nonyalo wacho: “Biuru ira, un duto mujony kendo mugangoru mapek, to anamiu yueyo. Rwakuru lota kuomu, kendo puonjreuru kuoma, nikech amuol, kendo adembora e chuny, to unubed gi kuwe e chunyu.”​—Math. 11:28, 29; Fili. 2:5-8.

7. Ang’o momiyo wanyalo kawo Musa kaka ranyisi maber mar muolo?

⁷ Muma wuoyo kuom jomoko ma ne onyiso muolo kod ng’wono e okang’ mamalo. Musa en achiel kuomgi. Ne en gi ting’ maduong’ ahinya, to ema iwuoyo kuome ni ne “en ng’at mamuol ahinya maloyo ji duto man e piny.” (Kwan 11:29; 12:3) Parie teko ma Jehova nomiyo Musa mondo omi otim dwaro Mare. Jehova ne mor tiyo gi jo mamuol e chopo dwarone.

8. Ere kaka dhano monyuol e richo nyalo nyiso “rieko mamuol”?

⁸ Nenore maler ni, dhano monyuol e richo nyalo nyiso “rieko mamuol.” To nade wan? Ere kaka wanyalo timo dongruok e nyiso kidoni? Muolo en achiel kuom nyak mar roho maler mar Jehova. (Gala. 5:22, 23) Wanyalo kwaye roho mare maler, kae to watemo gi chunywa duto mondo wanyis nyak mar roho, kwageno ni Nyasaye biro konyowa timo dongruok e nyiso muolo. Wayudo jip motegno mar timo kamano e weche jandik-zaburi mawacho ni: “[Nyasaye] nopuonj jo mamuol yore.”—Zab. 25:9.

9, 10. En kinda mane madwarore mondo omi wanyis muolo mar Nyasaye, to nikech ang’o?

⁹ Kata kamano, timo kamano nyalo dwaro kinda maduong’ ahinya. Kaluwore gi kuma ne onyuolwae, nyiso muolo nyalo bedo matek ne jomoko kuomwa. E wi mano, joma odak e alworawa nyalo jiwo bedo gi paro ma ok mamuol, ka giwacho ni mach ema simo mach. Kata kamano, be timo kamano en rieko? Kapo ni mach ochako wang’o odi, be inyalo temo nege gi mafuta koso gi pi mang’ich? Olo mafuta e majno biro mana mede, to oloe pi mang’ich nyalo nego majno. E yo ma kamano, Muma puonjowa ni: ‘Duoko mamuol ogeng’o mirima, to wach malit ojimbo ich wang’.’ (Nge. 15:1, 18) Kapo ni chwanyruok moro oneno, obed ei kanyakla kata oko, donge koro waneno kaka wanyalo nyiso rieko madier kuom nyiso muolo?​—2 Timo. 2:24.

¹⁰ Mana kaka osenyis malo kanyo, thoth joma paro mar pinyni oseketho ok gin jo mamuol, mohero kuwe. Kar mano, wayudo ni ji mang’eny gin joma wigi tek kendo mager. Jakobo nong’eyo wachni, kendo nochiwo siem mondo paro ma kamano kik keth ji ei kanyakla. Gin ang’o kendo mwanyalo medo puonjore kuom siem ma nochiwo?

Timbe Manyiso Ni Ng’ato Ok Riek

11. Gin kido mage ma ok winjre ngang’ gi rieko mar Nyasaye?

¹¹ Jakobo nondiko ratiro kuom kido mago ma ok winjre chuth gi rieko mar Nyasaye. (Som Jakobo 3:14.) Ich lit kod piem gin kido mag ringruok, to ok mag Nyasaye. Ne ane gik manyalo timore ka ji ni mana gi paro mag ringruok. Grube auchiel maluongore ni Jokristo nigi teko e alwora mag kanisa miluongo ni Church of the Holy Sepulcher, moger kama iparo ni ne onegi moyikie Yesu e Jerusalem. Gisebedo ka gin gi ywaruok mosiko e kindgi. E higa 2006, gaset mar Time nonyiso ni kuom kinde moro, chwo mowal e kanisego ne “gore aming’a, . . . ka girodhore ng’ato gi  nyawadgi ka gitiyo gi gik ting’o msuma.” Ok gigenore ngang’ ma chopo nyaka kama gimiyo ja Islam moro ema kanonegi ofungu mar yawo kanisa.

12. Sama rieko onge, en ang’o manyalo timore?

¹² Piem ma kamago mokalo tong’ ok onego obedie ngang’ ei kanyakla mar Jokristo madier. Kata kamano, seche moko richo monyuolwago osemiyo jomoko obedo gi wich teko e parogi. Mano nyalo kelo piem e wach koda kwedruok. Jaote Paulo nofwenyo timni e kanyakla mar Korintho, omiyo nondiko niya: “Nimar ka pod nyiego gi kwedruok ni e kindu, ok un mag ringruok koso, kendo ok uwuotho kaka ji ajia koso?” (1 Kor. 3:3) Tim marachni ne odhi nyime kuom kinde e kanyakla machonni. Kuom mano, dwarore watang’ kwaritore mondo paro ma kamano kik donj e kanyakla ndalogi.

13, 14. Chiw ane ranyisi kaka owete nyalo nyiso paro mar ringruok.

¹³ Paro ma kamano nyalo chako donjo nade ei kanyakla? Onyalo chako e yore matindo. Kuom ranyisi, sama igero Od Romo, ji nyalo bedo gi paro mopogore kuom kaka onego otim gik moko. Owadwa moro nyalo kelo ywaruok kapo ni owete ok otiyo gi paro mochiwo, onyalo kata keyo weche kokwedo paro moseng’adi. Onyalo kata mana kuno tijno! Jal matimore kamano nenore ni ok ong’eyo ni bedo gi kuwe e kind owete ema konyo ahinya e chopo tij kanyakla, to ok yo moro achiel mitimogo gimoro. Bedo gi chuny mamuol ema Jehova biro gwedho, to ok piem kod mino wach.​—1 Timo. 6:4, 5.

¹⁴ Ranyisi machielo nyalo bedo ka jodong-kanyakla onwang’o ni jaduong’ moro e kindgi koro ok nyis kido e okang’ ma Ndiko dwaro kuome, kata obedo ni jalo osebedo e migawono kuom kinde. Bang’ yudo ni owadwano oselosgo ratiro kuom wachno to pok otimo lokruok, jarit-alwora matimo limbe yie gi paro mar ni mondo ogole e migawo mar bedo jaduong’. Owadwano biro kawo wachno nade? Be obiro nyiso bolruok koda muolo koyie gi paro ma jodongo duto oseng’ado kaachiel gi weche ma rieye mogol ei Ndiko? To be obiro ikore mar temo matek nyago kido mago ma Ndiko dwaro mondo omi ochak obed jaduong’ kendo? Koso obiro mako sadha kobedo gi nyiego nikech koro ok ti kode e migawo mar jaduong’-kanyakla? Ang’o ma dimi owadwa timre ka gima owinjore bedo jaduong’, ka gadier ok owinjore? Mano kaka dibed gima nyiso rieko ka obolore kendo nyiso ni ong’eyo tiend gimotimore!

15. Ang’o momiyo ineno ni puonj mondiki kuom much Nyasaye manie Jakobo 3:15, 16 en puonj madwarore ahinya?

¹⁵ En adier ni nitie gik manyalo miyo ng’ato obed gi paro ma kamano. Kata kamano, kata bed ni ang’o matimore, nyaka watem matek kik wabed gi kido ma kamago. (Som Jakobo 3:15, 16.) Japuonjre Jakobo noluongo parogo ni “mar piny” nikech gin mag ringruok to ok mag rieko moa malo. Parogo chalo gi mag le, nimar ikelogi gi timbe ringruok mana kaka le ma ok ti gi rieko. Parogo gin mag “jochiende,” nimar ginyiso kit chwech mag roho makwedo Nyasaye. Mano kaka dibed gimarach ka Jakristo nyiso kidogo!

16. Gin lokruok mage manyalo dwarore ni watim, to ere kaka wanyalo timogi e yo maber?

¹⁶ Jakanyo ka jakanyo ei kanyakla onego ononre owuon, kendo oked mar golo kido  ma kamago. Nikech gin jopuonj ei kanyakla, jorit onego ong’e kaka golo kido maricho kuomgi en gima dwarore ahinya. Golo kidogi ok en gima yot, nimar onyuolwa e richo kendo wadak e piny marach. Timo kamano chalo gi ng’at matemo idho got motimo chuodho kendo mapoth. Ka onge gima wanyalo mako, wabiro mana kier mi wadog chien. Kata kamano, kwamako motegno siem koda puonj manie Muma, kaachiel gi kony mimiyowa e kanyakla Nyasaye mar piny ngima, wanyalo sudo nyime.​—Zab. 73:23, 24.

Kido ma Joma Riek Nyiso

17. Ere kaka jo mariek timo kitemogi mondo gitim richo?

¹⁷ Som Jakobo 3:17. Wanyalo yudo kony kuom nono moko kuom kido mabedoe nikech nyiso “rieko moa e polo malo.” Bedo maler oriwo nyaka bedo gi timbe koda paro ma ok ochido. Dwarore wakwed gik maricho ma onge deko. Timo kamano onego bednwa mana gima timore kende. Nyalo bedo ni iseneno gima timore ka ng’ato temo chwowo wang’i. Kotemo atema ni i to wang’i miyore dichiel. En gima timore mana kende; ok ibed kata gi kinde mar paro kabe imi wang’i koso kik imi. Mano e kaka onego wabed ka wayudo tem mar timo richo. Timbewa maler kaachiel gi chunywa mosetieg gi Muma onego omi wakwed gima rach kanyo gi kanyo. (Rumi 12:9) Muma chiwonwa ranyisi mag jogo ma notimo kamano, kaka Josef kod Yesu.​—Chak. 39:7-9; Math. 4:8-10.

18. Tiend bedo (a) jakel kuwe en ang’o? (b) jatim kuwe en ang’o?

¹⁸ Rieko moa e polo malo bende dwaro ni wabed joma kelo kuwe. Mani dwaro ni wakwed gero, wich teko, kata timbe manyalo ketho kuwe. Jakobo lero wachni kowacho ni: “Jo ma kelo kuwe ichwoyonigi nyak mar wach makare e kuwe.” (Jak. 3:18) Ne ni owuoyo kuom “jo ma kelo kuwe.” Be wang’ere ei kanyakla kaka joma timo kuwe koso joma ketho kuwe? Be pile wabedo joma kelo ywaruok, kwabedo joma chwanyore piyo, kata chwanyo jomoko? Be waramo ni jomoko nyaka yie mana gi kitwa, koso wabolore kwatemo golo kido ma wan-go ma chwanyo jomoko gadier? Be ong’ewa kaka joma kelo kuwe e kindwa gi jomoko, kwatimo piyo e ng’wono ne ji kendo weyo ne ji richogi? Nonruok wawegi e yo ma ratiro kuom wachni nyalo konyowa neno ka dwarore watim dongruok e nyiso rieko moa e polo malo.

19. Ere kaka ng’ato nyalo ng’ere kaka ng’ama oikore winjo wach?

¹⁹ Jakobo bende nowacho ni nyiso rieko moa malo oriwo nyaka bedo joma oikore winjo wach. Be wang’ere kaka joma oikore winjo pach jomoko kapo ni onge chik moro mar Ndiko mokethi, ma ok waram mana ni pachwa ema nyaka luw? Be wang’ere kaka joma muol mayot wuoyogo? Magi gin gik manyiso ni wasepuonjore bedo joma oikore winjo wach.

20. En ang’o mabiro nenore kaka wamedo nyiso kido mag Nyasaye kaluwore gi kaka oselos kuomgi?

²⁰ Mano kaka owete gi nyimine ei kanyakla,  nyalo bedo gi winjruok maber ka gitimo kinda e medo nyiso kido mago ma Nyasaye oyiego ma Jakobo nondiko kuomgi! (Zab. 133:1-3) Kuom adier, bedo jo mamuol, makelo kuwe, kendo moikore winjo wach e kindwa ng’ato gi ng’ato biro miyo winjruokwa omed bedo maber, kendo biro nyiso ratiro ni wan gi “rieko moa e polo malo.” E sula maluwo, wabiro nono kaka neno jomoko kaka Jehova nenogi nyalo konyowa e wachni.

[Weche moler piny]

Be Inyalo Lero?

• En ang’o mamiyo Jakristo bedo mariek gadier?

• Ere kaka wanyalo timo dongruok e nyiso rieko mar Nyasaye?

• Gin kido mage manenre kuom jogo ma ok nyis “rieko moa e polo malo”?

• Gin kido mage ma iikori nyago e okang’ momedore?

[Penjo mag Puonjruok]

[Picha manie ite mar 25]

Ere kaka ywaruok nyalo chakre ndalogi?